Ό,τι ν’ ακούω με το δεξιό μου αυτί / με μάτι αριστερό το βλέπω.
Κι ό,τι καταπιάνεται ο νους να στοχαστεί, / οι χτύποι της καρδιάς το λένε πρώτοι. (Κ. Βάρναλης)

Το «Ζ» του Β. Βασιλικού γίνεται όπερα στην Εναλλακτική Σκηνή της ΕΛΣ

Η δολο­φο­νία του βου­λευ­τή της ΕΔΑ, Γρη­γό­ρη Λαμπρά­κη, «εντάσ­σε­ται» για πρώ­τη φορά στο λυρι­κό ρεπερ­τό­ριο. Το εμβλη­μα­τι­κό μυθι­στό­ρη­μα του Βασί­λη Βασι­λι­κού «Ζ» γίνε­ται όπε­ρα ύστε­ρα από παραγ­γε­λία της Εναλ­λα­κτι­κής Σκη­νής της Εθνι­κής Λυρι­κής Σκη­νής (ΕΛΣ) στον  Έλλη­να συν­θέ­τη Μηνά Μπορ­μπου­δά­κη που ζει και εργά­ζε­ται στη Γερ­μα­νία. Το έργο ανε­βαί­νει σε λιμπρέ­το του Βαγ­γέ­λη Χατζη­γιαν­νί­δη, μου­σι­κή διεύ­θυν­ση Μηνά Μπορ­μπου­δά­κη και Νίκου Βασι­λεί­ου και σκη­νο­θε­σία Κατε­ρί­νας Ευαγ­γε­λά­του. Στην Εναλ­λα­κτι­κή Σκη­νή της ΕΛΣ στο Κέντρο Πολι­τι­σμού Ίδρυ­μα «Σταύ­ρος Νιάρ­χος» από τις 2 Μαρ­τί­ου 2018 και για δώδε­κα παρα­στά­σεις, έως και τις 18 Απρι­λί­ου 2018. Συμ­με­τέ­χει το σύνο­λο σύγ­χρο­νης μου­σι­κής Ergon Ensemble.

Η όπε­ρα «Ζ» βασί­ζε­ται στο ομό­τι­τλο μυθι­στό­ρη­μα του Βασί­λη Βασι­λι­κού, μυθι­στό­ρη­μα που έκα­νε θραύ­ση στην επο­χή του και που έγι­νε διε­θνώς γνω­στό μέσα από τις πολυά­ριθ­μες μετα­φρά­σεις του και τη μετα­φο­ρά του στο σινε­μά από τον Κώστα Γαβρά.

Ο συγ­γρα­φέ­ας χαρα­κτη­ρί­ζει το βιβλίο του «φαντα­στι­κό ντο­κι­μα­ντέρ ενός εγκλή­μα­τος», που «υπα­κού­ει στους νόμους ενός έργου φαντα­σί­ας, έχει δική του νομο­τέ­λεια, αυτό­νο­μη, μόνο που τυχαί­νει όλα αυτά να μην είναι διό­λου φαντα­στι­κά, αλλά μια πιστή και υπεύ­θυ­νη αντι­γρα­φή της πραγματικότητας».

Ο Μηνάς Μπορ­μπου­δά­κης συνέ­θε­σε μια όπε­ρα που εξε­ρευ­νά τα ηχο­το­πία της ταραγ­μέ­νης δεκα­ε­τί­ας του 1960, βασι­σμέ­νος στο λιμπρέ­το του βρα­βευ­μέ­νου και πολυ­με­τα­φρα­σμέ­νου συγ­γρα­φέα, Βαγ­γέ­λη Χατζη­γιαν­νί­δη. Ο συν­θέ­της ανα­φέ­ρει για το ηχη­τι­κό τοπίο του έργου: «Γκά­ζια, ο ψίθυ­ρος μιας γυναί­κας, παρα­μορ­φω­μέ­νες φωνές στα μεγά­φω­να, πέτρες που χτυ­πά­νε κλει­στά παν­τζού­ρια, εσω­τε­ρι­κές φωνές και ρυθ­μι­κοί θόρυ­βοι από τις ράγες ενός τρέ­νου μας ταξι­δεύ­ουν σε ηχό­το­πους που ξεδι­πλώ­νο­νται σε δύο επί­πε­δα: στον κόσμο των σκέ­ψε­ων και την πραγ­μα­τι­κό­τη­τα, θέτο­ντας το ανα­πά­ντη­το ερώ­τη­μα: Γιατί;».

