Σοβιετική Σοσιαλιστική Δημοκρατία της Ουκρανίας: Αυτήν θα ήθελαν να ξεχάσουμε Ζελένσκι και Πούτιν

Συμπλη­ρώ­θη­κε ένας χρό­νος από την έναρ­ξη του ιμπε­ρια­λι­στι­κού πολέ­μου στην Ουκρα­νία και τόσο η αντι­δρα­στι­κή ουκρα­νι­κή κυβέρ­νη­ση του Ζελέν­σκι, που έχει την αμέ­ρι­στη στή­ρι­ξη των ΗΠΑ — ΝΑΤΟ — ΕΕ, όσο και η αστι­κή κυβέρ­νη­ση της Ρωσί­ας, με τον Πού­τιν, στο πλαί­σιο του «ιδε­ο­λο­γι­κού πολέ­μου», συμπί­πτουν σε ένα ζήτη­μα: Στην αμαύ­ρω­ση της Ιστο­ρί­ας του εργα­τι­κού και κομ­μου­νι­στι­κού κινή­μα­τος, της Οκτω­βρια­νής Επα­νά­στα­σης που την απο­κα­λούν και οι δύο «πρα­ξι­κό­πη­μα», της ΕΣΣΔ, που απο­κα­λούν «στα­λι­νι­κή δικτα­το­ρία» και «ολο­κλη­ρω­τι­σμό», του Λένιν και των μπολσεβίκων.

Ανά­με­σα σε αυτά που και οι δύο (Ζελέν­σκι και Πού­τιν) θα ήθε­λαν να λησμο­νή­σου­με μια και καλή είναι η ύπαρ­ξη της Σοβιε­τι­κής Σοσια­λι­στι­κής Δημο­κρα­τί­ας της Ουκρα­νί­ας (ΣΣΔΟ).

Δεν θα τους κάνου­με τη χάρη!

Εργο­στά­σιο στον Οδησ­σό (1920)

Η Σοβιε­τι­κή Ουκρα­νία βρι­σκό­ταν στο νοτιο­δυ­τι­κό τμή­μα της Σοβιε­τι­κής Ενω­σης. Δυτι­κά συνό­ρευε με Πολω­νία και Τσε­χο­σλο­βα­κία, νοτιο­δυ­τι­κά με Ουγ­γα­ρία και Ρου­μα­νία και στα νότια βρε­χό­ταν από τη Μαύ­ρη και την Αζο­φι­κή Θάλασσα.

Ηταν η δεύ­τε­ρη (μετά τη Σοβιε­τι­κή Ρωσία) σε πλη­θυ­σμό Σοβιε­τι­κή Δημο­κρα­τία, με πλη­θυ­σμό 49 εκα­τομ­μύ­ρια (1/1/1976) και επι­φά­νεια 603.700 τετρ. χλμ.

Στην απο­γρα­φή του 1970 η σύν­θε­ση του πλη­θυ­σμού είχε ως εξής: Ουκρα­νοί 35,2 εκα­τομ­μύ­ρια, Ρώσοι 9,1 εκα­τομ­μύ­ρια, Εβραί­οι 777.000, Λευ­κο­ρώ­σοι 386.000, Πολω­νοί 295.000, Μολ­δα­βοί 266.000 κ.ά.

Η πρω­τεύ­ου­σα, το Κίε­βο, είχε πάνω από 2 εκα­τομ­μύ­ρια κατοί­κους, ενώ υπήρ­χαν 394 πόλεις και 892 κωμοπόλεις.

Οι εργα­ζό­με­νοι της Ουκρα­νί­ας πήραν μέρος στις αστι­κές επα­να­στά­σεις του 1905 — ’07 και του Φλε­βά­ρη του 1917, όταν και η Ουκρα­νία απο­σπά­στη­κε από την τσα­ρι­κή αυτο­κρα­το­ρία με την ανά­δει­ξη αστι­κών δυνά­με­ων στη δια­κυ­βέρ­νη­ση. Η Οκτω­βρια­νή Επα­νά­στα­ση έδω­σε νέα ώθη­ση στο επα­να­στα­τι­κό κίνη­μα της χώρας, που μπό­ρε­σε να εγκα­θι­δρύ­σει τη σοβιε­τι­κή εξου­σία την περί­ο­δο από τον Νοέμ­βρη του 1917 έως τον Γενά­ρη του 1918. Τυπι­κά η ΣΣΔΟ σχη­μα­τί­στη­κε στις 12 (28) Δεκέμ­βρη 1917.

