Ό,τι ν’ ακούω με το δεξιό μου αυτί / με μάτι αριστερό το βλέπω.
Κι ό,τι καταπιάνεται ο νους να στοχαστεί, / οι χτύποι της καρδιάς το λένε πρώτοι. (Κ. Βάρναλης)

Τα συνέδρια του ΚΚΕ — αφιέρωμα –|3ο–4ο–5ο|

Στο χρο­νι­κό διά­στη­μα ανά­με­σα στο 2ο Συνέ­δριο (Απρί­λης 1920) και στο 3ο (Μάρ­της 1927), μεσο­λά­βη­σαν άλλα τέσ­σε­ρα συνέ­δρια που ήταν έκτακτα:
α) Το έκτα­κτο Εκλο­γι­κό Συνέ­δριο του ΣΕΚΕ (Κ) που συνήλ­θε στην Αθή­να στα γρα­φεία του Κόμ­μα­τος, στην οδό Ευρι­πί­δου 14, στις 16 (29) — 19 του Σεπτέμ­βρη (2 Οκτώ­βρη) 1920 με κύριο θέμα τη στά­ση του Κόμ­μα­τος στις βου­λευ­τι­κές εκλο­γές που είχαν προ­κη­ρυ­χτεί για την 1η Νοέμ­βρη 1920.
Το Συνέ­δριο αυτό άλλα­ξε τη θέση του 1ου Συνε­δρί­ου στο αγρο­τι­κό πρό­βλη­μα.
Αντί της «εθνι­κο­ποί­η­σης της γης», ψήφι­σε από­φα­ση με την οποία ζητού­σε την «άμε­ση και ορι­στι­κή κατο­χή των αγρο­κτη­μά­των από τους δου­λευ­τές τους χωρίς απο­ζη­μί­ω­ση και ταυ­τό­χρο­να την κατά­σχε­ση των έκτα­κτων πολε­μι­κών κερ­δών των τσι­φλι­κά­δων».
β) Το έκτα­κτο Εκλο­γι­κό Συνέ­δριο που συνήλ­θε στις 20–31 Οκτώ­βρη (2–13 Νοέμ­βρη) 1922 στην Αθή­να στα γρα­φεία της ΓΣΕΕ, στην οδό Λυκούρ­γου 10, και ασχο­λή­θη­κε κυρί­ως με οργα­νω­τι­κά ζητήματα.
γ) Το έκτα­κτο Εκλο­γι­κό Συνέ­δριο που συνήλ­θε επί­σης στην Αθή­να στις 19–24 Σεπτέμ­βρη 1923 και,
δ) Το έκτα­κτο Συνέ­δριο, γνω­στό στην Ιστο­ρία του Κόμ­μα­τος σαν 3ο έκτα­κτο Συνέ­δριο του ΚΚΕ, που συνήλ­θε επί­σης στην Αθή­να στις 26 Νοέμ­βρη — 3 Δεκέμ­βρη 1924, που προ­βλε­πό­ταν να είναι τακτι­κό ‑επει­δή όμως δεν προ­ε­τοι­μά­στη­κε καλά, χαρα­κτη­ρί­στη­κε — μετά την έναρ­ξη των εργα­σιών του — έκτακτο.
Αντι­προ­σω­πεύ­τη­καν σ’ αυτό όλες οι Οργα­νώ­σεις του Κόμ­μα­τος, εκτός από το τμή­μα της Κέρ­κυ­ρας που για τεχνι­κούς λόγους δεν μπό­ρε­σε να στεί­λει αντι­προ­σώ­πους του.
Αντι­πρό­σω­πος της Κομ­μου­νι­στι­κής Διε­θνούς (ΚΔ) ήταν ο Δ. Μανου­ήλ­σκι και της Βαλ­κα­νι­κής Κομ­μου­νι­στι­κής Ομο­σπον­δί­ας (ΒΚΟ) ο Ρ. Σμέραλντ.ΚΚΕ ΣΕΚΕ Μανιφέστο του Κομμουνιστικού Κόμματος Προς τον εργαζόμενον λαόν 1

ΚΚΕ ΣΕΚΕ Μανιφέστο του Κομμουνιστικού Κόμματος Προς τον εργαζόμενον λαόν

Το 3ο έκτακτο Συνέδριο συνήλθε σε συνθήκες υποχώρησης του επαναστατικού κινήματος στην Ευρώπη και στην Ελλάδα, σε συνθήκες άγριων διωγμών της αντίδρασης που δυσκόλευαν τη δράση του Κόμματος και διευκόλυναν την εμφάνιση στην καθοδήγηση του Κόμματος δεξιών και αριστερών απόψεων που έβαζαν σε κίνδυνο τον προλεταριακό — επαναστατικό χαρακτήρα.

Το 3ο Εκτα­κτο Συνέ­δριο του ΣΕΚΕ (Κ) τον Οκτώ­βρη του 1924, μετο­νό­μα­σε το κόμ­μα σε Κομ­μου­νι­στι­κό Κόμ­μα της Ελλά­δας — Ελλη­νι­κό τμή­μα της Κομ­μου­νι­στι­κής Διε­θνούς και απο­φά­σι­σε την “μπολ­σε­βι­κο­ποί­η­ση” του Κόμ­μα­τος, την ανα­διορ­γά­νω­σή του με βάση τους πυρή­νες, την ανά­πτυ­ξη της μαζι­κής του δράσης.
Ταυ­τό­χρο­να πρό­σε­ξε ιδιαί­τε­ρα την ανά­πτυ­ξη της δου­λειάς μέσα στους νέους και τη στε­ρέ­ω­ση της ΟΚΝΕ.
Την περί­ο­δο αυτή, ουσια­στι­κά, η ΟΚΝΕ άρχι­σε να δια­μορ­φώ­νε­ται πολι­τι­κά και οργα­νω­τι­κά. Δε λεί­πει από κανέ­ναν κοι­νω­νι­κό και πολι­τι­κό αγώ­να, παί­ζο­ντας όλο και πιο απο­φα­σι­στι­κό και καθο­ρι­στι­κό ρόλο στο γενι­κό­τε­ρο κίνη­μα της προ­ο­δευ­τι­κής νεο­λαί­ας. Στέ­κε­ται πιστή στο πλευ­ρό του ΚΚΕ, δυνα­μώ­νο­ντας καθη­με­ρι­νά την ενό­τη­τα των γραμ­μών της και τη μαχη­τι­κό­τη­τά της.