Μπαί­νο­ντας στο πολυ­δαί­δα­λο μυθι­στό­ρη­μα του Βασι­λι­κού και με την πεποί­θη­ση πως με βάση το υλι­κό αυτό θα έπρε­πε να χτι­στεί ένα λιμπρέ­το σαφώς πιο περιο­ρι­σμέ­νο σε έκτα­ση, ο λογο­τέ­χνης Βαγ­γέ­λης Χατζη­γιαν­νί­δης όρι­σε ως βασι­κό κλει­δί τη λέξη «οικο­νο­μία»: «Οικο­νο­μία στους ρόλους, στα λόγια, στις πλη­ρο­φο­ρί­ες. Οικο­νο­μία όχι όμως και στα αισθή­μα­τα ή στους κρυ­φούς συλ­λο­γι­σμούς των προ­σώ­πων». Χαράσ­σο­ντας κοι­νή κατεύ­θυν­ση με τον Μηνά Μπορ­μπου­δά­κη απο­φά­σι­σαν να δώσουν έμφα­ση στο προ­σω­πι­κό σύμπαν των ηρώ­ων τους και να το ανα­δεί­ξουν στην παρά­στα­ση σχε­δόν ισό­τι­μα με τη δρά­ση και την «αστυ­νο­μι­κή» ανέ­λι­ξη της ιστο­ρί­ας, σε ισορ­ρο­πία πάντα και με τον τερά­στιο πολι­τι­κό αντί­κτυ­πο των γεγο­νό­των της επο­χής. «Η ανθρώ­πι­νη φύση», λέει ο ίδιος ο Χατζη­γιαν­νί­δης, «ικα­νή για το πιο υψη­λό και το πιο ποτα­πό, φαντά­ζει απελ­πι­στι­κά αναλ­λοί­ω­τη στο πέρα­σμα των δεκαετιών».

Για τη σκη­νο­θέ­τρια Κατε­ρί­να Ευαγ­γε­λά­του είναι η δεύ­τε­ρη φορά, μετά την προ διε­τί­ας δου­λειά της στην Κρα­τι­κή Όπε­ρα της Περμ με «Τα παρα­μύ­θια του Χόφ­μαν» του Ζακ Όφεν­μπαχ, που ανα­με­τρά­ται με το λυρι­κό θέα­τρο. «Με έντο­νο το στοι­χείο του ρεα­λι­σμού, αλλά και μέσα σε μια σκο­τει­νή ποι­η­τι­κή ελευ­θε­ρία, η Κατε­ρί­να Ευαγ­γε­λά­του σκη­νο­θε­τεί το “Ζ” με νεύ­ρο, έντα­ση και αμε­σό­τη­τα, δημιουρ­γώ­ντας ένα έργο που η δύνα­μή του φτά­νει απευ­θεί­ας στο κοινό».

Τοπο­θε­τη­μέ­νη στη δεκα­ε­τία του ’60, η υπό­θε­ση της όπε­ρας «Ζ» εκτυ­λίσ­σε­ται σε δύο επί­πε­δα: της δρά­σης και των ιδε­ών. Από το πατη­μέ­νο γκά­ζι του τρι­κύ­κλου μέχρι τις εικό­νες της ασπρό­μαυ­ρης τηλε­ό­ρα­σης, όλα μετου­σιώ­νο­νται σε ήχο, άλλο­τε νευ­ρώ­δη με ηλε­κτρι­σμό και άλλο­τε σπη­λαιώ­δη με ηλε­κτρο­νι­κά στοι­χεία. Ο ήχος του «Ζ» είναι ασπρό­μαυ­ρος και τονί­ζει την ανθρώ­πι­νη διά­στα­ση, ενώ η ατμό­σφαι­ρα του έργου μοιά­ζει σαν ένα παρά­ξε­νο εφιαλ­τι­κό όνει­ρο. Το ποι­η­τι­κό στοι­χείο δια­περ­νά το σκη­νι­κό της Εύας Μανι­δά­κη, μιας από τις πιο περι­ζή­τη­τες σκη­νο­γρά­φους. Οι χώροι διεισ­δύ­ουν ο ένας στον άλλο και με λεπτές χει­ρο­νο­μί­ες το εσω­τε­ρι­κό γίνε­ται εξω­τε­ρι­κό και ο ιδιω­τι­κός χώρος δημόσιος.

Στην παρα­γω­γή του «Ζ» συμ­με­τέ­χει ένα καστ ανα­γνω­ρι­σμέ­νων λυρι­κών πρω­τα­γω­νι­στών. Στο ρόλο του «Ζ» ο ηθο­ποιός Δημή­τρης Παπανικολάου.

To «Z» απο­τε­λεί την πρώ­τη παραγ­γε­λία νέου έργου από την Εναλ­λα­κτι­κή Σκη­νή της ΕΛΣ. Οι παραγ­γε­λί­ες νέων έργων όπε­ρας πάνω σε έργα της σύγ­χρο­νης ελλη­νι­κής λογο­τε­χνί­ας είναι ένας από τους βασι­κούς άξο­νες της Εναλ­λα­κτι­κής Σκη­νή της Εθνι­κής Λυρι­κής Σκηνής.

Μοι­ρα­στεί­τε το:

Μετάβαση στο περιεχόμενο