«Ρωσική Επανάσταση: Μία σύντομη ιστορία» του Γιώργου Μαργαρίτη

Γρά­φει η Ευγε­νία Καβαλ­λά­ρη //
φιλό­λο­γος 

 Τη δική του συμ­βο­λή στη συζή­τη­ση που πραγ­μα­το­ποιεί­ται και στη χώρα μας την περί­ο­δο αυτή, με αφορ­μή τα 100 χρό­νια από την Οκτω­βρια­νή Επα­νά­στα­ση, κατα­θέ­τει ο ιστο­ρι­κός, καθη­γη­τής ΑΠΘ Γιώρ­γος Μαρ­γα­ρί­της μέσω του νέου βιβλί­ου του: « Η Ρωσι­κή Επα­νά­στα­ση: Μια σύντο­μη ιστο­ρία» (Εκδό­σεις ΚΨΜ).

Ο Γιώρ­γος Μαρ­γα­ρί­της δεν επι­διώ­κει να «ξανα­γρά­ψει» την ιστο­ρία της Οκτω­βρια­νής Σοσια­λι­στι­κής Επα­νά­στα­σης που άλλα­ξε την πορεία της ανθρω­πό­τη­τας , ούτε να την απο­δο­μή­σει όπως προ­σπα­θούν πολ­λοί «δια­νο­ού­με­νοι» τα τελευ­ταία χρό­νια. Αντί­θε­τα επι­διώ­κει με γλα­φυ­ρό και ταυ­τό­χρο­να επι­στη­μο­νι­κό τρό­πο να την κάνει κατα­νοη­τή στους πολ­λούς. Να την παρου­σιά­σει ως ένα ξεχω­ρι­στό κοι­νω­νι­κό γεγο­νός που ξεπή­δη­σε μέσα από τους νόμους της κοι­νω­νι­κής εξέ­λι­ξης, να ανα­δεί­ξει τις κοι­νω­νι­κές συν­θή­κες (αντι­θέ­σεις) που το δημιούργησαν.

Ξεκι­νά με μια προ­σέγ­γι­ση της γαλ­λι­κής επα­νά­στα­σης, η οποία έγι­νε έναν αιώ­να και κάτι πριν τη ρώσι­κη, και μας τονί­ζει ότι η γαλ­λι­κή επα­νά­στα­ση έφε­ρε στην εξου­σία την άρχου­σα τάξη της Γαλ­λί­ας και ταυ­τό­χρο­να εκκί­νη­σε τη δημιουρ­γία αστι­κών κρα­τών σε ολό­κλη­ρη την Ευρώ­πη Στη συνέ­χεια ανα­φέ­ρε­ται στην αστι­κο­δη­μο­κρα­τι­κή επα­νά­στα­ση του 1905, τον Α’ Παγκό­σμιο Πόλε­μο και κατα­λή­γει στην κρί­σι­μη χρο­νιά του 1917. Στην εξι­στό­ρη­ση των γεγο­νό­των με δια­λε­κτι­κό τρό­πο ανα­δει­κνύ­ει παρά­γο­ντες που λει­τούρ­γη­σαν ως κατα­λύ­τες  προ­κα­λώ­ντας αυτό που ονο­μά­ζου­με «ωρί­μα­ση του υπο­κει­με­νι­κού παρά­γο­ντα» και στη συνέ­χεια επα­να­στα­τι­κή κατά­λη­ψη της εξου­σί­ας. Ενδια­φέ­ρον παρου­σιά­ζουν οι «μικρές ιστο­ρι­κές λεπτο­μέ­ρειες» που συχνά έμει­ναν στην «σκιά» χρό­νια τώρα και που με τον ιστο­ρι­κό του «μεγε­θυ­ντι­κό φακό» παρου­σιά­ζει στο ανα­γνω­στι­κό κοι­νό δίνο­ντας αφορ­μή για ευρύ­τε­ρο ανα­στο­χα­σμό. Για παρά­δειγ­μα απα­ντά με εκλαϊ­κευ­τι­κό – αφο­πλι­στι­κό τρό­πο στα όσα ακό­μη και σήμε­ρα ανα­πα­ρά­γο­νται περί «πρα­ξι­κο­πή­μα­τος των μπολ­σε­βί­κων» ή «περί στή­ρι­ξης τους από του Γερ­μα­νούς». Φωτί­ζει π.χ τις κοι­νω­νι­κές αιτί­ες των εξε­λί­ξε­ων στο στρα­τό, κατα­πιά­νε­ται με τις δια­φο­ρές από­ψε­ων και τις αιτί­ες τους στη ηγε­σία των μπολ­σε­βί­κων κ.α .