Στις 12 Δεκέμ­βρη του 1924 ο «Ριζο­σπά­στης» ανα­φέ­ρο­νταν σε σχε­τι­κή ενη­με­ρω­τι­κή ανα­κοί­νω­ση της Κεντρι­κής Επι­τρο­πής και συγκε­κρι­μέ­να1:
«Από τις 26 Νοεμ­βρί­ου μέχρι τις 3 Δεκεμ­βρί­ου συνήλ­θε στην Αθή­να το προ και­ρού αναγ­γελ­λό­με­νο συνέ­δριο του Κόμ­μα­τος. Η ανε­παρ­κής σύν­θε­ση και η περιο­δι­κή μακρά απο­μά­κρυν­ση μελών της ΚΕ, την οποία εξέ­λε­ξε το τελευ­ταίο εθνι­κό συμ­βού­λιο (Φεβρουα­ρί­ου 1924), δεν επέ­τρε­ψε την κατάλ­λη­λη οργα­νω­τι­κή και πολι­τι­κή προ­πα­ρα­σκευή του συνε­δρί­ου. Έτσι το συνέ­δριο ομό­φω­να κηρύ­χθη­κε όχι ως τρί­το τακτι­κό παρά ως έκτακτο».
Χωρίς αμφι­βο­λία επρό­κει­το για ένα συνέ­δριο — σταθ­μό στην πορεία του ΚΚΕ. Ομως, πριν ανα­φερ­θού­με ανα­λυ­τι­κά σ’ αυτό το συνέ­δριο, οφεί­λου­με να κάνου­με μια μικρή ανα­δρο­μή στα όσα μεσο­λά­βη­σαν από το προη­γού­με­νο 2ο Τακτι­κό Συνέ­δριο του ΣΕΚΕ.

