Συνέντευξη με τον Π. Σοφικίτη, δημιουργό ξύλινων ομοιωμάτων πλοίων ελληνικής παραδοσιακής ναυπηγικής

Με αφορ­μή την έκθε­ση ομοιω­μά­των πλοί­ων ελλη­νι­κής παρα­δο­σια­κής ναυ­πη­γι­κής στο Εθνι­κό Ιστο­ρι­κό Μου­σείο (Παλιά Βου­λή, Στα­δί­ου 13 — μέχρι το τέλος Αυγού­στου 2017), ο Θανά­σης Ν. Καρα­γιάν­νης μίλη­σε με τον Πανα­γιώ­τη Σοφι­κί­τη, δημιουρ­γό των εκθεμάτων.

***

α. Από πότε κάνα­τε τις πρώ­τες από­πει­ρες να κατα­σκευά­ζε­τε καρά­βια και με ποια υλι­κά στην αρχή και με ποια στη συνέχεια;

- Το πρώ­το σκα­ρί (ένα τρε­χα­ντή­ρι αλιευ­τι­κό) κατα­σκευά­στη­κε το 1993. Το υλι­κό κατα­σκευ­ής ήταν εξαρ­χής το ξύλο. Το είδος του ξύλου ήταν το πεύ­κο (αρχι­κά) ενώ στη συνέ­χεια μέχρι και σήμε­ρα είναι η οξιά, η ελλη­νι­κή καρυ­διά και το ιρόκο.

β. Είχα­τε κάποια ενθάρ­ρυν­ση στις προ­σπά­θειές σας και ποιοι στά­θη­καν για σας καλ­λι­τε­χνι­κά πρότυπα;

-Η αγά­πη μου για τη ναυ­πη­γι­κή οφείλεται:

α) Στη νησιώ­τι­κη κατα­γω­γή μου (νήσος Σκό­πε­λος των Βορεί­ων Σποράδων)

β) Στη βαθιά αγά­πη του πατέ­ρα μου, Σπύ­ρου, για τη ναυ­πη­γι­κή, αν και το επάγ­γελ­μά του ήταν ψαράς.

γ) Στη φιλία του πατέ­ρα μου με το ναυ­πη­γό της Σκο­πέ­λου Μανώ­λη Τζου­βε­λέ­κη και στη συχνό­τα­τη επί­σκε­ψή μας στο καρ­νά­γιο του. Εκεί απέ­κτη­σα τις πρώ­τες μου γνώ­σεις. Έμα­θα σημα­ντι­κά μυστι­κά για τη ναυ­πη­γι­κή ενός σκα­ριού. Πως σχε­διά­ζε­ται η «σάλα», πως κατα­σκευά­ζε­ται το μισο­μό­δε­λο, πως κόβο­νται τα ξύλα. Εκεί άκου­γα τις προ­τά­σεις του πατέ­ρα μου για και­νο­τό­μες λύσεις βελ­τί­ω­σης της ταχύ­τη­τας κσι  πλο­ή­γη­σης ενός καϊ­κιού. Ήταν το πρώ­το μου σχο­λείο για τη μικρο­ναυ­πη­γι­κή που ακο­λού­θη­σε. Από τον πατέ­ρα μου άλλω­στε έμα­θα πως κόβο­νται τα πανιά κάθε σκά­φους (σακο­λέ­βα, λατί­νι, ψάθα κ.ά.)

 γ. Πώς και πόσα χρό­νια μελε­τή­σα­τε ‑και ασφα­λώς μελε­τά­τε- ιστο­ρία, ναυ­πη­γι­κή κ.ο.κ. για να έχουν εγκυ­ρό­τη­τα και πιστό­τη­τα με τα πρω­τό­τυ­πα τα ομοιώ­μα­τά σας;

- Εκτός των βιω­μά­των μου, όπως προ­α­να­φέ­ρε­ται, θεω­ρη­τι­κά και συστη­μα­τι­κά άρχι­σα να ασχο­λού­μαι και να μελε­τώ από το 1977 και συνε­χί­ζω μέχρι σήμε­ρα με το ίδιο ενδια­φέ­ρον , ίσως και μεγαλύτερο..

