Σαν σήμερα 25 Δεκεμβρίου πέθανε ο Τσάρλι Τσάπλιν

Σαν σήμε­ρα πριν από 40 χρό­νια πέθα­νε ο ιδιο­φυ­ής και μεγά­λος κωμι­κός Τσάρ­λι Τσά­πλιν, ο γνω­στός σε όλους μας Σαρ­λό. Πολ­λές από τις ται­νί­ες του μετα­δί­δουν μηνύ­μα­τα που μοιά­ζουν σήμε­ρα πιο επί­και­ρα από ποτέ.

Τα Χρι­στού­γεν­να, στο σπί­τι των Τσά­πλιν την ώρα που τα οκτώ παι­διά της οικο­γέ­νειας έπε­φταν πάνω σε ένα μεγά­λο βου­νό από δώρα και άρχι­ζαν να τα ξετυ­λί­γουν, ο Τσάρ­λι Τσά­πλιν στε­κό­ταν συνή­θως παρά­με­ρα. Αυτά διη­γεί­ται ο Ευγέ­νιος Τσά­πλιν, το πέμ­πτο από τα οκτώ παι­διά που έχει ο μεγά­λος κωμι­κός με την τέταρ­τη σύζυ­γό του, την Ούνα. «Δεν τον ενδιέ­φε­ρε ούτε το χρι­στου­γεν­νιά­τι­κο δέντρο ούτε τα δώρα, τα θεω­ρού­σε όλα αυτά πολύ εμπο­ρι­κά» ανα­φέ­ρει χαρα­κτη­ρι­στι­κά ο γιος του. Αυτή η άπο­ψη μπο­ρεί να ακού­γε­ται στα αυτιά μας σήμε­ρα πολύ σύγ­χρο­νη, στην πραγ­μα­τι­κό­τη­τα όμως είναι πολύ παλιά.

Ο Τσάρ­λι Τσά­πλιν υπο­δύ­ε­ται τον παρα­νοϊ­κό δικτά­το­ρα Αντε­νόιντ Χίνκελ

 Γεμάτη επίκαιρα μηνύματα η πρακαταθήκη του Τσάπλιν

Ο Τσάρ­λι Τσά­πλιν πέθα­νε πριν από 40 χρό­νια, την Ημέ­ρα των Χρι­στου­γέν­νων του 1977. Έφυ­γε από τη ζωή στα 88 του. Τα τελευ­ταία 25 χρό­νια της ζωής του διέ­με­νε στο Κορ­σιέ, κοντά στη λίμνη της Γενεύ­ης στην Ελβετία.

Η άπο­ψη του Τσάρ­λι Τσά­πλιν ότι τα Χρι­στού­γεν­να έχουν εμπο­ρο­ποι­η­θεί, θα μπο­ρού­σε να προ­έρ­χε­ται κι από τη σύγ­χρο­νη επο­χή. Η σάτι­ρα του για τον ναζι­σμό, «Ο μεγά­λος δικτά­το­ρας» (The Great Dictator), στην οποία σατι­ρί­ζει τη μεγα­λο­μα­νία του Χίτλερ το 1940, είναι σήμε­ρα ξανά δημο­φι­λής, σύμ­φω­να με την Κέιτ Γκά­γιον­βερτς, τη διευ­θύ­ντρια του γρα­φεί­ου Τσά­πλιν που δια­χει­ρί­ζε­ται την κλη­ρο­νο­μιά του μεγά­λου κωμι­κού. Σύμ­φω­να με τα λεγό­με­νά της, έχουν παρα­χω­ρη­θεί ήδη 100 άδειες για τη χρή­ση της διά­ση­μης ομι­λί­ας του Τσάρ­λι Τσά­πλιν από τη συγκε­κρι­μέ­νη ται­νία. Πολ­λές μάλι­στα αφο­ρούν και τρέ­χου­σες παρα­γω­γές. Χαρα­κτη­ρι­στι­κά λόγια από την ομι­λία του Τσάρ­λι, στον επί­λο­γο της ται­νί­ας, είναι τα εξής: «το μίσος και η περι­φρό­νη­ση ποτέ δεν μας φέρ­νουν κοντά», όπως και «υπάρ­χει αρκε­τός χώρος για όλους μας σε αυτόν τον κόσμο και η μητέ­ρα γη είναι αρκε­τά πλού­σια για να μας χορ­τά­σει όλους».

Η ται­νία «Σύγ­χρο­νοι Και­ροί» (Modern Times) γυρί­στη­κε το 1936. Σ’ αυτήν εργα­ζό­με­νοι ταΐ­ζο­νται από μια μηχα­νή για να εξοι­κο­νο­μή­σουν χρό­νο. Αυτό το αρι­στούρ­γη­μα θα μπο­ρού­σε και σήμε­ρα όμως να απο­τε­λεί ένα επί­και­ρο μανι­φέ­στο κατά της βιομηχανοποίησης.

