Συναυλία για τα 100 χρόνια της Οκτωβριανής Επανάστασης, με Αλέκο Ξένο και Ντμίτρι Σοστακόβιτς, στο Ίδρυμα Κακογιάννη

Με τον «Σπάρ­τα­κο» του Αλέ­κου Ξένου, επο­νο­μα­ζό­με­νου και συν­θέ­τη της Αντί­στα­σης, και δύο έργα (ένα της νεό­τε­ρης κι ένα της ωρι­μό­τε­ρης περιό­δου) του Ντμί­τρι Σοστα­κό­βιτς, θα γιορ­τά­σει η Φιλαρ­μό­νια, με μαέ­στρο τον Βύρω­να Φιδε­τζή, την επέ­τειο για τα 100 χρό­νια από την Οκτω­βρια­νής Επα­νά­στα­σης, στο Ίδρυ­μα Μιχά­λης Κακο­γιάν­νης. Η συναυ­λία θα πραγ­μα­το­ποι­η­θεί την Πέμ­πτη (30/11, 21:00).

O Σοστα­κό­βιτς υπήρ­ξε ο γνω­στό­τε­ρος σοβιε­τι­κός συν­θέ­της όλων των επο­χών, ενώ ο Ζακύν­θιος Αλέ­κος Ξένος αφιέ­ρω­σε την ζωή και το έργο του στα κομ­μου­νι­στι­κά ιδε­ώ­δη και διώ­χθη­κε για τους αγώ­νες και τα πιστεύω του.

Ο δια­κε­κρι­μέ­νος μαέ­στρος Βύρων Φιδε­τζής και η νέα ορχή­στρα του Φιλαρ­μό­νια, θα παρου­σιά­σει το συμ­φω­νι­κό ποί­η­μα «Οκτώ­βρης» και την Δεύ­τε­ρη Συμ­φω­νία «Στον Οκτώ­βρη» του Σοστα­κό­βιτς καθώς και το συμ­φω­νι­κό ποί­η­μα-μπα­λέ­το του Αλέ­κου Ξένου «Σπάρ­τα­κος». Συμπράτ­τει η Χορω­δία του Τμή­μα­τος Μου­σι­κών Σπου­δών του Πανε­πι­στη­μί­ου Αθη­νών και η Χορω­δία του Εθνι­κού Ωδείου.

Αξί­ζει να ανα­φέ­ρου­με πως ο «Σπάρ­τα­κος» (1963) του Ξένου έχει να παι­χτεί εδώ και πάνω από μισό αιώ­να καθώς η μονα­δι­κή φορά που ακού­στη­κε ζωντα­νά ήταν το 1965 από την ΚΟΑ στο Φεστι­βάλ Αθη­νών με μαέ­στρο τον Ανδρέα Παρί­δη. Υπάρ­χει μόνο η ηχο­γρά­φη­σή (1976) του έργου από την Συμ­φω­νι­κή της ΕΡΤ με μαέ­στρο τον Ευθύ­μιο Καβαλ­λιε­ρά­το η οποία συνο­δεύ­ει την έκδο­ση της αυτο­βιο­γρα­φί­ας του Αλέ­κου Ξένου από το Μου­σείο Μπε­νά­κη (2013).

Ο συν­θέ­της έδω­σε στο έργο του το όνο­μά του Σπάρ­τα­κου, του διά­ση­μου, θρα­κι­κής κατα­γω­γής, σκλά­βου που επα­να­στά­τη­σε ενα­ντί­ον των Ρωμαί­ων (73–71 π.Χ). Όπως γρά­φει ο Αλέ­κος Ξένος στην Αυτο­βιο­γρα­φία του, μέσα από το έργο αυτό «εξέ­φρα­ζα την πεποί­θη­σή μου για την πραγ­μα­το­ποί­η­ση του ορά­μα­τος της «Πολι­τεί­ας του Ήλιου». Την πίστη ότι παρά τις θυσί­ες, οι αγώ­νες μας θα δικαιώνονταν…»

