Σαν σήμερα…
1926 εννιέται η μεγάλη Έλλη Λαμπέτη.
1947 Γεννιέται ο αγαπημένος μας Θάνος Μικρούτσικος
1984 Ο Διονύσης Παπαγιαννόπουλος
ταξιδεύει για τα Κύθηρα -

Έλλη Λαμπέτη

«Είχα πολ­λά να κάνω στη δου­λειά μου και δεν τα έκα­να… Πέντε τάλα­ντα μου έδω­σε ο θεός και τα πέντε του τα επι­στρέ­φω. Δεν τα αξιο­ποί­η­σα. Δεν καλ­λιέρ­γη­σα το ταλέ­ντο μου για να καρ­πο­φο­ρή­σει όπως έπρεπε».

Τα λόγια αυτά ανή­κουν σε μια από τις σπου­δαιό­τε­ρες Ελλη­νί­δες ηθο­ποιούς- Μια ακό­μη ένδει­ξη του μεγα­λεί­ου της. Η Ελλη Λού­κου, κόρη της Ανα­στα­σί­ας και του Κων­στα­ντί­νου Λού­κου, γεν­νή­θη­κε στις 13 Απρι­λί­ου 1926 στα Βίλ­λια της Αττι­κής. Λίγα λεπτά πριν η μητέ­ρα της είχε φέρει στον κόσμο τον δίδυ­μο αδερ­φό της Ελλης, Τάκη. Η οικο­γέ­νεια του Κων­στα­ντί­νου Λού­κου είχε ήδη άλλα τέσ­σε­ρα κορί­τσια, τη Φωτει­νή, την Κού­λα, την Ειρή­νη και την Αντιγόνη.

Από έξι χρό­νων ήξε­ρε ότι ήθε­λε να γίνει ηθο­ποιός αλλά δεν το απο­κά­λυ­πτε σε κανέ­ναν, το 1941 όμως απο­φά­σι­σε να δώσει εξε­τά­σεις στη Δρα­μα­τι­κή Σχο­λή του Εθνι­κού Θεά­τρου. Απορ­ρί­φθη­κε. Λίγο αργό­τε­ρα παρου­σιά­στη­κε μπρο­στά στην επι­τρο­πή της σχο­λής Κοτο­πού­λη. Απορ­ρί­φθη­κε και πάλι. Χρειά­στη­κε η μεσο­λά­βη­ση του Σπύ­ρου Μελά για να πει­στεί η Μαρί­κα Κατο­πού­λη να δεχτεί στη σχο­λή την Ελλη Λού­κου που είχε πλέ­ον αλλά­ξει το όνο­μά της σε Λαμπέ­τη. Λίγο αργό­τε­ρα, ανα­κοί­νω­σε στην οικο­γέ­νειά της ότι θα γινό­ταν ηθο­ποιός. Χάρη στην πίστη τελι­κά της Μαρί­κας Κοτο­πού­λη, χρί­στη­κε πρω­τα­γω­νί­στρια ερμη­νεύ­ο­ντας τη Χάν­νε­λε στο έργο «Η Χάν­νε­λε πάει στον Παρά­δει­σο». Η ερμη­νεία της έκα­νε πολ­λούς κρι­τι­κούς να της γρά­ψουν λόγια διθυραμβικά.

Ως το 1945 η Λαμπέ­τη συνερ­γά­στη­κε με την Μαρί­κα Κοτο­πού­λη και τον Κώστα Μου­σού­ρη, ενώ τη διε­τία 1946–48 βρέ­θη­κε στο Θέα­τρο Τέχνης του Κάρο­λου Κουν ερμη­νεύ­ο­ντας ρόλους όπως η Λάου­ρα στον Γυά­λι­νο Κόσμο του Τένε­σι Ουί­λιαμς, η νύφη στο Ματω­μέ­νο Γάμο του Φεντε­ρί­κο Γκαρ­θία Λόρ­κα, η Βιρ­γι­νία στο Φιό­ρο του Λεβά­ντε του Ξενό­που­λου κ.ά. Το 1949 στο θέα­τρο της πλα­τεί­ας Αγ. Γεωρ­γί­ου Καρύ­τση, δίπλα στον Κώστα Μου­σού­ρη, ερμη­νεύ­ει τον ρόλο της κλη­ρο­νό­μου στο ομώ­νυ­μο έργο Ρουθ του Αύγου­στου Γκαιτς. Είναι η ώρα της μεγά­λης ανα­γνώ­ρι­σης. Η ερμη­νεία της στην Κλη­ρο­νό­μο και στην Πεγκ (Πεγκ καρ­δού­λα μου, του Τζον Χάρ­τλεϊ Μάνερς) χάρι­σαν στη Λαμπέ­τη το Επα­θλο Μαρί­κας Κοτο­πού­λη (1951). Το 1952 άρχι­σε τη θια­σαρ­χι­κή της πορεία συγκρο­τώ­ντας θία­σο με τους Γιώρ­γο Παπ­πά και Δημή­τρη Χορν. Η συνερ­γα­σία τους κρά­τη­σε μέχρι και το 1955. Στη συνέ­χεια η Λαμπέ­τη και ο Χορν συγκρό­τη­σαν θία­σο με τον Κώστα Μου­σού­ρη και ένα χρό­νο μετά η Ελλη και ο Δημή­τρης, μόνοι πλέ­ον, συγκρό­τη­σαν το δικό τους θίασο.

