Συνέντευξη με τη Βαγγελιώ Καρακατσάνη με φορμή την κυκλοφορία του παραμυθιού της «Το έρημο κλουβί»

Ο Χρή­στος Δημού­λας μίλη­σε με τη Βαγ­γε­λιώ Καρα­κα­τσά­νη με αφορ­μή την κυκλο­φο­ρία του παρα­μυ­θιού της «Έρη­μο Κλου­βί», με εικο­νο­γρά­φη­ση της Εύας Μελά, από τις εκδό­σεις Ατέχνως

***

– Βαγ­γε­λιώ, καλο­τά­ξι­δο το νέο παρα­μύ­θι σου ”To Έρη­μο κλου­βί”. Με μια πρώ­τη «ανά­γνω­ση» πρό­κει­ται πραγ­μα­τι­κά για μια ξεχω­ρι­στή δου­λειά και ως ιστο­ρία, και ως εικονογράφηση.

Νομί­ζω ότι το παρα­μύ­θι μου «Το έρη­μο κλου­βί» είναι το καλύ­τε­ρο έργο μου μέχρι σήμε­ρα κι ελπί­ζω να δια­βα­στεί και να αγκα­λια­στεί από πολ­λούς πολ­λούς ανα­γνώ­στες. Πράγ­μα­τι η εικο­νο­γρά­φη­ση και η αισθη­τι­κή επι­μέ­λεια της έκδο­σης από την δια­κε­κρι­μέ­νη εικα­στι­κό Εύα Μελά, την οποία ευχα­ρι­στώ για­τί έδω­σε ζωή στην ιστο­ρία μου, θα έλε­γα ότι έδε­σε θαυ­μά­σια με την αλλη­γο­ρι­κή ιστο­ρία μου που αφο­ρά μεγά­λους και μικρούς, κι έτσι έχου­με ένα θαυ­μά­σιο από κάθε άπο­ψη απο­τέ­λε­σμα. Όταν είδα το παρα­μύ­θι μορ­φο­ποι­η­μέ­νο από τον Φιλιπ­πί­δη Πέτρο δεν σας κρύ­βω ότι κι εγώ εντυ­πω­σιά­στη­κα. Δεν περί­με­να τόσο καλό απο­τέ­λε­σμα. Και φυσι­κά σημα­ντι­κό ρόλο στο τελι­κό απο­τέ­λε­σμα ως προς την εξέ­λι­ξη της ιστο­ρί­ας έπαι­ξαν τόσο τα ανί­ψια μου Ιάκω­βος και Μάριος που με βοή­θη­σαν στην ολο­κλή­ρω­σή της γι’ αυτό και τους το αφιε­ρώ­νω, όσο και η επι­με­λή­τρια της έκδο­σης Αλε­ξάν­δρα Παπα­να­στα­σί­ου με τις στο­χευ­μέ­νες παρα­τη­ρή­σεις της αλλά και τις δια­δρα­στι­κές ασκή­σεις στο τέλος του βιβλίου.

Συνο­λι­κά, όλοι οι παρα­πά­νω συνερ­γά­τες των εκδό­σε­ων «Ατέ­χνως» μαζί με τον εκδό­τη μου Ηρα­κλή Κακα­βά­νη, συνερ­γα­στή­κα­με για αρκε­τό και­ρό, το παι­δέ­ψα­με πολύ, για να έχου­με ένα άψο­γο απο­τέ­λε­σμα. Θα ήθε­λα τέλος, πέρα από όλους τους παρα­πά­νω, να ευχα­ρι­στή­σω τις εται­ρί­ες «IRIS ΒΙΟ», «FRESH SNACK» και «HAL PLAST» που συνέ­βα­λαν στην προ­σπά­θειά μας να δώσου­με στους ανα­γνώ­στες μια έκδο­ση καλαί­σθη­τη και ωφέλιμη.

