Ό,τι ν’ ακούω με το δεξιό μου αυτί / με μάτι αριστερό το βλέπω.
Κι ό,τι καταπιάνεται ο νους να στοχαστεί, / οι χτύποι της καρδιάς το λένε πρώτοι. (Κ. Βάρναλης)

Το κοινωνικό φαινόμενο των ναρκωτικών

Του Πανα­γιώ­τη Κατηφέ //
κοι­νω­νιο­λό­γος και Γραμ­μα­τέ­ας του ΕΣΥΝ

Για να προ­σεγ­γί­σου­με την κοι­νω­νι­κή προ­έ­λευ­ση του φαι­νο­μέ­νου της τοξι­κο­ε­ξάρ­τη­σης πρέ­πει καταρ­χήν να προ­σεγ­γί­σου­με τον τρό­πο δημιουρ­γί­ας της προ­σω­πι­κό­τη­τας και κατ’ επέ­κτα­ση της ανθρώ­πι­νης συμπεριφοράς.

Υπάρ­χουν πολ­λές θεω­ρί­ες που προ­σπα­θούν να προ­σεγ­γί­σουν τον άνθρω­πο απο­σπα­σμα­τι­κά, ως ένα βιο­λο­γι­κό ον απο­σπα­σμέ­νο από τις κοι­νω­νι­κές, οικο­νο­μι­κές, πολι­τι­σμι­κές συν­θή­κες στις οποί­ες ζει και ανα­πτύσ­σε­ται. Απο­σιω­πά­ται το γεγο­νός ότι η προ­σω­πι­κό­τη­τα συνι­στά μια ολο­κλη­ρω­μέ­νη κοι­νω­νι­κή ποιό­τη­τα που το άτο­μο κατα­κτά μέσα από τη δρα­στη­ριό­τη­τα, μέσα από τη συμ­με­το­χή του στις κοι­νω­νι­κές σχέ­σεις και όχι με παρ­θε­νο­γέ­νε­ση. Άρα δεν πρέ­πει να λησμο­νού­με ότι βασι­κό χαρα­κτη­ρι­στι­κό που δια­μορ­φώ­νει την ανθρώ­πι­νη προ­σω­πι­κό­τη­τα είναι ότι ο άνθρω­πος είναι κοι­νω­νι­κό ον. 

Έτσι και στο φαι­νό­με­νο της τοξι­κο­ε­ξάρ­τη­σης, αν θέλου­με να το προ­σεγ­γί­σου­με ολο­κλη­ρω­μέ­να, πρέ­πει να λάβου­με υπό­ψη μας τις κοι­νω­νι­κές σχέ­σεις μέσα στις οποί­ες αυτό δια­μορ­φώ­νε­ται. Ένα φαι­νό­με­νο το οποίο συνι­στά ακραία μορ­φή αλλο­τρί­ω­σης του ανθρώ­που δεδο­μέ­νου του ότι απο­μα­κρύ­νει τον άνθρω­πο από τις πραγ­μα­τι­κές του ανά­γκες, πόσο μάλ­λον από τη διεκ­δί­κη­σή να φέρει τη ζωή στα μέτρα των δικών του ανα­γκών, απο­μα­κρύ­νει τον άνθρω­πο από το ίδιο το κοι­νω­νι­κό γίγνε­σθαι εφό­σον η ουσία ορί­ζει την ίδια του την ύπαρ­ξη αλλά και τις σχέ­σεις του με την κοινωνία. 

Το φαι­νό­με­νο της τοξι­κο­ε­ξάρ­τη­σης είναι ένα πολυ­πα­ρα­γο­ντι­κό φαι­νό­με­νο, με την έννοια ότι πάρα πολ­λοί παρά­γο­ντες συμ­βάλ­λουν στη γέν­νη­ση και ανά­πτυ­ξή του (κοι­νω­νι­κοί, οικο­νο­μι­κοί, ψυχο­λο­γι­κοί, ιστο­ρι­κοί, πολι­τι­σμι­κοί, βιο­λο­γι­κοί κλπ), όπως όλα όμως τα πολυ­πα­ρα­γο­ντι­κά φαι­νό­με­να έτσι και αυτό είναι κατε­ξο­χήν κοι­νω­νι­κό. Εντάσ­σε­ται σε ένα συγκε­κρι­μέ­νο κοι­νω­νι­κο­οι­κο­νο­μι­κό σύστη­μα το οποίο τελι­κά ορί­ζει τις συν­θή­κες παρα­γω­γής, πώλη­σης αλλά και κατα­νά­λω­σης ναρ­κω­τι­κών ουσιών.