Για δύο χρό­νια ο λαός της Ουκρα­νί­ας έδω­σε σκλη­ρή ένο­πλη πάλη, μέσα από τις γραμ­μές του Κόκ­κι­νου Στρα­τού, που συνέ­τρι­ψε την αστι­κή εξου­σία (Κεντρι­κή Ράντα), τα στρα­τεύ­μα­τα των λευ­κο­φρου­ρών, των Αυστρο­γερ­μα­νών, καθώς και τα στρα­τεύ­μα­τα της αγγλο­γαλ­λι­κής ιμπε­ρια­λι­στι­κής επέμβασης.

Η ΣΣΔΟ ήταν μια από τις 4 Σοβιε­τι­κές Δημο­κρα­τί­ες που συμ­με­τεί­χαν στην ίδρυ­ση της Ενω­σης Σοβιε­τι­κών Σοσια­λι­στι­κών Δημο­κρα­τιών (ΕΣΣΔ), ενώ από το 1946 ήταν μέλος του ΟΗΕ.

Μεταλ­λω­ρύ­χοι στο ορυ­χείο Gvardeiskaya, Krivoy Rog (1970)

Η Σοβιε­τι­κή Ουκρα­νία αρχι­κά, το 1917, είχε λιγό­τε­ρα εδά­φη, αφού η δυτι­κή Ουκρα­νία δεν έγι­νε κατορ­θω­τό να απε­λευ­θε­ρω­θεί και εντά­χθη­κε σε αυτήν στις 2/8/1940.

Επι­πλέ­ον, το 1919 αυτο­δια­λύ­ε­ται η Σοβιε­τι­κή Δημο­κρα­τία του Ντο­νιέ­τσκ — Κρι­βόι Ρογκ, που εντάσ­σε­ται στη σύν­θε­ση της Σοβιε­τι­κής Ουκρα­νί­ας. Η εξέ­λι­ξη αυτή δεν οφει­λό­ταν στο ότι «ο Λένιν χάρι­ζε ρωσι­κά εδά­φη στους Ουκρα­νούς», όπως ισχυ­ρί­ζο­νται οι σημε­ρι­νοί Ρώσοι εθνι­κι­στές, ούτε στη «χει­ρα­γώ­γη­ση της Ουκρα­νί­ας μέσω του ρωσι­κού πλη­θυ­σμού του Ντον­μπάς», όπως ισχυ­ρί­ζο­νται οι Ουκρα­νοί εθνι­κι­στές, αλλά στην ανα­γκαιό­τη­τα η νέα Σοβιε­τι­κή Ουκρα­νία να έχει μια ικα­νή βιο­μη­χα­νι­κή βάση (που υπήρ­χε στο Ντον­μπάς), καθώς επί­σης το ΚΚ Ουκρα­νί­ας να έχει ένα ισχυ­ρό εργα­τι­κό στε­λε­χι­κό δυνα­μι­κό, σε μια μεγά­λη σε έκτα­ση και πλη­θυ­σμό Σοβιε­τι­κή Δημο­κρα­τία, όπου κυριαρ­χού­σε το αγρο­τι­κό στοι­χείο, όπως ήταν οι περισ­σό­τε­ρες περιο­χές της Σοβιε­τι­κής Ουκρανίας.

Ακό­μη, το 1954 η σοβιε­τι­κή εξου­σία, για λόγους καλύ­τε­ρης οικο­νο­μι­κής δια­χεί­ρι­σης των πόρων της κάθε περιο­χής, π.χ. του νερού, ή του ηλε­κτρι­κού ρεύ­μα­τος, της βιο­μη­χα­νι­κής βάσης κ.ο.κ., προ­χω­ρά στην έντα­ξη στη Σοβιε­τι­κή Ουκρα­νία της Κρι­μαί­ας, η οποία για όλα τα παρα­πά­νω εξαρ­τιό­ταν για την τρο­φο­δο­σία και την ανά­πτυ­ξή της από τη Σοβιε­τι­κή Ουκρανία.

