Ρίτσα Τριανταφυλλίδου: Για το βιβλίο «Τσε Γκεβάρα, πρεσβευτής της Επανάστασης»

Το κείμενο που ακολουθεί είναι η ομιλία της εκπαιδευτικού Ρίτσας Τριανταφυλλίδου στην παρουσίαση του βιβλίου του Νίκου Μόττα «Τσε Γκεβάρα, πρεσβευτής της Επανάστασης» (Εκδόσεις «Ατέχνως») που έγινε στην Θεσσαλονίκη στις 9 Σεπτεμβρίου 2021.

«Γεια σας!

Είμαι η Ρίτσα(Ελευθερία) Τρια­ντα­φυλ­λί­δου, γεν­νή­θη­κα και μεγά­λω­σα στην Πυλαια Θεσ­σα­λο­νί­κης και σπού­δα­σα στο τμή­μα ΦΠΨ του Αρι­στο­τέ­λειου Πανε­πι­στη­μί­ου. Τα τελευ­ταία 10 χρό­νια ζω και εργά­ζο­μαι στη Σου­η­δία ως καθη­γή­τρια Ψυχο­λο­γί­ας σε ένα λαϊ­κό πανεπιστήμιο.

Τον Νίκο τον γνώ­ρι­σα αρχι­κά μέσω του ηλε­κτρο­νι­κου περιο­δι­κού ”Ατέ­χνως” όπου δημο­σιεύ­ει άρθρα του που πάντα δια­βά­ζω με προ­σο­χή. Είναι πάντα καλο­γραμ­μέ­να και απο­τέ­λε­σμα συνή­θως βαθιάς μελέ­της του θέμα­τος που δια­πραγ­μα­τεύ­ο­νται. Μου έκα­νε εντύ­πω­ση η βαθιά πολι­τι­κή και ανα­λυ­τι­κή του προ­σέγ­γι­ση και τον εκτί­μη­σα γι αυτό. Το να τον δια­βά­ζω και από τη Σου­η­δία, όπου όποια ανα­φο­ρά στον Μαρξ ή τον Λένιν μπο­ρεί να σε χαρα­κτη­ρί­σει από ακραίο έως και επι­κίν­δυ­νο ήταν ιδιαί­τε­ρης σημα­σί­ας για μένα.

Πριν από λίγα χρό­νια και σε αυτόν εδώ ακρι­βώς τον χώρο γνω­ρι­στή­κα­με και προ­σω­πι­κά με τον Νίκο, στην παρου­σί­α­ση του πρώ­του βιβλί­ου ενός άλλου αγα­πη­μέ­νου προ­σώ­που, του συντρο­φου μου και στη ζωη, Πάνου Αλε­πλιώ­τη. Από τότε και κυρί­ως τον τελευ­ταίο χρό­νο που λόγω κορω­νοϊ­ού επέ­στρε­ψα προ­σω­ρι­νά και δου­λεύω από από­στα­ση από εδώ, από τη Θεσ­σα­λο­νί­κη, γνω­ρι­στή­κα­με και δια­φο­ρε­τι­κά, δηλα­δή στις πορεί­ες, τα συλ­λα­λη­τή­ρια, τις δια­μαρ­τυ­ρί­ες, στον δρό­μο δηλα­δή! Δεν υπήρ­ξε πορεία-απερ­γία-δια­δή­λω­ση που να πήγα αυτήν την τελευ­ταία, δύσκο­λη και πολύ δρα­στή­ρια για το εργα­τι­κό κίνη­μα χρο­νιά, που να βγή­κα στον δρό­μο και να μην είδα τον Νίκο. Ήταν παντού, στις δια­δη­λώ­σεις για το 8ωρο, στην εκδή­λω­ση για την πρω­το­μα­γιά, στην εκδή­λω­ση συμπα­ρά­στα­σης στην Κού­βα, κρα­τώ­ντας μια αμε­ρι­κά­νι­κη σημαία και αδη­μο­νώ­ντας να έρθει η ώρα να της βάλει φωτιά.. Παντού, όπου το δίκιο του λαού ορί­ζει, ο Νίκος είναι εκεί. Αυτό με έκα­νε να τον εκτι­μή­σω ακό­μη περισ­σό­τε­ρο, να βλέ­πω τα γρα­πτά του όχι μόνο σαν καλο­γραμ­μέ­να κεί­με­να αλλά και σαν έναν συν­δυα­σμό μελέ­της και εμπει­ρί­ας, δρά­σης προσωπικής.