Σήμε­ρα δεν μιλά­με απλά για το φαι­νό­με­νο μόνο της τοξι­κο­μα­νί­ας αλλά και της πολυ­το­ξι­κο­μα­νί­ας, δηλα­δή την παράλ­λη­λη χρή­ση πάνω από 3 ουσί­ες, ένα φαι­νό­με­νο που η όξυν­ση της κρί­σης τους, οξύ­νει και αυτό. Δεν είναι τυχαίο ότι σε αυτές τις συν­θή­κες έχου­με μια ραγδαία αύξη­ση της τοξι­κο­μα­νί­ας και πολυ­το­ξι­κο­μα­νί­ας. Ας μην ξεχνά­με ότι η κρί­ση φέρ­νει και περισ­σό­τε­ρη χρή­ση με την έννοια ότι ευνο­εί μια σει­ρά από παρά­γο­ντες που αφο­ρούν το άτο­μο, την οικο­γέ­νεια και το ευρύ­τε­ρο κοι­νω­νι­κό περι­βάλ­λον οι οποί­οι με τη σει­ρά τους ευνο­ούν την κατα­φυ­γή στη χρή­ση παρά­νο­μων ουσιών, αλλά και άλλες μορ­φές εξάρ­τη­σης, όπως το αλκο­όλ και ο τζό­γος. Και από εδώ φαί­νε­ται για­τί η χρή­ση ουσιών και η διά­δο­σή τους έχει τη βάση στο σημε­ρι­νό κοι­νω­νι­κό σύστημα. 

Τα στοι­χεία στη χώρα μας σήμε­ρα δεί­χνουν ότι πάνω από το 65% των εφή­βων έχει πει­ρα­μα­τι­στεί με την κάν­να­βη, ότι έχει τρι­πλα­σια­στεί ο αριθ­μός των μαθη­τών που συστη­μα­το­ποιεί τη χρή­ση της (από 3,4% το 1984 σε 13,5% το 2011), ότι το 8% των μαθη­τών κάνει συστη­μα­τι­κή χρή­ση κάν­να­βης, το 1,8% όσων κάνουν χρή­ση κάν­να­βης είναι μαθη­τές Α’ και Β’ Γυμνα­σί­ου, ότι έχει μειω­θεί η ηλι­κία πρώ­της επα­φής με τα ναρ­κω­τι­κά πριν τα 14 έτη, ότι οι νέες μαθή­τριες μπαί­νουν πολύ πιο δυνα­μι­κά στη χρή­ση από ότι στο παρελ­θόν.. Η γενι­κή χρή­ση ουσιών στην Ελλά­δα στους μαθη­τές είναι 9%, όταν στην ΕΕ είναι 22% και στις ΗΠΑ 36%.

Θα λέγα­με λοι­πόν ότι η χρή­ση ουσιών εκφρά­ζει μια βαθιά κρί­ση που δια­χέ­ε­ται σε όλα τα πεδία των σημε­ρι­νών κοι­νω­νι­κών σχέ­σε­ων, έχει βαθιά κοι­νω­νι­κές αιτί­ες- εκεί βρί­σκε­ται η μήτρα του προ­βλή­μα­τος – και πλήτ­τει μετα­ξύ άλλων και τις νεα­ρές ηλι­κί­ες που χάνουν την προ­ο­πτι­κή τους και αντα­να­κλά­ται στην καθη­με­ρι­νό­τη­τα της νέας γενιάς. 

  • Αντα­να­κλά­ται δηλα­δή στην εργα­σία, μια εργα­σία που επι­τε­λεί­ται με κρι­τή­ριο το κέρ­δος και όχι την ικα­νο­ποί­η­ση των λαϊ­κών ανα­γκών, την εργα­σία που έχει χάσει το περιε­χό­με­νο της προ­σφο­ράς στο κοι­νω­νι­κό σύνο­λο και της ολο­κλή­ρω­σης της προ­σω­πι­κό­τη­τας μέσα από την κοι­νω­νι­κή προσφορά

  • αντα­να­κλά­ται στον πολι­τι­σμό, έναν πολι­τι­σμό των lifestyle περιο­δι­κών, της υπο­κουλ­τού­ρας και ναρ­κω­κουλ­τού­ρας, κατευ­θυ­νό­με­νη κατε­ξο­χήν στις νεα­ρές ηλικίες, 

  • αντα­να­κλά­ται στην παι­δεία και στο εκπαι­δευ­τι­κό σύστη­μα των κοι­νω­νι­κών ανι­σο­τή­των, του δια­χω­ρι­σμού των μαθη­τών σε καλούς και κακούς, στον ατο­μι­κι­σμό και στον ανταγωνισμό, 

  • αντα­να­κλά­ται στο σύστη­μα αξιών όπου οι αξί­ες της συλ­λο­γι­κό­τη­τας δίνουν τη θέση τους, σε θέσεις του τύπου «ο θάνα­τός σου η ζωή μου», στο κλεί­σι­μο στον εαυ­τό, στη φυγή από τη πραγματικότητα.

