Μία ιδιαίτερα ενδιαφέρουσα έκθεση με τίτλο «Χαρακτική — Από την προϊστορία στην Ελλάδα του σήμερα», οργανώνει αυτές τις μέρες το Επιμελητήριο Εικαστικών Τεχνών Ελλάδας (ΕΕΤΕ).
Σκοπός της έκθεσης είναι να γίνει γνωστή η σημασία της χάραξης στην εξέλιξη της ανθρωπότητας. Μέσα από τα σπάνια εκθέματα που παρουσιάζονται, μπορεί να κατανοηθεί η ίδια η πορεία των ανθρώπινων κοινωνιών.
Πρόκειται για ένα εγχείρημα που πήρε αρκετά χρόνια για να υλοποιηθεί, καθώς συγκέντρωσε έναν πολύ μεγάλο αριθμό εκθεμάτων από 21 αρχαιολογικά μουσεία και πινακοθήκες: Την Εφορεία Αρχαιοτήτων Παλαιοανθρωπολογίας — Σπηλαιολογίας, το Μουσείο Χετάο (Κίνα), το Αρχείο του υπουργείου Πολιτισμού της Γαλλικής Δημοκρατίας, το Εθνικό Αρχαιολογικό Μουσείο, το Επιγραφικό Μουσείο, το Μουσείο Αρχαίας Αγοράς, το Αρχαιολογικό Μουσείο Θήβας, το Διαχρονικό Μουσείο Λάρισας, το Αρχαιολογικό Μουσείο Χώρας Μεσσηνίας, το Αρχαιολογικό Μουσείο Ιωαννίνων, το Μουσείο Επιστήμης και Τεχνολογίας της Κίνας, το Κυπριακό Μουσείο, το Μουσείο Σαγκάης, το Εθνικό Ιστορικό Μουσείο — Μέγαρο Παλαιάς Βουλής, το Μουσείο Ισλαμικής Τέχνης — Μουσείο Μπενάκη, το Ναυτικό Μουσείο Ελλάδος, το Μουσείο Ασιατικής Τέχνης Κέρκυρας, το Άγιον Όρος, το Μουσείο — Βιβλιοθήκη «Στρατής Ελευθεριάδης / Τεριάντ» και την Εθνική Πινακοθήκη — Μουσείο Αλέξανδρου Σούτσου, καθώς επίσης από ιδιωτικές συλλογές.
Τα εκθέματα παρουσιάζονται στην αίθουσα «Νίκος Κεσσανλής» της Ανωτάτης Σχολής Καλών Τεχνών (Πειραιώς 256, Ταύρος). Η έκθεση θα διαρκέσει έως τις 18 Φλεβάρη. Οι ώρες λειτουργίας είναι Δευτέρα με Παρασκευή από τις 10 π.μ. έως τις 9 μ.μ, τα Σάββατα από τις 11 π.μ. έως τις 8 μ.μ. και τις Κυριακές από τις 10 π.μ. έως τις 4 μ.μ.
Το 902. gr μίλησε για την έκθεση με την πρόεδρο του ΕΕΤΕ, Εύα Μελά. Παραθέτουμε τη συνέντευξη.