Η σχέ­ση της Ελλης Λαμπέ­τη με τον κινη­μα­το­γρά­φο κάθε άλλο παρά σχέ­ση στορ­γής υπήρ­ξε. Αν και οι ερμη­νεί­ες της σε ται­νί­ες όπως: «Κυρια­κά­τι­κο ξύπνη­μα» (του Μιχά­λη Κακο­γιάν­νη, 1954), «Κάλ­πι­κη Λίρα» (του Γιώρ­γου Τζα­βέλ­λα, 1955), «Το κορί­τσι με τα μαύ­ρα» (του Μιχά­λη Κακο­γιάν­νη, 1956), και «Το τελευ­ταίο ψέμα» (του Μιχά­λη Κακο­γιάν­νη, 1958) υπήρ­ξαν εξαι­ρε­τι­κές, η Λαμπέ­τη δεν αγα­πού­σε την μεγά­λη οθό­νη, «πάντα αισθα­νό­μουν ότι σκο­τώ­νω κάτι κάθε φορά που έκα­να μια ται­νία» έλε­γε. Η Ελλη Λαμπέ­τη έφυ­γε στις 2 Σεπτεμ­βρί­ου 1983.

Κινηματογράφος

1946 «Αδού­λω­τοι σκλά­βοι», σε σενά­ριο και σκη­νο­θε­σία του Βίω­να Παπαμιχάλη.

1947 «Παι­διά της Αθή­νας» ή «Οι σαλ­τα­δό­ροι», σε σενά­ριο Ίωνα Νταϊ­φά — Τίμου Μωραϊ­τί­νη και σκη­νο­θε­σία Τάκη Μπακόπουλου.

1949 «Δια­γω­γή μηδέν» ή «Σκάν­δα­λα στο Παρ­θε­να­γω­γείο», σε σενά­ριο του Δημή­τρη Γιαν­νου­κά­κη και σκη­νο­θε­σία Γιάν­νη Φιλίπ­που και Μιχά­λη Γαζιάδη

1951 «Ματω­μέ­να Χρι­στού­γεν­να», σε σενά­ριο Γιώρ­γου Αση­μα­κό­που­λου και σκη­νο­θε­σία Γιώρ­γου Ζερβού

1954 «Κυρια­κά­τι­κο ξύπνη­μα», σενά­ριο και σκη­νο­θε­σία Μιχά­λη Κακογιάννη

1955 «Η κάλ­πι­κη λίρα», σε σενά­ριο και σκη­νο­θε­σία Γιώρ­γου Τζαβέλλα

1956 «Το κορί­τσι με τα μαύ­ρα», σενά­ριο και σκη­νο­θε­σία Μιχά­λη Κακογιάννη

1958 «Το τελευ­ταίο ψέμα», σενά­ριο και σκη­νο­θε­σία Μιχά­λη Κακογιάννη

1961 «Χαμέ­νο κορ­μί» (The Wastrel), σενά­ριο Μιχά­λη Κακο­γιάν­νη — Φρέ­ντε­ρικ Γου­έ­ηκ­μαν, σκη­νο­θε­σία Μιχά­λη Κακογιάννη

1968 «Μια μέρα, ο πατέ­ρας μου» («One Day, My Daddy»), σενά­ριο και σκη­νο­θε­σία Φρέ­ντε­ρικ Γουέηκμαν

Θέατρο

Θία­σος Μαρί­κας Κοτοπούλη

1942 : «Το ταξί­δι του γάμου» του Κάρ­λο Ντε Φρις | «Αλά­τι και πιπέ­ρι» του Ρενέ Μορέλ | «Η Χάνε­λε πάει στον παρά­δει­σο» του Γκέ­οργκ Χάουπτμαν

1944 «Ο ψεύ­της και η καλό­γρια» του Κουρτ Γκετς | «Φου­σκο­θα­λασ­σιές» του Δημή­τρης Μπόγρη

Θιά­σος Μιρά­ντας Μυράτ — Κώστα Μουσούρη

1944 : «Σκάν­δα­λο σε γυμνά­σιο θηλέ­ων» ή («Τόπο στα νειά­τα»} του Λαντι­σλάς Φοντόρ | «Χάιλ Χίτλερ»» των Δ. Ευαγ­γε­λί­δη- Αλ. Σακελλάριου

1945 : «Η μεγά­λη στιγ­μή» του Αλέ­κου Λιδω­ρί­κη | «Οι έμπο­ροι της δόξας» των Μαρ­σέλ Πανιόλ-Πολ Νιβουά | «Η κυρία προ­έ­δρου» των Μωρίς Ενε­κέν-Πολ Βεμπέρ | «Μπο­έμ» του Ρενά­το Μόρντο

Θέα­τρο Τέχνης

1946 : «Εμείς κι ο χρό­νος» του Τζων Πρί­σλεϊ  | «Γυά­λι­νος Κόσμος» του Τένε­σι Ουίλιαμς

1947 : «Αντι­γό­νη» του Ζαν Ανού­ιγ |«Ο γάμος της Μπάρ­μπα­ρα» του Τζέιμς Μπά­ρι, — «Αίτη­ση γάμου» του Άντον Τσέ­χωφ, — «Στις θάλασ­σες του Βορ­ρά» του Ευγέ­νιου Ο’ Νηλ |«Το φιό­ρο του Λεβά­ντε» του Γρη­γό­ριου Ξενό­που­λου |«Ζωή με τον πατέ­ρα» των Χάουαρντ Λίν­τσεϊ- Ράσ­σελ Κρουζ | «Ήταν όλοι τους παι­διά μου» του Άρθουρ Μίλερ

1948: «Ο ανα­κρι­τής έρχε­ται» του Τζων Πρί­σλεϊ | «Ο Ματω­μέ­νος Γάμος» του Φεδε­ρί­κο Γκαρ­θία Λόρκα

Θία­σος Κατερίνας

1948 «Ο Απόλ­λων του Μπε­λάκ» του Ζαν Ζιρω­ντού + «Χρυ­σή μου Ρουθ» του Νόρ­μαν Κράσνα

