Τηλεσκουπίδια!

Γρά­φει ο Αλέ­κος Χατζη­κώ­στας //

Με πλή­θος νέων προ­γραμ­μά­των μπή­κε ο Οκτώ­βρης στις μικρές οθό­νες μας. Νέα σήριαλ, νέα τηλε­παι­χνί­δια, νέα κυνή­για ταλέ­ντων. Απ’ όλα έχει ο τηλε­ο­πτι­κός «μπα­ξές» καλώ­ντας μας να ζήσου­με μαζί του, να ξεχά­σου­με τα προ­βλή­μα­τα της καθη­με­ρι­νό­τη­τας και να συμπά­σχου­με με τους  παί­κτες στα «παι­χνί­δια επιβίωσης»,να κλά­ψου­με με τις περι­πέ­τειες των ηρώ­ων των «κοι­νω­νι­κών σήριαλ»,να φανα­τι­στού­με με τα ανερ­χό­με­να ταλέ­ντα στα ανά­λο­γα παιχνίδια…

Η πλύ­ση εγκε­φά­λου στην Ελλη­νι­κή κοι­νω­νία με όλα αυτά τα reality, καλά κρα­τεί ‚στον βωμό της τηλε­θέ­α­σης και του χρή­μα­τος μηχα­νεύ­ο­νται τα πάντα, ακό­μα και τον εξευ­τε­λι­σμό την ίδιας την προ­σω­πι­κό­τη­τας κάποιων παι­διών (που αρκε­τά έχουν πράγ­μα­τι ταλέ­ντο) που προσ­δο­κούν άλλα. Στα ριά­λι­τι οι πρω­τα­γω­νι­στές απο­τε­λούν το πιό­νι των οικο­νο­μι­κά  ισχυ­ρών που ελέγ­χουν τα κανά­λια, οι οποί­οι προ­σφέ­ρουν ένα τηλε­ο­πτι­κό θέα­μα στο κοι­νό, ενώ η προ­σω­πι­κή επι­τυ­χία των «νικη­τών» είναι τόσο εφή­με­ρη που πριν ακό­μα προ­λά­βουν να τη γευ­τούν, έχουν ήδη ξεχαστεί.

Όταν το 1971 βλέ­πα­με το  μέλ­λον που μας ετοί­μα­ζαν στην ται­νία Κουρ­δι­στό Πορ­το­κά­λι του Stanley Kubrick , πιστεύ­α­με ότι ήταν όλα υπερ­βο­λι­κά, εδώ και χρό­νια όμως είναι η σύγ­χρο­νη τηλε­ο­πτι­κή πραγ­μα­τι­κό­τη­τα που τα κάνει πρά­ξη. Μία από τις σκη­νές της είχε το περί­φη­μο πεί­ρα­μα («τεχνι­κή Ludovico»). Σ ’αυτό ο πρω­τα­γω­νι­στής Αλεξ εξα­να­γκά­ζε­ται να παρα­κο­λου­θή­σει απο­τρό­παιες σκη­νές στο πλαί­σιο της θερα­πεί­ας απο­στρο­φής, δεμέ­νος στην καρέ­κλα απέ­να­ντι από την οθό­νη και με τα μάτια του υπο­χρε­ω­τι­κά ανοι­χτά. Σε όλη τη σκη­νή, τα μάτια του ηθο­ποιού Malcolm McDowell (που υπο­δύ­θη­κε τον Άλεξ) κρα­τού­νται ανοι­χτά με κλει­δα­ριές βλε­φά­ρων  που χρη­σι­μο­ποιού­νται σε λεπτές οφθαλ­μο­λο­γι­κές επεμ­βά­σεις με τη βοή­θεια μάλι­στα και πραγ­μα­τι­κού για­τρού στις συγκε­κρι­μέ­νες σκη­νές ‚στο γύρι­σμά τους!

Αυτό το πεί­ρα­μα μας καλούν οι μεγα­λο­κα­να­λάρ­χες να το παρα­κο­λου­θού­με μαζι­κά όλοι μας για όλο το 24ωρο. Δίχως όμως πλέ­ον να χρειά­ζε­ται να μας δέσουν ή να μας κρα­τή­σουν  τα μάτια ανοι­χτά. Λες και δεν έχου­με άλλη επι­λο­γή από το να κατα­να­λώ­νου­με τα όποια τηλε-σκου­πί­δια παρά­γουν. Μας θέλουν «μοι­ραί­ους και άβου­λους», μόνι­μους κάτοι­κους του κανα­πέ, μαζι­κούς κατα­να­λω­τές των «τηλε­ο­πτι­κών τους προ­ϊ­ό­ντων» και μάλι­στα αγόγγυστα.

Η τηλε­ό­ρα­ση ήταν και είναι βασι­κό εργα­λείο δια­μόρ­φω­σης της κοι­νής γνώ­μης σ’ ένα πλα­τύ πεδίο ιδε­ο­λο­γι­κών ζητη­μά­των. Χει­ρα­γω­γεί και δια­πλά­θει, παρα­πλη­ρο­φο­ρεί και καλ­λιερ­γεί ψευ­δαι­σθή­σεις αλλά και στά­σεις και τρό­πος ζωής.  Χαρά­ζει συνει­δη­τά στα μυα­λά των ανθρώ­πων στε­ρε­ό­τυ­πα πνευ­μα­τι­κού και υλι­κού πολι­τι­σμού Είναι τελι­κά  ένα τερά­στιο όπλο στα χέρια του κεφαλαίου.

Και μπο­ρεί να μην μας υπο­χρε­ώ­νει κανείς να δού­με δια της βίας – όπως τον Άλεξ στο Κουρ­δι­στό Πορ­το­κά­λι – ένα πρό­γραμ­μα που δεν μας εκφρά­ζει ή μας προ­σβάλ­λει από αισθη­τι­κή άπο­ψη. Μπο­ρού­με όμως να αλλά­ξου­με κανά­λι ή και να κλεί­σου­με την τηλε­ό­ρα­ση. Ακό­μη καλύ­τε­ρα, μπο­ρού­με να σηκω­θού­με από τον κανα­πέ και να κάνου­με κάτι πιο ενδια­φέ­ρον αν και τα περι­θώ­ρια π.χ άλλων ποιο­τι­κών τηλε­ο­πτι­κών προ­γραμ­μά­των έχουν απελ­πι­στι­κά  στενέψει.

Μήπως ήλθε η ώρα πέρα από τηλε­ο­πτι­κά “γού­στα” να πάρου­με την ζωή μας αλλιώς λέγο­ντας όχι  «σε όσα κάνουν κου­ρέ­λια τα όνει­ρα μας;” Μήπως ήλθε η ώρα να ανοί­ξου­με επι­τέ­λους τις σελί­δες ενός ποιο­τι­κού βιβλί­ου, να πάμε σε μία ποιο­τι­κή θεα­τρι­κή παρά­στα­ση ή να δού­με μία κινη­μα­το­γρα­φι­κή ται­νία, να παρα­κο­λου­θή­σου­με μία συναυ­λία; ‘Οι εστί­ες της πνευ­μα­τι­κής αντί­στα­σης υπάρ­χουν, ας βοη­θή­σου­με με τη στά­ση μας να γίνουν πυρκαγιά!