Η κατάσταση στην Ελλάδα από το 2ο στο 3ο Εκτακτο Συνέδριο

Οταν άνοι­γε τις εργα­σί­ες του το 2ο Συνέ­δριο του ΣΕΚΕ για την Ελλά­δα συμπλη­ρώ­νο­νταν 11 μήνες από την ιμπε­ρια­λι­στι­κή μάχη των «μεγά­λων δυνά­με­ων» στη Μικρά Ασία όπου η ελλη­νι­κή αστι­κή τάξη είχε ανα­λά­βει, πατώ­ντας πάνω στις πλά­τες του ελλη­νι­κού λαού, να παί­ξει το ρόλο του χωρο­φύ­λα­κα στην περιο­χή, με την ελπί­δα ότι όπως και να ‘ρχο­νταν τα πράγ­μα­τα θα απο­κό­μι­ζε μερι­κά οφέλη.
Το Δεκέμ­βρη του 1924, όταν το 3ο Εκτα­κτο Συνέ­δριο του κόμ­μα­τος έφτα­νε στο τέρ­μα του, το μικρα­σια­τι­κό όνει­ρο της «Μεγά­λης Ελλά­δας» είχε γίνει εφιάλ­της για τα εκα­τομ­μύ­ρια του ελλη­νι­κού λαού, κυρί­ως τους πρό­σφυ­γες των μικρα­σια­τι­κών παρα­λί­ων, τον πλη­θυ­σμό της Ελλά­δας και κυρί­ως τον πλη­θυ­σμό των περιο­χών της Μακε­δο­νί­ας και της Θρά­κης που είχαν εντα­χθεί στην ελλη­νι­κή επι­κρά­τεια ως απο­τέ­λε­σμα των πολέ­μων της δεκα­ε­τί­ας 1910–1920.
Με την κατάρ­ρευ­ση του μετώ­που στη Μικρά Ασία και την υπο­χώ­ρη­ση των ελλη­νι­κών στρα­τευ­μά­των, υπο­λο­γί­ζε­ται ότι ξεσπι­τώ­θη­καν περί το 1,5 εκα­τομ­μύ­ριο Ελλη­νες των μικρα­σια­τι­κών παρα­λί­ων, οι οποί­οι, πρό­σφυ­γες πλέ­ον, δια­σκορ­πί­στη­καν σε διά­φο­ρες περιο­χές της Ελλά­δας, αν και το μεγα­λύ­τε­ρο μέρος τους προ­ω­θή­θη­κε κυρί­ως στη Μακε­δο­νία και τη Θρά­κη, με κύριο στό­χο να ενι­σχύ­σει πλη­θυ­σμια­κά τους εκεί ελλη­νι­κούς πλη­θυ­σμούς ένα­ντι των άλλων εθνι­κών μειο­νο­τή­των2.
Οι πόλε­μοι και κυρί­ως η Μικρα­σια­τι­κή εκστρα­τεία και κατα­στρο­φή προ­κά­λε­σαν σημα­ντι­κές οικο­νο­μι­κές ανα­κα­τα­τά­ξεις, αλλά και βαθιά πολι­τι­κή κρί­ση στη χώρα. Οι ανα­κα­τα­τά­ξεις στον τομέα της οικο­νο­μί­ας έχουν ως κύριο χαρα­κτη­ρι­στι­κό τους τη συγκέ­ντρω­ση και συγκε­ντρο­ποί­η­ση του κεφα­λαί­ου, τη συγ­χώ­νευ­ση του τρα­πε­ζι­κού με το βιο­μη­χα­νι­κό κεφά­λαιο όπου πρω­τα­γω­νι­στι­κός είναι ο ρόλος της Εθνι­κής Τρά­πε­ζας, την εξά­πλω­ση της καπι­τα­λι­στι­κής εκμε­τάλ­λευ­σης της γης (και για το λόγο ότι σχε­δόν διπλα­σιά­ζε­ται η έκτα­ση της χώρας με την προ­σθή­κη νέων εδα­φών), την αύξη­ση σε έκτα­ση και σε βάθος της εκμε­τάλ­λευ­σης της εργα­τι­κής δύνα­μης. Την περί­ο­δο που εξε­τά­ζου­με το τρα­πε­ζι­κό κεφά­λαιο δεί­χνει ξεχω­ρι­στό ενδια­φέ­ρον για τη βιο­μη­χα­νία. Δεν είναι τυχαίο άλλω­στε ότι τον Αύγου­στο του 1918 ιδρύ­θη­κε η Βιο­μη­χα­νι­κή Τρά­πε­ζα «έχο­ντας ως κύριο σκο­πό την προ­ώ­θη­ση και ενί­σχυ­ση της εγχώ­ριας βιο­μη­χα­νί­ας»3. Σύμ­φω­να με τα στοι­χεία που δίνει ο Γ. Κορ­δά­τος, το 1917 υπήρ­χαν στην Ελλά­δα 2.213 βιο­μη­χα­νι­κές επι­χει­ρή­σεις, ενώ από το 1921 έως το 1925 ιδρύ­ο­νται άλλες 470 βιο­μη­χα­νί­ες4.
Οπως όμως σημειώ­νει ο M. Mazower5 «η περί­ο­δος της Κυβέρ­νη­σης Βενι­ζέ­λου από το Καλο­καί­ρι του 1917 (και ειδι­κό­τε­ρα από την υπο­γρα­φή της ανα­κω­χής και μετά) μέχρι την ήττα της στα τέλη του 1920 απο­τέ­λε­σε ένα σημα­ντι­κό στά­διο στην εκβιο­μη­χά­νι­ση της χώρας — καθώς τα πολε­μι­κά κέρ­δη επεν­δύ­θη­καν στην κατα­σκευα­στι­κή βιο­μη­χα­νία». Εν ολί­γοις στο διά­στη­μα της δεκα­ε­τί­ας των πολέ­μων 1912–1922 φαί­νε­ται ότι συντε­λεί­ται στην Ελλά­δα η δια­δι­κα­σία μορ­φο­ποί­η­σης του μονο­πω­λια­κού κεφαλαίου.
Για τη δια­μόρ­φω­ση του μονο­πω­λια­κού κεφα­λαί­ου, γρά­φει ο Ν. Ψυρού­κης6, απο­φα­σι­στι­κό ρόλο έπαι­ξε η ύπαρ­ξη ισχυ­ρού τρα­πε­ζι­κού κεφα­λαί­ου μέσα στην ίδια την Ελλά­δα. «Από το 1842, χρό­νο που λει­τούρ­γη­σε η Εθνι­κή Τρά­πε­ζα της Ελλά­δας, μέχρι τις αρχές του ΧΧ αιώ­να εμφα­νί­στη­καν οι πέντε μεγα­λύ­τε­ρες τρά­πε­ζες της χώρας. Οι τρά­πε­ζες αυτές, με κέντρο την Εθνι­κή, στα τέλη της μικρα­σια­τι­κής εκστρα­τεί­ας είχαν ήδη μονο­πω­λή­σει και συγ­χω­νεύ­σει μέσα στους κόλ­πους τους όλα τα τμή­μα­τα του ελλη­νι­κού κεφα­λαί­ου»7.
Ο Mark Mazower επι­βε­βαιώ­νει τις παρα­τη­ρή­σεις του Ψυρού­κη. Συγκε­κρι­μέ­να ανα­φέ­ρει8: «Τα καθα­ρά κέρ­δη των έξι κύριων τρα­πε­ζών, συμπε­ρι­λαμ­βα­νο­μέ­νης και της Εθνι­κής Τρά­πε­ζας, υπερ­πε­ντα­πλα­σιά­στη­καν σε πραγ­μα­τι­κούς όρους μετα­ξύ του 1919 και του 1922. Αντί­θε­τα με την τόσο τρω­τή θέση της Ελλά­δας — όσον αφο­ρά τη συναλ­λαγ­μα­τι­κή ισο­τι­μία — φαί­νε­ται πως το τρα­πε­ζι­κό σύστη­μα ανα­δύ­θη­κε σώο και αβλα­βές από την κατα­στρο­φι­κή Μικρα­σια­τι­κή εκστρα­τεία. Ενώ η Εθνι­κή Τρά­πε­ζα επω­μί­στη­κε τη χρη­μα­το­δό­τη­ση μιας δεκα­ε­τί­ας πολέ­μων, οι εμπο­ρι­κές τρά­πε­ζες επω­φε­λή­θη­καν από την πρω­το­φα­νή εισ­ροή κεφα­λαί­ων και κατό­πιν από τις ευκαι­ρί­ες που προ­σφέρ­θη­καν για συναλ­λαγ­μα­τι­κή κερδοσκοπία».