Εθνι­κό θέατρο

1948 «Ο κου­ρέ­ας της Σεβίλ­λης» του Μπωμαρσαί

1949 «Οι Φοι­τη­τές» του Γρη­γό­ριου Ξενόπουλου

Θία­σος Μουσούρη

1949 «Η κλη­ρο­νό­μος» των Ρουθ και Αύγου­στου Γκετς

1950 «Ανθρώ­πι­νη φωνή» του Ζαν Κοκτώ -«Ένας αξιο­θαύ­μα­στος υπη­ρέ­της» του Τζέιμς Μπά­ρι -«Πεγκ, καρ­δού­λα μου» του Τζ. Χάρ­τλεϊ Μάνερς

1951 «Χαμέ­νοι στο σκο­τά­δι» του Πωλ-Βίν­σεντ Κάρολ — «Το κου­ρέ­λι» του Ντά­ριο Νικοντέμι

Θία­σος Γ. Παπ­πά — Ελ. Λαμπέ­τη — Δημ. Χορν

1952 «Βαθειά, γαλά­ζια θάλασ­σα» του Τέρενς Ράτ­τι­γκαν | «Ξενο­δο­χείο Η ευτυ­χία» του Μαρκ Ζιλ­μπέρ Σωβαζόν

1953 «Νόρα (Το σπί­τι της Κού­κλας)» του Ερρί­κου Ίψεν — «Αγα­πού­λα» του Άρτουρ Σνί­τσλερ — «Τρεις άγγε­λοι» του Αλμπέρ Υσόν — «Γαλά­ζιο Φεγ­γά­ρι» του Χιου Χέρμπερ

1954 «Ο άνθρω­πος με την ομπρέ­λα» των Ντάινερ-Μόρουμ

1954 — 1955 Φεβρουά­ριος. Περιο­δεία στο εξωτερικό

Θία­σος Μουσούρη

1955 «Πρό­σκλη­ση στον πύρ­γο» του Ζαν Ανούιγ

1956 «Το τελευ­ταίο βαλς» του Σόμερ­σετ Μομ — «Νυχτε­ρι­νή επί­σκε­ψη» του Ζίγ­κφριντ Γκέγιερ

Θία­σος Ελ. Λαμπέ­τη — Δημ. Χορν

1956 «Αρι­στο­κρα­τι­κός δρό­μος» του Τζέιμς Μπά­ρι — «Βρο­χο­ποιός» του Ρίτσαρντ Νας

1957 «Ζιζή» της Αννί­τα Λους — Το νυφι­κό κρε­βά­τι» του Γιαν ντε Νάρτογκ

1958 «Ένα ζευ­γά­ρι παπού­τσια» του Κλωντ Μανιέ — «Το παι­χνί­δι της μονα­ξιάς» του Ουί­λιαμ Γκί­μπ­σον — «Ο Βαβάς» του Αντρέ Ρουσσέν

1959 «Η κυρία με τις καμέ­λιες» του Αλέ­ξαν­δρου Δου­μά — «Ερα­στής από χαρ­τό­νι» του Ζακ Ντεβάλ

Θία­σος Έλλης Λαμπέτη

1961 «Το θαύ­μα της Άννυ Σάλ­λι­βαν» του Ουίλ­λιαμ Γκί­μπ­σον — «Πεγκ, καρ­δού­λα μου» του Τζ. Χάρ­τλευ Μάννερς

1962 Μάρ­τιος: «Η μικρή μας πόλη» του Θόρ­ντον Ουάιλ­ντερ. Συμπρω­τα­γω­νι­στεί ο Νίκος Κούρ­κου­λος | «Ανοι­ξιά­τι­κο τρα­γού­δι» του Τζων Βαν Ντρού­τεν — «Οντίν» του Ζαν Ζιρω­ντού — «Η κλη­ρο­νό­μος» του Ρουθ Αυγού­στου Γκετς

1963 «Σαμπρί­να» του Σάμιου­ελ Τέη­λορ ‑με συμπρω­τα­γω­νι­στή Νίκο Κούρκουλο

1964 Μάρ­τιος: «Ατλα­ζέ­νιο γοβά­κι» του Πωλ Κλωντέλ -

Εθνι­κό θέατρο

«Ξυπό­λη­τη στο πάρ­κο» του Νηλ Σάι­μον — συμπρω­τα­γω­νι­στεί ο Κώστας Καρράς

1965 «Λεω­φο­ρείο ο Πόθος» του Τένε­σι Ουί­λιαμς. Συμπρω­τα­γω­νι­στεί ο Κώστας Καρράς

1966 «Αγία Ιωάν­να» του Τζωρτζ Μπέρ­ναρντ Σω — «Μαμ­ζέλ Πέπ­συ» της Πιερ­ρέτ Μπρυ­νό — «Θυμή­σου τον Σεπτέμ­βρη» του Νόελ Κάουαρντ

1968–1969 «Σαρά­ντα καρά­τια» του Πιερ Μπα­ρι­γιέ — Ζαν Πιερ Γκρεντύ.

1969 «Φράν­κυ» του Μαρκ Κάρ­σον. Σκη­νο­θε­σία δική της

1970 «Το άνθος του κάκτου» των Πιερ Μπα­ρι­γιέ-Ζαν Πιερ Γκρεντύ

Θία­σος Ελ. Λαμπέ­τη — Λ. Κωνσταντάρα

1970 «Τσιν τσιν» της Φραν­σουά Μπι­γιε­ντού — «Μια λαί­δη στο σφυ­ρί» του Σώμερ­σετ Μωμ

Θία­σος Ελ. Λαμπέτη

1971 «Πέντε μονό­πρα­κτα: Ζαν Κοκτώ «Η ψεύ­τρα» — «Την έχα­σα» — «Ανθρώ­πι­νη φωνή», Αύγου­στου Στρίντ­μπεργκ «Η πιο δυνα­τή», Κάθριν Μάν­σφηλντ «Μις Μπριλ».

