Σύγκριση του απολογισμού των θυμάτων της πανδημίας του νέου κορονοϊού με εκείνους άλλων θανατηφόρων ιών

Αν και ο απο­λο­γι­σμός των θυμά­των της παν­δη­μί­ας του νέου κορο­νοϊ­ού, που οδεύ­ει να ξεπε­ρά­σει το όριο των πέντε εκα­τομ­μυ­ρί­ων νεκρών, είναι πολύ πιο υψη­λός από αυτούς που προ­κά­λε­σαν πρό­σφα­τες ιογε­νείς επι­δη­μί­ες, παρα­μέ­νει πολύ κατώ­τε­ρος από εκεί­νον της λεγό­με­νης ισπα­νι­κής γρί­πης της περιό­δου 1918–1919.

Κι αυτό ισχύ­ει ακό­μη κι αν ληφθεί υπό­ψη το πόσο υπο­τι­μη­μέ­νος είναι ο επί­ση­μος απο­λο­γι­σμός, όπως τονί­ζει ο Παγκό­σμιος Οργα­νι­σμός Υγεί­ας, σύμ­φω­να με τον οποίο ο αριθ­μός των ανθρώ­πων που υπέ­κυ­ψαν εξαι­τί­ας επι­πλο­κών της COVID-19 είναι στην πραγ­μα­τι­κό­τη­τα δύο ως τρεις υψη­λό­τε­ρος από αυτόν που απο­τυ­πώ­νε­ται στις ανα­κοι­νώ­σεις των κυβερ­νή­σε­ων.

Ιοί του 21ου αιώνα

Ο απο­λο­γι­σμός της παν­δη­μί­ας του νέου κορο­νοϊ­ού ξεπερ­νά κατά πολύ τις δύο προη­γού­με­νες ιογε­νείς επι­δη­μί­ες του 21ου αιώνα.

Η επι­δη­μία της γρί­πης A(H1N1), ή «των χοί­ρων», που προ­κά­λε­σε παγκό­σμια κινη­το­ποί­η­ση το 2009 και κηρύ­χθη­κε παν­δη­μία, στοί­χι­σε επι­σή­μως τη ζωή σε 18.500 ανθρώ­πους. Ο απο­λο­γι­σμός αυτός ανα­θε­ω­ρή­θη­κε κατό­πιν προς τα πάνω από την ιατρι­κή επι­θε­ώ­ρη­ση The Lancet, που υπο­λό­γι­σε ότι ανήλ­θε μετα­ξύ 151.700 και 575.400 νεκρών.

Το οξύ σοβα­ρό ανα­πνευ­στι­κό σύν­δρο­μο (SARS), ο πρώ­τος κορο­νο­ϊ­ός που εντο­πί­στη­κε στην Κίνα και προ­κά­λε­σε παγκό­σμιο τρό­μο, είχε απο­λο­γι­σμό 774 νεκρούς την περί­ο­δο 2002–2003.

Επιδημίες γρίπης

Ο απο­λο­γι­σμός της παν­δη­μί­ας του νέου κορο­νοϊ­ού συγκρί­νε­ται συχνά με αυτούς της επο­χι­κής γρί­πης, η οποία σκο­τώ­νει σιω­πη­λά κάθε χρό­νο, χωρίς να φθά­νει στα πρω­το­σέ­λι­δα. «Σε παγκό­σμια κλί­μα­κα, οι επι­δη­μί­ες αυτές είναι υπεύ­θυ­νες για περί­που 5 εκα­τομ­μύ­ρια πολύ σοβα­ρές περι­πτώ­σεις και για 290.000 ως 650.000 θανά­τους», σύμ­φω­να με τον Παγκό­σμιο Οργα­νι­σμό Υγείας.

Τον 20ό αιώ­να, δυο μεγά­λες παν­δη­μί­ες γρί­πης που συν­δέ­ο­νταν με νέους ιούς (δεν ήταν δηλα­δή επο­χι­κές), αυτή της περιό­δου 1957–1958, που έμει­νε στην ιστο­ρία με την ονο­μα­σία ασια­τι­κή γρί­πη, και αυτή της περιό­δου 1968–1970, που ονο­μά­στη­κε γρί­πη του Χονγκ Κονγκ, στοί­χι­σαν η καθε­μιά τη ζωή σε περί­που ένα εκα­τομ­μύ­ριο ανθρώ­πους, με βάση κατα­με­τρή­σεις που έγι­ναν a posteriori.

Πριν από αυτές, η μεγά­λη επι­δη­μία της λεγό­με­νης «ισπα­νι­κής» γρί­πης, την περί­ο­δο 1918–1919, που επί­σης οφει­λό­ταν σε νέο ιό, έκα­νε τρο­μα­κτι­κή ζημιά: προ­κά­λε­σε εκα­τόμ­βη χει­ρό­τε­ρη κι από αυτήν του Μεγά­λου Πολέ­μου –του Α΄ Παγκο­σμί­ου Πολέ­μου–, που είχε 10 εκα­τομ­μύ­ρια στρα­τιώ­τες νεκρούς. Σε τρία δια­δο­χι­κά «κύμα­τα», ο ιός αυτός υπο­λο­γί­ζε­ται πως συνο­λι­κά στοί­χι­σε τη ζωή σε 50 ως 100 εκα­τομ­μύ­ρια ανθρώ­πους, σύμ­φω­να με μελέ­τες που δόθη­καν στη δημο­σιό­τη­τα στις αρχές της δεκα­ε­τί­ας του 2000.

