Τα φύλα στο ποδόσφαιρο

Επι­μέ­λεια Βασί­λης Κρί­τσας //

Με αφορ­μή την επί­και­ρη κι ανοι­χτή συζή­τη­ση περί βιο­λο­γι­κού και κοι­νω­νι­κού φύλου, αντι­γρά­φω κάποια ενδια­φέ­ρο­ντα, σχε­τι­κά απο­σπά­σμα­τα από το βιβλίο του Κέβιν Μπρέι “τα μαθη­μα­τι­κά του ποδο­σφαί­ρου” από τις εκδό­σεις τραυλός.

Παρά τους κρυ­φούς κιν­δύ­νους των υπερ­βο­λι­κά φιλό­δο­ξων προ­βλέ­ψε­ων, μερι­κοί τρό­ποι με τους οποί­ους αλλά­ζει το ποδό­σφαι­ρο είναι πολύ προ­κλη­τι­κοί για να τους προβλέψουμε.

Τώρα που γρά­φο­νται τού­τες οι γραμ­μές (σ.σ.: 2005), το γυναι­κείο ποδό­σφαι­ρο είναι, σύμ­φω­να με ανα­φο­ρές, το ταχύ­τε­ρα ανα­πτυσ­σό­με­νο άθλη­μα στον κόσμο και η επιρ­ροή του γίνε­ται πλέ­ον αισθη­τή σε διε­θνές επί­πε­δο. Το Παγκό­σμιο Κύπελ­λο Γυναι­κών της ΦΙΦΑ διε­ξή­χθη στις Ηνω­μέ­νες Πολι­τεί­ες ενώ­πιον 90.000 θεα­τών, ενώ μερι­κά χρό­νια αργό­τε­ρα, πάνω από 21.000 άτο­μα παρα­κο­λού­θη­σαν τον τελι­κό του Ευρω­παϊ­κού Πρω­τα­θλή­μα­τος του 2005, στην Αγγλία. Τα πλή­θη στο γυναι­κείο ποδό­σφαι­ρο δεν είναι ασυ­νή­θι­στο φαι­νό­με­νο. Το 1920, 53.000 θεα­τές γέμι­σαν ασφυ­κτι­κά το γήπε­δο της Έβερ­τον για να δουν την κορυ­φαία γυναι­κεία ομά­δα της επο­χής, τις Κυρί­ες του Ντικ-Κερ, να νικούν τις μεγα­λύ­τε­ρες αντι­πά­λους τους, τις Κυρί­ες του Σεντ-Έλεν. Το Ντικ-Κερ ήταν ένα εργο­στά­σιο στο Πρέ­στον και οι γυναί­κες σχη­μά­τι­σαν μια ομά­δα για να αγω­νι­στούν, αρχι­κά ενα­ντί­ον της ομά­δας των αντρών. Η αντί­δρα­ση της Ομο­σπον­δί­ας Ποδο­σφαί­ρου στο παι­χνί­δι των γυναι­κών της δεκα­ε­τί­ας του 1920 ήταν χαρα­κτη­ρι­στι­κή: απα­γό­ρευ­σαν στις γυναι­κεί­ες ομά­δες να χρη­σι­μο­ποιούν τα γήπε­δα ομά­δων που ήταν μέλη της Ομο­σπον­δί­ας, κι έτσι το γυναι­κείο ποδό­σφαι­ρο στραγγαλίστηκε.