Γενι­κό­τε­ρο ενδια­φέ­ρον παρου­σιά­ζουν οι εισα­γω­γι­κές του παρα­τη­ρή­σεις για την Οκτω­βρια­νή Επα­νά­στα­ση. Τονί­ζει χαρα­κτη­ρι­στι­κά: «Η Ρωσι­κή Επα­νά­στα­ση δεν υπήρ­ξε «στιγ­μιαίο» γεγο­νός. Δεν ήταν μία έκρη­ξη μια αιφ­νί­δια εξέ­γερ­ση, ένας κεραυ­νός σε καθα­ρό ουρα­νό. Ήταν το απο­τέ­λε­σμα μιας μακρο­χρό­νιας δια­δι­κα­σί­ας η οποία εξε­λισ­σό­ταν σε πολ­λά μακροχρονίως…Η Ρωσι­κή Επα­νά­στα­ση δεν υπήρ­ξε  υπό­θε­ση προ­σώ­πων, όσο προι­κι­σμέ­να κι αν ήταν αυτά . Η παρου­σία του Λένιν ήταν οπωσ­δή­πο­τε κρί­σι­μος κρί­κος στην εξέ­λι­ξη των γεγο­νό­των . Ο Λένιν ‚όμως ήταν προ­ϊ­όν της επο­χής και δημιούρ­γη­μα  μιας μακράς επα­να­στα­τι­κής παράδοσης…Η συγκυ­ρία δημιουρ­γού­σε τον Λένιν και αυτός με τη σει­ρά του επι­δρού­σε, άλλα­ζε τη συγκυρία…Η Ρωσι­κή Επα­νά­στα­ση δεν ανέ­τρε­ψε τον καπι­τα­λι­στι­κό τρό­πο παρα­γω­γής στην οικου­με­νι­κή του διά­στα­ση και κλί­μα­κα…  Απο­κά­λυ­ψε, όμως, τις εσω­τε­ρι­κές αντι­φά­σεις του καπι­τα­λι­στι­κού συστή­μα­τος – ακρι­βώς όταν το τελευ­ταίο βρι­σκό­ταν στη μεγα­λύ­τε­ρη ακμή  του, στην ευρω­παϊ­κή του­λά­χι­στον στα­διο­δρο­μία του…»

Πρό­κει­ται για ένα βιβλίο χρή­σι­μο στον καθέ­να και την κάθε μία (το συνι­στού­με ιδιαί­τε­ρα στους νέους και νέες), που με σύντο­μο , γλα­φυ­ρό και ταυ­τό­χρο­να βαθύ­τα­το δια­λε­κτι­κό τρό­πο, μακριά από «διδα­κτι­σμούς», βοη­θά στην κατα­νό­η­ση του πώς και του για­τί της Οκτω­βρια­νής Επα­νά­στα­σης. Προ­συ­πο­γρά­φου­με, τέλος, την εκτί­μη­ση του συγ­γρα­φέα για τα 100 χρό­νια από αυτήν: «…Εκα­τό χρό­νια μετά το ξέσπα­σμα της ‚τριά­ντα χρό­νια μετά την ήττα της, μπο­ρού­με με βεβαιό­τη­τα να ισχυ­ρι­στού­με ότι απα­ραί­τη­τη από ποτέ άλλο­τε , πιο ανα­γκαία για την ανθρω­πό­τη­τα ολόκληρη…Η Ρωσι­κή Επα­νά­στα­ση έκα­νε την αλλα­γή του κόσμου πραγ­μα­τι­κή πολι­τι­κή προ­ο­πτι­κή. Έκα­νε την επα­νά­στα­ση επι­λο­γή της ανθρω­πό­τη­τας. Και άφη­σε την αισιό­δο­ξη υπό­σχε­ση για ένα καλύ­τε­ρο μέλ­λον των ανθρώ­πων. Στον 21^ο αιώ­να, η παρα­κα­τα­θή­κη αυτή είναι παρού­σα και ισχυ­ρή. Και γι’ αυτό επί­φο­βη για τους ισχυ­ρούς του κόσμου».