Έτσι, μόλις είδα­με στο σπί­τι ότι εκδό­θη­κε το βιβλίο του για τον Τσε, το αγο­ρά­σα­με αμέ­σως! Ήθε­λα μάλι­στα να το πάρω μαζί μου σε μια πορεία, βέβαιη ότι θα τον συνα­ντή­σω, για να μου το υπο­γρά­ψει. Δεν το έκα­να όμως, σκέ­φτη­κα ότι πρώ­τα πρέ­πει να το δια­βά­σω, να κατα­λά­βω τι ήθε­λε ο Νίκος να μας πει για τον Τσε, τι και­νού­ριο ήθε­λε να προ­σθέ­σει στην εικό­να που όλοι μας έχου­με για τον μεγά­λο αγω­νι­στή, στο­χα­στή, Άνθρω­πο. Τι δεν έχει δηλα­δή ήδη γρα­φτεί και ειπω­θεί για τον άνθρωπο/είδωλο, τον Τσε;

Διά­βα­σα λοι­πόν το βιβλίο και θαύ­μα­σα αρχι­κά τον τρό­πο που είναι γραμ­μέ­νο, σε γλώσ­σα απλή και κατα­νοη­τή, που ο καθέ­νας μπο­ρεί να δια­βά­σει και να κατα­λά­βει. Ταυ­τό­χρο­να το βιβλίο απο­τε­λεί μια βαθιά έρευ­να που έκα­νε ο Νίκος για να κατα­λή­ξει στο συγκε­κρι­μέ­νο κεί­με­νο, με ανα­φο­ρά σε πολ­λές και δια­φο­ρε­τι­κές πηγές. Πόσα διε­θνή βιβλία, περιο­δι­κά, κεί­με­να συνε­δρί­ων και πρα­κτι­κά συνε­δριά­σε­ων καθώς και ελλη­νι­κές εφη­με­ρί­δες και εκδό­σεις διά­βα­σε για να μας μετα­φέ­ρει με ακρί­βεια την διπλω­μα­τι­κή-διε­θνι­στι­κή δρά­ση του Τσε, για να μας επι­τρέ­ψει με αυτόν τον τρό­πο να ταξι­δέ­ψου­με κι εμείς μαζί με τον Τσε, να χαρού­με με τις διπλω­μα­τι­κές του επι­τυ­χί­ες και να θυμώ­σου­με κι εμείς όπως κι εκεί­νος με τις οποιες απο­τυ­χί­ες του. Μέσα από το βιβλίο μπή­κα κι εγώ με κάποιον τρό­πο στις απο­σκευ­ές του Τσε και τον ακο­λού­θη­σα στην Πρά­γα, στην Πολω­νία, στην Γιου­γκο­σλα­βία. Χάρη­κα με τη συμ­φω­νία εισα­γω­γής ενός εκα­τομ­μυ­ρί­ου τόνων ζάχα­ρης από την Κίνα και θύμω­σα που ο Τίτο του είπε ψέμα­τα ότι τάχα δεν είχε αρκε­τά όπλα να δώσει στην Κού­βα ωστε να ενι­σχύ­σει την άμυ­νά της ένα­ντι των αντε­πα­να­στα­τι­κών κινή­σε­ων που υπέ­βο­σκαν στο εσω­τε­ρι­κό και κυρί­ως στο εξω­τε­ρι­κό της χώρας.

Πιο πολύ με συνε­πή­ρε σε αυτές τις περι­γρα­φές η απλό­τη­τα της σκέ­ψης του Τσε, η αγνό­τη­τα και η ντο­μπρο­σύ­νη με την οποία πήγαι­νε να εκπρο­σω­πή­σει την χώρα του, την επα­να­στα­τη­μέ­νη Κού­βα. Με μόνο δια­πραγ­μα­τευ­τι­κό όπλο την πίστη του σε αυτή τη μικρή και τόσο μεγα­λό­πρε­πη Κού­βα, που είχε κατα­φέ­ρει με ελά­χι­στα μέσα να τα βάλει με το θηρίο, να είναι μέσα στο στό­μα του λύκου και να του λέει με θρά­σος Fuck you!