Οι ανα­κα­τα­τά­ξεις στην ελλη­νι­κή οικο­νο­μία και συνε­πώς στο εσω­τε­ρι­κό της κυρί­αρ­χης τάξης δέχθη­καν ισχυ­ρή ώθη­ση από την κρί­ση που προ­κά­λε­σε ο πόλε­μος — οι δύο βαλ­κα­νι­κοί, ο Α΄ Παγκό­σμιος και η Μικρα­σια­τι­κή Εκστρα­τεία — σε όλο το μήκος και το πλά­τος των οικο­νο­μι­κών και ευρύ­τε­ρα των κοι­νω­νι­κο­πο­λι­τι­κών σχέ­σε­ων. Η μικρα­σια­τι­κή μάλι­στα κατα­στρο­φή έφε­ρε κρί­ση ιδε­ο­λο­γί­ας για τα κυρί­αρ­χα στρώ­μα­τα της κοι­νω­νί­ας, ιδιαί­τε­ρα εκεί­να που είχαν επεν­δύ­σει στη Μεγά­λη Ιδέα. «Η πολι­τι­κή της Μεγά­λης Ιδέ­ας — γρά­φει Γρ. Δαφ­νής9 - ετερ­μα­τί­σθη ορι­στι­κώς με την Μικρα­σια­τι­κήν Κατα­στρο­φήν. Η περί­ο­δος που ήρχι­σε με την Επα­νά­στα­σιν του 1821 έκλει­σε. Το όνει­ρον της δημιουρ­γί­ας μιας νέας Μεγά­λης Ελλά­δος, που να περι­λαμ­βά­νη ένα σημα­ντι­κόν μέρος της Βυζα­ντι­νής Αυτο­κρα­το­ρί­ας και όλους τους ελλη­νι­κούς πλη­θυ­σμούς, που ευρί­σκο­ντο εις τας τουρ­κι­κάς επαρ­χί­ας που περιέ­βρε­χαν το Αιγαίο και η Προ­πο­ντίς, έσβησεν”.

ΚΚΕ ΣΕΚΕ 3ο έκτακτο συνέδριο

Το 3ο έκτα­κτο Συνέ­δριο του Κόμ­μα­τος εξέ­λε­ξε 15μελή ΚΕ ‑εκλέ­χτη­καν οι Που­λιό­που­λος, Σκλά­βος, Απο­στο­λί­δης, Μάξι­μος, Νικο­λα­ΐ­δης, Νικο­λι­νά­κος, Ευαγ­γε­λό­που­λος, Ακρι­βό­που­λος, Κορ­δά­τος, Σταυ­ρί­δης, Θέος, Χαϊ­τάς, Σαρό­γλου, Ταχο­γιάν­νης και Κοσμάς +4 αναπληρωματικούς.
Από τα 15 μέλη της ΚΕ, οι 7 πρώ­τοι εκλέ­χτη­καν στην Εκτε­λε­στι­κή Επι­τρο­πή, που συγκρο­τή­θη­κε για πρώ­τη φορά. Γραμ­μα­τέ­ας εκλέ­χτη­κε ο Πουλιόπουλος.ΚΚΕ ΣΕΚΕ Προκήρυξις «Στην επέτειο της Οχτωβριανής Επανάστασης» Νοέμβρης 1923

«Το τρί­το Εκτα­κτο Συνέ­δριο, παρά τις ελλεί­ψεις και τα λάθη — σημειώ­νουν οι ιστο­ρι­κοί του ΚΚΕ (βλ «Δοκί­μιο Ιστο­ρί­ας του ΚΚΕ», εκδό­σεις ΣΕ., τόμος Α’ 1918–1949, σελ. 154)
«Απο­τέ­λε­σε σοβα­ρό βήμα στην παρα­πέ­ρα ιδε­ο­λο­γι­κή, πολι­τι­κή και οργα­νω­τι­κή ανά­πτυ­ξη του κόμ­μα­τος. Αντι­με­τώ­πι­σε τις δεξιές και αρι­στε­ρές οπορ­του­νι­στι­κές τάσεις και ομά­δες και ενί­σχυ­σε τον επα­να­στα­τι­κό χαρα­κτή­ρα του κόμ­μα­τος, αλλά­ζο­ντας και τον τίτλο σε Κομ­μου­νι­στι­κό. Απο­τέ­λε­σε, έτσι, ένα σημα­ντι­κό ορό­ση­μο στην ιστο­ρία του ΚΚΕ και του εργα­τι­κού κινή­μα­τος της χώρας μας.
Με το τρί­το Εκτα­κτο Συνέ­δριο κλεί­νει η πρώ­τη φάση της πορεί­ας του ΚΚΕ. Αρχί­ζει μια νέα περί­ο­δος σε συν­θή­κες προ­σω­ρι­νής στα­θε­ρο­ποί­η­σης του καπι­τα­λι­σμού και μεγα­λύ­τε­ρων δυσκο­λιών για τα νεα­ρά κομ­μου­νι­στι­κά κόμ­μα­τα στις κεφα­λαιο­κρα­τι­κές χώρες
».