– Ποια είναι τα μνή­μα­τα που εκπέ­μπει «Το έρη­μο κλου­βί»; Για­τί πρέ­πει να το αγο­ρά­σει ένας γονιός για το παι­δί του;

Καταρ­χήν τα παι­διά , μέσα από μια πρω­τό­τυ­πη θέλω να πιστεύω ιστο­ρία με πρω­τα­γω­νι­στές τα που­λιά, θα βρε­θούν μπρο­στά σε διλήμ­μα­τα που θα κλη­θούν να απα­ντή­σουν στην ενή­λι­κη ζωή τους, όταν οι κατα­να­γκα­σμοί ‑με όποια μορ­φή- θα βαραί­νουν στις επι­λο­γές τους. Ταυ­τό­χρο­να το «Έρη­μο κλου­βί» είναι ένα μάθη­μα αισθη­τι­κής και καλαι­σθη­σί­ας με τα εξαι­ρε­τι­κά σχέ­δια που έφτια­ξε η Εύα Μελά εμπνευ­σμέ­νη από την ιστο­ρία. Και τέλος, υπάρ­χει στο τέλος ένα δια­δρα­στι­κό παράρ­τη­μα (ας το πού­με έτσι) με το οποίο τα παι­διά εξοι­κειώ­νο­νται με το βιβλίο γενικότερα.

Πέρα όμως από αυτή τη «χρη­στι­κή» αξία, «Το έρη­μο που­λί» έχει πολ­λές ανα­γνώ­σεις. Εστιά­ζει στα δια­χρο­νι­κά μηνύ­μα­τα της Ελευ­θε­ρί­ας, της Δικαιο­σύ­νης, της Φιλί­ας, της Αλλη­λεγ­γύ­ης, του Αλτρου­ϊ­σμού. Το παρα­μύ­θι μου «λέει» ένα καθα­ρό όχι στον αντα­γω­νι­σμό, το φόβο, την ανα­σφά­λεια και την απο­ξέ­νω­ση. Αυτά τα μηνύ­μα­τα θα συγκι­νή­σουν τα παι­διά και θα τα τσι­γκλή­σουν να ζήσουν την περι­πέ­τεια μέχρις ότου ανα­κα­λύ­ψουν μέσα από την ιστο­ρία την ουσία αυτών των παναν­θρώ­πι­νων αξιών.

Οι ανα­γνώ­στες θα έχουν την ευκαι­ρία να «καθρε­πτι­στούν» μέσα από το παρα­μύ­θι μου, να ταυ­τι­στούν με τον ένα ή τον άλλο ήρωα και να δουν καλύ­τε­ρα πλευ­ρές της ζωής που μας κρα­τούν καθη­λω­μέ­νους και φοβι­σμέ­νους, με το κεφά­λι σκυμ­μέ­νο. Θα έχουν την ευκαι­ρία να κάνουν μια ενδο­σκό­πη­ση αλλά και να συνει­δη­το­ποι­ή­σουν ότι η Ελευ­θε­ρία έχει τίμη­μα, ότι το οικο­νο­μι­κό πλέγ­μα του συστή­μα­τος είναι τέτοιο που για «ένα κομ­μά­τι ψωμί» πρέ­πει να που­λή­σεις την ψυχή σου. Η επι­λο­γή λοι­πόν να είσαι ελεύ­θε­ρος και δυνα­τός, δεν είναι μια απλή υπό­θε­ση, δεν την κατα­κτάς αν δεν αγω­νι­στείς, αν δεν σηκώ­σεις το κεφά­λι με ότι αυτό συνε­πά­γε­τε για τον καθένα.

–  Aλή­θεια, για­τί έρη­μο κι όχι γεμά­το όμορ­φα, καλ­λί­φω­να, χρω­μα­τι­στά πουλιά;

Είναι ένας τίτλος που διε­γεί­ρει τα συναι­σθή­μα­τα και σου κεντρί­ζει το ενδια­φέ­ρον. Για­τί «έρη­μο»; Για­τί θα μπο­ρού­σε να ήταν μονά­χο κι ακα­τοί­κη­το, απο­μο­νω­μέ­νο κι εγκα­τα­λε­λειμ­μέ­νο κι αυτό το τελευ­ταίο είναι που θα ήθε­λα να προσ­διο­ρί­σω καλύ­τε­ρα με την έννοια ότι κανείς δεν νοιά­ζε­ται πια γι’ αυτό, δεν το φρο­ντί­ζει και δεν να ασχο­λεί­ται μαζί του. Όπως χαρα­κτη­ρι­στι­κά ανα­φέ­ρε­ται είναι στη «μέση του πουθενά».