Δημο­τι­κό θέα­τρο Πει­ραιά «Ο λογα­ρια­σμός» της Φραν­σουάζ Ντορέν

1972 «Γλυ­κιά Ίρμα» των Αλε­ξά­ντερ Μπρε­φόρ-Μαρ­γκε­ρίτ Μονό. Συμπρω­τα­γω­νι­στεί ο Ντί­νος Ηλιό­που­λος. Η Λαμπέ­τη τρα­γου­δά­ει ζωντα­νά για μονα­δι­κή φορά στη καριέ­ρα της |«Η τυφλό­μυ­γα» του Λ. Λίκ­μπορν. Συμπρω­τα­γω­νι­στεί η Κατε­ρί­να Ανδρεάδη

1973 «Μικρές αλε­πού­δες» της Λίλιαν Χέλ­μαν. Συμπρω­τα­γω­νι­στεί η Κατε­ρί­να Ανδρε­ά­δη — η τελευ­ταία της εμφά­νι­ση στο θέατρο

1974 «Ο Βυσ­σι­νό­κη­πος» του Άντον Τσέ­χοφ — συνερ­γα­σία με Κρα­τι­κό Θέα­τρο Βορεί­ου Ελλάδος

1975 «Δεσποι­νίς Μαργαρίτα»του Ρομπέρ­το Αλτάιντε

1977 «Φθι­νο­πω­ρι­νή ιστο­ρία» του Αλε­ξέι Αρμπού­ζοφ — συμπρω­τα­γω­νι­στεί ο Μάνος Κατράκης

1978 «Έξι μονό­πρα­κτα: Μπέρ­τολτ Μπρεχτ — «Η εβραία» (από το «Τρό­μος και Αθλιό­τη­τα στο Γ’ Ράιχ), Αύγου­στου Στρίντ­μπεργκ — «Η Πιο Δυνα­τή», Τσέ­χοφ — «Μια Ψυχού­λα», Ζαν Κοκτώ — «Η ανθρώ­πι­νη φωνή», «Η ψεύ­τρα», «Ο Πιε­ρό­τος («Την έχασα»)

1978–1979 «Φιλου­μέ­να Μαρ­του­ρά­νο» του Εντουάρ­ντο Ντε Φιλίπ­πο. Συμπρω­τα­γω­νι­στεί ο Δημή­τρης Παπαμιχαήλ

1980 Ιανουά­ριος: «Ντόλ­λυ» του Θόρ­ντον Ουάιλ­ντερ. Συμπρω­τα­γω­νι­στεί ο Δημή­τρης Παπαμιχαήλ.

1981 ‑1982 «Σάρα — Τα παι­διά ενός κατώ­τε­ρου Θεού» του Μαρκ Μέντοφ. Συμπρω­τα­γω­νι­στεί ο Λευ­τέ­ρης Βογιατζής

Δισκο­γρα­φία

Έχει τρα­γου­δή­σει σε πρώ­τη εκτέ­λε­ση, στην θεα­τρι­κή παρά­στα­ση «Γλυ­κιά Ίρμα» του 1972 τα…

«Αγό­ρι μου που ‘σαι μακριά», στί­χοι Λευ­τέ­ρης Παπα­δό­που­λος, μου­σι­κή Γιάν­νης Σπανός

«Θα σ΄ αγα­πώ» στί­χοι, Λ. Παπα­δό­που­λος — Γ. Σπα­νός (μαζί με τον Δημή­τρη Μαλαβέτα)

«Ίρμα η γλυ­κιά», Λ.Παπαδόπουλος — Γ. Σπανός

«Στον ουρα­νό να σε βρω», Παπα­δό­που­λος — Γ. Σπα­νός (μαζί με Δημή­τρη Μαλαβέτα)

1972 «Η Γλυ­κιά Ίρμα». Τα τρα­γού­δια της παρά­στα­σης από COLUMBIA ‑ΕΜΙ

1983 «Η Έλλη Λαμπέ­τη δια­βά­ζει Καβά­φη» δισκ. ΔΙΟΝΥΣΟΣ

«Η Έλλη Λαμπέ­τη δια­βά­ζει από το κατά Ματ­θαί­ον Ευαγ­γέ­λιο και από τους Ύμνους και τα Εγκώ­μια της Μεγά­λης Εβδο­μά­δας» ‑LYRA

1984 «Έξι μονό­πρα­κτα», από την ομώ­νυ­μη θεα­τρι­κή παρά­στα­ση του 1971. Δισκ. ΔΙΟΝΥΣΟΣ

1989 «Απο­σπά­σμα­τα θεα­τρι­κού λόγου», — ΣΕΙΡΙΟΣ

Τηλε­ό­ρα­ση

1979 «Κεί­με­να Μεγά­λης Εδο­μά­δας», 6 επει­σό­δια σε σκη­νο­θε­σία Παντε­λή Βούλ­γα­ρη στην ΥΕΝΕΔ.

Απαγ­γε­λία της Έλλης από το «Κατά Ματ­θαί­ον» Ευαγγέλιο.

Τιμη­τι­κές διακρίσεις

1951 έπα­θλο «Κοτο­πού­λη» για την ερμη­νεία της στα έργα «Η Κλη­ρο­νό­μος» και «Πεγκ, καρ­δού­λα μου»

1961 «Αρι­στεί­ον Κινη­μα­το­γρα­φι­κής Αξί­ας» για τις ται­νί­ες περί­ο­δος 1955–61.

1980 Βρα­βείο «Φεστι­βάλ Ιθά­κης» για την πολυ­ε­τή καλ­λι­τε­χνι­κή της προσφορά.

1983 ο κινη­μα­το­γρά­φος «Γρα­νά­δα» μετο­νο­μά­στη­κε σε Θέα­τρο «Λαμπέ­τη».

