Σημείωμα για την ταινία “Κάποτε στο… Χόλιγουντ” του Ταραντίνο 

Γρά­φει ο Ειρη­ναί­ος Μαρά­κης // //

Η τελευ­ταία ται­νία του Κου­έ­ντιν Ταρα­ντί­νο “Κάπο­τε στο.. Χόλι­γουντ” δέχτη­κε σκλη­ρή έως και παρά­λο­γα εχθρι­κή, σχε­δόν… οπα­δι­κή, κρι­τι­κή είτε από σινε­φίλ χρή­στες των μέσων κοι­νω­νι­κής δικτύ­ω­σης, είτε από διά­φο­ρους κρι­τι­κούς κινη­μα­το­γρά­φου. Μετα­ξύ άλλων δεν θεω­ρή­θη­κε “μεγά­λη” αλλά μια μέτρια ται­νία ενώ παράλ­λη­λα ανα­γνω­ρί­στη­κε ως κατώ­τε­ρη των προσ­δο­κιών από το κινη­μα­το­γρα­φό­φι­λο κοι­νό ακό­μα και από αρκε­τούς… “ταρα­ντι­νι­κούς” θεα­τές που περί­με­ναν να την παρα­κο­λου­θή­σουν. Στοι­χείο, της υπο­τι­θέ­με­νης μετριό­τη­τας ‑για ορι­σμέ­νους- που εκπέ­μπει η ται­νία, είναι η έλλει­ψη φιλο­σο­φι­κού στο­χα­σμού και προ­βλη­μα­τι­σμού. Τα οποία υπήρ­χαν στην ται­νία, αν και ήταν σε μικρές δόσεις
πολύ επι­φα­νεια­κά και πολύ προ­σχη­μα­τι­κά απο­τυ­πω­μέ­να. Αλλά αυτό δεν απο­τε­λεί απα­ραί­τη­τα ένα αρνη­τι­κό σημείο είτε για την συγκε­κρι­μέ­νη ται­νία, είτε για οποια­δή­πο­τε άλλη.

Η αλή­θεια είναι πως αδυ­να­τώ, ίσως και να μην θέλω, να κατα­λά­βω για­τί μια “πραγ­μα­τι­κά μεγά­λη ται­νία” πρέ­πει να προ­βλη­μά­τι­σει και να φιλο­σο­φή­σει, (ναι, κι ας έχω μια οπτι­κή περισ­σό­τε­ρο “κοι­νω­νι­κή” σε αυτά τα ζητή­μα­τα). Αν και είναι φορές που μία ται­νία μπο­ρεί να έχει (ή να νομί­ζει πως έχει, όπως η τελευ­ταία ται­νία του Κώστα Γαβρά…) κι αυτά τα στοι­χεία και τελι­κά να είναι… “μικρή”.

Το μόνο βέβαιο σε αυτή την περί­πτω­ση είναι ότι κι αν ο μαστρο-Ταρα­ντί­νο στο “Κάπο­τε στο… Χόλι­γουντ” δεν έκα­νε μια “μεγά­λη ται­νία”, ούτε ένα νέο “Pulp Fiction”, σίγου­ρα όμως έκα­νε μια ται­νία σπιρ­τό­ζι­κη και απο­λαυ­στι­κή με… αερά­το σάου­ντρακ κι ωραί­ες κεντρι­κές (Ντι Κάπριο, Μπραντ Πιτ), αν και ξεχω­ρί­ζει ο ρόλος της Μάρ­γκο Ρόμπι ως Σάρον Τέιτ, συζύ­γου του Ρομάν Πολάν­σκι κι η οποία δολο­φο­νή­θη­κε από τη συμ­μο­ρία του Μάν­σον, και δεύ­τε­ρες ερμη­νεί­ες (Αλ Πατσί­νο) και που ανα­δει­κνύ­ε­ται πολύ καλύ­τε­ρη από όσα της χρε­ώ­νουν η μία ή η άλλη άμυα­λη, εχθρι­κή κρι­τι­κή που βγή­κε στο χαρ­τί ή στην ψηφια­κή οθόνη.

