Σαν σήμερα 15 Ιανουαρίου 1962 πέθανε ο κομμουνιστής γιατρός Πέτρος Κόκκαλης

Σαν σήμε­ρα 15 Ιανουα­ρί­ου 1962 πέθα­νε στο Βερο­λί­νο ο Πέτρος Κόκ­κα­λης. Χει­ρουρ­γός, καθη­γη­τής του Πανε­πι­στη­μί­ου της Αθή­νας. Εξέ­χων κοι­νω­νι­κός παρά­γο­ντας, που βρέ­θη­κε στην πρώ­τη γραμ­μή των καθη­κό­ντων του και­ρού του, πήρε ενερ­γό μέρος στην Εθνι­κή Αντί­στα­ση, συνερ­γά­στη­κε με το Εθνι­κό Απε­λευ­θε­ρω­τι­κό Μέτω­πο (ΕΑΜ), έγι­νε μέλος της Πολι­τι­κής Επι­τρο­πής Εθνι­κής Απε­λευ­θέ­ρω­σης (ΠΕΕΑ), εντά­χθη­κε στις γραμ­μές του ΚΚΕ από το 1944, δια­τέ­λε­σε μέλος της Προ­σω­ρι­νής Δημο­κρα­τι­κής Κυβέρ­νη­σης κατά τη διάρ­κεια του εμφυ­λί­ου πολέ­μου, υπήρ­ξε ο κορυ­φαί­ος εκπρό­σω­πος του Υγειο­νο­μι­κού του Δημο­κρα­τι­κού Στρα­τού Ελλά­δας, μετά την υπο­χώ­ρη­ση του ΔΣΕ κατέ­φυ­γε με άλλους πολι­τι­κούς πρό­σφυ­γες στις σοσια­λι­στι­κές χώρες, όπου δια­τέ­λε­σε πρό­ε­δρος της Επι­τρο­πής Βοή­θειας στα παι­διά και σε άλλα προ­σφυ­γι­κά όργα­να και για την επι­στη­μο­νι­κή του δρά­ση, αργό­τε­ρα, η κυβέρ­νη­ση της Γερ­μα­νι­κής Λαο­κρα­τι­κής Δημο­κρα­τί­ας του απέ­νει­με το παρά­ση­μο «Λάβα­ρο της Εργα­σί­ας», μια από τις πλέ­ον τιμη­τι­κές δια­κρί­σεις της χώρας.

Ο Πέτρος Κόκ­κα­λης έθε­σε την επι­στή­μη και τη ζωή του στον αγώ­να για την κοι­νω­νι­κή απε­λευ­θέ­ρω­ση του ανθρώ­που. Ηταν από εκεί­νους που, ως πρω­το­πό­ρος στην οργά­νω­ση της υγειο­νο­μι­κής περί­θαλ­ψης στο ΔΣΕ και ένα από τα σημα­ντι­κό­τε­ρα πολι­τι­κά στε­λέ­χη, όντας υπουρ­γός Υγεί­ας, Πρό­νοιας και Παι­δεί­ας, συνέ­βα­λαν απο­φα­σι­στι­κά σε αυτό που απο­κλή­θη­κε ως «θαύ­μα και παρά­δο­ξο» του Γράμ­μου. Περί τίνος πρόκειται:

Από τις περι­πτώ­σεις καταγ­μά­των κρα­νί­ου που χει­ρουρ­γή­θη­καν στις μάχες Γράμ­μου — Βίτσι βγή­κε το στα­τι­στι­κό στοι­χείο πως η θνη­σι­μό­τη­τα έφτα­σε μόνο στο 10% όταν η θνη­σι­μό­τη­τα στον πόλε­μο του 1914 — 1918 ήταν 80% και στον πόλε­μο του 1939 — 1944 από στα­τι­στι­κές Γερ­μα­νών — Αγγλων έφτα­νε στο 25 — 45%! Αυτό από τους χει­ρουρ­γούς χαρα­κτη­ρί­στη­κε «το θαύ­μα και τα παρά­δο­ξα του Γράμ­μου — Βίτσι» ενώ είναι επί­σης εκπλη­κτι­κό το γεγο­νός ότι μέσα σ’ αυτές τις ασύλ­λη­πτες συν­θή­κες εκπο­νού­νταν και επι­στη­μο­νι­κές μελέτες.