Η «Πολι­τεία του Ήλιου» ήταν δημιούρ­γη­μα της πρώ­της επα­νά­στα­σης δού­λων, ακτη­μό­νων και προ­λε­τά­ριων το 133–128 π.Χ στην Μικρά Ασία (στις κτή­σεις της Περ­γά­μου) με πρω­τερ­γά­τη τον Αρι­στό­νι­κο (ο οποί­ος τελι­κά δολο­φο­νή­θη­κε). Η εξέ­γερ­ση αυτή έφε­ρε απο­τέ­λε­σμα: καταρ­γή­θη­κε η δου­λεία και για πρώ­τη φορά στην Ιστο­ρία επι­κρά­τη­σε η κοι­νο­κτη­μο­σύ­νη και η ισό­τη­τα… Έστω και για λίγο.

Η παρου­σί­α­ση του έργου στο Φεστι­βάλ Αθη­νών το 1965 είχε μεγά­λη επι­τυ­χία. «Στο Θέα­τρο Ηρώ­δου Αττι­κού ο κόσμος, ενθου­σια­σμέ­νος, χει­ρο­κρο­τού­σε επί ένα τέταρ­το και πολ­λές φορές με έκα­νε να βγω στην σκη­νή. Ήταν επο­χή ανό­δου του κινή­μα­τος των εργαζομένων».

Στα μάτια του συν­θέ­τη, ο Σπάρ­τα­κος και η Πολι­τεία του Ήλιου απο­τε­λεί ένα ακό­μα σύμ­βο­λο της πάλης των νέων για έναν καλύ­τε­ρο κόσμο.

Ο Ντμί­τρι Ντμί­τριε­βιτς Σοστα­κό­βιτς (1906–1975) δεν χρειά­ζε­ται ιδιαι­τέ­ρες συστά­σεις: θεω­ρεί­ται ο κατ’ εξο­χήν αντι­προ­σω­πευ­τι­κός συν­θέ­της της Σοβιε­τι­κής Ρωσί­ας. Η Δεύ­τε­ρη Συμ­φω­νία του (από τις 15 συνο­λι­κά που συνέ­θε­σε) είναι έργο νεα­νι­κό, που δανεί­ζε­ται στοι­χεία από τις πρω­το­πο­ρια­κές τεχνι­κές της επο­χής. Γρά­φτη­κε το 1927 όταν ο Σοστα­κό­βιτς ήταν 22 ετών, και αφιε­ρώ­θη­κε στην δέκα­τη επέ­τειο της Οκτω­βρια­νής Επα­νά­στα­σης. Είναι η πρώ­τη φορά που ο συν­θέ­της χρη­σι­μο­ποιεί χορω­δία σε μια συμ­φω­νία του. Στο τελευ­ταίο μέρος της, η Χορω­δία ψάλ­λει έναν ύμνο για τα ιδα­νι­κά της Επα­νά­στα­σης και ένα δοξα­στι­κό στον ηγέ­τη της, τον Λένιν.

Το Συμ­φω­νι­κό Ποί­η­μα «Οκτώ­βρης», αντί­θε­τα, ανή­κει στην τελευ­ταία, ωρι­μό­τε­ρη περί­ο­δο του συν­θέ­τη και γρά­φτη­κε στα 1967, πάλι για μια επέ­τειο της Επα­νά­στα­σης, την 50ή. Η μου­σι­κή της γλώσ­σα είναι συντη­ρη­τι­κό­τε­ρη της συμ­φω­νί­ας, δανει­ζό­με­νη στοι­χεία από το υστε­ρο­ρο­μα­ντι­κό ιδί­ω­μα του Μάλερ, αλλά χωρίς να απο­μα­κρύ­νε­ται από το επι­κό ύφος που συχνά συνα­ντού­με στα έργα του Σοστακόβιτς.

Αλέ­κος Ξένος «Ενσαρ­κω­τής φωτει­νών ιδανικών»