Παλαιολιθική τοιχογραφία στο σπήλαιο Lascaux στη Γαλλία
- Πώς είναι δομημένη η έκθεση; Με τι υλικό θα έρθει σε επαφή ένας επισκέπτης;
- Η έκθεση δομήθηκε χρονολογικά. Ο θεατής θα έρθει πρώτα σε επαφή με τα προϊστορικά έργα, με βραχοχαράξεις από την αρχαία Κίνα και από σπήλαια της Γαλλίας. Παράλληλα θα μπορεί να παρακολουθεί ένα βίντεο με μία σημερινή επεξεργασία σύγχρονων καλλιτεχνών, πάνω στις βραχοχαράξεις. Θα περάσει από έργα της ελληνικής αρχαιότητας, σπαράγματα, χαράγματα σε επιγραφές και αγγεία. Θα δει χαρακτικά έργα ξένων περιηγητών στην Ελλάδα και χαλκογραφίες του Αγίου Όρους, θα περάσει στην ευρωπαϊκή χαρακτική και μετά θα δει ενδεικτικά έργα του 19ου και του 20ού αιώνα, σημαντικούς Ευρωπαίους καλλιτέχνες (όπως τον Τουλούζ Λωτρέκ, τον Ανρί Ματίς, τον Μαρκ Σαγκάλ, τον Ζωρζ Μπρακ, τον Φερνάν Λεζέ, τον Πάμπλο Πικάσο, τον Χουάν Μιρό και άλλους). Επίσης θα δει κάποια έργα ιαπωνικής τέχνης του 19ου αιώνα που επηρέασαν την ευρωπαϊκή χαρακτική. Θα περάσει στην ελληνική χαρακτική από το 1885 ως το 2000: Έργα ζωγράφων — χαρακτών που δεν ζουν πια και που το έργο τους ήταν σημαντικό για τον 20ό αιώνα στη χώρα μας. Στην έκθεση γίνεται ιδιαίτερη αναφορά στη χαρακτική της Αντίστασης που σε ένα πολύ μικρό χρονικό διάστημα δημιουργήθηκαν πολύ σημαντικά έργα. Η έκθεση ολοκληρώνεται με 222 έργα σύγχρονων καλλιτεχνών του τόπου μας. Παρουσιάζονται όλες οι παραδοσιακές τεχνικές της χαρακτικής (ξυλογραφία, λιθογραφία, χαλκογραφία, μεταξοτυπία, μεικτές τεχνικές) και φτάνουμε στη σημερινή εποχή όπου πλέον η εξέλιξη της τεχνολογίας φέρνει τη Χαρακτική στην ψηφιακή εποχή.
Η χάραξη προϋπήρχε της γλώσσας: Ο άνθρωπος χάραξε στον βράχο σχήματα για να επικοινωνήσει με τους άλλους ανθρώπους. Αυτή η χάραξη εξελίχθηκε μέσα στους αιώνες και δημιούργησε το πρώτο τυπωμένο βιβλίο το 200 μ.Χ. στην Κίνα και αργότερα στον 15ο αιώνα στην Ευρώπη. Η Χαρακτική μας οδήγησε στην ανακάλυψη της τυπογραφίας, που δεν είναι τίποτα άλλο παρά η κατασκευή της αλφαβήτου σε μικρές ξυλογραφικές πλάκες (εξώγλυφες). Στο τέλος του 18ου αιώνα ανακαλύφθηκε η λιθογραφία, η οποία εφαρμόζεται στην εξέλιξή της ευρέως ως τις μέρες μας.
Αντίστοιχα η χαλκογραφία γέννησε τις βαθυτυπικές εκτυπώσεις και η μεταξοτυπία τη βιομηχανική μεταξοτυπία. Έχουμε δηλαδή ένα επίτευγμα που χρησιμοποιήθηκε και χρησιμοποιείται μαζικά παντού για τη διάδοση της Γνώσης. Η τεχνολογία, με τη σειρά της, πλούτισε με την εξέλιξή της τις τεχνικές της Χαρακτικής.
Αυτό που θέλω να τονίσω είναι ότι ο ρόλος του καλλιτέχνη, του χαράκτη άλλαξε μέσα στους αιώνες: Στα τέλη του 18ου αιώνα έχουμε τη νέα υπόστασή του, που δεν είναι πλέον ο τεχνίτης που χαράζει για τις κοινωνικές ανάγκες είτε έργα ζωγραφικής άλλων, είτε εικονογραφεί έντυπα χαράσσοντας τοπία και μορφές ακολουθώντας τις απαιτήσεις εκείνου του καιρού, αλλά πια ο χαράκτης έχει στα χέρια του μία τέχνη απελευθερωμένη από την υποχρέωση της αναπαράστασης, της απεικόνισης, αφού είχε εφευρεθεί εν τω μεταξύ η φωτογραφία και είχε αλλάξει συνολικότερα ο ρόλος των εικαστικών τεχνών, αλλά και έχει πλέον εξελιχθεί και η Τυπογραφία. Έτσι ο τεχνίτης απελευθερώνεται ως δημιουργός.