Η ζωή του

Ο Π. Κόκ­κα­λης γεν­νή­θη­κε στις 18 Σεπτέμ­βρη του 1896 στη Λιβα­δειά. Το δημο­τι­κό και το γυμνά­σιο το τέλειω­σε στη γενέ­τει­ρά του και κατό­πιν ήρθε στην Αθή­να, όπου φοί­τη­σε στην Ιατρι­κή στα 1911–1913. Τις ιατρι­κές του σπου­δές τις συνέ­χι­σε στο Βερο­λί­νο (1913–1914), στη Ζυρί­χη (1915–1916) και στη Βιέν­νη (1916–1917). Το 1918–1919, εργά­στη­κε ως βοη­θός του καθη­γη­τή Σερ­βέν στη χει­ρουρ­γι­κή κλι­νι­κή του Πανε­πι­στη­μί­ου της Βέρ­νης. Από εκεί πήρε το δίπλω­μά του και το Γενά­ρη του 1919 ανα­κη­ρύ­χτη­κε δόκτο­ρας της Ιατρι­κής. Το διά­στη­μα 1919 έως το 1928 ήταν βοη­θός του καθη­γη­τή Σάου­μπερ­μπουχ στη χει­ρουρ­γι­κή κλι­νι­κή του Πανε­πι­στη­μί­ου του Μονά­χου. Στο διά­στη­μα αυτό άρχι­σε να δημο­σιεύ­ει τα πρώ­τα απο­τε­λέ­σμα­τα των ερευ­νών του πάνω στα ζητή­μα­τα της χει­ρουρ­γι­κής. Οταν επέ­στρε­ψε στην Ελλά­δα, το 1929, δημο­σί­ευ­σε το σύγ­γραμ­μά του, τη «Χει­ρουρ­γι­κή», η οποία απο­τε­λού­σε μια σπου­δαία εργα­σία για την επο­χή της έκδο­σής της.

Στην Ελλά­δα απο­τέ­λε­σε έναν απ’ τους κορυ­φαί­ους επι­στή­μο­νες της Ιατρι­κής. Το Μάη του 1929 — λίγο μετά την άφι­ξή του στη χώρα μας — έγι­νε υφη­γη­τής στην Ιατρι­κή Σχο­λή του Πανε­πι­στη­μί­ου Αθη­νών. Στο διά­στη­μα 1929–1935 ήταν διευ­θυ­ντής Χει­ρουρ­γι­κού Τμή­μα­τος του Δημο­τι­κού Νοσο­κο­μεί­ου «ΕΛΠΙΣ». Από το 1935 έως το 1939 εργά­στη­κε ως τακτι­κός καθη­γη­τής του Πανε­πι­στη­μί­ου Αθη­νών στην έδρα της Εγχει­ρη­τι­κής Τοπο­γρα­φι­κής Ανα­το­μι­κής και ως διευ­θυ­ντής της ΙΙΙ Χει­ρουρ­γι­κής Κλι­νι­κής του Νοσο­κο­μεί­ου «ΕΥΑΓΓΕΛΙΣΜΟΣ». Το 1939 έγι­νε τακτι­κός καθη­γη­τής στην έδρα της Χει­ρουρ­γι­κής και Διευ­θυ­ντής της ΧΙ Πανε­πι­στη­μια­κής Κλι­νι­κής στο «ΑΡΕΤΑΙΕΙΟΝ» Νοσο­κο­μείο. Στις θέσεις αυτές παρέ­μει­νε έως το 1946, οπό­τε και απο­λύ­θη­κε για πολι­τι­κούς λόγους, όπως άλλω­στε συνέ­βη και με πολ­λούς άλλους ΕΑΜί­τες και προ­ο­δευ­τι­κούς πανεπιστημιακούς.

