Τζακ Νίκολσον: Ο εκκεντρικός σταρ που συνδύασε το πηγαίο ταλέντο του με την τρέλα

Το αλλο­παρ­μέ­νο του βλέμ­μα απο­τε­λεί από μόνο του σύμ­βο­λο της κινη­μα­το­γρα­φι­κής τρέ­λας. Δημιούρ­γη­σε μια ολό­κλη­ρη σχο­λή, ένα καλού­πι στο οποίο πάτη­σαν γενιές και γενιές ηθο­ποιών, χωρίς να φτά­σουν ποτέ το πρω­τό­τυ­πο. Είναι χαρα­κτη­ρι­στι­κό ότι η ματιά του ήταν το χάρι­σμά του, η περιου­σία του που προ­σπα­θού­σε να μη σκορ­πά­ει άσκο­πα ‑ίσως γι’ αυτό και την έκρυ­βε πίσω από τα μαύ­ρα γυα­λιά, σήμα κατα­τε­θέν του ηθο­ποιού. Ο Τζακ Νίκολ­σον, ένας από τους μεγα­λύ­τε­ρους ηθο­ποιούς της επο­χής του, κατά πολ­λούς ο σημα­ντι­κό­τε­ρος, έχει κατα­φέ­ρει να ακρο­βα­τεί στα ανθρώ­πι­να όρια με το μονα­δι­κό ευφυ­ές υπο­κρι­τι­κό ταλέ­ντο του, προ­κα­λώ­ντας σει­σμούς συναι­σθη­μά­των, ελκύ­ο­ντας το κοι­νό άμα τη εμφα­νί­σει. Δεν είναι τυχαίο ότι οι περισ­σό­τε­ροι σπου­δαί­οι ρόλοι του είναι αντι­η­ρω­ι­κοί, στην απέ­να­ντι πλευ­ρά του “αμε­ρι­κά­νι­κου ονεί­ρου”, της ασφά­λειας, του συμ­βα­τι­κού σταρ. Άλλω­στε και ο αντι­κομ­φορ­μι­στι­κός χαρα­κτή­ρας του δεν ταί­ρια­ζε με όλα αυτά, παρό­τι δεν είχε πρό­βλη­μα με το σταριλίκι.

Ο Τζακ Νίκολ­σον ήταν ένας τυχε­ρός ηθο­ποιός, καθώς στα πρώ­τα του βήμα­τα στον κινη­μα­το­γρά­φο μαθή­τε­ψε δίπλα στον περί­φη­μο “Πάπα” των b’movies Ρότζερ Κόρ­μαν, πήρε το μνη­μειώ­δη ρόλο του μέθυ­σου δικη­γό­ρου Τζορτζ Χάν­σον, στην καλτ ται­νία του Ντέ­νις Χόπερ “Ξένοια­στος Καβα­λά­ρης”, και μέσα σε μια πεντα­ε­τία είχε συνα­ντη­θεί με χαρα­κτή­ρες που θα μεί­νουν ανε­ξί­τη­λοι στη μνή­μη όλων των σινε­φίλ, με κορυ­φαί­ους φυσι­κά εκεί­νους στις αρι­στουρ­γη­μα­τι­κές ται­νί­ες “Chinatown” και “Στη Φωλιά του Κού­κου”, με την οποία κέρ­δι­σε και το πρώ­το του Όσκαρ Α’ ανδρι­κού ρόλου.

Σε λίγες ημέ­ρες, ο Νίκολ­σον θα σβή­σει 85 κερά­κια (γεν­νή­θη­κε στις 22 Απρι­λί­ου 1937), πιθα­νώς πάντα δίπλα σε όμορ­φες γυναί­κες, τις οποί­ες λάτρε­ψε, κατα­κτώ­ντας λιγό­τε­ρες μόνο από τον Γουό­ρεν Μπί­τι, ίσως και κάποια από τα (πέντε, έξι ή εννιά;) παι­διά του, αλλά θα κάνει και τον απο­λο­γι­σμό της μυθι­στο­ρη­μα­τι­κής ζωής του και της μακράς πορεί­ας του στα κινη­μα­το­γρα­φι­κά πλα­τό, απ’ τα οποία έχει απο­μα­κρυν­θεί τα τελευ­ταία χρό­νια. Βλέ­πο­ντας όλες αυτές τις υπερ­πα­ρα­γω­γές, τα “άψυ­χα μπλογκ­μπά­στερ”, τις χάρ­τι­νες υπε­ρη­ρω­ι­κές ται­νί­ες, δηλώ­νει κατη­γο­ρη­μα­τι­κά ότι «δεν θα κάνω ποτέ τέτοιου είδους ταινίες».