Είχε αρνη­τι­κά σημεία το “Κάπο­τε στο… Χόλι­γουντ”; Ναι, αλλά αυτά δεν ήταν ούτε η δήθεν ρατσι­στι­κή απει­κό­νι­ση του Μπρους Λι, ούτε η μη απει­κό­νι­ση των χίπη­δων. Έτσι κι αλλιώς η συμ­μο­ρία του Τσαρλς Μάν­σον δεν είχαν ποτέ και καμία σχέ­ση με το κίνη­μα των χίπη­δων, ούτε ιδε­ο­λο­γι­κά, ούτε πρα­κτι­κά. Συνε­πώς, όποιοι βλέ­πουν στην κινη­μα­το­γρα­φι­κή ανα­πα­ρά­στα­ση της συμ­μο­ρί­ας του Μάν­σον (αλλά χωρίς να εικο­νί­ζε­ται ο ίδιος) μια έμμε­ση κρι­τι­κή για τον υπαρ­κτό εκφυ­λι­σμό των κινη­μά­των της αμφι­σβή­τη­σης των δεκα­ε­τιών ’60 και ’70, τότε μάλ­λον… χρειά­ζε­ται να ξανα­δούν την ταινία.

Άλλο ήταν όμως το αρνη­τι­κό σημείο της ται­νί­ας και το οποίο καμία κρι­τι­κή ‑από όσες έχω δει προ­φα­νώς- δεν το έχει ανα­φέ­ρει. Κι αυτό είναι ότι ο Ταρα­ντί­νο στην ται­νία του νοσταλ­γεί μια επο­χή όπου ο κινη­μα­το­γρά­φος ήταν, υπο­τί­θε­ται, περι­πε­τειώ­δης και δια­σκε­δα­στι­κός, όπου οι ηθο­ποιοί αξιο­ποιού­σαν απο­κλει­στι­κά το υπο­κρι­τι­κό τους ταλέ­ντο, κι ο οποί­ος έρχε­ται αντι­μέ­τω­πος και χάνει την μάχη της τηλε­ό­ρα­σης, που εκεί­νη την περί­ο­δο διεύ­ρυ­νε το πεδίο παρέμ­βα­σης της, κάνο­ντας κι ένα άμε­σο σχό­λιο για τον ρόλο που έχουν σήμε­ρα τα τηλε­ο­πτι­κά δίκτυα τύπου Netflix τόσο στον κινη­μα­το­γρά­φο, όσο και στην οικια­κή ψυχα­γω­γία. Προ­φα­νώς και δεν ήταν μια ειδυλ­λια­κή επο­χή, ο ίδιος ο σκη­νο­θέ­της μας δεί­χνει ‑άθε­λά του, ίσως και όχι- και την άλλη πλευ­ρά του νομί­σμα­τος. Πως δηλα­δή η, αγνή κατά τα άλλα, κινη­μα­το­γρα­φι­κή βιο­μη­χα­νία, πετά­ει σαν στη­μέ­νη λεμο­νό­κου­πα τους άλλο­τε μεγά­λους πρω­τα­γω­νι­στές της, όταν “γερά­σουν”, για να χτί­σει νέα πρό­σκαι­ρα είδωλα.

