Σήμερα 23 Σεπτεμβρίου γιορτάζει η Ξανθίππη που για τους αρχαίους ήταν …στρίγκλα

Γρά­φει ο Ηρα­κλής Κακα­βά­νης //

Ελά­χι­στες είναι γυναί­κες για τις οποί­ες μίλη­σαν οι μετα­γε­νέ­στε­ροι. Πολ­λοί συχνά μιλού­σαν (την ανέ­φε­ραν και στα γρα­πτά τους) οι μετα­γε­νέ­στε­ροι, για τη στρί­γκλα σύζυ­γο του Σωκρά­τη Ξαν­θίπ­πη. Ως παρά­δειγ­μα προς αποφυγήν.

Πρέ­πει να ήταν αρκε­τά μικρό­τε­ρή του και μέχρι 40 έτη. Η παρά­δο­ση την εμφα­νί­ζει κακή και δύστρο­πη, αυταρ­χι­κή, οξύ­θυ­μη και ζηλιά­ρα. Ο Σωκρά­της υπέ­με­νε τη συμπε­ρι­φο­ρά της με ατα­ρα­ξία και χιού­μορ. Οταν μια φορά κάλε­σε για φαγη­τό τον Ευθύ­δη­μο, η Ξαν­θίπ­πη έκα­νε μεγά­λη φασα­ρία, πέτα­ξε τα φαγη­τά από το τρα­πέ­ζι και ο καλε­σμέ­νος σηκώ­θη­κε να φύγει περί­λυ­πος. Ο Σωκρά­της τότε του είπε:

– Για­τί κάνεις έτσι; Τις προ­άλ­λες στο σπί­τι σου δεν όρμη­σε ένα που­λί κι έκα­νε τα ίδια; Θυμώ­σα­με τότε μ΄ αυτό;

Οι μαθη­τές του απο­ρού­σαν για­τί ο Σωκρά­της δεν επι­χει­ρού­σε με τη διδα­σκα­λία του να βελ­τιώ­σει τους τρό­πους της Ξαν­θίπ­πης, εκεί­νος όμως τους βεβαί­ω­νε πως επί­τη­δες δεν το κάνει, για να εξα­σκεί­ται στην υπο­μο­νή και την εγκαρτέρηση.

Στο «Συμπό­σιο» του Ξενο­φώ­ντα εμφα­νί­ζε­ται ο ιστο­ρι­κός Αντι­σθέ­νης, μαθη­τής του Σωκρά­τη, να λέει στο δάσκα­λό του πως η σύζυ­γός του είναι η πιο δύσκο­λη από όλες τις γυναί­κες που υπάρ­χουν. Αυτός όμως απα­ντά ότι την επέ­λε­ξε για σύζυ­γό του ακρι­βώς γι’ αυτό το πνεύ­μα αντι­λο­γί­ας της!

Η πιο γνω­στή σκη­νή είναι αυτή που η Ξαν­θίπ­πη πετά­ει πάνω στο Σωκρά­τη ένα κανά­τι με νερό αμέ­σως μετά από ένα καυ­γά. Φημο­λο­γεί­ται ότι ο Σωκρά­της απλά είπε: «Η Ξαν­θίπ­πη κάνει ό,τι και ο Δίας, πρώ­τα βρο­ντά και ύστε­ρα βρέχει»!..

Το όνο­μά της έφτα­σε να είναι συνώ­νυ­μο για ένα άτο­μο που γκρι­νιά­ζει και παρα­πο­νεί­ται συνε­χώς, ιδί­ως για μια στρί­γκλα σύζυ­γο. Χαρα­κτη­ρι­στι­κό παρά­δειγ­μα σε αυτό απο­τε­λεί ένα από­σπα­σμα από «Το Ημέ­ρω­μα της Στρί­γκλας» του Σαίξ­πηρ, όπου ο Πετρού­κιος συγκρί­νει την Καί­τη με την Ξαν­θίπ­πη του Σωκρά­τη και χειρότερα.

Αλλες πηγές λένε πως είναι υπερ­βο­λι­κές αυτές οι κρί­σεις. Πάντως δεν είναι απί­θα­νο να υπήρ­χαν προ­στρι­βές στο ζευ­γά­ρι, εφό­σον ο Σωκρά­της είχε απαρ­νη­θεί τη βιο­πο­ρι­στι­κή πλευ­ρά της ζωής και είχε κατα­δι­κά­σει την εργα­σία που αμει­βό­ταν υλι­κά, δεν μπο­ρού­σε να θεω­ρη­θεί ιδα­νι­κός τύπος οικογενειάρχη.

Το όνο­μα μετα­δό­θη­κε ανε­ξάρ­τη­τα από την ομώ­νυ­μη μάρ­τυ­ρα που κατα­γό­ταν από την Ισπα­νία και συνε­ορ­τά­ζε­ται με την αδελ­φή της Πολυ­ξέ­νη, στις 23 Σεπτέμ­βρη. Το όνο­μα Ξαν­θίπ­πη (ξαν­θός + ίππος) εμφα­νί­ζε­ται 13 φορές σε δείγ­μα 24.415 γυναικών.