Οικογενειακά μυστήρια

Ο Τζακ Νίκολ­σον γεν­νή­θη­κε στη Νέα Υόρ­κη το 1937, γιος της Τζουν Φράν­σις Νίκολ­σον, μιας άστα­της σόου­γκερλ, και αγνώ­στου πατέ­ρα, τον οποίο ακό­μη και σήμε­ρα δεν γνω­ρί­ζει. Σύμ­φω­να με τον βιο­γρά­φο του, Μαρκ Έλιοτ, πραγ­μα­τι­κός πατέ­ρας του ήταν ένας μου­σι­κός ονό­μα­τι Ντό­ναλντ Φουρ­σί­λο, κάτι που όμως δεν επι­βε­βαιώ­νε­ται, ενώ τα οικο­γε­νεια­κά του ήταν τόσο περί­πλο­κα, που όταν ενη­λι­κιώ­θη­κε ανα­κά­λυ­ψε ότι η γυναί­κα που νόμι­ζε πως ήταν αδελ­φή του ήταν στην πραγ­μα­τι­κό­τη­τα η μητέ­ρα του και η γυναί­κα που νόμι­ζε ως μητέ­ρα του ήταν η για­γιά του!

Μεγά­λω­σε με Ρωμαιο­κα­θο­λι­κές αρχές και πιστεύ­ο­ντας ‑για την ακρί­βεια επι­λέ­γο­ντας- ότι είναι ιρλαν­δι­κής κατα­γω­γής. Στο γυμνά­σιο ήταν γνω­στός ως ο “κλό­ουν” της τάξης, ενώ το 1957, σε μια κίνη­ση να ξεφύ­γει από το τέλ­μα στο οποίο είχε περιέλ­θει, θα εντα­χθεί στην Αερο­πο­ρι­κή Εθνι­κή Φρου­ρά της Καλιφόρνιας.

Ξένοιαστος Καβαλάρης

Τη δεκα­ε­τία του ’50 θα βρε­θεί στην Καλι­φόρ­νια, όπου επι­σκέ­φθη­κε την αδερ­φή του. Εκεί θα πιά­σει δου­λειά ως υπάλ­λη­λος γρα­φεί­ου ται­νιών κινού­με­νων σχε­δί­ων της MGM. Στη συνέ­χεια άρχι­σε να παί­ζει ρολά­κια σε τηλε­ο­πτι­κά σίριαλ, μέχρι να έρθει η ώρα της συνά­ντη­σής του με τον Ρότζερ Κόρ­μαν, με τον οποίο συνερ­γά­στη­καν κοντά δέκα χρό­νια και σε αρκε­τά φιλμ, με πιο διά­ση­μο “Το Μαγα­ζά­κι του Τρό­μου” (1960), που γύρι­σε σε χρό­νο ρεκόρ.

Το 1969 θα του δοθεί από σύμ­πτω­ση ο χαρα­κτη­ρι­στι­κός ρόλος στον “Ξένοια­στο Καβα­λά­ρη”, αφού ο Ριπ Τορν, που είχε επι­λε­γεί από τον Ντέ­νις Χόπερ, εγκα­τέ­λει­ψε τα γυρί­σμα­τα μετά από καυ­γά με τον τελευ­ταίο. Η ται­νία έκα­νε πρε­μιέ­ρα στις Κάν­νες τον Μάιο του 1969 και ο άγνω­στος “Νικ” έγι­νε μέσα σε λίγες ώρες ο πιο υπο­σχό­με­νος ηθο­ποιός της χρο­νιάς, ενώ η κρι­τι­κή μιλού­σε για τον επό­με­νο μεγά­λο σταρ. Θα ακο­λου­θή­σουν τα εξαι­ρε­τι­κά φιλμ “Πέντε Εύκο­λα Κομ­μά­τια” του Μπομπ Ράφελ­σον και “Η Γνω­ρι­μία της Σάρ­κας” του Μάικ Νίκολς, με την Αν Μάρ­γκρετ, τον επό­με­νο χρό­νο. Ο Νίκολ­σον είναι πλέ­ον πρωταγωνιστής.

Στη φωλιά του Όσκαρ

Όμως, αυτό δεν είναι αρκε­τό για τον ιδιο­φυή Τζακ. Το 1974 θα του δοθεί ο πρω­τα­γω­νι­στι­κός εμβλη­μα­τι­κός ρόλος του ντε­τέ­κτιβ στο κλα­σι­κό αρι­στούρ­γη­μα του Πολάν­σκι “Chinatown”, μια επι­το­μή για το πώς κατα­κτή­θη­κε το “αμε­ρι­κά­νι­κο όνει­ρο”, μέσα από τη εκτε­τα­μέ­νη δια­φθο­ρά, το έγκλη­μα, τη δια­στρο­φή. Έχο­ντας δίπλα του την εξαί­ρε­τη Φέι Ντά­να­γου­εϊ, μπρο­στά του το συντα­ρα­κτι­κά διεισ­δυ­τι­κό σενά­ριο του Ρόμπερτ Ντά­ου­νι και πίσω απ’ τις κάμε­ρες σπου­δαί­ους τεχνί­τες, ο Νίκολ­σον θα ξεχω­ρί­σει εμφα­νώς και θα προ­τα­θεί για το Όσκαρ.