ΚΚΕ ΣΕΚΕ Η θέσις του Κόμματος 8 Νοε 1920

Βιβλιο­γρα­φία

  • 1 «Το ΚΚΕ — Επί­ση­μα Κεί­με­να», εκδό­σεις Σ.Ε., τόμος Α’, σελ. 499–500 και «Ριζο­σπά­στης» 12/12/1924.
  • 2 Ανα­φο­ρι­κά με τους αριθ­μούς των προ­σφύ­γων βλέ­πε: «Ιστο­ρία του Ελλη­νι­κού Εθνους», Εκδο­τι­κή Αθη­νών, τόμος ΙΕ’, σελ. 246–247.
  • 3 Mark Mazower, στο ίδιο, σελ 83.
  • 4 Γιάν­νη Κορ­δά­του: «Εισα­γω­γή εις την Ιστο­ρί­αν της Ελλη­νι­κής Κεφα­λαιο­κρα­τί­ας», εκδό­σεις «ΕΠΙΚΑΙΡΟΤΗΤΑ», σελ. 75–76.
  • 5 Mark Mazower,
  • 6 Ν. Ψυρού­κης: «Ο Φασι­σμός και η 4η Αυγού­στου», εκδό­σεις ΑΙΓΑΙΟΝ,
  • 7 Η Εθνι­κή ιδρύ­θη­κε το 1841, η Ιονι­κή εμφα­νί­στη­κε μετά την ένω­ση της Επτα­νή­σου με την Ελλά­δα, η Τρά­πε­ζα Αθη­νών ιδρύ­θη­κε το 1893, η Λαϊ­κή το 1905 και η Εμπο­ρι­κή το 1907. Στη διάρ­κεια του μεσο­πο­λέ­μου οι πέντε αυτές τρά­πε­ζες συγκέ­ντρω­ναν το 90% των δια­θέ­σι­μων ελλη­νι­κών κεφα­λαί­ων, έλεγ­χαν το εξω­τε­ρι­κό εμπό­ριο, την αγρο­τι­κή και τη βιο­μη­χα­νι­κή παρα­γω­γή (Ν. Ψυρού­κης, στο ίδιο, σελ. 62).
  • 8 Mark Mazower: «Η Ελλά­δα και η οικο­νο­μι­κή κρί­ση του Μεσο­πο­λέ­μου», έκδο­ση ΜΟΡΦΩΤΙΚΟ ΙΔΡΥΜΑ ΕΘΝΙΚΗΣ ΤΡΑΠΕΖΗΣ, σελ. 102- 03.
  • Γρ. Δαφ­νή: «Η Ελλάς μετα­ξύ δύο πολέ­μων», εκδό­σεις «ΙΚΑΡΟΣ» 1955, τόμος Α’, σελ. 6.
  • Σερα­φείμ Μάξι­μου: «Κοι­νο­βού­λιο ή δικτα­το­ρία;», εκδό­σεις «Στο­χα­στής», σελ. 43.
  • Αλέ­κος Κου­τσού­κα­λης: «Η πρώ­τη δεκα­ε­τία του ΚΚΕ 1918–1928», εκδό­σεις «Γνώ­ση», σελ. 103
  • Αβρα­άμ Μπε­να­ρό­για: «Η πρώ­τη στα­διο­δρο­μία του ελλη­νι­κού προ­λε­τα­ριά­του», εκδό­σεις «ΟΛΚΟΣ», Θ. Μπε­νά­κη: «Η άλλη όψη του ελλη­νι­κού εργα­τι­κού κινή­μα­τος 1918–1930», εκδό­σεις «ΚΟΥΡΙΕΡ ΕΚΔΟΤΙΚΗ», κ.ά.
  • Αλέ­κος Κουτσούκαλης,
  • Δημή­τρη Λιβιε­ρά­του: «Το ελλη­νι­κό εργα­τι­κό κίνη­μα 1918–1923», εκδό­σεις «Καρα­νά­ση
  • Αβρα­άμ Μπε­να­ρό­για, 18 «Το Τρί­το Εκτα­κτο Συνέ­δριο του ΣΕΚΕ (Κ) — Πρα­κτι­κά», Εκδο­ση του Ιστο­ρι­κού Τμή­μα­τος της ΚΕ του ΚΚΕ, σελ. 53.
  • 22 Κ. Σβο­λό­που­λος: «Η Ελλη­νι­κή Εξω­τε­ρι­κή Πολι­τι­κή από τις αρχές του 20ού αιώ­να ως τον 2ον Παγκό­σμιο Πόλε­μο», εκδό­σεις «Σάκου­λα», σελ. 192–193 και 206–207.
  • «Ιστο­ρία του Ελλη­νι­κού Εθνους», «Εκδο­τι­κή Αθη­νών», τόμος ΙΕ’, σελ. 93

ΚΚΕ ΣΕΚΕ Ανακοίνωσις της ΚΕ Συγκαλείται το 3ο Συνέδριο του Κόμματος3ο ΣΥΝΕΔΡΙΟ του ΚΚΕ (Τακτικό)

Το Μάρ­τη του 1927 συνήλ­θε στην Αθή­να το 3ο Τακτι­κό Συνέ­δριο, όπου πήραν μέρος 100 αντι­πρό­σω­ποι από όλες τις Κομ­μα­τι­κές Οργα­νώ­σεις και τις εργα­σί­ες του παρα­κο­λού­θη­σαν αντι­προ­σω­πεί­ες της ΕΕ, της ΚΔ και της ΒΚΟ.

Το Συνέ­δριο ψήφι­σε: «Θέσεις για την οικο­νο­μι­κή και πολι­τι­κή κατά­στα­ση της χώρας και τα άμε­σα καθή­κο­ντα του Κόμματος».
«Η χώρα μας, ανα­φε­ρό­ταν στις Θέσεις, από την άπο­ψη της καπι­τα­λι­στι­κής εξέ­λι­ξης, είναι καθυ­στε­ρη­μέ­νη. Το σπου­δαιό­τε­ρο ρόλο στην εθνι­κή οικο­νο­μία παί­ζουν η αγρο­τι­κή οικο­νο­μία, το εμπο­ρι­κό, το εφο­πλι­στι­κό και το τρα­πε­ζι­κό κεφά­λαιο. Το βιο­μη­χα­νι­κό κεφά­λαιο βρί­σκε­ται σε υπο­δε­έ­στε­ρη μοί­ρα… Η ημια­ποι­κια­κή θέση της Ελλά­δας και η υπο­δού­λω­σή της στις ιμπε­ρια­λι­στι­κές δυνά­μεις έχουν σαν συνέ­πεια την εξάρ­τη­ση της εσω­τε­ρι­κής και εξω­τε­ρι­κής πολι­τι­κής της μπουρ­ζουα­ζί­ας και των αντα­γω­νι­σμών της από τις δυνά­μεις αυτές. Ο δε αγώ­νας των ιμπε­ρια­λι­στι­κών δυνά­με­ων μετα­ξύ τους για την επι­κρά­τη­ση στην Ελλά­δα αντα­να­κλά­ται στα εσω­τε­ρι­κά και εξω­τε­ρι­κά πολι­τι­κά γεγο­νό­τα που αφο­ρούν τη χώρα».

