Ό,τι ν’ ακούω με το δεξιό μου αυτί / με μάτι αριστερό το βλέπω.
Κι ό,τι καταπιάνεται ο νους να στοχαστεί, / οι χτύποι της καρδιάς το λένε πρώτοι. (Κ. Βάρναλης)

Σαν σήμερα,14 Γενάρη 1951 πέθανε ο Γρηγόριος Ξενόπουλος

Σαν σήμε­ρα, 14 Γενά­ρη 1951, σε ηλι­κία 84 χρό­νων, πέθα­νε ο Ζακυν­θι­νός μυθι­στο­ριο­γρά­φος, συγ­γρα­φέ­ας θεα­τρι­κών έργων και εξαι­ρε­τι­κός κρι­τι­κός Γρη­γό­ριος Ξενόπουλος.

xenopoulosΟ Γρη­γό­ριος Ξενό­που­λος γεν­νή­θη­κε στις 9 Δεκεμ­βρί­ου του 1867 στο Φανά­ρι, πρω­τό­το­κος γιος του ζακύν­θιου πρώ­ην στρα­τιω­τι­κού και εμπό­ρου Διο­νυ­σί­ου Ξενό­που­λου με κατα­γω­γή από την Πελο­πόν­νη­σο και της πολί­τισ­σας Ευθα­λί­ας Θωμά. Σε βρε­φι­κή ηλι­κία εγκα­τα­στά­θη­κε με την οικο­γέ­νειά του στη Ζάκυνθο.

Ο Ξενό­που­λος καλ­λιέρ­γη­σε όλα τα είδη του λόγου, εκτός από την ποίηση:διήγημα, μυθι­στό­ρη­μα, θέα­τρο, χρο­νο­γρά­φη­μα, παι­δι­κή λογο­τε­χνία, ακό­μα και μυθι­στο­ρη­μα­τι­κή βιο­γρα­φία και ταξι­διω­τι­κές εντυ­πώ­σεις. Και σε όλα τα είδη ήταν δάσκα­λος. Σε όλα τα έργα του καθρε­φτί­ζε­ται η νεο­ελ­λη­νι­κή ζωή σε μια συγκε­κρι­μέ­νη στιγ­μή της ανέ­λι­ξής της.

Μιλώ­ντας ο ίδιος στην αυτο­βιο­γρα­φία του λέει πως σε μερι­κά πράγ­μα­τα ήταν ο πρώ­τος, χρο­νο­λο­γι­κά του­λά­χι­στον. Και έτσι είναι

Εγρα­ψε περισ­σό­τε­ρα από 80 μυθι­στο­ρή­μα­τα, ενώ θεω­ρεί­ται ο «ειση­γη­τής» του «αστι­κού μυθι­στο­ρή­μα­τος». Εγρα­ψε πλή­θος διη­γη­μά­των, «αθη­ναϊ­κά» και «ζακυν­θι­νά». Μερι­κά απ’ αυτά είναι από τα καλύ­τε­ρα νεο­ελ­λη­νι­κά διη­γή­μα­τα. Πρώ­τος έμπα­σε τη δημο­τι­κή στο διή­γη­μα. Πατέ­ρα του μυθι­στο­ρή­μα­τος τον χαρα­κτή­ρι­σαν και δεν είναι υπερ­βο­λι­κό.  Πρω­το­πό­ρος και στο θέα­τρο (με 46 θεα­τρι­κά έργα). Μέχρι τότε κυριαρ­χού­σαν οι αρχαιο­πρε­πείς τρα­γω­δί­ες και ηη καθα­ρεύ­ου­σα. Ο Ξενό­που­λος έβα­λε στο θέα­τρο τη νεο­ελ­λη­νι­κή ζωή. «Ο ψυχο­πα­τέ­ρας» είναι σταθ­μός στην ιστο­ρία του νεο­ελ­λη­νι­κού θεά­τρου, γι’ αυτό και τον είπαν πατέ­ρα του νεο­ελ­λη­νι­κού θεά­τρου και ο Ψυχά­ρης τον ανα­κή­ρυ­ξε πατέ­ρα της θεα­τρι­κής δημο­τι­κής. Ως κρι­τι­κός, επί­σης, ήταν ο πρώ­τος που παρου­σί­α­σε τον Κων­στα­ντί­νο Καβά­φη, το 1903 και ήταν ο πνευ­μα­τι­κός πατέ­ρας πολ­λών από τους «μεγά­λους» λογο­τέ­χνες του προη­γού­με­νου αιώ­να. Επί­σης, ήταν αυτός που έδω­σε περί­ο­πτη θέση σε ένα είδος που ήταν άγνω­στο στην Ελλά­δα, την παι­δι­κή λογοτεχνία.

Ο Γρη­γό­ριος Ξενό­που­λος δεν έμει­νε ανε­πη­ρέ­α­στος από τις νέες για την επο­χή του, ιδέ­ες, τις σοσια­λι­στι­κές. Ενω­σε τις δυνά­μεις του με εκεί­νες των πρώ­των Ελλή­νων σοσια­λι­στών, βοή­θη­σε στην έκδο­ση των εφη­με­ρί­δων τους «Αρδην» και «Κοι­νω­νία», ενώ εξέ­θε­σε τις θέσεις του για το σοσια­λι­σμό στο έργο «Πλού­σιοι και Φτω­χοί» του 1919, το οποίο θεω­ρεί­ται από τα καλύ­τε­ρά του και πρό­δρο­μος της κοι­νω­νι­κής μας πεζογραφίας.

Κατά τη διάρ­κεια της γερ­μα­νι­κής Κατο­χής έδρα­σε στα πλαί­σια του Ε.Α.Μ. και το 1944 άγνω­στοι ανα­τί­να­ξαν το σπί­τι του στην οδό Ευρι­πί­δου με απο­τέ­λε­σμα να χαθεί το τερά­στιο αρχείο του. Μετά το 1947 αντι­με­τώ­πι­σε έντο­νες οικο­νο­μι­κές δυσκολίες.

Μοι­ρα­στεί­τε το:

Μετάβαση στο περιεχόμενο