Στη διάρ­κεια του ελλη­νοϊ­τα­λι­κού πολέ­μου, πήρε μέρος από τη θέση του συμ­βού­λου χει­ρούρ­γου στο Σώμα Στρα­τού στην Ηπει­ρο. Στη συνέ­χεια, συμ­με­τεί­χε στην Εθνι­κή Αντί­στα­ση και από τον Απρί­λη έως τον Οκτώ­βρη του 1944 δια­τέ­λε­σε γραμ­μα­τέ­ας (σ.σ.: υπουρ­γός) Υγεί­ας και Πρό­νοιας της ΠΕΕΑ, δηλα­δή της Κυβέρ­νη­σης του Βουνού.

Μέλος του ΚΚΕ

Ο Πέτρος Κόκ­κα­λης έγι­νε μέλος του ΚΚΕ, το 1944. Σαν κομ­μου­νι­στής, που πάντα πάλευε για το συμ­φέ­ρον του λαού από την ώρα που εντά­χθη­κε στις γραμ­μές της πρω­το­πο­ρί­ας της εργα­τι­κής τάξης, δε δίστα­ζε να κάνει και δημό­σια την αυτο­κρι­τι­κή του, για το διά­στη­μα εκεί­νο της ζωής του, που έμει­νε μακριά από τους λαϊ­κούς αγώνες.

Μετά το Δεκέμ­βρη και τη Βάρ­κι­ζα, ο Πέτρος Κόκ­κα­λης αγω­νί­στη­κε, μαζί με άλλους επι­στή­μο­νες, για τη συνέ­νω­ση των κομ­μου­νι­στών, ΕΑΜι­τών, αρι­στε­ρών και προ­ο­δευ­τι­κών επι­στη­μό­νων. Σε αυτή την προ­σπά­θεια, στό­χος ήταν η μελέ­τη των προ­βλη­μά­των που εγεί­ρο­νταν στη σύγ­χρο­νη μετα­πο­λε­μι­κή Ελλά­δα και στην παρα­γω­γή εκεί­νου του επι­στη­μο­νι­κού έργου, που θα δίνει λύσεις και απα­ντή­σεις στα πραγ­μα­τι­κά προ­βλή­μα­τα και στις αλη­θι­νές ανά­γκες της χώρας και του λαού της.

Υπήρ­ξε, λοι­πόν, ένα από τα ιδρυ­τι­κά μέλη της Επι­στη­μο­νι­κής Εται­ρεί­ας Μελέ­της Νεο­ελ­λη­νι­κών Προ­βλη­μά­των «Επι­στή­μη — Ανοι­κο­δό­μη­ση», της γνω­στής ΕΠ — ΑΝ. Στην ιδρυ­τι­κή σύσκε­ψη της εται­ρεί­ας, στις 3 Σεπτέμ­βρη 1945, ο Π. Κόκ­κα­λης , ως πρώ­τος ειση­γη­τής, μετα­ξύ άλλων (κατα­γρά­φη­καν στο περιο­δι­κό «ΑΝΤΑΙΟΣ» Χρό­νος Α’, τεύ­χος 8/20–9‑1945, σ. 182), είπε: «Στη σύγκρου­ση των προ­ο­δευ­τι­κών ανθρώ­πων με τις σκο­τει­νές δυνά­μεις των καθυ­στε­ρη­μέ­νων, που σαν μονα­δι­κό κίνη­τρο έχουν την αγω­νιώ­δη προ­σπά­θεια για περι­φρού­ρη­ση προ­νο­μί­ων και ατο­μι­κών συμ­φε­ρό­ντων, η θέση του επι­στη­μο­νι­κού κόσμου είναι φανε­ρή. Πάντο­τε οι επι­στή­μο­νες ένιω­θαν σαν κύριο προ­ο­ρι­σμό τους να δου­λεύ­ουν για να συμ­βάλ­λουν στην πρό­ο­δο και την προ­κο­πή του κοι­νω­νι­κού συνό­λου. Ωστό­σο, οι οικο­νο­μι­κο­κοι­νω­νι­κές συν­θή­κες, αλλού πιο λίγο, αλλού πιο πολύ, όπως στον τόπο μας, ματαί­ω­ναν τη σύν­δε­ση της θεω­ρί­ας με την πρά­ξη με συγκε­κρι­μέ­νες πραγ­μα­το­ποι­ή­σι­μες μελέ­τες. Ενας από τους κυριό­τε­ρους σκο­πούς της Εται­ρεί­ας πρέ­πει να είναι να σπά­σει την αντι­νο­μία αυτή και να συγκε­ντρώ­σει την προ­σπά­θεια όλων των επι­στη­μό­νων στη μελέ­τη των ζωντα­νών νεο­ελ­λη­νι­κών προ­βλη­μά­των. Στο σημε­ρι­νό μετα­πο­λε­μι­κό χάος, η ανά­γκη αυτή παρου­σιά­ζε­ται περισ­σό­τε­ρο παρά ποτέ επιτακτική».