Το Συνέ­δριο έθε­τε το καθή­κον της πάλης των εργα­ζο­μέ­νων για την από­κρου­ση της επί­θε­σης της συνα­σπι­σμέ­νης μεγα­λο­α­στι­κής τάξης.

Το 3ο Τακτι­κό Συνέ­δριο, στις εκτι­μή­σεις του αλλά και στις απο­φά­σεις του στέ­κε­ται ιδιαί­τε­ρα στο κίνη­μα της νέας γενιάς, ο «Ριζο­σπά­στης» (6‑Α­πρ-1927), σε ανα­λυ­τι­κό ρεπορ­τάζ, παρου­σιά­ζει εκτί­μη­ση και από­φα­ση με τίτλο «Επί του κινή­μα­τος των νέων», όπου ανά­με­σα σ’ άλλα αναφέρει:

«Το Συνέ­δριο δια­πι­στώ­νει μια σοβα­ρή ανά­πτυ­ξη του κομ­μου­νι­στι­κού κινή­μα­τος των νέων. Η Ομο­σπον­δία Κομ­μου­νι­στι­κών Νεο­λαιών μ’ όλα τα χτυ­πή­μα­τα της τελευ­ταί­ας παρα­νο­μί­ας (σ.σ. δικτα­το­ρία Πάγκα­λου), βρί­σκε­ται σήμε­ρα σε μια οργα­νω­τι­κή στε­ρέ­ω­ση και ανά­πτυ­ξη σημα­ντι­κή. Ο αριθ­μός των μελών της μετά την πτώ­ση του Παγκά­λου έχει πεντα­πλα­σια­στεί, η εσω­τε­ρι­κή συνο­χή και πει­θαρ­χία (μετά την κρί­ση του Κόμ­μα­τος) έμει­νε ανέ­πα­φη.
Η επιρ­ροή της αυξή­θη­κε κατά πολύ, αυτό απο­δεί­χνε­ται απ’ την κυκλο­φο­ρία των οργά­νων της και τα τελευ­ταία συνέ­δρια ζύμω­σης που έχουν σοβα­ρή επιτυχία.
Η ΟΚΝΕ αρχί­ζει να μπαί­νει στους καθη­με­ρι­νούς αγώ­νες της προ­λε­τα­ρια­κής νεο­λαί­ας. Επί­σης, άρχι­σε συστη­μα­τι­κή μορ­φω­τι­κή εργα­σία…». Στην ίδια από­φα­ση το Συνέ­δριο αντι­με­τω­πί­ζει και πιο ειδι­κά στη σχέ­ση του Κόμ­μα­τος με την ΟΚΝΕ.
Ετσι, ανά­με­σα στ’ άλλα επι­βε­βαιώ­νει την αρχή που διέ­πει τις σχέ­σεις τους ως εξής:
«Η Ομο­σπον­δία Κομ­μου­νι­στι­κών Νεο­λαιών της Ελλά­δος απο­τε­λεί τμή­μα του Κομ­μου­νι­στι­κού Κόμ­μα­τος της Ελλά­δος και ως τέτοιο υπο­τάσ­σε­ται στην πολι­τι­κή κατεύ­θυν­ση του Κόμ­μα­τος του οποί­ου δέχε­ται το πρό­γραμ­μα και μέσα στα όρια της πολι­τι­κής του γραμ­μής δρα…
Η Ομο­σπον­δία έχει εσω­τε­ρι­κή αυτο­νο­μία (ένα­ντι του Κόμ­μα­τος) που της επι­τρέ­πει να έχει τη δική της συγκε­ντρω­μέ­νη οργά­νω­ση… Σύμ­φω­να μ’ αυτά, η Ομο­σπον­δία κάνει τα δικά της συνέ­δρια, συν­δια­σκέ­ψεις και έχει τα δικά της διευ­θυ­ντι­κά όργανα».
Σε ό,τι αφο­ρά την καθο­δη­γη­τι­κή — δια­παι­δα­γω­γη­τι­κή δου­λειά του Κόμ­μα­τος στην ΟΚΝΕ, ανά­με­σα στ’ άλλα πήρε και την εξής απόφαση:
«Επί­σης πρέ­πει τα δρα­στή­ρια μέλη της Νεο­λαί­ας να τρα­βη­χτούν στο Κόμ­μα γενό­με­να μέλη του Κόμ­μα­τος. Τα μέλη αυτά θα εξα­κο­λου­θούν να εργά­ζο­νται όπως και πριν μέσα στη Νεο­λαία, υπο­χρε­ω­τι­κά όμως θα παρα­κο­λου­θούν τη δου­λιά του Κόμ­μα­τος. Με τον τρό­πο αυτό θα μεγα­λώ­νει η επιρ­ροή του Κόμ­μα­τος στη Νεο­λαία, ενώ απ’ τ’ άλλο μέρος η υπο­στή­ρι­ξη της νεο­λαί­ας απ’ το Κόμ­μα θα γίνει πιο ζωηρή».
Οι απο­φά­σεις του 3ου Τακτι­κού Συνε­δρί­ου του Κόμ­μα­τος ενί­σχυ­σαν τη δου­λειά του Κόμ­μα­τος στην ΟΚΝΕ, αλλά συνέ­βα­λαν επί­σης και στην πιο απο­τε­λε­σμα­τι­κή δρά­ση της Οργά­νω­σης στο κίνη­μα της νεολαίας.