Ο Τσάρ­λι Τσά­πλιν με την οικο­γέ­νειά του

Ο Τσάρλι ως ηθοποιός και ως πατέρας

Όποιος ακού­ει «Τσάρ­λι Τσά­πλιν» σκέ­φτε­ται αμε­ρι­κα­νι­κή φαρ­σο-κωμω­δία, slapstick, κωμω­δία, παρω­δία, αμέ­τρη­το γέλιο και δια­σκέ­δα­ση. Ο κωμι­κός κατα­φέρ­νει και γοη­τεύ­ει ακό­μα και μετά από 100 χρό­νια το κοι­νό του. Η ται­νία «Ο Αλή­της» (The Tramp) γυρί­στη­κε το 1915. Εκεί o Τσά­πλιν παρου­σιά­ζε­ται ως ένα αξιο­λά­τρευ­το θύμα του κοι­νω­νι­κού συστή­μα­τος και εμφα­νί­ζε­ται για πρώ­τη φορά με το χαρα­κτη­ρι­στι­κό μου­στά­κι του, το μπα­στού­νι και τα τερά­στια παπού­τσια. Με την ται­νία αυτή άρχι­σε να δια­μορ­φώ­νει την παγκο­σμί­ως γνω­στή κινη­μα­το­γρα­φι­κή φιγού­ρα με το αστείο βάδισμα.

Ως πατέ­ρας ο Τσά­πλιν παρα­μέ­νει άγνω­στος στους πολ­λούς. Αυτός ο άνθρω­πος που προ­κα­λού­σε το γέλιο στον κόσμο, μπο­ρού­σε να γίνει αυστη­ρός και επι­κρι­τι­κός, όπως διη­γεί­ται ο Ευγέ­νιος Τσά­πλιν στο αρχο­ντι­κό του, Manoir de Ban, στο Κορ­σιέ. Ο Ευγέ­νιος μεγά­λω­σε εκεί. «Ο πατέ­ρας μου δού­λευε σκλη­ρά όλη τη ζωή του», ανα­φέ­ρει. Ο Τσάρ­λι Τσά­πλιν ήθε­λε ησυ­χία, όταν συνέ­θε­τε μου­σι­κή ή όταν έγρα­φε τη βιο­γρα­φία του, λέει ο γιος του που είναι παρα­γω­γός ντοκιμαντέρ.

Η πει­θαρ­χία επί­σης ήταν σημα­ντι­κή για τον Τσά­πλιν. Στις έξι παρά τέταρ­το ακρι­βώς έπρε­πε τα παι­διά να καθί­σουν στο τρα­πέ­ζι για το δεί­πνο. «Όταν θέλα­με να σηκω­θού­με από το τρα­πέ­ζι, έπρε­πε να ζητή­σου­με ευγε­νι­κά άδεια», θυμά­ται και διη­γεί­ται ο Ευγέ­νιος που ζει με την οικο­γέ­νειά του μέχρι σήμε­ρα κοντά στο πατρι­κό του. Ο Τσά­πλιν συμ­βού­λευε τα παι­διά του, λέγο­ντας «δεν έχει σημα­σία τι κάνεις στη ζωή σου, να προ­σπα­θείς όμως να το κάνεις όσο το δυνα­τόν καλύ­τε­ρα». Οι κακοί σχο­λι­κοί βαθ­μοί των παι­διών του χαλού­σαν τη διά­θε­ση και πάντα έλε­γε στον Ευγέ­νιο «δεν ξέρεις πόσο τυχε­ρός είσαι που έχεις τη δυνα­τό­τη­τα να πηγαί­νεις σχο­λείο». Κι αυτό, για­τί ο Τσάρ­λι είχε μεγα­λώ­σει στις φτω­χο­γει­το­νιές του Λον­δί­νου. Οι καλύ­τε­ρες ανα­μνή­σεις που έχει ο Ευγέ­νιος από την παι­δι­κή του ηλι­κία είναι όταν έπαι­ζε ποδό­σφαι­ρο με τον πατέ­ρα του στον κήπο του σπιτιού.

Deutsche Welle / Κρι­στιά­νε Έλριχ (dpa) / Νατά­σα Κουκουγιάννη

Τσάρ­λι Τσά­πλιν, εξέ­φρα­σε τον ανθρώ­πι­νο πόνο, την ανθρώ­πι­νη δυστυ­χία μέσα στις απάν­θρω­πες συν­θή­κες του καπιταλισμού