Επιμέλεια Αλέκος Χατζηκώστας //
Ο ιστορικός και ταυτόχρονα θεατρικός συγγραφέας, μεταφραστής αρχαίων κλασικών, Δημήτρης Φωτιάδης (1898–1988) υπήρξε «κλασσική» περίπτωση διανοούμενου που γαλουχήθηκε με τις αρχές του ΚΚΕ και συνέδεσε τη ζωή και το έργο του με το λαϊκό κίνημα. Γόνος εύπορης και καλλιεργημένης οικογένειας της Σμύρνης, θα περάσει, από την εθελοντική κατάταξη στο μικρασιατικό πόλεμο, στη γνωριμία με τα σοσιαλιστικά ιδανικά, τη συμμετοχή στην Εθνική Αντίσταση και, με το εμφυλιακό και μετεμφυλιακό καθεστώς, στο δρόμο της εξορίας, στην Ικαρία, στη Μακρόνησο, στον Αϊ — Στράτη. Μετά την απελευθέρωσή του, θα διατελέσει μέλος της Διοικούσας Επιτροπής της ΕΔΑ. Έφυγε πλήρης ημερών, το 1988.
Τα καθαρώς ιστοριογραφικά του πεζογραφήματα είναι τα ακόλουθα: «Μεσολόγγι» (1953), «Καραϊσκάκης» (1956), «Κανάρης» (1960), «Η δίκη του Κολοκοτρώνη» (1962), «Οθωνας — Η μοναρχία» (1963), «Οθωνας — Η έξωση» (1964), «Η Επανάσταση του ’21» (4 τόμοι, 1971 — 72), «Σαγγάριος», «Εποποιία και καταστροφή στη Μικρά Ασία» (1974), «Η 3η Σεπτεμβρίου 1843» (1974).
Παρουσιάζουμε ένα απόσπασμα από το σημαντικό του έργο «Καραϊσκάκης» (Εκδόσεις ΔΩΡΙΚΟΣ, 1975) που ταυτόχρονα δίνει την απαραίτητη βιβλιογραφία για να μάθει κανείς για την επανάσταση του ’21 όπως ήταν πραγματικά και όχι από την «επίσημη» ιστοριογραφία.
«Τα δύο Εικοσιένα»
Το Εικοσιένα, όπως το ξέρουμε μέσα από την επίσημη ιστορική παράδοση μοιάζει με τ’ αναστραμέννο είδωλο που βλέπουμε να καθρεπτίζεται στα θαμπά νερά μιας λίμνης. Είναι βέβαια η ίδια εικόνα, μα δοσμένη από την ανάποδη. Για να γνωρίσει κανείς τα’ αληθινό Εικοσιένα, πρέπει να σκύψει πάνω σ’ άλλα κείμενα , σ’ εκείνα που προετοίμασαν το σηκωμό, σ’ αυτά που γράφτηκαν όσο βρόνταγε το καριοφίλι κι ΄στραφτε το γιαταγάνι και στ’ απομνημονεύματα των αγωνιστών – του Μακρυγιάννη, του Κοσομούλη,του Κολοκοτρώνη, του Φωτάκου, του Σπυρομήλου, του Περραιβου, του Σπηλιάδη και τόσων άλλων.
Δυό ήταν τα Εικοσιένα. Το ένα του λαού και των πιο προοδευτικών ανθρώπων εκείνου του καιρού , το άλλο των κοτζαμπάσηδων και των πολιτικάντδων. Του πρώτου οι ρίζες αντλούνε τους χυμούς του από τα «Δίκαια του Ανθρώπου» του Ρήγα Βελενστινλή, πάνω στ’ άλλο πέφτει βαρύς ο ίσκιος της «Πατρικής διδασκαλίας» του Μακαριωτάτου Πατριάρχη της Αγίας Πόλης Ιερουσαλήμ Κυρ Ανθίμου – ή πιο σωστά του Γρηγορίου.
Ο σκοπός οπού απ’ αρχής κόσμου οι άνθρωποι εσυμμαζώχθησαν από τα δάση την πρώτην φοράν δια να κατοικήσουν όλοι μαζύ, κτίζοντας χώρας και πόλεις, είναι δια να συμβοηθώνται και να ζώσιν (…) Αυτά τα φυσικά δίκαια είναι: πρώτον , το να είμεθα όλοι ίσοι και όχι ο ένας κατώτερος από τον άλλον. Δεύτερον. Να είμεθα σίγουροι εις την ζωήν μας και κανένας να μην ημπορή να μας την πάρη αδίκως και κατά φαντασίαν.
Αυτή είναι η φωνή του Ρήγα στα «Δικαιώματα του ανθρώπου» κι αυτό είναι το πρώτο Εικοσιένα.
Κλείσατε τα’ αυτία σας, και μην δώσετε καμμίαν ακρόασιν εις ταύτας τας νεοφανείς ελπίδας της ελευθερίας εναντίον εις τα ρητά της θείας γραφής και των Αγίων Αποστόλων, όπου μας προστάζουν να υποτασσώμεθα εις τας υπερεχούσας αρχάς, όχι μόνον τας επιεικείς, αλλά και σχολίας , δια να έχωμεν θλίψιν εις αυτόν τον κόσμον.
Αυτό είναι το φαρμάκι της «πατρικής Διδασκαλίας» κι αυτό στέκεται το αντί – Εικοσιένα»
_________________________________________________________________________________________________
Αλέκος Α. Χατζηκώστας Δημοσιογράφος και εκδότης της εφημερίδας «Η Άλλη Άποψη της Ημαθίας» και του alli-apopsi.gr. Άρθρα του έχουν δημοσιευτεί σε εφημερίδες, περιοδικά και site εδώ και δεκαετίες, ενώ έχει συμμετάσχει με εισηγήσεις σε μια σειρά ιστορικά συνέδρια και ημερίδες. Έχει εκδώσει 7 βιβλία και συμμετέχει σε συλλογικούς τόμους.