Τροπικοί ιοί

Ο απο­λο­γι­σμός των θυμά­των της παν­δη­μί­ας του νέου κορο­νοϊ­ού είναι πολύ βαρύ­τε­ρος από εκεί­νον του –ακό­μη τρο­μα­κτι­κό­τε­ρου– Έμπο­λα, ο οποί­ος εντο­πί­στη­κε το 1976.

Η τελευ­ταία «ανά­φλε­ξη» της «ασθέ­νειας που προ­κα­λεί ο ιός Έμπο­λα» στοί­χι­σε τη ζωή σε σχε­δόν 2.300 ανθρώ­πους στη ΛΔ Κον­γκό μετα­ξύ του Αυγού­στου του 2018 και του Ιου­νί­ου του 2020. Αν προ­στε­θούν όλα τα ξεσπά­σμα­τα επι­δη­μιών του Έμπο­λα εδώ και σαρά­ντα χρό­νια, ο ιός αυτός έχει στοι­χί­σει τη ζωή σε λίγους περισ­σό­τε­ρους από 15.300 ανθρώ­πους, σχε­δόν απο­κλει­στι­κά στην Αφρι­κή, σύμ­φω­να με τα στοι­χεία του ΟΗΕ.

Ο Έμπο­λα ωστό­σο έχει θνη­τό­τη­τα πολύ πιο υψη­λή από ό,τι ο SARS-CoV‑2. Κατά μέσον όρο, οι μισοί άνθρω­ποι που μολύ­νο­νται υπο­κύ­πτουν. Είναι πάντως λιγό­τε­ρο μετα­δο­τι­κός. Μετα­δί­δε­ται με άμε­ση και στε­νή επα­φή και δεν μπο­ρεί να εξα­πλω­θεί μέσω του αέρα.

Άλλοι τρο­πι­κοί ιοί, όπως αυτός που προ­κα­λεί τον δάγκειο πυρε­τό, που απο­κα­λεί­ται επί­σης «τρο­πι­κή γρί­πη» και στην πιο ακραία μορ­φή του προ­κα­λεί ακό­μη και τον θάνα­το, έχουν πολύ χαμη­λό­τε­ρους απο­λο­γι­σμούς θυμά­των. Μετα­δί­δε­ται από τα κου­νού­πια και οι άνθρω­ποι που προ­σβάλ­λο­νται αυξά­νο­νται εδώ και 20 χρό­νια, αλλά οι θάνα­τοι δεν ξεπερ­νούν τις μερι­κές χιλιά­δες τον χρό­νο (4.032 το 2015, την τελευ­ταία χρο­νιά για την οποία είναι δια­θέ­σι­μες στα­τι­στι­κές του ΠΟΥ).

AIDS και ηπατίτιδα

Ακό­μη ένας φονι­κός ιός είναι ο HIV, που προ­κα­λεί το AIDS. Σαρά­ντα χρό­νια μετά την εμφά­νι­σή του, δεν υπάρ­χει ακό­μη απο­τε­λε­σμα­τι­κό εμβό­λιο. Ο ιός προ­κά­λε­σε αλη­θι­νές εκα­τόμ­βες στο από­γειο της επι­δη­μί­ας, μετα­ξύ του 1980 και του 2000.

Χάρη στην γενί­κευ­ση των αντι­ρε­τροϊ­κών θερα­πειών όμως, ο ετή­σιος απο­λο­γι­σμός των ανθρώ­πων που πεθαί­νουν από επι­πλο­κές του AIDS, του Συν­δρό­μου Επί­κτη­της Ανο­σο­λο­γι­κής Ανε­πάρ­κειας, υπο­χώ­ρη­σε από την κορύ­φω­σή του το 2004 (1,7 εκατ. νεκροί). Το 2020, ο απο­λο­γι­σμός έφθα­σε τους 680.000 νεκρούς, σύμ­φω­να με το Κοι­νό Πρό­γραμ­μα των Ηνω­μέ­νων Εθνών για τον ιό HIV και το AIDS (UNAIDS).

Από την εμφά­νι­σή του το Σύν­δρο­μο, που αντι­με­τω­πί­ζε­ται μεν, αλλά χωρίς οι ασθε­νείς να θερα­πεύ­ο­νται ορι­στι­κά, εκτι­μά­ται πως έχει προ­κα­λέ­σει συνο­λι­κά 36,3 εκα­τομ­μύ­ρια θανάτους.

Ο ιός της ηπα­τί­τι­δας, που μετα­δί­δε­ται από το αίμα, απο­τε­λεί επί­σης βαρύ φορ­τίο για την ανθρω­πό­τη­τα. Κάθε χρό­νο, πάνω από ένα εκα­τομ­μύ­ριο άνθρω­ποι πεθαί­νουν από ηπα­τί­τι­δα B και C, κίρ­ρω­ση ή καρ­κί­νο του ήπα­τος, οι περισ­σό­τε­ροι στις φτω­χές χώρες.