«Το ΚΚΕ είναι αθάνατο» — Νίκος Ζαχαριάδης

Γρά­φει ο Νίκος Μότ­τας //

Σαν σήμε­ρα, πριν 46 χρό­νια, άφη­νε την τελευ­ταία του πνοή στο Σουρ­γκούτ της ΕΣΣΔ μια απ’ τις σημα­ντι­κό­τε­ρες προ­σω­πι­κό­τη­τες του διε­θνούς κομ­μου­νι­στι­κού κινή­μα­τος του 20ου αιώ­να. Ο Νίκος Ζαχαριάδης.

Μια τέτοια ηγε­τι­κή φυσιο­γνω­μία, που συν­δέ­θη­κε άρρη­κτα με την ιστο­ρία και δρά­ση του ΚΚΕ, δε μπο­ρεί να εξε­τά­ζε­ται έξω και πέρα από το ιστο­ρι­κό πλαί­σιο και τις δοσμέ­νες κοι­νω­νι­κο­πο­λι­τι­κές συν­θή­κες στις οποί­ες έδρασε.

«Η ιστο­ρι­κή έρευ­να — ανα­φέ­ρει το Δοκί­μιο Ιστο­ρί­ας του ΚΚΕ — οφεί­λει να εξε­τά­ζει την ηγε­τι­κή προ­σω­πι­κό­τη­τα του Ν. Ζαχα­ριά­δη και τη δια­μόρ­φω­ση της στρα­τη­γι­κής και της λει­τουρ­γί­ας του ΚΚΕ στις συν­θή­κες της επο­χής του. Είναι αντιε­πι­στη­μο­νι­κό να αφαι­ρού­νται από την έρευ­να οι ιστο­ρι­κές συν­θή­κες ανά­πτυ­ξης και ωρί­μαν­σης του ΚΚΕ, οι συν­θή­κες ανά­πτυ­ξης και ωρί­μαν­σης του Ν. Ζαχα­ριά­δη ως κομ­μου­νι­στή ηγέ­τη» («Δοκί­μιο Ιστο­ρί­ας του ΚΚΕ, Β΄ τόμος 1949–1968», εκδ. «Σύγ­χρο­νη Επο­χή», Αθή­να, 2011).

Και πράγ­μα­τι, για να κρί­νει κάποιος τη ζωή και δρά­ση του Ζαχα­ριά­δη οφεί­λει να απο­φύ­γει τόσο την οδό του μηδε­νι­σμού, όσο και την εύκο­λη λύση της εξι­δα­νί­κευ­σης. Για το ζήτη­μα αυτό σημειώ­νει χαρα­κτη­ρι­στι­κά η Αλέ­κα Παπα­ρή­γα: «Υπάρ­χουν υπο­κρι­τές λάτρεις του Ζαχα­ριά­δη που σκό­πι­μα προ­σεγ­γί­ζουν επι­λε­κτι­κά την προ­σφο­ρά του, δια­λέ­γουν μια φρά­ση, ένα κομ­μά­τι από ομι­λί­ες του, προ­κει­μέ­νου να δικαιο­λο­γή­σουν το συμ­βι­βα­σμό τους, προ­βάλ­λο­ντας ως επι­λο­γές του Νίκου Ζαχα­ριά­δη που στο κάτω — κάτω δεν ήταν προ­σω­πι­κές, ήταν συλ­λο­γι­κές και μάλι­στα συν­δέ­ο­νταν και με τις στρα­τη­γι­κές επι­λο­γές του Διε­θνούς Κομ­μου­νι­στι­κού Κινή­μα­τος. Αλλοι χρη­σι­μο­ποιούν την τρα­γι­κή περί­πτω­ση του Νίκου Ζαχα­ριά­δη για να χτυ­πή­σουν το σοσια­λι­σμό, για να υπο­στη­ρί­ξουν ότι ο αγώ­νας αυτός είναι μάταιος και άγο­νος, είναι προ­τι­μό­τε­ρο να είσαι ερα­σι­τέ­χνης κομ­μου­νι­στής στον καπι­τα­λι­σμό» (Ομι­λία στο Σουρ­γκούτ, 7 Σεπτέμ­βρη 2014).

