Γράφει η Τασσώ Γαΐλα //
Αρθρογράφος-Ερευνήτρια
Ο Σαμπαχατίν Αλί (Τουρκ: Sabahattin Ali) ήταν Τούρκος μυθιστοριογράφος, συγγραφέας, ποιητής και δημοσιογράφος και αποτελεί έναν από τους σημαντικότερους εκφραστές τις ‘ταξικής λογοτεχνίας’ της Τουρκίας, συγγραφέας με τον μυστηριώδη θάνατο που κυνηγήθηκε και φυλακίστηκε για τις πολιτικές του ιδέες.
Ο Σαμπαχατίν Αλί γεννήθηκε στις 25 Φεβρουαρίου του 1907 στο σημερινό Αρντίνο της Βουλγαρίας, το οποίο τότε ανήκε στο σαντζάκι της Κομοτηνής. Αφού ολοκλήρωσε τις σπουδές του στην Πόλη εργάστηκε ως δάσκαλος στο Γιοζγκάτ, το Αϊδίνιο, το Ικόνιο και την Άγκυρα για δύο χρόνια. Εξ αιτίας αυτού κέρδισε μια υποτροφία από το υπουργείο Παιδείας της Τουρκίας και πήγε για σπουδές στη Γερμανία όπου και παρέμεινε από το 1928 έως το 1930, εκεί έμαθε Γερμανικά και όταν γύρισε στην Τουρκία δίδαξε την Γερμανική γλώσσα σε Λύκεια στο Αϊδίνιο και στο Ικόνιο.
Κατά τη παρουσία του στο Ικόνιο ο Sabahattin Ali έγραψε ένα ποίημα στο οποίο ασκούσε κριτική στην πολιτική του Ατατούρκ και οι αρχές τον συνέλαβαν και φυλακίσθηκε για ένα χρόνο. Το 1933 αφέθηκε ελεύθερος εξαιτίας της αμνηστίας που χορηγήθηκε για τον εορτασμό τον 10 χρόνων από την ίδρυση της Τούρκικης Δημοκρατίας.
Τα επόμενα χρόνια ο Σ.Αλί θα μείνει άνεργος καθώς δεν θα καταφέρει να επανακτήσει την άδεια διδασκαλίας του. Ωστόσο γράφοντας ένα ποίημα υποταγής στον Ατατούρκ, διορίζεται στο υπουργείο Παιδείας, όμως θα φυλακισθεί ξανά και θα αφεθεί τελικά ελεύθερος το 1944.
Μαζί με τον Αζίζ Νεσίν και τον Ριφάτ Ιλγκάζ (επίσης ποιητές της ταξικής ποίησης) κυκλοφόρησαν μια εφημερίδα, την «Μάρκο Πασά», αντίθετη στο καθεστώς χιουμοριστική εφημερίδα η οποία κυκλοφόρησε από τις 25 Νοεμβρίου του 1946 έως και τις 19 Μαΐου του 1947. Η εφημερίδα ήταν εβδομαδιαία και έβγαινε κάθε Παρασκευή, συνολικά δε κυκλοφόρησαν 22 φύλλα. Η εφημερίδα έως την διακοπή της κυκλοφορίας της δέχθηκε αρκετές μηνύσεις εξαιτίας του σαρκαστικού χαρακτήρα της. Εδώ να σημειωθεί ότι το όνομα της η εφημερίδα το πήρε από τον Μάρκο Πασά ή Μάρκο Αποστολίδη-Πιτσιπιό Έλληνα γιατρό του Οθωμανικού Κράτους! Ο Σαμπαχατίν συνελήφθη για άρθρο του στην εφημερίδα και καταδικάστηκε σε τρείς μήνες φυλάκιση.
Η δολοφονία του Σαμπαχατίν που συνεχίζει να διατηρεί ακόμη και σήμερα το μυστήριο της…
Μετά την απελευθέρωση του ο Αλί θέλησε να περάσει στην Βουλγαρία εξαιτίας των οικονομικών προβλημάτων που αντιμετώπιζε και των δυσκολιών από τις συνεχείς διώξεις των αρχών, ωστόσο δεν του δόθηκε διαβατήριο και αποφάσισε να διαφύγει στη Βουλγαρία, όπου και δολοφονήθηκε στα σύνορα στο Κιρκλαρέλι. Πιθανολογείτε ότι τον δολοφόνησε ο οδηγός του, Αλί Ερτεκίν, ο οποίος δούλευε ως πράκτορας στη μυστική αστυνομία και τον δολοφόνησε τον Αλί εξαιτίας των πολιτικών του πεποιθήσεων. Ο δολοφόνος του συγγραφέα αφέθηκε ελεύθερος λίγο μετά την σύλληψη του με το νόμο αμνησίας που εκδόθηκε την ίδια χρονιά. Το τέλος για τον Σαμπαχατίν Αλί γράφτηκε στις 2 Απριλίου του 1948.
Ο συγγραφέας χωρίς τάφο…
Ο Σαμπαχατίν Αλί , δολοφονήθηκε στα σύνορα της Τουρκίας με Βουλγαρία στο χωριό Sazara κοντά στο Κιρκλαρέλι , δεν επετράπη στην σύζυγο και την μητέρα του η αναγνώριση του νεκρού (το πτώμα βρέθηκε σε ένα ρυάκι) και αργότερα απομακρύνθηκε από εκεί όπου είχε ενταφιαστεί για να κάνουν …έλεγχο. Κατόπιν χάθηκε!!! Συγγραφέας χωρίς τάφο…
Η κόρη του Σαμπαχατίν Αλί η Φιλίζ.