2 γραμμές

Οι φορείς των δεξιών από­ψε­ων, από τη μια, υπο­στή­ρι­ζαν ότι η εργα­τι­κή τάξη δεν είναι σε θέση να διε­ξά­γει έντο­νους και μακρό­χρο­νους αγώ­νες και ότι το Κόμ­μα πρέ­πει να εγκα­τα­λεί­ψει κάθε μορ­φή επα­να­στα­τι­κού αγώ­να (λικ­βι­ντα­ρι­στές), ενώ οι φορείς των αρι­στε­ρί­στι­κων από­ψε­ων, από την άλλη, προ­σπα­θού­σαν να σπρώ­ξουν το Κόμ­μα σε αναρ­χο­τυ­χο­διω­κτι­κές ενέργειες.

Το 3ο Εκτα­κτο Συνέ­δριο ασχο­λή­θη­κε με όλα τα σοβα­ρά αυτά ζητή­μα­τα και πήρε σημα­ντι­κές απο­φά­σεις για την ενό­τη­τα του Κόμ­μα­τος, για ζητή­μα­τα αρχών και τακτι­κής, για την οργα­νω­τι­κή ανα­συ­γκρό­τη­ση του Κόμ­μα­τος, για τα μεγά­λα εθνι­κά θέμα­τα και για την οικο­νο­μι­κή και πολι­τι­κή κατά­στα­ση της χώρας.
Το Συνέ­δριο, απο­δε­χό­με­νο τις απο­φά­σεις του 5ου Συνε­δρί­ου της ΚΔ (Ιού­λης 1924) το οποίο χάρα­ξε τα καθή­κο­ντα των ΚΚ στις νέες συν­θή­κες της προ­σω­ρι­νής υπο­χώ­ρη­σης του επα­να­στα­τι­κού κινή­μα­τος, καθό­ρι­σε την τακτι­κή του ενιαί­ου μετώ­που και προ­σα­να­τό­λι­σε το Κόμ­μα στην οργά­νω­ση των καθη­με­ρι­νών αγώ­νων της εργα­τι­κής τάξης και όλων των εργαζομένων.
Το Συνέ­δριο ψήφι­σε λεπτο­με­ρείς θέσεις για την ανα­διορ­γά­νω­ση του Κόμ­μα­τος με βάση τους εργο­στα­σια­κούς πυρή­νες και δια­κή­ρυ­ξε, για άλλη μια φορά, την αρχή του δημο­κρα­τι­κού συγκε­ντρω­τι­σμού, σαν βασι­κή αρχή της συγκρό­τη­σης και της λει­τουρ­γί­ας του Κόμ­μα­τος, την αρχή της συλ­λο­γι­κής καθο­δή­γη­σης, της κρι­τι­κής και της αυτοκριτικής.
Απο­δέ­χτη­κε τους 21 όρους του 2ου Συνε­δρί­ου της ΚΔ (Αύγου­στος 1920), όλες τις απο­φά­σεις των συνε­δρί­ων της ΚΔ και των Βαλ­κα­νι­κών Συν­δια­σκέ­ψε­ων, ψήφι­σε νέο Κατα­στα­τι­κό και μετο­νό­μα­σε το Κόμ­μα σε Κομ­μου­νι­στι­κό Κόμ­μα Ελλά­δας (ΚΚΕ).

Το ΚΚΕ, με τις απο­φά­σεις του 3ου έκτα­κτου Συνε­δρί­ου του, έκα­νε ένα νέο βήμα στο δρό­μο της δια­μόρ­φω­σής του σε επα­να­στα­τι­κό μαρ­ξι­στι­κό — λενι­νι­στι­κό κόμ­μα νέου τύπου.

4ο ΣΥΝΕΔΡΙΟ

Το 4ο Συνέ­δριο του ΚΚΕ συνήλ­θε στην Αθή­να στις 10–15 Δεκέμ­βρη 1928. Στις εργα­σί­ες του πήραν μέρος αντι­πρό­σω­ποι της Κομ­μου­νι­στι­κής Διε­θνούς και της Βαλ­κα­νι­κής Κομ­μου­νι­στι­κής Ομο­σπον­δί­ας (ΒΚΟ).

Οι απο­φά­σεις και δια­πι­στώ­σεις του Συνε­δρί­ου απο­τε­λούν συνέ­χι­ση των απο­φά­σε­ων του 3ου Συνε­δρί­ου, σε συν­δυα­σμό με τις απο­φά­σεις του 6ου Συνε­δρί­ου της ΚΔ (Ιού­λης 1928), οι οποί­ες παίρ­νο­ντας υπό­ψη το δια­φο­ρε­τι­κό επί­πε­δο της κοι­νω­νι­κής οικο­νο­μι­κής ανά­πτυ­ξης των δια­φό­ρων καπι­τα­λι­στι­κών χωρών, τις συγκε­κρι­μέ­νες ιδιο­μορ­φί­ες των συν­θη­κών τους, τόνι­ζαν το ιστο­ρι­κά ανα­πό­φευ­κτο της ποι­κι­λο­μορ­φί­ας των δρό­μων και ρυθ­μών ανό­δου του προ­λε­τα­ριά­του στην εξου­σία και την ανά­γκη για μερι­κές χώρες «ορι­σμέ­νων μετα­βα­τι­κών βαθ­μί­δων που οδη­γούν στη δικτα­το­ρία του προ­λε­τα­ριά­του» και την «ποι­κι­λία των μορ­φών του οικο­δο­μού­με­νου σοσια­λι­σμού στις διά­φο­ρες χώρες».