Στην πολι­τι­κή δρά­ση του Νίκου Ζαχα­ριά­δη αντι­κα­το­πτρί­ζο­νται μια σει­ρά αντι­φά­σεις της στρα­τη­γι­κής του Διε­θνούς Κομ­μου­νι­στι­κού Κινή­μα­τος, οι οποί­ες ανα­δει­κνύ­ο­νται και επι­ση­μαί­νο­νται στο πλαί­σιο της ιστο­ρι­κής έρευνας.

Ταυ­τό­χρο­να, όμως, η ηγε­τι­κή φυσιο­γνω­μία του Ζαχα­ριά­δη απο­τε­λεί πρό­τυ­πο αφο­σιω­μέ­νου κομ­μου­νι­στή, αγω­νι­στή δοσμέ­νου στην υπό­θε­ση της εργα­τι­κής τάξης και την πάλη για κοι­νω­νι­κή απε­λευ­θέ­ρω­ση. Ο Ζαχα­ριά­δης ηγή­θη­κε του ΚΚΕ στις πλέ­ον δύσκο­λες και σκλη­ρές συν­θή­κες της ταξι­κής πάλης, παρα­μέ­νο­ντας αλύ­γι­στος και ασυμ­βί­βα­στος στις ιδέ­ες του.

Χάρη σε ανθρώ­πους σαν αυτόν, αλύ­γι­στους και ασυμ­βί­βα­στους, το ΚΚΕ δεν υπέ­γρα­ψε ποτέ δήλω­ση μετά­νοιας στην αστι­κή τάξη.

«Όποιος δεν ξέρει να πεθαί­νει όταν χρειά­ζε­ται, δεν ξέρει να ζει και τη ζωή του θ’ απο­τύ­χει. Όποιος φοβά­ται μην πέσει, πρέ­πει σε όλο του το βίο να σέρ­νε­ται χάμου» έγρα­φε ο ίδιος, συμπυ­κνώ­νο­ντας σε δυο προ­τά­σεις την φιλο­σο­φία μιας ολό­κλη­ρης γενιάς κομ­μου­νι­στών που, παρά τις διώ­ξεις, τις φυλα­κί­σεις, τις εξο­ρί­ες, τα βασα­νι­στή­ρια και τα εκτε­λε­στι­κά απο­σπά­σμα­τα, παρέ­μει­ναν όρθιοι και αγέ­ρω­χοι, πρω­το­πό­ροι στον αγώ­να για έναν κόσμο χωρίς εκμε­τάλ­λευ­ση ανθρώ­που από άνθρωπο.

Στην ειδι­κή από­φα­ση της Πανελ­λα­δι­κής Συν­διά­σκε­ψης του ΚΚΕ (16 Ιού­λη 2011), με την οποία απο­κα­τα­στά­θη­κε επί­ση­μα και πλή­ρως ο Νίκος Ζαχα­ριά­δης, ανα­φέ­ρε­ται μετα­ξύ άλλων: «Τον διέ­κρι­ναν επα­να­στα­τι­κή επα­γρύ­πνη­ση, ταχύ­τη­τα στην ανά­λη­ψη πρω­το­βου­λιών, σθέ­νος στην υπε­ρά­σπι­ση της γνώ­μης του. Ήταν λαϊ­κός ηγέ­της, με διά­θε­ση και πνεύ­μα ασυμ­βί­βα­στο, πρω­το­πό­ρο και μαχητικό».