2002 η «Ελλη­νι­κή Εται­ρεία Μαστο­λο­γί­ας» έδω­σε το όνο­μα της ηθο­ποιού στο κέντρο ψυχο­κοι­νω­νι­κής υπο­στή­ρι­ξης γυναι­κών με καρ­κί­νο του μαστού.

Για την ερμη­νεία της στο «Το τελευ­ταίο ψέμ­μα» ήταν υπο­ψή­φια για βρα­βείο BAFTA A’ γυναι­κεί­ου ρόλου

Ατέ­χνως

Δύο+ χρόνια χωρίς τον Θάνο…

Φαί­νε­ται αβά­στα­κτο να μάθου­με να ζού­με χωρίς εκεί­νον στη σκη­νή. Για­τί ο Θάνος Μικρού­τσι­κος δεν υπήρ­ξε μόνο ανε­πα­νά­λη­πτος δημιουρ­γός και συγκλο­νι­στι­κός ερμη­νευ­τής του έργου του. Πάνω απ’ όλα ήταν ένα ιδιο­φυ­ές πνεύ­μα, σπιν­θη­ρο­βό­λο, κοφτε­ρό και ανή­συ­χο, ένας βαθιά και πλα­τιά καλ­λιερ­γη­μέ­νος δια­νοη­τής. “Οι δημιουρ­γοί δεν γεν­νιού­νται, δημιουρ­γού­νται”, καθώς ο ίδιος έλεγε.

Εχθρός της συνή­θειας, της επα­νά­παυ­σης και της παραί­τη­σης, αυτός ο γεν­ναί­ος μαχη­τής της ζωής μάς καλού­σε και με το παρά­δειγ­μά του να διεκ­δι­κού­με το ακα­τόρ­θω­το, να μη φοβό­μα­στε τον χορό “στο φτε­ρό του καρ­χα­ρία”, αν θέλου­με να νική­σου­με κάθε κατα­να­γκα­σμό, κοι­νω­νι­κό ή φυσι­κό, ακό­μη και τον θάνατο.

Στη φρο­ντί­δα για να δια­μορ­φω­θούν άνθρω­ποι ικα­νοί να κατα­νι­κή­σουν τη βαρ­βα­ρό­τη­τα, να κατα­νο­ή­σουν και να αλλά­ξουν, να εξαν­θρω­πί­σουν τη “γη των Βησι­γότ­θων” είναι αφιε­ρω­μέ­νο το έργο του. Πρω­το­πό­ρο σε μορ­φή και περιε­χό­με­νο, ένα τέλειο συνταί­ρια­σμα της μου­σι­κής με την ποί­η­ση, αλλά­ζει τη φυσιο­γνω­μία του ελλη­νι­κού τρα­γου­διού, ανα­τρέ­πει τις φθαρ­μέ­νες αστι­κές αξί­ες, ιδε­ο­λο­γι­κές και αισθη­τι­κές, ξαφ­νιά­ζει, ταρά­ζει και ξεβο­λεύ­ει, μας υπο­χρε­ώ­νει να κινη­το­ποι­ή­σου­με τη σκέ­ψη, για να φτά­σου­με στην ολο­κλη­ρω­μέ­νη συγκί­νη­ση, στην αλήθεια.

Αν και βαθύ, προ­ω­θη­μέ­νο και απαι­τη­τι­κό, κάπο­τε παρά­ξε­νο και πρω­τό­γνω­ρο, είναι έργο γνή­σια λαϊ­κό. Οχι μόνο για­τί το περιε­χό­με­νό του αντα­πο­κρί­νε­ται στα λαϊ­κά συμ­φέ­ρο­ντα, αλλά και για­τί σέβε­ται και εξυ­ψώ­νει τους ανθρώ­πους του λαού, αντί να τους κρί­νει “αφ’ υψη­λού” ως ανί­κα­νους τάχα να συλ­λά­βουν το νόη­μα της μεγά­λης τέχνης. Εντυ­πω­σια­κή ήταν η από­λυ­τη ταύ­τι­ση καλ­λι­τέ­χνη και κοι­νού στις συναυ­λί­ες του, ακό­μη και με έργα πρω­το­πο­ρια­κά, όπως το “Μου­σι­κή πρά­ξη στον Μπρεχτ”, αλλά και οι τρεις μεγά­λες συναυ­λί­ες με τα έργα “Καντά­τα για τη Μακρό­νη­σο” και “Σπου­δή σε ποι­ή­μα­τα του Βλα­δί­μη­ρου Μαγια­κόφ­σκι”, που τις αφιέ­ρω­σε στα 100 χρό­νια του ΚΚΕ, δηλώ­νο­ντας στη συνέ­χεια πως αυτές ήταν οι πιο συγκι­νη­τι­κές στιγ­μές της ζωής του.

Ετσι, δεν πρέ­πει να απο­ρεί κανείς που ένα μεγά­λο λαϊ­κό πλή­θος αγκα­λιά­ζει χρό­νια το έργο του, το έχει στα χεί­λη του στις απερ­γί­ες, στις πορεί­ες, στις συγκε­ντρώ­σεις, αλλά και στα γλέ­ντια και τις χαρές ή στις μονα­χι­κές στιγ­μές της περι­συλ­λο­γής και των μύχιων αγω­νιών του. Αυτό το λαϊ­κό πλή­θος δεν τον άφη­σε στιγ­μή μονά­χο στη σκλη­ρή, ηρω­ι­κή μάχη του για τη ζωή, στέλ­νο­ντάς του καθη­με­ρι­νά κύμα­τα αγά­πης, θαυ­μα­σμού και ευγνω­μο­σύ­νης, όπως θα έκα­νε για τον πιο πολύ­τι­μο άνθρω­πό του.