Στην προσφυγιά

Ο Πέτρος Κόκ­κα­λης παρέ­μει­νε στην πρω­το­πο­ρία του αγώ­να, σε όλη τη διάρ­κεια της μετέ­πει­τα ζωής του. Συνέ­χι­σε το επι­στη­μο­νι­κό του έργου, με νέες δυνά­μεις, που απέρ­ρε­αν από τη βαθιά του γνώ­ση της πραγ­μα­τι­κό­τη­τας και του κόσμου.

Μετά τον Εμφύ­λιο θα ακο­λου­θή­σει την τύχη των υπό­λοι­πων μαχη­τών του ΔΣΕ στην Πολι­τι­κή Προ­σφυ­γιά. Στο διά­στη­μα 1950 — 1955, θα ανα­πτύ­ξει μεγά­λη δρά­ση από τη θέση του υπευ­θύ­νου της ΕΒΟΠ (Επι­τρο­πή Βοή­θειας στο Παι­δί), προ­σφέ­ρο­ντας όλες του τις δυνά­μεις στην υπη­ρε­σία των ανα­γκών των παι­διών των πολι­τι­κών προ­σφύ­γων. Δίπλα του, θα έχει άξιους συνερ­γά­τες εκπαι­δευ­τι­κούς, όπως την Ελλη Αλε­ξί­ου, τον Γ. Αθα­να­σιά­δη κ.ά.

Το 1950 ήρθε μια ακό­μη ανα­γνώ­ρι­ση για τον Πέτρο Κόκ­κα­λη . Πήρε μέρος στο συνέ­δριο που ίδρυ­σε το Παγκό­σμιο Συμ­βού­λιο Ειρή­νης, του οποί­ου και ανα­δεί­χτη­κε μέλος, δίπλα στον Πάμπλο Πικά­σο, στον Λουί Αρα­γκόν, στον Ζολιό και την Μαρί Κιου­ρί, στον Τζον Μπερ­νάλ Ντέ­σμοντ, στον Ιβ Μοντάν κ.ά.

Το 1954, του έγι­νε πρό­τα­ση από τον υπουρ­γό Επι­στη­μών της Γερ­μα­νι­κής Λαο­κρα­τι­κής Δημο­κρα­τί­ας να εργα­στεί μόνι­μα στο Βερο­λί­νο. Ο Π. Κόκ­κα­λη­ςε­νη­μέ­ρω­σε σχε­τι­κά την ηγε­σία του ΚΚΕ, η οποία και ενέ­κρι­νε την εγκα­τά­στα­σή του στη γερ­μα­νι­κή πρω­τεύ­ου­σα. Από το Μάη του 1955, εργά­στη­κε ως διευ­θυ­ντής του Ινστι­τού­του Πει­ρα­μα­τι­κής Χει­ρουρ­γι­κής της Καρ­διάς και των Αγγεί­ων στην Ακα­δη­μία Επι­στη­μών του Βερο­λί­νου, η οποία τον εξέ­λε­ξε παμ­ψη­φεί μέλος της, το 1959. Το 1957 έγι­νε καθη­γη­τής στην έδρα της Χει­ρουρ­γι­κής του Πανε­πι­στη­μί­ου «Χού­μπολντ». Ταυ­τό­χρο­να, από το 1957 έως το 1962, δια­τέ­λε­σε πρό­ε­δρος της Κεντρι­κής Επι­τρο­πής Πολι­τι­κών Προ­σφύ­γων Ελλά­δος (ΚΕΠΠΕ).