Τι θα συμ­βεί αν περά­σει κατά τύχη από κει ένα που­λά­κι; Εδώ ακρι­βώς ξεκι­νά η περι­πέ­τεια του κλου­βιού… Θα συνε­χί­σει να είναι μόνο κι έρη­μο ή θα βρει συντρο­φιά και κατανόηση;

– Μετά το πρώ­το σου παρα­μύ­θι ”Το άτα­κτο αστε­ρά­κι με το κόκ­κι­νο σκου­φά­κι”, τώρα αυτό. Άρα­γε τι θα ‘λέγε σ’ ένα έρη­μο κλου­βί το άτα­κτο αστε­ρά­κι σου;

Το άτα­κτο αστε­ρά­κι εάν έβρι­σκε στο δρό­μο του το έρη­μο κλου­βί θα λυπό­ταν που ήταν μόνο κι έρη­μο και ίσως να επέ­λε­γε να του κάνει παρέα… Ίσως να χόρευε γι’ αυτό τον χορό των αστεριών…

Το μόνο βέβαιο είναι ότι θα φώτι­ζε κάθε βρά­δυ τον ουρα­νό δεί­χνο­ντας στο έρη­μο κλου­βί πως μπο­ρεί μέσα στο σκο­τά­δι, όταν το θέλου­με, να δημιουρ­γού­με έστω μια χαρα­μά­δα φωτός…

– Πόσο συμ­βάλ­λουν στην ομορ­φιά του κόσμου τα παραμύθια;

Τα παρα­μύ­θια καλ­λιερ­γούν τη φαντα­σία, τα συναι­σθή­μα­τα και το αισθη­τι­κό κρι­τή­ριο του ανα­γνώ­στη. Με αυτά ταξι­δεύ­εις σε κόσμους άγνω­στους, φαντα­στι­κούς, αλλά και όμορ­φους, όπου όλα μπο­ρεί να συμ­βούν. Από αυτή τη σκο­πιά, βοη­θούν να ομορ­φαί­νει κάπως ο άδι­κος κόσμος που μας περιβάλει.

Ταυ­τό­χρο­να βοη­θούν τον ανα­γνώ­στη να καθρε­πτι­στεί μέσα σ’ αυτά απο­κα­λύ­πτο­ντας πτυ­χές του εαυ­τού του, οδη­γώ­ντας σε μεγα­λύ­τε­ρο βάθος την ενσυ­ναί­σθη­ση του.

Στον κόσμο των παρα­μυ­θιών μπο­ρείς να βου­τάς στα εσώ­ψυ­χά σου αλλά και να πατάς στα­θε­ρά στη γη, να ονει­ρεύ­ε­σαι άλλους κόσμους, πιο δίκαιούς, πιο ανθρώπινους.

– Σ’ ένα παρα­μύ­θι εμπνε­ό­με­νο από την Κρή­τη στην οποία γεν­νή­θη­κες και μένεις, τι τίτλο θα έβαζες;

Το παρά­πο­νο της Αρετούσας.

Δεν ξέρω αν θα είναι παρα­μύ­θι ή μια ιστο­ρία με μαντι­νά­δες πάντως το έχω στο μυα­λό μου και έχω φτιά­ξει υλι­κό που μπο­ρώ να δου­λέ­ψω ώστε να εκδο­θεί και να τιμή­σω έτσι την ιδιαί­τε­ρη πατρί­δα μου.

– Εκτός από τα παρα­μύ­θια εντρυ­φείς γενι­κά στην Λογο­τε­χνία που αγα­πάς και στην οποία δημιουρ­γείς. Ποιo από τα είδη της σε εκφρά­ζει περισ­σό­τε­ρο και γιατί;

Νομί­ζω ότι γενι­κά μου ται­ριά­ζει περισ­σό­τε­ρο η μικρή φόρ­μα, παρό­τι έχω δοκι­μά­σει και μεγα­λύ­τε­ρες όπως το μυθι­στό­ρη­μα «Στη ρίζα του αετού» ή το αντι­φα­σι­στι­κό θεα­τρι­κό έργο «Λευ­κή δαντέ­λα» που δου­λεύω τώρα. Γενι­κά νομί­ζω ότι περ­νάω σε μια φάση καλ­λι­τε­χνι­κής ωρι­μό­τη­τας καθώς κάθε τελευ­ταίο έργο που εκδί­δε­ται νιώ­θω ότι μου ται­ριά­ζει περισ­σό­τε­ρο, ότι καθρε­πτί­ζει καλύ­τε­ρα από τα προη­γού­με­να τη Βαγγελιώ.

Σίγου­ρα είναι πιο εύκο­λο, πιο άμε­σο και ίσως πιο εύπε­πτο στις μέρες μας ένα μικρό διή­γη­μα ή ένα ποί­η­μα, όπου η χρή­ση του δια­δι­κτύ­ου λει­τουρ­γεί ανα­σταλ­τι­κά για τον ανα­γνώ­στη στο να μελε­τή­σει ένα μεγα­λύ­τε­ρο έργο.