Το Συνέ­δριο, εξε­τά­ζο­ντας την πολι­τι­κο­οι­κο­νο­μι­κή κατά­στα­ση της χώρας, επα­νέ­λα­βε βασι­κά τον ίδιο χαρα­κτη­ρι­σμό που είχε δώσει το 3ο Συνέ­δριο, ανέ­θε­σε, όμως, στο 5ο Συνέ­δριο του Κόμ­μα­τος, να δώσει ορι­στι­κή λύση στο ζήτη­μα του καθο­ρι­σμού του χαρα­κτή­ρα της επι­κεί­με­νης επα­νά­στα­σης στην Ελλά­δα, που θα απο­τε­λέ­σει σταθ­μό μετα­βα­τι­κό προς τη δικτα­το­ρία του προ­λε­τα­ριά­του.

ΚΚΕ 5ο Συνέδριο

Το 5ο Συνέ­δριο του ΚΚΕ έγι­νε στην Αθή­να το Μάρ­τη του 1934. Η προ­ε­τοι­μα­σία και οι εργα­σί­ες του διε­ξή­χθη­σαν με αυστη­ρή μυστι­κό­τη­τα για λόγους ασφαλείας.

Τρεις μήνες πριν, το Γενά­ρη του 1934, είχε συνέλ­θει στην Αθή­να η 6η Ολο­μέ­λεια της ΚΕ, που κατέ­χει ιδιαί­τε­ρη θέση την πορεία της δια­μόρ­φω­σης της στρα­τη­γι­κής και της τακτι­κής του Κόμματος.
Η επα­νά­στα­ση των εργα­τών και των αγρο­τών στην Ελλά­δα θα είχε — κατά την 6η Ολο­μέ­λεια — αστι­κο­δη­μο­κρα­τι­κό χαρα­κτή­ρα με τάσεις γρή­γο­ρης μετα­τρο­πής της σε προ­λε­τα­ρια­κή σοσια­λι­στι­κή επανάσταση.
Κινη­τή­ριες δυνά­μεις της επα­νά­στα­σης θα ήταν η εργα­τι­κή τάξη και οι φτω­χο­με­σαί­ες μάζες της αγρο­τιάς στην πάλη κατά της αντε­πα­να­στα­τι­κής αστι­κής τάξης, που θα υπο­στη­ρι­ζό­ταν από τους πλού­σιους αγρότες.
Ηγε­μό­νας της επα­νά­στα­σης, πιο πρω­τό­βου­λη και δρα­στή­ρια καθο­δη­γη­τι­κή δύνα­μη θα ήταν το προ­λε­τα­ριά­το.ΚΚΕ Απόφαση 6ης ολομέλειας 1934

Το 5ο Συνέ­δριο επι­κύ­ρω­σε την από­φα­ση της 6ης Ολο­μέ­λειας της ΚΕ για το χαρα­κτή­ρα και τις κινη­τή­ριες δυνά­μεις της επα­νά­στα­σης στην Ελλά­δα. Ανέ­θε­σε στην ΚΕ την επε­ξερ­γα­σία και δημο­σί­ευ­ση του προ­σω­ρι­νού Κατα­στα­τι­κού του ΚΚΕ, που θα εγκρι­νό­ταν τελειω­τι­κά από το 6ο Συνέ­δριο, καθώς και την επε­ξερ­γα­σία μαζί με όλο το Κόμ­μα του Προ­γράμ­μα­τος του ΚΚΕ που έφερ­νε για έγκρι­ση στο 6ο Συνέδριο.

Το 5ο Συνέ­δριο συγκέ­ντρω­σε την προ­σο­χή του στην πάλη κατά του φασι­σμού και του πολέ­μου.
«Ο φασι­σμός και ο πόλε­μος — ανα­φε­ρό­ταν στην πολι­τι­κή από­φα­ση του Συνε­δρί­ου — γίνο­νται κάθε μέρα και πιο έντο­νη απει­λή και πραγματικότητα…».
«Η επα­να­στα­τι­κή κινη­το­ποί­η­ση των μαζών, η οργά­νω­ση του ενιαί­ου αντι­φα­σι­στι­κού μετώ­που — τονι­ζό­ταν σε άλλο σημείο της από­φα­σης — μπο­ρούν να απο­τρέ­ψουν την εγκα­θί­δρυ­ση της ανοι­χτής φασι­στι­κής δικτα­το­ρί­ας και να ματαιώ­σουν την έκρη­ξη του ιμπε­ρια­λι­στι­κού πολέμου…».

Το Συνέ­δριο, αφού εξέ­τα­σε την κατά­στα­ση στα συν­δι­κά­τα, τόνι­σε την ανά­γκη να δυνα­μώ­σει η δου­λειά των κομ­μου­νι­στών στα κόκ­κι­να και τα ρεφορ­μι­στι­κά συν­δι­κά­τα με στό­χο τη μετα­τρο­πή τους σε αντι­φα­σι­στι­κά φρούρια.Ριζοσπάστης Ιαν 1934 «Καθήκοντα»

ℹ️  Βασι­κή πηγή «Δοκί­μιο Ιστο­ρί­ας του ΚΚΕ» +
«Το ΚΚΕ — Επί­ση­μα Κεί­με­να», εκδό­σεις Σ.Ε. &
Εξή­ντα Χρό­νια Αγώ­νων – Θυσιών (έκδο­ση ΚΕ του ΚΚΕ)

Όλο το αφιέ­ρω­μα |> εδώ
(συνε­χί­ζε­ται)

Μοι­ρα­στεί­τε το:

Μετάβαση στο περιεχόμενο