Ακο­λου­θώ­ντας ‑μέσω του Νίκου- τον Τσε στα ταξί­δια του σαν εκπρό­σω­πο της πρό­σφα­τα απε­λευ­θε­ρω­μέ­νης από τα μεγά­λα μονο­πώ­λια Κού­βας είχα την αίσθη­ση ότι ο καθέ­νας μας θα μπο­ρού­σε να κάνει αυτό που έκα­νε ο Τσε, να συζη­τά με τον Χρου­στσόφ και τον Μάο τσε­τουνγκ χωρίς να σκέ­φτε­ται διπλω­μα­τι­κές κινή­σεις και να θυμώ­νει με τον Τίτο σα να μην ήξε­ρε από διπλω­μα­τία και ποσα συμ­φέ­ρο­ντα κρυ­βο­νται πίσω από κάθε συμ­φω­νία. Το εγρα­ψε αλλω­στε κι ο ιδιος ο Τσε, σε αρθρο του προς τη Σοβιε­τι­κη Ακα­δη­μια Επι­στη­μων που μας μετα­φε­ρει ο συγ­γρα­φε­ας στο βιβλιο, οτι “η Κου­βα υπαρ­χει ως κυριαρ­χο κρα­τος επει­δη ο λαος της ειναι ενω­με­νος γυρω απο μεγα­λες αξιες, επει­δη οι ηγε­τες της ειναι ενα με τον λαο και τον καθο­δη­γουν στο δρο­μο της νικης”. Το είδα και με τα μάτια μου αυτό, στην επί­σκε­ψη μου στην Κού­βα πριν από μερι­κά χρό­νια, ζού­σε ακό­μη ο Φιντέλ. Η πλειο­ψη­φία των κου­βα­νών πιστεύ­ει στα ιδα­νι­κά της χώρας και την στη­ρί­ζει στην πορεία της, μιλά με δέος για τον Τσε και τον Φιντέλ, θαυ­μά­ζει τους ηγέ­τες της και καμα­ρώ­νει για την δημό­σια δωρε­άν παι­δεία και υγεία σε όλες τις βαθ­μί­δες. Και για όλα τα άλλα επι­τεύγ­μα­τα αυτής της μικρής χώρας. Ανα­γνω­ρί­ζο­ντας ότι οι ίδιοι οι πολί­τες της στε­ρή­θη­καν όλες τις πολυ­τέ­λειες και πολ­λές φορές και βασι­κά πράγ­μα­τα, όπως δομι­κά υλι­κά, πετρέ­λαιο, πρω­τη υλη για φαρ­μα­κα, εξα­κο­λου­θούν οι περισ­σό­τε­ροι να πιστεύ­ουν πως ζουν καλυ­τέ­ρα από άλλους λαούς της δύσης, πιο ελεύ­θε­ροι και πιο ευτυ­χι­σμέ­νοι, με εξα­σφα­λι­σμέ­να για όλους τα βασι­κά αγα­θά και με στό­χους και ορά­μα­τα κοι­νά για όλον τον λαό. Αυτές οι μεγά­λες αξί­ες, αυτά τα ιδα­νι­κά είναι που κάνουν ένα κρά­τος κυρί­αρ­χο και ανυ­πό­τα­χτο, εννο­ού­σε ο Τσε, και γι αυτό πάλευε μαζί με τον λαό της Κούβας.

Δεν ξέρω αν είναι η τερά­στια προ­σω­πι­κό­τη­τα του Τσε ή ο τρό­πος γρα­φής του Νίκου που με έβα­λε μέσα στις απο­σκευ­ές του Τσε και τον ακο­λού­θη­σα παντού, ξέρω πάντως πως δια­βά­ζο­ντας το βιβλίο αυτό ο κάθε ανα­γνώ­στης απο­κτά ένα ακό­μη επι­χεί­ρη­μα ενά­ντια στην αδη­φά­γα καπιταλιστική/ιμπεριαλιστική κυριαρ­χία και έναν ακό­μη λόγο για να συνε­χί­σει να ονει­ρεύ­ε­ται έναν καλύ­τε­ρο κόσμο, αυτόν τον κόσμο που ήθε­λε κι ο Τσε, χωρίς εκμε­τάλ­λευ­ση ανθρώ­που από άνθρω­πο, τον κόσμο του σοσια­λι­σμού-κομ­μου­νι­σμού. Ο Τσε μιλου­σε το 1961 για καποιες βασι­κες κατα­κτη­σεις μιας “επα­να­στα­σης με ανθρω­πι­να χαρα­κτη­ρι­στι­κα”, και εννο­ου­σε την πλη­ρη εξα­λει­ψη καθε φυλε­τι­κης δια­κρι­σης και ρατσι­σμου, την ανα­γνω­ρι­ση της γυναι­κας ως ισο­τι­μο με τον αντρα μελος της κοι­νω­νιας, την δημιουρ­για μιας διε­θνι­στι­κης αλλη­λεγ­γυ­ης και αλλα, που σημε­ρα, 60 χρο­νια μετα, δεν ειναι ακο­μη λυμ­με­να, ουτε στη χωρα μας, αλλα ουτε και στον υπο­λοι­πο κοσμο. Μέσα από την ανά­γνω­ση του βιβλί­ου αισθαν­θη­κα κι εγώ την ανα­γκη να γινω με κάποιον τρό­πο διε­θνί­στρια, όπως ο Τσε, πολί­της όλου του κόσμου, που παλεύ­ει — στο βαθ­μό που μπο­ρεί και που του ανα­λο­γεί, για ένα καλύ­τε­ρο μέλ­λον, για λευ­τε­ριά από την καπι­τα­λι­στι­κή βαρ­βα­ρό­τη­τα. Να γινω κι εγω λιγο απο τον “νεο ανθρω­πο” που ηθε­λε να δημιουρ­γη­σει ο Τσε, τον ανθρω­πο που υπαρ­χει και δρα συλ­λο­γι­κα, που προ­σφε­ρει εθελοντικα.