Και πώς ο Θάνος Μικρού­τσι­κος να μην εμπνέ­ει δυνα­τά αισθή­μα­τα “στον δικό του κόσμο, στους δικούς του ανθρώ­πους”, στα μέλη και τους φίλους του ΚΚΕ, όταν, κόντρα στο ρεύ­μα του συμ­βι­βα­σμού με το μικρό και “εφι­κτό”, καλού­σε μαζί με το ΚΚΕ σε πάλη για αυτό που στους πολ­λούς φαντά­ζει “ανέ­φι­κτο”, όταν σε και­ρούς αντε­πα­νά­στα­σης σάλ­πι­ζε στο πλευ­ρό του ΚΚΕ την ανα­γκαιό­τη­τα της επα­νά­στα­σης, όταν πρώ­τος αυτός ανά­με­σα στους πρώ­τους έδω­σε το σύν­θη­μα για να βαδί­σουν και άλλοι καλ­λι­τέ­χνες — δημιουρ­γοί στον ίδιο δρό­μο. Και πώς να μην κερ­δί­ζει τον απε­ριό­ρι­στο θαυ­μα­σμό μας, όταν στα Επι­στη­μο­νι­κά Συνέ­δρια της ΚΕ του ΚΚΕ για τον Μπρεχτ, τον Χικ­μέτ και στο τελευ­ταίο, για τη νέα ελλη­νι­κή λογο­τε­χνία, μιλώ­ντας για τον Καβ­βα­δία, θάμπω­νε με την πλα­τιά, επι­στη­μο­νι­κή, μαρ­ξι­στι­κή γνώ­ση και τη δια­λε­κτι­κή σκέ­ψη του, όταν την πρώ­τη εμφά­νι­σή του μετά την επι­δεί­νω­ση της υγεί­ας του την χάρι­σε στο Φεστι­βάλ της ΚΝΕ, εκεί όπου δυο χρό­νια αργό­τε­ρα με αφά­ντα­στη δύνα­μη, σε πεί­σμα της αρρώ­στιας του, έκλει­σε για τελευ­ταία φορά την αυλαία των συναυ­λιών του, ευτυ­χι­σμέ­νος μέσα στη λατρεία του κοι­νού και των εκλε­κτών συνερ­γα­τών του, ήσυ­χος “όπως εκεί­νοι που έχουν κάνει το καθή­κον τους”.

Κι όμως, η αλή­θεια είναι πως τον νίκη­σες τον θάνα­το, τους “ξεγέ­λα­σες τους ουρα­νούς”. Το έργο σου είναι βέλος πύρι­νο, που σκί­ζει τον χρό­νο. Θα συνε­χί­ζει τη δια­δρο­μή του κι όταν θα χτί­ζου­με “τις αυρια­νές μας φάμπρι­κες, τα λαϊ­κά μέγα­ρα, τα κόκ­κι­να στά­δια”, όταν θα δικαιω­θεί ο σκο­πός που αφιέ­ρω­σες το ταλέ­ντο, το μυα­λό, την καρ­διά σου “στην κοι­νω­νία που ο ψαράς θα γρά­φει ποι­ή­μα­τα και ο ποι­η­τής θα ψαρεύ­ει”. Το έργο σου εκφρά­ζει την ουσία, όχι μόνο μιας περιό­δου, αλλά μιας ολό­κλη­ρης ιστο­ρι­κής επο­χής. Αχρο­νο, άτο­πο, ανε­ξά­ντλη­το, αθά­να­το, όπως αθά­να­τος Θάνο είσαι κι εσύ».

 Ριζο­σπά­στης
Ατέ­χνως

Ο κυρ Γιώργης
της καρδιάς μας
και του «μεγάλου μας τσίρκου»

Με το ανυ­πέρ­βλη­το υπο­κρι­τι­κό του ταλέ­ντο όπου με μονα­δι­κή μαε­στρία κινού­νταν από την κωμω­δία και στο δρά­μα (φανε­ρώ­νο­ντας ένα άλλο πρό­σω­πο), ο Διο­νύ­σης Παπα­γιαν­νό­που­λος έγρα­ψε τη δική του ιστο­ρία στον ελλη­νι­κό κινη­μα­το­γρά­φο. Έβα­λε τη δική του σφρα­γί­δα και μέχρι σήμε­ρα κανείς δεν στά­θη­κε τυχε­ρός να τον διαδεχτεί.

Λένε πως οι σπου­δαί­οι ηθο­ποιοί μια φορά γεν­νιού­νται και όταν φεύ­γουν από τη ζωή, μένουν ζωντα­νοί μέσα από το έργα τους. ο Διο­νύ­σης Παπα­γιαν­νό­που­λος μένει ζωντα­νός και στις καρ­διές του κόσμου και δεν είναι τυχαίο που είναι αγα­πη­μέ­νος ακό­μα και στις νεό­τε­ρες γενιές. Να είναι μόνο το τερά­στιο υπο­κρι­τι­κό του ταλέ­ντο; Να είναι αυτή η συστο­λή και ο σεβα­σμός με τα οποία υπη­ρέ­τη­σε την Τέχνη;

Είναι. Είναι αυτά, μαζί και με όσα έβγα­ζε ο ίδιος. Λένε πως τα μάτια είναι ο καθρέ­φτης της ψυχής. Και στο βλέμ­μα του «Νιό­νιου» μπο­ρού­σες να δεις την ευαι­σθη­σία του, τη ευγέ­νειά του, μια κρυ­φή μελαγ­χο­λία. Τι και αν πρό­κει­ται για έναν από τους σπου­δαιό­τε­ρους κωμι­κούς που γέν­νη­σε ετού­τος ο τόπος;

Αλλά σάμπως είναι ψέμα­τα που λένε πως οι κωμι­κοί μπο­ρεί να κάνουν τον κόσμο να γελά­ει, όμως, στην καθη­με­ρι­νό­τη­τά τους είναι περισ­σό­τε­ρο μελαγ­χο­λι­κοί. Κάπως έτσι ήταν και ο Παπαγιαννόπουλος.