 δ. Ως φιλό­λο­γος πώς απο­κτή­σα­τε μαθη­μα­τι­κές και γεω­με­τρι­κές γνώ­σεις, που ασφα­λώς απαι­τού­νται για την κατα­σκευή πλοί­ων και πώς τις εφαρ­μό­σα­τε επι­τυ­χώς, αφού η τεχνι­κή για την κατα­σκευή τους προ­ϋ­πο­θέ­τει συγ­χρό­νως και καλ­λι­τε­χνι­κό ταλέντο;

- Οι μαθη­μα­τι­κές και γεω­με­τρι­κές γνώ­σεις είναι απο­τέ­λε­σμα μελέ­της και πολύ­ω­ρων συζη­τή­σε­ων με πρα­κτι­κούς ναυ­πη­γούς. Άλλω­στε οι πρα­κτι­κοί παλιοί ναυ­πη­γοί δεν είχαν ιδιαί­τε­ρες μαθη­μα­τι­κές γνώ­σεις. Εφάρ­μο­ζαν όμως πρα­κτι­κούς τρό­πους και μεθό­δους ναυ­πή­γη­σης ενός σκά­φους. Αυτούς τους κανό­νες προ­σπα­θώ να τηρή­σω κι εγώ. Παράλ­λη­λα ανα­ζη­τώ μέσω της μελέ­της τις ιδιαί­τε­ρες λεπτο­μέ­ρειες που χαρα­κτη­ρί­ζουν ένα σκά­φος, τρό­πους και λύσεις για την ακρι­βή απο­τύ­πω­ση όλων των στοι­χεί­ων που συν­θέ­τουν την εικό­να του ομοιώ­μα­τος που θέλω να κατα­σκευά­σω (ακρό­πρω­ρο, άγκυ­ρες, μεταλ­λι­κά μέρη, κανό­νια, μακα­ρά­δες, βάρ­κες και αντι­κεί­με­να κατα­στρώ­μα­τος). Πρέ­πει να σημειω­θεί επί­σης, ότι εκτός από τις αλυσ­σί­δες και τα σχοι­νιά, όλα τα μέρη των σκα­φών (ξύλι­να ή μεταλ­λι­κά) είναι κατα­σκευα­σμέ­να ένα –ένα στο χέρι, γι αυτό και ο χρό­νος κατα­σκευ­ής είναι μεγά­λος. (μέχρι και ένας χρό­νος, ανα­λό­γως του τύπου του σκάφους)

 ε. Ποιο ήταν το κίνη­τρό σας για μια τέτοια δρα­στη­ριό­τη­τα  και ποιες οι επι­διώ­ξεις σας για το μέλ­λον, όσον αφο­ρά τη μικροναυπηγική;

-Στο ξεκί­νη­μά μου το κίνη­τρο ήταν απλό, να κατα­σκευά­σω ένα σκα­ρί. Ελλη­νι­κό ή ξένο. Με την πάρο­δο του χρό­νου όμως έβα­λα ως στό­χο να κατα­σκευά­σω μόνο ελλη­νι­κά σκα­ριά, που να παρου­σιά­ζουν την εξέ­λι­ξη της ελλη­νι­κής ναυ­πη­γι­κής τέχνης από τότε που έχου­με τα πρώ­τα δείγ­μα­τα σκα­ριών (όχι μονό­ξυ­λων ή από  δέσμες χόρτων-παπυρέλες)

στ. Έχε­τε μαθη­τές στην Καλα­μά­τα, τους οποί­ους μυεί­τε στα μυστι­κά της τέχνης σας, ώστε ν’ αφή­σε­τε σημα­ντι­κή παρα­κα­τα­θή­κη από την εμπει­ρία και τις γνώ­σεις σας; 

- Δεν έχω μαθη­τές, έχω όμως εκφρά­σει την επι­θυ­μία μου για κάτι τέτοιο στο Δήμαρ­χο Καλα­μά­τας που έδει­ξε πρό­θυ­μος να συμ­βά­λει σε μια τετοια προσπάθεια.

ζ. Ποια είναι η στή­ρι­ξη από την Τοπι­κή Διοί­κη­ση και την Πολι­τεία για την κατα­πλη­κτι­κή αυτή δρα­στη­ριό­τη­τά σας; 

- Έχω δηλώ­σει την πρό­θε­σή μου να προ­σφέ­ρω δωρε­άν τη σύλ­λο­γή μου με στό­χο τη δημιουρ­γία Ναυ­τι­κού Μου­σεί­ου στην Καλα­μά­τα όπου ζω αδια­λεί­πτως από το 1972. Ο Δήμαρ­χος Καλα­μά­τας, ο κ. Νίκας, δήλω­σε κατ’ επα­νά­λη­ψη ότι ανα­ζη­τεί τον κατάλ­λη­λο χώρο για τη δημιουρ­γία Ναυ­τι­κού Μου­σεί­ου. Όσον αφο­ρά την Πολι­τεία δεν έχει υπάρ­ξει κάποια σχε­τι­κή επα­φή ή ενδιαφέρον.