Ο Σαμπαχατίν Αλί από το γάμο του το 1935 με την Αλιγιέ Αλί απέκτησε μία κόρη την Φιλίζ Αλί η οποία βίωσε την δολοφονία του πατέρα της μαθήτρια του δημοτικού στα 11 μόλις χρόνια της. Η Δρ. Filiz Ali μίλησε για τη ζωή της στο βιβλίο της «Nothing, It Hurts…» που κυκλοφόρησε στην Τουρκία από την Yapı Kredi Publishing. Η δ.Φιλίζ Αλί η οποία έχει συνεισφέρει στις τέχνες και τον πολιτισμό για πολλά χρόνια και έχει εκπαιδεύσει αμέτρητους καλλιτέχνες σε αυτόν τον τομέα, αφιερώνει μια ιδιαίτερη θέση στις δραστηριότητες του Sabahattin Ali στο χωριό Sazara του Kırklareli, γνωστό ως το μέρος όπου βρισκόταν ο πατέρας της Σαμπαχατίν όταν δολοφονήθηκε:
«Ο βοσκός που βρήκε το πτώμα του πατέρα μου το 1992 ήταν ζωντανός. Μας πήγε στο σημείο όπου βρήκε τον πατέρα μου. Ήταν μια κοίτη ρέματος που την έλεγαν Çatak. Ο βοσκός μας είπε όλες τις λεπτομέρειες σαν να ξαναζούσε εκείνη τη στιγμή. Από την άλλη, την προσοχή μου τράβηξε ο ογκόλιθος στην άκρη του κάμπου πάνω από την κορυφογραμμή. Πέρα από τον βράχο ήταν η άβυσσος, το δάσος που απλωνόταν από τον πυθμένα της αβύσσου προς τη Βουλγαρία μέχρι εκεί που έβλεπε το μάτι. Ατελείωτα βουνά και δάσος. Όπως ακριβώς στο ποίημα του πατέρα μου:
“Αν μια μέρα η καρδιά μου μάθει / Το όνομά μου αναφέρεται / Αν ρωτηθεί κανείς για τον τόπο μου / Η κατοικία μου είναι τα βουνά”».
Στο σημείο της δολοφονίας του Σαμπαχατίν στο Sazara έχει τοποθετηθεί μία πέτρα- μνημείο με αυτούς τους στίχους του:
Başım dağ,
saçlarım kardır.
Benim meskenim dağlardır.
(Το κεφάλι μου είναι βουνό, τα μαλλιά μου είναι χιόνι.
Τα βουνά είναι το σπίτι μου).
Το αριστούργημα του Σαμπαχατίν Αλί: «Η Μαντόνα με το γούνινο παλτό» ( Kurk Mantolu Madonna, στα Τούρκικα). Ο συγγραφέας το κυκλοφόρησε στην Τουρκία αρχές του 1940 για να περάσει σχεδόν απαρατήρητο. Το βιβλίο στην Τουρκία επανακυκλοφόρησε μόλις το 2013 γνωρίζοντας τεράστια επιτυχία κι αναζωπυρώνοντας το μυστήριο της δολοφονίας του. Το «Η Μαντόνα με το γούνινο παλτό» λόγω της μετάφρασης του στην αγγλική γλώσσα έγινε παγκόσμια γνωστό και κυκλοφορεί επίσης μεταφρασμένο σε πολλές ξένες γλώσσες και πάντα με μεγάλη επιτυχία.
Υπόθεση: Ο νεαρός Ραΐφ Τούρκος μουσουλμάνος συναντά στο Βερολίνο του Μεσοπολέμου την Μαρία Πούντερ Γερμανοεβραία από την Τσεχία, ένας νεανικός έρωτας δύο ανθρώπων από άλλες χώρες και πολιτισμούς. Ένα μικρό αριστούργημα, ένας έρωτας με απρόσμενο τέλος που θα το διαβάσετε (το τέλος) στο best seller αυτό μυθιστόρημα ‑όσοι δεν το έχετε ήδη διαβάσει‑, και που στην χώρα μας κυκλοφόρησε από τις εκδόσεις Ροές το 2019.
Αρκετοί ερευνητές της λογοτεχνίας θεωρούν το μυθιστόρημα αυτό αυτοβιογραφικό του συγγραφέα που όπως ήδη αναφέρθηκε έζησε στο Βερολίνο νεαρός κατά την διάρκεια των εκεί σπουδών του.
Ο Σαμπαχατίν Αλί θεωρείται ένας από τους καλύτερους μυθιστοριογράφους της Τουρκίας όλων των εποχών. Εκτός από το μυθιστόρημα, «Kurk Mantolu Madonna» (Η Μαντόνα με το γούνινο παλτό) έγραψε επίσης πολλά ποιήματα και διηγήματα. και μετέφρασε μερικά κλασικά μυθιστορήματα στα τούρκικα. Εξέφρασε τις ανθρώπινες δυνάμεις και αδυναμίες με αριστοτεχνικό ύφος.
Στα έργα του ο Τούρκος, ο Έλληνας και ο Αρμένιος ζουν αρμονικά και χαράζουν το δρόμο της εργατικής επανάστασης, και αντίπαλοι είναι οι τσιφλικάδες που ελέγχουν το κράτος και το πλούτο. Οι μόνες διαφορές που υπάρχουν είναι οι ταξικές και όχι οι θρησκευτικές, φυλετικές κ.ά. Επηρεάστηκε αρκετά από τον Μαγιακόφσκι.
_________________________________
Πηγές: Τουρκική ομάδα Τέχνης: Guzel Sanatlar Kulubu/ en.wikipedia.org/ http://turkeyhistory.blogspot.com/ & Facebook: Kuzey Ormanlari Savunmasi./ Daily Sabah.