Η αλή­θεια είναι ότι αυτή η νοσταλ­γία είναι τόσο αντι­κι­νη­μα­το­γρα­φι­κή, παρα­γνω­ρί­ζο­ντας ότι η τέχνη του κινη­μα­το­γρά­φου βρί­σκει νέους τρό­πους να φτά­σει στο ευρύ κοι­νό για να το ψυχα­γω­γή­σει ή για να το προ­βλη­μα­τί­σει, όσο και αντι­δρα­στι­κή στο σύνο­λο της. Εκφρά­ζει δηλα­δή ένα συντη­ρη­τι­σμό που όμως μέσα στην τυφλό­τη­τα του κάνει και μια κρι­τι­κή στον τρό­πο που αντι­με­τω­πί­ζει τα μέλη της η κινη­μα­το­γρα­φι­κή βιο­μη­χα­νία. Αλλά προ­φα­νώς δεν είναι μία κρι­τι­κή που θέλει και μπο­ρεί να εμβα­θύ­νει στο ζήτη­μα. Βλέ­πε­τε, πρό­θε­ση του μαστρο-Ταρα­ντί­νο ήταν να φτιά­ξει μια κινη­μα­το­γρα­φι­κή περι­πέ­τεια όπως παλιά, όπου μετρού­σε η δρά­ση κι η δια­σκέ­δα­ση μπρο­στά στην κάμε­ρα κι οχι οι κρυμ­μέ­νες ιδέες.

Η ται­νία είναι, φαί­νε­ται κι από τον τίτλο της, ένα κυνι­κό παρα­μύ­θι (με ελά­χι­στες βίαιες απει­κο­νί­σεις σε σχέ­ση π.χ. με το “Death Proof” του ίδιου σκη­νο­θέ­τη που εξέ­φρα­ζε όμως την ίδια νοσταλ­γι­κή διά­θε­ση). Είναι ακό­μα μια ται­νία-ύμνος στην αντρι­κή φιλία, που όμως δεν είναι τόσο αγνή και άδο­λη όσο φαί­νε­ται με μια πρώ­τη ματιά καθώς εμπλέ­κε­ται κι η οικο­νο­μι­κή συναλ­λα­γή μετα­ξύ των δύο πρω­τα­γω­νι­στών άλλα και μια ται­νία που δεί­χνει ότι η κινη­μα­το­γρα­φι­κή βία, όσο σκλη­ρά και να απει­κο­νί­ζε­ται, δεν είναι παρά μια απει­κό­νι­ση της πραγ­μα­τι­κής βίας που συνα­ντά­με γύρω μας και παντού. Η είδη­ση στο ραδιό­φω­νο στην αρχή της ται­νί­ας: “Χίλιοι κομ­μου­νι­στές” νεκροί στο Βιετ­νάμ, απέ­να­ντι σε “100 απώ­λειες” από την πλευ­ρά των Αμε­ρι­κα­νών, δεί­χνει ακρι­βώς αυτό κι ανα­δει­κνύ­ει παράλ­λη­λα την δύνα­μη του κινη­μα­το­γρά­φου να μας δια­σκε­δά­ζει με αυτές τις κατα­στά­σεις, ενιό­τε και να μας κάνει ενερ­γούς υπο­στη­ρι­κτές αυτών των φαινομένων…
Απο­τε­λεί ένα τρα­γι­κό, προς το τέλος του ιδιαί­τε­ρα, εναλ­λα­κτι­κό “και τι θα συνέ­βαι­νε εάν…”, όμορ­φα στη­μέ­νο σκη­νι­κό, χωρίς την αιρε­τι­κή, σπιρ­τά­δα άλλων ται­νιών (π.χ. όπως στο Django) του μαστρο-Ταρα­ντί­νο αλλά εξί­σου όμορ­φο. Κι είναι όμορ­φο για­τί, κατά βάθος, είναι δια­φο­ρε­τι­κό με όλα τα άλλα ταρα­ντι­νι­κά δημιουρ­γή­μα­τα. Αν αξί­ζει να την δει κανείς; Ε, ασφα­λώς και αξίζει!

Ειρηναίος Μαράκης

Γεννήθηκε στα Χανιά το 1986, απόφοιτος της τεχνικής εκπαίδευσης. Συμμετέχει με ποιήματα του στα συλλογικά έργα (e‑books) ενώ ποιήματα του έχουν δημοσιευτεί σε διάφορες λογοτεχνικές σελίδες. Αρθρογραφεί στην εφημερίδα Αγώνας της Κρήτης καθώς και στο διαδικτυακό πολιτικό και πολιτιστικό περιοδικό Ατέχνως. Διατηρεί το ιστολόγιο Λογοτεχνία και Σκέψη.