Βεβαί­ως, όλα αυτά ήταν διοι­κη­τι­κές αλλα­γές των εσω­τε­ρι­κών ορί­ων της ίδιας χώρας, της Σοβιε­τι­κής Ενω­σης, μέχρι την ανα­τρο­πή του σοσια­λι­σμού και τη διά­λυ­σή της, τον Δεκέμ­βρη του 1991.

Εργο­στά­σιο στρο­βι­λο­γεν­νη­τριών στο Χάρ­κο­βο (1958)

Οι κομ­μου­νι­στές της Ουκρα­νί­ας βρέ­θη­καν στην πρω­το­πο­ρία της πάλης για την ανά­πτυ­ξη των παρα­γω­γι­κών δυνά­με­ων της Σοβιε­τι­κής Δημο­κρα­τί­ας, στη βάση των κατευ­θύν­σε­ων που καθό­ρι­σε το Κόμ­μα των μπολ­σε­βί­κων με πολι­τι­στι­κή επα­νά­στα­ση, την εκβιο­μη­χά­νι­ση της παρα­γω­γής και την κολε­κτι­βο­ποί­η­ση της αγρο­τι­κής οικονομίας.

Η προ­σπά­θεια της οικο­δό­μη­σης της σοσια­λι­στι­κής κοι­νω­νί­ας στην Ουκρα­νία δέχτη­κε σκλη­ρό πλήγ­μα το 1941 — ’42 όταν η Σοβιε­τι­κή Ουκρα­νία κατα­λή­φθη­κε από τα γερ­μα­νι­κά φασι­στι­κά στρα­τεύ­μα­τα. Αμέ­σως ξεκί­νη­σε το αντάρ­τι­κο στα εδά­φη της κατα­κτη­μέ­νης Σοβιε­τι­κής Ουκρα­νί­ας, που πήρε τερά­στιες δια­στά­σεις και σε αυτό πήραν μέρος 220.000 αντάρ­τες. Το φθι­νό­πω­ρο του 1943 τα σοβιε­τι­κά στρα­τεύ­μα­τα απε­λευ­θέ­ρω­σαν την αρι­στε­ρή όχθη του Δνεί­πε­ρου και τον Οκτώ­βρη του 1944 ολό­κλη­ρη τη Σοβιε­τι­κή Ουκρανία.

Στα χρό­νια της σοσια­λι­στι­κής οικο­δό­μη­σης η Ουκρα­νία έγι­νε μια βιο­μη­χα­νο-αγρο­τι­κή δημο­κρα­τία με μεγά­λη ανά­πτυ­ξη. Το 1975 ο όγκος της βιο­μη­χα­νι­κής παρα­γω­γής ξεπέ­ρα­σε το επί­πε­δο του 1940 κατά 12 φορές και το επί­πε­δο του 1913 κατά 86 φορές.

Η Σοβιε­τι­κή Ουκρα­νία είχε σημα­ντι­κούς θερ­μοη­λε­κτρι­κούς, υδροη­λε­κτρι­κούς και πυρη­νι­κούς σταθ­μούς παρα­γω­γής Ενέρ­γειας. Είχε ισχυ­ρή σιδη­ρο­βιο­μη­χα­νία, μηχα­νουρ­γία, χημι­κή βιο­μη­χα­νία (λιπά­σμα­τα, συν­θε­τι­κές ίνες, χρώ­μα­τα, ελα­στι­κά είδη κ.ο.κ.) και βιο­μη­χα­νία τρο­φί­μων. Η συνο­λι­κή παρα­γω­γή της αγρο­τι­κής οικο­νο­μί­ας το 1975 αυξή­θη­κε, σε σύγκρι­ση με το 1940, κατά 2 φορές.