 η.  Ενη­με­ρώ­στε μας για να μάθουν οι επι­σκέ­πτες της έκθε­σής σας, εκτός από τα ομοιώ­μα­τα που θα δουν στην έκθε­ση, ποια άλλα εκθε­σια­κά υλι­κά είναι δικά σας, εκτός από αυτά που είναι δανει­σμέ­να από άλλα μου­σεία κ.λπ.;

- Από τα εκθε­σια­κά υλικά :

α) Τα σκα­ριά που εκτί­θε­νται στο Εθνι­κό Ιστο­ρι­κό Μου­σείο είναι έργα μου από    την προ­σω­πι­κή συλ­λο­γή μου.

β) ) Τα στοι­χεία ιστιο­φο­ρί­ας σκα­φών, όπως και το ιστο­ρι­κό κάθε ομοιώ­μα­τος είναι από το προ­σω­πι­κό μου αρχείο.

Γ) Τα υπό­λοι­πα στοι­χεία, αντι­κεί­με­να ναυ­τι­κά, ακρό­πρω­ρο, παρα­δο­σια­κή φορε­σιά είναι από το Αρχείο του ίδιου του Μου­σεί­ου ή από άλλα Μου­σεία. Όσα δηλα­δή, χρη­σι­μο­ποί­η­σε το Εθνι­κό Ιστο­ρι­κό Μου­σείο για τον εμπλου­τι­σμό της έκθε­σης (κάποια κεί­με­να, πίνα­κες, γκρα­βού­ρες, ακρό­πρω­ρο και διά­φο­ρα άλλα αντικείμενα).

Στο σημείο αυτό πρέ­πει να τονι­στεί ιδιαι­τέ­ρως η συμ­βο­λή της επι­με­λή­τριας του Εθνι­κού Ιστο­ρι­κού Μου­σεί­ου κυρί­ας Νατά­σας Καστρί­τη, για την άρτια (σύμ­φω­να όχι μόνο με τη δική μου αλλά  και με  την άπο­ψη πολ­λών επι­σκε­πτών) παρου­σί­α­ση των έργων μου.

 θ. Θα θέλα­τε να συμπλη­ρώ­σε­τε κάτι άλλο; 

- Η ασχο­λία μου όλα αυτά τα χρό­νια με τη μικρο­ναυ­πη­γι­κή, που εξε­λί­χθη­κε σε πάθος για τη λεπτο­μέ­ρεια και την από­λυ­τη πιστό­τη­τα, μου πρό­σφε­ρε ανε­ξά­ντλη­τες στιγ­μές χαράς και ικα­νο­ποί­η­σης κάθε φορά που ολο­κλή­ρω­να ένα ομοί­ω­μα πλοί­ου. Αισθά­νο­μαι ευτυ­χής που συνε­χί­ζω να ολο­κλη­ρώ­νω ένα έργο ζωής για μένα.

Η προ­σπά­θειά μου να συμπλη­ρώ­σω τη συλ­λο­γή μου όσο αυτό είναι εφι­κτό, δε θα στα­μα­τή­σει. Στό­χος μου είναι η κατα­σκευή και άλλων σκα­ριών (π.χ. πεντη­κό­ντο­ρο, διή­ρη, γαλιό­τα, μηχα­νό­τρα­τα, γρι-γρι, αλιευ­τι­κό Λίμπερ­τι και άλλα που έχουν παί­ξει ιστο­ρι­κό ρόλο στην ελλη­νι­κή ναυ­σι­πλο­οϊα) όλα βέβαια ξύλινα.

Κλεί­νο­ντας θέλω να ευχα­ρι­στή­σω το Δήμο Καλα­μά­τας για τη στή­ρι­ξη και τη βοή­θεια να οργα­νώ­σω τις δύο πρώ­τες μου εκθέ­σεις με έργα μου στην Καλα­μά­τα το 2014 και 2015 και το Εθνι­κό Ιστο­ρι­κό Μου­σείο για τη φιλο­ξε­νία  των έργων και την επι­μέ­λεια της έκθε­σης «σαν καλο­τά­ξι­δο σκα­ρί». Είμαι στη διά­θε­ση άλλου Δημό­σιου ή Ιδιω­τι­κού φορέα αν θελή­σουν να φιλο­ξε­νή­σουν τα έργα μου.

 Θανά­σης Ν. Καραγιάννης
http://thkaragia.wix.com/main

Έκθε­ση ομοιω­μά­των πλοί­ων ελλη­νι­κής παρα­δο­σια­κής ναυπηγικής