Το Όσκαρ, όμως, θα το κερ­δί­σει την επό­με­νη χρο­νιά με το συγκλο­νι­στι­κό δρά­μα του Μίλος Φόρ­μαν “Στη Φωλιά του Κού­κου”, υπο­δυό­με­νος έναν επα­να­στά­τη τρό­φι­μο ψυχια­τρεί­ου. Μια ερμη­νεία που θα μεί­νει για πάντα χαραγ­μέ­νη στη μνή­μη όλων των σινε­φίλ, όπως βεβαί­ως και τα μηνύ­μα­τα της αρι­στουρ­γη­μα­τι­κής ται­νί­ας, για την φαρ­μα­κευ­τι­κή, ψυχια­τρι­κή και όχι μόνο κατα­στο­λή. Ο Νίκολ­σον πλέ­ον είναι ένας σταρ, πολύ δια­φο­ρε­τι­κός απ’ τα συνη­θι­σμέ­να, που το δια­πε­ρα­στι­κό του βλέμ­μα δεν θα κατα­κτή­σει μόνο το κοι­νό σε όλο τον κόσμο, αλλά και το γυναι­κείο φύλ­λο. Οι ανα­ρίθ­μη­τες ερω­τι­κές περι­πέ­τειές του, πολ­λές φορές με διά­ση­μες ηθο­ποιούς, τα τρε­λά πάρ­τι, το αλκο­όλ, η παρέα με “αμαρ­τω­λά” αγό­ρια, όπως ο Γουό­ρεν Μπί­τι και ο Μάρ­λον Μπρά­ντο, ακό­μη και η τρέ­λα του με τους Λέι­κερς ή τους τσα­κω­μούς του στους δρό­μους του Λος Αντζε­λες, θα τον κατα­στή­σουν θρύ­λο κι ενώ ακό­μη δεν έχει ούτε δεκα­πέ­ντε χρό­νια στο θέαμα.

Λάμψη

Το 1975 θα τον φέρει και στο ευρω­παϊ­κό σινε­μά. Θα πρω­τα­γω­νι­στή­σει στο θαυ­μά­σιο δρά­μα του Μικε­λάν­τζε­λο Αντο­νιό­νι “Επάγ­γελ­μα Ρεπόρ­τερ”, ικα­νο­ποιώ­ντας ακό­μη και το απαι­τη­τι­κό κινη­μα­το­γρα­φι­κό κύκλω­μα της γηραιάς ηπεί­ρου. Την ίδια χρο­νιά θα συμπρω­τα­γω­νι­στή­σει και στο γου­έ­στερν “Φυγά­δες του Μισού­ρι” του Άρθουρ Πεν και δίπλα στον Μάρ­λον Μπρά­ντο, που χωρίς να το έχει κατα­λά­βει είναι φανε­ρό ότι ήδη βρί­σκε­ται στη σκιά του Νίκολσον.

Ακό­μη μία καθο­ρι­στι­κή συνά­ντη­ση για τον Νίκολ­σον θα είναι αυτή με τον Στάν­λεϊ Κιού­μπρικ. Είναι η ώρα της “Λάμ­ψης” (1980), στην οποία ο Τζακ Νίκολ­σον με την ερμη­νεία του θα προ­κα­λέ­σει ρίγη ανα­τρι­χί­λας, ενώ πριν ακό­μη τον κατα­λά­βει η παρά­νοια, γρά­φο­ντας απλώς σε μια γρα­φο­μη­χα­νή, θα προ­σφέ­ρει εκρή­ξεις τρό­μου. Είναι φανε­ρό ότι πέρα από τον Κιού­μπρικ υπάρ­χει και ο Νίκολ­σον που μπο­ρεί να πάρει στους ώμους του τη σκέ­ψη τού σκη­νο­θέ­τη και να φτιά­ξει κάτι δικό του, έναν χαρα­κτή­ρα που θα μας κατα­διώ­κει για πάντα.