– Υπάρ­χουν ”έρη­μα κλου­βιά” και τι μορ­φή έχουν στην σημε­ρι­νή κοι­νω­νία μας;

Έρη­μο κλου­βί μπο­ρεί να είναι ένα εγκα­τα­λειμ­μέ­νο σπί­τι στον τόπο κατα­γω­γής που ερη­μώ­νει και γκρε­μί­ζε­ται καθώς δεν υπάρ­χει η δυνα­τό­τη­τα στον ιδιο­κτή­τη να το συντη­ρή­σει. Μπο­ρεί όμως να είναι και τα κοι­νω­νι­κά δίκτυα όπου «σκλα­βω­νό­μα­στε» εθε­λο­ντι­κά και χάνου­με χιλιά­δες εργα­το­ώ­ρες χωρίς ουσία. Μπο­ρεί να είναι μια σχέ­ση με έναν άλλο άνθρω­πο με ξεπε­ρα­σμέ­νες, «σκου­ρια­σμέ­νες» ιδέ­ες από την οποία δεν θέλου­με να βγού­με για­τί φοβό­μα­στε μην χάσου­με την «ασφά­λεια». Ακό­μα και η σχέ­ση μας με τους γονείς μας, τους οποί­ους στις μέρες μας πολ­λοί δυσκο­λεύ­ο­νται να αφή­σουν και να πετά­ξουν μακριά με τα δικά τους φτε­ρά λόγω της γενι­κό­τε­ρης ανα­σφά­λειας και αβε­βαιό­τη­τας που μας περι­βά­λει. Έρη­μο κλου­βί τελι­κά, μπο­ρεί να είναι το ίδιο το οικο­νο­μι­κο­πο­λι­τι­κό πλέγ­μα του σάπιου καπι­τα­λι­σμού, που μας «σκλα­βώ­νει» και μας «δένει» και νομί­ζου­με πως δεν μπο­ρού­με να κου­νή­σου­με ρούπι.

– Με ποια άλλα είδη τέχνης ασχολείσαι;

Έχω παρα­κο­λου­θή­σει μαθή­μα­τα χορού, θεά­τρου και φωτο­γρα­φί­ας, την οποία λατρεύω. Εδώ και δύο χρό­νια κάνω μαθή­μα­τα δημιουρ­γι­κής γρα­φής με την δρα­μα­το­θε­ρα­πεύ­τρια Ανθή Παρα­σκευο­πού­λου, την οποία ευχα­ρι­στώ για­τί μου άνοι­ξε νέους δρό­μους. Στα πλαί­σια αυτά και ανά­λο­γα με το κέφι απα­σχο­λού­μαι με πηλό ή με ψηφίδες.

– Ποιο είναι το ποι­η­τι­κό από­σπα­σμα δικού σου ποι­ή­μα­τος ή αλλου­νού ποι­η­τή που σε αγγί­ζει εντός σου πιο πολύ;

Αγα­πώ πολύ τον Φώτη Αγγου­λέ και ο αγα­πη­μέ­νος μου στί­χος είναι:

«Μην καρ­τε­ρά­τε να λυγί­σου­με μήτε για μια στιγμή
μητ’ όσο στην κακο­και­ριά λυγά­ει το κυπαρίσσι
έχου­με τη ζωή πολύ, πάρα πολύ αγαπήσει.»

– Τι άλλο καλ­λι­τε­χνι­κό σχέ­διο έχεις στο άμε­σο μέλλον;

Θα ήθε­λα να γρά­ψω μια σει­ρά διη­γη­μά­των για την γυναί­κα και τους κοι­νω­νι­κο­πο­λι­τι­κούς κατα­να­γκα­σμούς που τις επι­βά­λει ο σύγ­χρο­νος κόσμος και όπως προ είπα δου­λεύω πάνω στο θεα­τρι­κό αντι­φα­σι­στι­κό έργο «Λευ­κή Δαντέ­λα». Επί­σης επε­ξερ­γά­ζο­μαι μια ιδέα και ίσως δοκι­μά­σω να γρά­ψω μια νου­βέ­λα για το λογο­τε­χνι­κό δια­γω­νι­σμό του «Ατέ­χνως».

Καλο­τά­ξι­δο και πάλι το ”To ‘Ερη­μο κλου­βί” σου Βαγγελιώ.

Το έρη­μο κλου­βί, Κεί­με­νο Βαγ­γε­λιώ Καρα­κα­τσά­νη – Ζωγρα­φιές Εύα Μελά