Σήμε­ρα, που η Κού­βα μετά από 60 και πλέ­ον χρό­νια σοσια­λι­στι­κής πορεί­ας περ­νά δύσκο­λα και η αντο­χή της στο εμπάρ­γκο και τους απο­κλει­σμούς δοκι­μά­ζε­ται, είναι ακό­μη πιο επι­τα­κτι­κή η ανά­γκη να γρά­φο­νται τέτοια βιβλία, που να μας θυμί­ζουν ότι μόνο οι λαοί σώζουν τους λαούς τους. Οτι “οι λαοι ειναι σε θεση να σηκω­σουν κεφα­λι, οτι μπο­ρουν να σηκω­θουν ορθιοι, μονοι τους μεσα στα δοντια του τερα­τος”, οπως ελε­γε και ο Τσε. Και συνε­χι­ζε ο Τσε και μας το θυμι­ζει ο Νικος: “δεν πρε­πει να γλι­στρη­σου­με προς τα πισω, αλλα να προ­χω­ρου­με θαραλ­λεα απα­ντω­ντας σε καθε επι­θε­ση με ακο­μη μεγα­λυ­τε­ρη δρα­ση των λαι­κων μαζων. Αυτος ειναι ο μονα­δι­κος δρο­μος για τη νικη”.

Ακό­μη πιο επι­τα­κτι­κή είναι σήμε­ρα και η ανά­γκη αυτά τα βιβλία, όπως το εξαι­ρε­τι­κό βιβλίο του Νίκου, να δια­βά­ζο­νται από όλους, είτε ως υπεν­θύ­μι­ση ότι οι μεγά­λες νίκες για τον λαό έρχο­νται από τους απλούς, λαϊ­κούς ανθρώ­πους, είτε ως παραί­νε­ση ότι όλοι μας, ο καθέ­νας από εμάς, έχου­με δικαί­ω­μα και καθή­κον να συμ­βάλ­λου­με στον αγώ­να για έναν καλύ­τε­ρο κόσμο, ένα καλύ­τε­ρο αύριο, χωρίς εκμε­ταλ­λευ­τές και με τον κάθε λαό αφέ­ντη και νοι­κο­κύ­ρη στον τόπο του.

Σήμε­ρα γινε­ται και πιο επι­τα­κτι­κο το καθη­κον ολων μας και κυριως οσων δου­λευου­με στον τομεα της εκπαι­δευ­σης, να χρη­σι­μο­ποι­η­σου­με τετοια βιβλια στην πρα­ξη, να προ­βλη­μα­τι­στου­με οι ιδιοι και να μετα­φε­ρου­με τον προ­βλη­μα­τι­σμο μας στους μαθη­τες μας, στους σπου­δα­στες μας, στα παι­διά μας, στο μέγι­στο δυνα­τό βαθ­μό. Αυτην την εμπνευ­ση πηρα εγω προ­σω­πι­κα δια­βα­ζο­ντας το βιβλιο του Νικου Μοτ­τα και τον ευχα­ρι­στω πολυ γι αυτο!

Και του ευχο­μαι καθε επι­τυ­χια σε αυτο και στα επο­με­να βιβλια που ειμαι σιγου­ρη πως θα γραψει».

«Τσε Γκε­βά­ρα, πρε­σβευ­τής της Επα­νά­στα­σης», του Νίκου Μόττα