Δεν είναι δύσκο­λο να εξη­γή­σου­με την επι­τυ­χία των γυναι­κών. Στο κορυ­φαίο επί­πε­δο, μπο­ρούν να συμ­με­τά­σχουν με επι­τυ­χία στις σημε­ρι­νές συν­θή­κες του υψη­λού αγω­νι­στι­κού ρυθ­μού. Ασκού­νται περί­που στο 70% της μέγι­στης άντλη­σης οξυ­γό­νου, σε σύγκρι­ση με το 75% των αντρών, με τις συνο­λι­κές δαπά­νες ενέρ­γειας υπό συν­θή­κες αγώ­να να φτά­νουν το 80% των αρρέ­νων ομο­λό­γων τους. Όπως ήδη εξη­γή­σα­με, δεν απαι­τούν όλοι οι αγω­νι­στι­κοί ρόλοι την ίδια ενέρ­γεια από τους παί­κτες. Οι γυναί­κες μπο­ρεί να μη διεκ­δι­κούν την κατο­χή της μπά­λας στη μεσαία γραμ­μή με την ίδια έντα­ση όπως οι άντρες, αλλά οι καλύ­τε­ρες απ’ αυτές θα μπο­ρού­σαν πολύ άνε­τα να παί­ξουν στην επί­θε­ση, σε ομά­δες που τώρα απο­τε­λού­νται μόνο από άντρες ‑μάλι­στα, μια Μεξι­κά­να παί­κτρια, η Μαρι­μπέλ Ντο­μίν­γκες, λίγο έλει­ψε να το κατορ­θώ­σει. Ήταν έτοι­μη να εντα­χθεί στη μεξι­κά­νι­κη ομά­δα της δεύ­τε­ρης κατη­γο­ρί­ας Ατλέ­τι­κο Σελά­για, το 2004, έχο­ντας πετύ­χει εννιά τέρ­μα­τα με την Εθνι­κή Γυναι­κών του Μεξι­κού στους Ολυ­μπια­κούς της Αθή­νας, που έγι­ναν εκεί­νη τη χρο­νιά. Ωστό­σο, οι ελπί­δες της εκμη­δε­νί­στη­καν όταν η ΦΙΦΑ ακύ­ρω­σε τη μετα­γρα­φή κατά τη συνά­ντη­ση του 2004 στη Ζυρί­χη, απο­φα­σί­ζο­ντας ότι “„,πρέ­πει να υπάρ­χει ξεκά­θα­ρος δια­χω­ρι­σμός ανά­με­σα στο αντρι­κό και στο γυναι­κείο ποδό­σφαι­ρο”. Οι προ­θέ­σεις της ΦΙΦΑ ως προς το δια­χω­ρι­σμό των φύλων στο ποδό­σφαι­ρο είναι ξεκά­θα­ρες, αλλά τι ακρι­βώς σημαί­νει η λέξη “δια­χω­ρι­σμός”, αν την ερμη­νεύ­σου­με με όρους ικα­νό­τη­τας και δεξιο­τε­χνί­ας; Στην πραγ­μα­τι­κό­τη­τα, οι αντι­λή­ψεις της ΦΙΦΑ σχε­τι­κά με το τι θα μπο­ρού­σε να συμ­βά­λει στην ανά­πτυ­ξη του γυναι­κεί­ου ποδο­σφαί­ρου δεν ήταν και πολύ δια­φω­τι­στι­κές. Το 2004, ο Σεπ Μπλά­τερ, ο πρό­ε­δρος της ΦΙΦΑ, πρό­τει­νε: “Ας αφή­σου­με τις γυναί­κες να αγω­νι­στούν με πιο θηλυ­κά ρού­χα, όπως κάνουν στην πετο­σφαί­ρι­ση. Θα μπο­ρού­σαν, για παρά­δειγ­μα, να φορά­νε πιο στε­νά σορ­τσά­κια. Οι γυναί­κες παί­κτριες είναι όμορ­φες, αν μου επι­τρέ­πε­τε να το πω αυτό, και ήδη αγω­νί­ζο­νται με δια­φο­ρε­τι­κούς κανό­νες από τους άντρες ‑παί­ζουν, λόγου χάρη με ελα­φρύ­τε­ρη μπά­λα”. Παρό­μοιες ερι­στι­κές από­ψεις εξέ­φρα­σε και ο ομό­λο­γος του Μπλά­τερ, Λέναρντ Γιό­χαν­σον, πρό­ε­δρος της ΟΥΕΦΑ, μετά τη λήξη του ιδιαι­τέ­ρως επι­τυ­χη­μέ­νου Ευρω­παϊ­κού Πρω­τα­θλή­μα­τος Γυναι­κών, το 2005: “Οι εται­ρεί­ες θα μπο­ρού­σαν να χρη­σι­μο­ποι­ή­σουν ένα ιδρω­μέ­νο, χαρι­τω­μέ­νο κορί­τσι που αγω­νί­ζε­ται μέσα στο γήπε­δο, με βρο­χε­ρό και­ρό. Θα μπο­ρού­σε να που­λή­σει”, δήλω­σε στο ΒΒC. Πολύ σοφά, οι γυναί­κες αψή­φη­σαν αυτά τα σχό­λια και διόρ­θω­σαν τις λαν­θα­σμέ­νες αντι­λή­ψεις του Μπλά­τερ σχε­τι­κά με την μπά­λα που χρη­σι­μο­ποιούν. Έχει το βάρος και το μέγε­θος, που ορί­ζουν οι κανο­νι­σμοί και είναι, από κάθε άπο­ψη, ίδια με την μπά­λα που χρη­σι­μο­ποιούν οι άντρες.

Πιθα­νό­τα­τα μέσα σε μια δεκα­ε­τία θα βλέ­που­με νόμι­μο ποδό­σφαι­ρο από μικτές ομά­δες. Με την ανά­πτυ­ξη του παι­χνι­διού των γυναι­κών, το ποδό­σφαι­ρο θα επα­να­κτή­σει ένα κομ­μά­τι της ψυχής του, που χάθη­κε μέσα στη σπου­δή των δύο τελευ­ταί­ων δεκα­ε­τιών για τα τηλε­ο­πτι­κά έσο­δα, την πώλη­ση των εμπο­ρι­κών προ­ϊ­ό­ντων των συλ­λό­γων και την προ­σέγ­γι­ση του παι­χνι­διού με τη λογι­κή της νίκης με κάθε κόστος, από μερι­κές ομά­δες και μερι­κο­ό­υς προ­πο­νη­τές. Με τέτοιες αλλα­γές, το υπέ­ρο­χο αυτό άθλη­μα μπο­ρεί μόνοι να συνε­χί­σει να ευημερεί.