Τον επό­με­νο χρό­νο θα παί­ξει έναν ρόλο στο επι­κό πολι­τι­κό δρά­μα του Γουό­ρεν Μπί­τι “Οι Κόκ­κι­νοι”. Όπως είπε ο φημι­σμέ­νος γυναι­κο­κα­τα­κτη­τής Μπί­τι, τον ρόλο του Ευγέ­νιου Ονίλ τον πήρε ο Νίκολ­σον, για­τί ήταν ο μονα­δι­κός ηθο­ποιός που θα έπει­θε το κοι­νό ότι μπο­ρού­σε να του “κλέ­ψει” γυναί­κα. Το 1983 θα πρω­τα­γω­νι­στή­σει στην έξο­χη δρα­μα­τι­κή κομε­ντί “Σχέ­σεις Στορ­γής” του Τζέιμς Μπρουκς, δίπλα στη Σίρ­λεϊ ΜακΛέιν και την Ντέ­μπρα Γουίν­γκερ, κατα­κτώ­ντας το Όσκαρ β’ ανδρι­κού ρόλου.

Τα όχι σε μνημειώδεις ρόλους

Ο Τζακ Νίκολ­σον, των 13 υπο­ψη­φιο­τή­των Όσκαρ, των ακό­μη πολ­λών βρα­βεύ­σε­ων και της τερά­στιας απο­δο­χής τού κοι­νού, θα μεί­νει στην ιστο­ρία και ως ο ηθο­ποιός που απέρ­ρι­ψε τους περισ­σό­τε­ρους ρόλους που έγρα­ψαν ιστο­ρία, απο­γεί­ω­σαν καριέ­ρες. Ο εκκε­ντρι­κός, απρό­βλε­πτος σταρ είπε όχι σε ρόλους όπως του Μάικλ Κορ­λε­ό­νε που ερμή­νευ­σε ο Πατσί­νο στον “Νονό”, του Τζό­νι Χού­κερ που έπαι­ξε ο Ρέντ­φορντ στο “Το Κεντρί”, του Λοχα­γού Μπέν­τζα­μιν που υπο­δύ­θη­κε ο Μάρ­τιν Σιν στο “Απο­κά­λυ­ψη Τώρα”, του Χάνι­μπαλ Λέκτερ που έκα­νε σταρ τον Άντο­νι Χόπκινς!

Παρά ταύ­τα, ο Τζακ Νίκολ­σον τα υπό­λοι­πα 25 χρό­νια τής πορεί­ας του στο σινε­μά έπαι­ξε σε αρκε­τές καλές ται­νί­ες, απο­δί­δο­ντας εξαι­ρε­τι­κά. Μερι­κές από τις πιο χαρα­κτη­ρι­στι­κές απ’ αυτές είναι: “Η Τιμή των Πρί­τζι” του Τζον Χιού­στον, “Ξένοι στην Ίδια Πόλη” του Έκτορ Μπα­μπέν­κο, “Οι Μάγισ­σες του Ίστ­γουικ” του Τζορτζ Μίλερ, “Μπά­τμαν” του Τιμ Μπάρ­τον ως Τζό­κερ και με την αμοι­βή ρεκόρ των 80 εκα­τομ­μυ­ρί­ων, “Καλύ­τε­ρα δεν Γίνε­ται” του Τζέιμς Μπρουκς και του τρί­του Όσκαρ για τον Νίκολ­σον και “Ο Πλη­ρο­φο­ριο­δό­της” του Μάρ­τιν Σκορσέζε.

Ο 85άρης πλέ­ον Τζακ Νίκολ­σον χαρα­κτη­ρί­ζε­ται ως συντα­ξιού­χος ηθο­ποιός αν και κάποιοι πιστεύ­ουν ή θέλουν να ελπί­ζουν ότι κάποια στιγ­μή θα επι­στρέ­ψει στη μεγά­λη οθό­νη. Ο ίδιος δεί­χνει απο­γοη­τευ­μέ­νος από την πορεία του επαγ­γέλ­μα­τος και του σινε­μά στην Αμε­ρι­κή, καθώς εδώ και πολ­λά χρό­νια έχει δηλώ­σει ότι «είναι πραγ­μα­τι­κά δύσκο­λο να είσαι ελεύ­θε­ρος όταν που­λιέ­σαι και αγο­ρά­ζε­σαι στην αγο­ρά». Μπο­ρεί να φαί­νε­ται παρά­δο­ξο, ίσως και συμ­βο­λι­κό για τον αμε­ρι­κα­νι­κό κινη­μα­το­γρά­φο, αλλά μάλ­λον η επο­χή δεν χωρά­ει ηθο­ποιούς σαν τον Τζακ Νίκολσον…

Πηγή: ΑΠΕ / Χάρης Αναγνωστάκης

Ναπο­λέ­ων Σου­κα­τζί­δης Το μεγα­λείο ενός αγω­νι­στή της Αντί­στα­σης, του Θέμου Κορνάρου