Στην ίδια από­φα­ση γίνε­ται μνεία στην σημα­ντι­κή συμ­βο­λή του Ν. Ζαχα­ριά­δη στην ανά­πτυ­ξη του ΚΚΕ την πεντα­ε­τία 1931–1936, ενώ υπο­γραμ­μί­ζε­ται το γεγο­νός ότι ο Ζαχα­ριά­δης πρω­το­στά­τη­σε στη δημιουρ­γία και δρά­ση του Δημο­κρα­τι­κού Στρα­τού Ελλά­δας (1946 — 1949), την κορυ­φαία έκφρα­ση της ταξι­κής πάλης στην Ελλά­δα κατά τον 20ό αιώ­να. Στο ίδιο πλαί­σιο μνη­μο­νεύ­ε­ται η ακλό­νη­τη επι­μο­νή του στην ανά­γκη ύπαρ­ξης και ενί­σχυ­σης των παρά­νο­μων Κομ­μα­τι­κών Οργα­νώ­σε­ων στα χρό­νια 1949 — 1955, στο συν­δυα­σμό της παρά­νο­μης με τη νόμι­μη δράση.

Σήμε­ρα αξί­ζει να ανα­τρέ­ξου­με στη ζωή και δρά­ση του Νίκου Ζαχα­ριά­δη. Να διδα­χθού­με και να εμπνευ­στού­με απ’ τον γνή­σιο πατριω­τι­σμό του, την συνέ­πεια με την οποία υπη­ρέ­τη­σε τις αρχές του προ­λε­τα­ρια­κού διε­θνι­σμού, το ολο­κλη­ρω­τι­κό δόσι­μο του στην υπό­θε­ση της κοι­νω­νι­κής απε­λευ­θέ­ρω­σης της εργα­τι­κής τάξης αλλά και την ανι­διο­τε­λή αγά­πη και προ­σφο­ρά του στο ΚΚΕ. Έτσι όπως μόνο οι πραγ­μα­τι­κοί κομ­μου­νι­στές ξέρουν να αγα­πά­νε και να προσφέρουν…

«Το ΚΚΕ ήταν και παρα­μέ­νει το κόμ­μα μου και κανέ­νας δεν μπο­ρεί να το χτυ­πή­σει και να το λερώ­σει χρη­σι­μο­ποιώ­ντας το όνο­μά μου… Το Κου­κου­έ­δι­κο πέρα­σε πολ­λές αντά­ρες και μπό­ρες, όμως να το ξερι­ζώ­σει κανέ­νας δεν μπό­ρε­σε, για­τί αυτό θα σήμαι­νε να ξερι­ζώ­σει τον ίδιο το λαό. Παρό­λες τις δοκι­μα­σί­ες που το ‘δερ­ναν και το δέρ­νουν, το ΚΚΕ είναι αθά­να­το. Το γράμ­μα αυτό το γρά­φω για να βου­λώ­σω το στό­μα σε όλους αυτούς που θα βάλουν τώρα τις φωνές. Με το ΚΚΕ δεν είχα ούτε έχω ανοι­χτούς λογα­ρια­σμούς. Ούτε μπο­ρού­σα ποτέ να ‘χω. Απ’ όλη μου την ψυχή εύχο­μαι σ’ αυτούς που φορ­τώ­θη­καν το πολύ δύσκο­λο έργο να ξανα­στή­σουν το Κου­κου­έ­δι­κο στα πόδια του, να πετύ­χουν από­λυ­τα και ολο­κλη­ρω­τι­κά» (Τελευ­ταίο γράμ­μα, 28 Ιού­λη 1973).

____________________________________________________________________________

Νίκος Μόττας Γεννήθηκε το 1984 στη Θεσσαλονίκη. Είναι υποψήφιος διδάκτορας (Phd) Πολιτικής Επιστήμης, Διεθνών Σχέσεων και Ιστορίας. Σπούδασε Πολιτικές Επιστήμες στο Πανεπιστήμιο Westminster του Λονδίνου και είναι κάτοχος δύο μεταπτυχιακών τίτλων (Master of Arts) στις διπλωματικές σπουδές (Παρίσι) και στις διεθνείς διπλωματικές σχέσεις (Πανεπιστήμιο Τελ Αβίβ). Άρθρα του έχουν δημοσιευθεί σε ελληνόφωνα και ξενόγλωσσα μέσα.