Στα τέλη του 1975 υπήρ­χαν 1.763 κρα­τι­κές αγρο­τι­κές επι­χει­ρή­σεις (σοβ­χόζ) και 7.698 συνε­ται­ρι­στι­κές (κολ­χόζ), καθώς και ειδι­κευ­μέ­νες επι­χει­ρή­σεις βιο­μη­χα­νι­κού τύπου για την παρα­γω­γή κρέ­α­τος, που­λε­ρι­κών και αυγών ημέρας.

Κύριο συγκοι­νω­νια­κό μέσο ήταν οι σιδη­ρό­δρο­μοι. Το μήκος των σιδη­ρο­δρο­μι­κών γραμ­μών που χρη­σι­μο­ποιού­νται είναι 2.227 χιλιά­δες χλμ. (1975). Από τα λιμά­νια της Ουκρα­νί­ας — της Οδησ­σού, του Νικο­λά­γιεφ, της Χερ­σώ­νας — διε­ξα­γό­ταν το κύριο μέρος του θαλάσ­σιου εμπο­ρί­ου της ΕΣΣΔ. Το συνο­λι­κό μήκος των ποτά­μιων πλω­τών οδών ήταν 4,5 χιλ. χλμ. (1975). Ανε­πτυγ­μέ­νες ήταν και οι ενα­έ­ριες συγκοι­νω­νί­ες. Ταυ­τό­χρο­να ανα­πτύ­χθη­κε ένα τερά­στιο δίκτυο αγω­γών φυσι­κού αερί­ου από την Ανα­το­λή προς τη Δύση, που πέρ­να­γε μέσα από την Ουκρανία.

Σε ό,τι δε αφο­ρά την πολι­τι­στι­κή ανά­πτυ­ξη, να σημειώ­σου­με πως στην απο­γρα­φή του 1897, επί τσα­ρι­κής αυτο­κρα­το­ρί­ας, ήξε­ραν ανά­γνω­ση και γρα­φή μόνο το 27,9%, ενώ δεν υπήρ­χε ούτε ένα κρα­τι­κό σχο­λείο όπου να διδά­σκε­ται η εθνι­κή γλώσ­σα. Μετά την εγκα­θί­δρυ­ση της σοβιε­τι­κής εξου­σί­ας δημιουρ­γή­θη­καν εθνι­κά σχο­λεία, όπου διδά­σκο­νταν η ουκρα­νι­κή και η ρωσι­κή γλώσ­σα. Το 1939 οι εγγράμ­μα­τοι απο­τε­λού­σαν το 88,2% του πλη­θυ­σμού, ενώ κατά την απο­γρα­φή του 1970 το 99,2%. Το 1975 σε 1.000 εργα­ζό­με­νους οι 776 είχαν ανώ­τα­τη και μέση μόρ­φω­ση, ενώ το 1938 το αντί­στοι­χο νού­με­ρο ήταν μόλις 139. Υπήρ­χαν 77 θέα­τρα, 27.800 κινη­μα­το­γρά­φοι και διά­φο­ρες λέσχες, 27.000 δημό­σιες βιβλιο­θή­κες με 320,4 εκα­τομ­μύ­ρια βιβλία και περιο­δι­κά. Τα βιβλία, τα περιο­δι­κά και οι εφη­με­ρί­δες εκδί­δο­νταν κατά τα 2/3 του συνο­λι­κού τιράζ στην ουκρα­νι­κή γλώσσα.

Στη Σοβιε­τι­κή Ουκρα­νία το 1975 υπήρ­χαν 4.122 νοσο­κο­μεία με 578.300 κλί­νες (το 1940 υπήρ­χαν 2.498 νοσο­κο­μεία με 157.600 κλί­νες). Επί­σης υπήρ­χαν δεκά­δες παρα­θε­ρι­στι­κά και θερα­πευ­τι­κά κέντρα στη Νότια Κρι­μαία, στην Οδησ­σό και αλλού.

«Ριζο­σπά­στης του Σαββατοκύριακου».

«Ναι, αλλά ο Στά­λιν…», του Νίκου Μόττα