Ατε­λεί­ω­τη Φιλμογραφία

1947 Παι­διά της Αθή­νας … Θάνος

1951 Ματω­μέ­να Χρι­στού­γεν­να … Καταδικασμένος

1954 το σταυ­ρο­δρό­μι του πεπρωμένου

1954 Το ποντι­κά­κι .… Κώστας

1954 Ο άνε­μος του μίσους

1955 Τζο ο τρο­με­ρός … Γιάν­νη Καρού­μπας — “Χιμπα­τζής”

1955 Στέλλα…Μήτσος

1955 Για δυο ρόγες στα­φύ­λι (Dva zrna grozdja)

1957 Τρία παι­διά βολιώτικα

1957 Της τύχης τα γραμ­μέ­να … Χάρης

1957 Όπου φτώ­χεια και φιλότιμο

1958 Μια Ιτα­λί­δα στην Ελλάδα

1958 Χαρού­με­νοι αλή­τες … Τενό­ρος De Fiasco

1958 Μια ζωή την έχου­με .… Ντάογλου

1958 Οιδί­πους Τύραννος

1959 Το ξύλο βγή­κε από τον παρά­δει­σο .… Μακριδάκης

1959 Στουρ­νά­ρα 288 .… Άγη­σί­λα­ος Παπαφρονιμόπουλος

1959 Η Λίζα το ‘σκα­σε … Αντώ­νης Παπαδέας

1959 Ο Γιάν­νος και η Παγώ­να … Κωνσταντής

1959 Ερω­τι­κές ιστο­ρί­ες … άντρας της Λαμπρινής

1959 Επι­στρο­φή από το μέτωπο

1959 Ένας βλά­κας και μισός .… Σωτή­ρης Τσαλαβούτας

1959 Έγκλη­μα στο Κολω­νά­κι… Δέλιος

1959 Μπου­μπου­λί­να … Mohamad

1959 Ο Αλή πασάς και η κυρά Φρο­σύ­νη .… Αλή πασάς

1959 Ο Ηλί­ας του 16ου .… κυρ-Λάμπρος

1960 Το νησί της αγά­πης .… Αλέξης

1960 Το μεγά­λο κόλπο

1960 Το κοροϊ­δά­κι της δεσποι­νί­δος .… Τέλης Καραλής

1960 Το μερο­κά­μα­το της ευτυχίας

1960 Αμαρ­τω­λά νιά­τα .… Σημαδεμένος

1960 Μια του κλέ­φτη .… Παυσανίας

1960 Η Χιο­νά­τη και τα 7 γερο­ντο­πα­λί­κα­ρα … Στυ­λια­νός Αλεξάνδρου

1961 Μυρ­τιά .… Τσάκαλος

1961 Ήρθες αργά .… Αλέξης

1961 Έξω οι κλέ­φτες .… Κλε­άν­θης Κλεφτοδήμος

1961 Η ζωή μου αρχί­ζει με εσέ­να … Διοικητής

1962 Ποτέ δεν σε ξέχα­σα … Τέλης

1962 Το κορί­τσι του λόχου .… Βασί­λης Γεωργίου

1962 Κλά­ψε φτω­χή μου καρδιά

1962 Ήρθες αργά … Αλέξης

1962 Τα Χρι­στού­γεν­να του αλή­τη … Βαράνης

1962 Εξο­μο­λό­γη­ση μιας μητέ­ρας .… Βλάσης

1962 Ο άντρας της γυναί­κας μου .… ψυχίατρος

1962 Αγνή και ατι­μα­σμέ­νη .… πατέ­ρας Μιράντας

1962 Άγγε­λοι του πεζοδρομίου

1962 Παγί­δα

1963 Σκάν­δα­λα στο νησί του έρωτα

1963 Η ψεύ­τρα .… κύριος Δεληπέτρου

1963 Όσα κρύ­βει η νύχτα

1963 Χτυ­πο­κάρ­δια στο θρα­νίο .… Νικη­τέ­ας, καθηγητής

1963 Ο κύριος πτέ­ραρ­χος .… βου­λευ­τής, Καράτζοβας

1963 Το γέλιο βγή­κε απ’ τον παρά­δει­σο .… Ξενο­φών Χαριτίδης

1963 Ο αδελ­φός μου ο τρο­χο­νό­μος .… Κοσμάς Καραμπισμπίκης

1963 Ένας ντε­λι­κα­νής .… δήμαρχος

1964 Η βίλα των οργί­ων .… υπομοίραρχος

1964 Η σωφε­ρί­να .… πρό­ε­δρος δικαστηρίου

1964 Λόλα… Στέλιος

1964 Ο γυρι­σμός της μάνας … Ζαφείρης

1964 Δεσποι­νίς Διευ­θυ­ντής .… Θωμάς Βασιλείου

1964 Οι νταήδες

1964 Αν έχεις τύχη.… Αλέ­κος Γκαζόπουλος

1964 Αλύ­γι­στη στη ζωή

1965 Μερι­κές το προ­τι­μούν χακί

1965 Κάνε με πρω­θυ­πουρ­γό .… Κίμων

1965 Υπάρ­χει και φιλό­τι­μο .… Θεό­δω­ρος Γκρούεζας

1965 Ο φτω­χός εκατομμυριούχος

1965 Φωνά­ζει ο κλέ­φτης .… Σόλων Καραλέων

1965 Εξι­λέ­ω­ση

1965 Μια τρε­λή, τρε­λή οικο­γέ­νεια .… Στέλιος

1966 Ο ξυπό­λη­τος πρί­γκηψ .… Κλέαρχος

1966 Όλοι οι άντρες είναι ίδιοι .… Μενέ­λα­ος Γεωργιάδης

1966 Οι κυρί­ες της αυλής .… Νώντας Μπόσικος

1966 Τζέ­νη Τζέ­νη .… Κοσμάς Σκούταρης