Την 1η Δεκέμ­βρη του 1961, ενά­μι­ση μήνα πριν από το θάνα­τό του, ο Πέτρος Κόκ­κα­λης τιμή­θη­κε με το ανώ­τα­το παρά­ση­μο «Εργα­σί­ας» από την κυβέρ­νη­ση της Λαϊ­κής Δημο­κρα­τί­ας της Γερ­μα­νί­ας, παρου­σία του ηγέ­τη της, Β. Ούλ­μπριχτ. Ο αρμό­διος υπουρ­γός, που τον προ­σφώ­νη­σε, είπε μετα­ξύ άλλων: «Σαν επι­στή­μων, ιατρός και αγω­νι­στής κατά του φασι­σμού, σαν διευ­θυ­ντής πανε­πι­στη­μια­κού ινστι­τού­του Πει­ρα­μα­τι­κής Χει­ρουρ­γι­κής της Καρ­διάς, ο καθη­γη­τής Πέτρος Κόκ­κα­λης ενώ­νει όλες τις υψη­λές ιδιό­τη­τες που απαι­τού­νται από έναν επι­στή­μο­να, δάσκα­λο και παι­δα­γω­γό και απο­τε­λεί πρό­τυ­πο και παρά­δειγ­μα για τους νέους επιστήμονες».

Για το γεγο­νός της απο­νο­μής του παρα­σή­μου, η ΚΕ του ΚΚΕ είχε απευ­θύ­νει δημό­σιο χαι­ρε­τι­στή­ριο στον Π. Κόκ­κα­λη , όπου, μετα­ξύ άλλων, του έλε­γε: «Η υψη­λή ανα­γνώ­ρι­ση του επι­στη­μο­νι­κού και κοι­νω­νι­κού σας έργου απο­τε­λεί πολύ­τι­μη συμ­βο­λή στον αγώ­να του λαού μας για την εθνι­κή ανε­ξαρ­τη­σία και τη δημο­κρα­τία, για τη στε­ρέ­ω­ση της ειρή­νης και της φιλί­ας ανά­με­σα στους λαούς».

Η απώλεια ενός μεγάλου επιστήμονα και αγωνιστή

Την Τρί­τη 16 Γενά­ρη του 1962, από το ραδιο­σταθ­μό του ΚΚΕ «Φωνή της Αλή­θειας», που έδρευε στη Ρου­μα­νία, οι Ελλη­νες στην Ελλά­δα και στο εξω­τε­ρι­κό πλη­ρο­φο­ρού­νταν μιαν άκρως δυσά­ρε­στη είδη­ση: «Η Κεντρι­κή Επι­τρο­πή του Κομ­μου­νι­στι­κού Κόμ­μα­τος της Ελλά­δας αναγ­γέλ­λει με βαθύ­τα­τη θλί­ψη το θάνα­το του εξέ­χο­ντα επι­στή­μο­να και αγω­νι­στή της ειρή­νης και της δημο­κρα­τί­ας καθη­γη­τή σ. Πέτρου Κόκ­κα­λη . Ο καθη­γη­τής Πέτρος Κόκ­κα­λης πέθα­νε από καρ­δια­κή προ­σβο­λή στη διάρ­κεια της εργα­σί­ας του στο “Ινστι­τού­το Πει­ρα­μα­τι­κής Χει­ρουρ­γι­κής της Καρ­διάς και των Αιμο­φό­ρων Αγγεί­ων”, της Γερ­μα­νι­κής Ακα­δη­μί­ας Επι­στη­μών, που διηύ­θυ­νε. Πέθα­νε πάνω στο καθήκον».

Πηγή: Ριζο­σπά­στης

Σαν σήμε­ρα 15 Ιανουα­ρί­ου 1962 πέθα­νε ο κομ­μου­νι­στής για­τρός Πέτρος Κόκκαλης