Η χαρακτική γίνεται πλέον μία αυτόνομη τέχνη όπου πλέον ο ζωγράφος-χαράκτης την χρησιμοποιεί ακριβώς λόγω της ιδιαίτερης εκφραστικότητάς της, της υφής της, της ματιέρας της και επιπλέον την επιλέγει γιατί η Χαρακτική ως τέχνη είχε και έχει πάντα κοινωνικό χαρακτήρα, αφού το χαρακτικό έργο είναι πάντα πρωτότυπο, αλλά δεν είναι μοναδικό… Κυκλοφορεί και είναι προσιτό.
- Τι απαιτήσεις είχε το εγχείρημα του Επιμελητηρίου για μία τέτοια έκθεση;
- Το εγχείρημα του ΕΕΤΕ είχε τεράστιες απαιτήσεις και δυσκολίες. Η έκθεση έγινε χωρίς μεσάζοντες, χωρίς επενδυτές, χωρίς μάνατζερ και χωρίς οικονομικές χορηγίες.
Κατ’ αρχάς ξεκινήσαμε πριν τέσσερα χρόνια πάνω σε μία ιδέα να δείξουμε στον κόσμο την αξία της δουλειάς μας, την αξία αυτής της τέχνης που έχουμε στα χέρια μας, της τόσο απλής και τόσο πολύτιμης. Φυσικά χρειάστηκε κατ’ αρχάς να συγκροτήσουμε μία μεγάλη οργανωτική ομάδα με επιστημονικές γνώσεις στη Χαρακτική, μέλη του Τμήματος Χαρακτικής του ΕΕΤΕ, χρειάστηκε να έρθουμε σε επαφή με 21 αρχαιολογικά μουσεία και πινακοθήκες, να γίνουν συνεχείς διαπραγματεύσεις για να ζητήσουμε πρωτότυπα έργα και φωτογραφικό υλικό και κυρίως τεκμηριώσεις. Χρειάστηκε να συνεργαστούμε με αρχαιολόγους για να μας βοηθήσουν στην κατάταξη όλου αυτού του υλικού και βεβαίως να συνεργαστούμε και με ιστορικούς Τέχνης και με εικαστικούς οι οποίοι γράφουν και μελετούν, προκειμένου να βοηθήσουμε να εισαχθεί ο επισκέπτης της έκθεσης σε κάθε περίοδο.
Όλοι οι άνθρωποι που εργάστηκαν για αυτή την έκθεση οργανωτικά και επιστημονικά, εργάσθηκαν από μεράκι, άμισθα, είναι εικαστικοί καλλιτέχνες μέλη του Επιμελητηρίου Εικαστικών Τεχνών Ελλάδος και επιστήμονες φίλοι του συλλογικού μας φορέα.
Γιώργος Φαρσακίδης — «Στον Μπελογιάννη»
- Ποια είναι η ανταπόκριση του κόσμου στις λίγες ημέρες που λειτουργεί ήδη η έκθεση;
- Η ανταπόκριση του κόσμου σε αυτές τις λίγες μέρες που λειτουργεί η έκθεση είναι μεγάλη γιατί ακριβώς η έκθεση αυτή είναι μοναδική. Δεν έχει γίνει παρόμοια έκθεση ‑στην Ελλάδα τουλάχιστον- ποτέ. Ο ρόλος της έκθεσης αυτής είναι εκπαιδευτικός. Η έκθεση βοηθά να κατανοήσουμε την ανθρώπινη πορεία πάνω στη Γη, τη συμβολή της Τέχνης στην επικοινωνία, στη γέννηση της Τυπογραφίας, στη διάδοση της Γνώσης και την εξέλιξη της Χαρακτικής στην Ελλάδα του Σήμερα και της Ψηφιακής Εποχής.