1966 Φου­σκο­θα­λασ­σιές .… Νικο­λής Σφακιανός

1966 Διπλο­πε­νιές .… Λευτέρης

1966 Ο μπα­μπάς μου ο τεντι­μπό­ης .… κύριος Φωτεινός

1966 Αχ! Και να ‘μουν άντρας .… Όθων Μπελαλής

1966 Η αδελ­φή μου θέλει ξύλο .… Φραγκόπουλος

1966 5000 ψέμα­τα .… Αριστείδης

1967 Η παι­χνι­διά­ρα .… Στα­μά­της Σταματίου

1967 Κάτι κου­ρα­σμέ­να παλι­κά­ρια .… για­τρός Σπύ­ρος Καρλάφτης

1967 Για την καρ­διά της ωραί­ας Ελέ­νης .… Κλέ­ων Καραμούζης

1967 Ο γαμπρός μου ο προι­κο­θή­ρας .… Ευτύ­χιος Χρυσός

1967 Γαμπρός απ΄ το Λον­δί­νο .… Κυριάκος

1967 Έρω­τες στην Λέσβο

1967 Αν μιλού­σε το παρελ­θόν μου .… Λεω­νί­δας Στεργίου

1967 Ο αχόρ­τα­γος .… Μιχά­λης Καπάνταης

1968 Ο ψεύ­της … Θωμάς Αργυρίου

1968 Πολύ αργά για δάκρυα .… κύριος Μένανδρος

1968 Οικο­γέ­νεια Χωρα­φά … τρελ­λός επιστήμων

1968 Ο Μικές παντρεύ­ε­ται .… Πανα­γιώ­της Συναξαρίδης

1968 Γορ­γό­νες και μάγκες .… πατέ­ρας Πέτρου

1968 Για ποιον κτυ­πά η κου­δού­να .… Τόλης Λαμπιρίκος

1968 Ένας κλέ­φτης με φιλό­τι­μο … Θανάσης

1968 Ένας ιππό­της για την Βασού­λα .… καπε­τάν Φατούρος

1968 Έμπαι­νε Κίτσο

1968 Δόκτορ Ζι-Βέγ­γος .… Απόστολος

1968 Η αρχό­ντισ­σα και ο αλή­της .… κύριος Κατσαρός

1968 Το κανό­νι και τ‘ αηδό­νι .… Τριανταφύλλου

1969 Ξύπνα κορόι­δο .… Κυριάκος

1969 Το νυφο­πά­ζα­ρο … Γιάν­να­ρος / παπάς

1969 Η νεράι­δα και το παλι­κά­ρι .… κύριος Φουρτουνάκης

1969 Ο γόης .… Τζον Κρίστιαν

1969 Για ένα ταγά­ρι δολά­ρια .… πατέ­ρας Τζένης

1969 Γαμπρός από την Γαστού­νη ή Γαμπρός με φού­ντες .… Περι­κλής Καραμπισμπίκης

1969 Ένα ασύλ­λη­πτο κορόι­δο .… Αση­μά­κης Χαρούπογλου

1969 Ο άνθρω­πος που γύρι­σε από τα πιά­τα .… Σπύ­ρος Λούνας

1970 Ζητού­νται γαμπροί με προί­κα .… Ευρι­πί­δης Στρουθάμπελος

1970 Ο τρε­λός της πλα­τεί­ας αγά­μων … John Άγρας

1970 Τρε­λά κορί­τσια απί­θα­να αγό­ρια … Νιό­νιος Χιονάτος

1970 Όμορ­φες μέρες .… Παντελάρας

1970 Να ‘τανε το 13 να ‘πεφτε σε μας .… Τζεβελάκος

1970 Για­κου­μής, μια ρωμαί­ι­κη καρ­διά … Μιχα­λά­κης Γράντης

1970 Ένας χίπις με τσα­ρού­χια .… Πελοπίδας

1970 Ο δασκα­λά­κος ήταν λεβε­ντιά .… Μπά­μπης Χάνος

1970 Ο απί­θα­νος .… Θωμάς Καραλής

1971 Η ζαβολιάρα

1971 Καυ­τά ψυχρά και ανά­πο­δα .… Κλε­άν­θης Τόκογλου

1971 Ο επα­να­στά­της ποπο­λά­ρος .… κόντε Ντιμάρας

1971 Ένας ξένοια­στος παλα­βιά­ρης .… Νικηφόρος

1971 Ο Κυρ Γιώρ­γης και οι Τρέ­λες του .… Χατζηγιάννης

1972 Υπέ­ρο­χες νύφες κορόι­δα γαμπροί … Αρχέλαος

1972 Πιο τρε­λός και από τους τρε­λούς .… Πελοπίδας

1972 Ο Πατού­χας .… Σαϊτονικολής

1972 Ο μονα­χο­γιός μου ο αγα­θιά­ρης .… Κλεάνθης

1972 Ο μάγκας με το τρί­κυ­κλο … Παπαναστασίου

1972 Αν ήμουν πλού­σιος .… Αρι­στεί­δης Τσιτσής

1972 Λυσι­στρά­τη … Πρόβουλος

1973 Ο τσαρ­λα­τά­νος.… Μπα­λα­μού­της, ιδιο­κτή­της δια­φη­μι­στι­κής εταιρείας

1974 Ένας νομο­τα­γής πολί­της .… θεί­ος Μανώλης

1977 Ο κυρ Γιώρ­γης εκπαι­δεύ­ε­ται.… ταβερ­νιά­ρης Γιώρ­γης Κολαούζος

1980 Καθέ­νας με την τρέ­λα του .… Ιορδάνης

1981 Κορόι­δο Ρωμιέ .… Φώτης Φιρίκης

1984 Ταξί­δι στα Κύθη­ρα .… Αντώνης