  • Αντα­να­κλά­ται στην ποιό­τη­τα του ελεύ­θε­ρου χρό­νου της νεο­λαί­ας, όπου ο αθλη­τι­σμός, ο πολι­τι­σμός και η ψυχα­γω­γία εμπο­ρευ­μα­το­ποιού­νται και αντι­κα­θί­στα­νται από απο­στει­ρω­μέ­νες και αντι­δρα­στι­κές μορ­φές εκτόνωσης. 

  • Αντα­να­κλά­ται στην οικο­γέ­νεια, τον δια­με­σο­λα­βη­τή ανά­με­σα στην κοι­νω­νία και τον άνθρω­πο. Η κρί­ση εξάλ­λου φέρ­νει εκτός των άλλων κοι­νω­νι­κή διά­λυ­ση, διά­λυ­ση των κοι­νω­νι­κών δεσμών και η οικο­γέ­νεια γίνε­ται φορέ­ας της ευρύ­τε­ρης κοι­νω­νι­κής βίας.

  • Αντα­να­κλά­ται στις συν­θή­κες ζωής και στην γκε­το­ποί­η­ση περιοχών. 

  • Αντα­να­κλά­ται επί­σης ότι τα ναρ­κω­τι­κά είναι η δεύ­τε­ρη μεγα­λύ­τε­ρη πιο προ­σο­δο­φό­ρα επι­χεί­ρη­ση παγκο­σμί­ως. Πάνω από 500 δις $ ο ετή­σιος τζί­ρος τους, πάνω από 3δις € ο ετή­σιος τζί­ρος του Άμστερ­νταμ από τον ναρκωτουρισμό. 

  • Αντα­να­κλά­ται εν κατα­κλεί­δι σε κάθε πτυ­χή της ζωής και των συμ­φε­ρό­ντων των νέων ανθρώ­πων και γι’ αυτό και σήμε­ρα παρα­μέ­νει το ίδιο επί­και­ρο η πάλη ενά­ντια σε όλα τα ναρ­κω­τι­κά να συν­δέ­ε­ται με την υπε­ρά­σπι­ση των συμ­φε­ρό­ντων και των δικαιω­μά­των της νέας γενιάς στη ζωή, τη μόρ­φω­ση, τον πολι­τι­σμό όπως έθε­τε και το άρθρο 3 του κατα­στα­τι­κού της ΕΠΟΝ. 

Με τη διά­δο­ση των ναρ­κω­τι­κών, μια ολό­κλη­ρη νεο­λαία δια­παι­δα­γω­γεί­ται να μην σκέ­φτε­ται, να μην αγω­νί­ζε­ται, να μην αντι­δρά, να μην ανα­ζη­τά λύσεις. Μέσα σε αυτές τις συν­θή­κες δημιουρ­γού­νται αλλο­τριω­μέ­νες ανά­γκες και υπαρ­ξια­κά αδιέ­ξο­δα. Πολ­λές φορές η νεο­λαία βιώ­νει συναι­σθή­μα­τα φόβου, συναι­σθή­μα­τα ενός αφό­ρη­του και βου­βού ψυχι­κού πόνου. Την ίδια στιγ­μή, της απο­δί­δε­ται η ευθύ­νη της “ατο­μι­κής επι­λο­γής” σε ένα σύστη­μα όμως που της έχει προ­δια­γρά­ψει τη γκά­μα των επι­λο­γών και την γαλου­χεί απλά να επι­λέ­γει κάτι από αυτές και όχι να διεκ­δι­κεί τις πραγ­μα­τι­κές, ανα­γκαί­ες επι­λο­γές. Πόσο μπο­ρεί τελι­κά η τοξι­κο­ε­ξάρ­τη­ση να είναι ατο­μι­κή και όχι κοι­νω­νι­κή υπόθεση;

Ακό­μα και στον τομέα της απε­ξάρ­τη­σης, την περί­ο­δο αυτή ένα μεγά­λο μέρος εξαρ­τη­μέ­νων ατό­μων χάνει το κίνη­τρό του για θερα­πεία και βυθί­ζε­ται ακό­μα περισ­σό­τε­ρο στην παθη­τι­κό­τη­τα της χρή­σης, επει­δή νιώ­θει ότι αν δια­κό­ψει τις ουσί­ες, θα βρε­θεί αντι­μέ­τω­πο όχι μόνο με τα προ­σω­πι­κά του προ­βλή­μα­τα, αλλά και με την ανερ­γία, τον κοι­νω­νι­κό ρατσι­σμό και τελι­κά την απου­σία οποιασ­δή­πο­τε θετι­κής προοπτικής.

Σήμε­ρα κυρί­αρ­χος και προ­βαλ­λό­με­νος τρό­πος αντι­με­τώ­πι­σης της τοξι­κο­ε­ξάρ­τη­σης απο­τε­λεί η χορή­γη­ση υπο­κα­τα­στά­των και όχι το στε­γνό πρό­γραμ­μα, η πλή­ρης απο­χή δηλα­δή από οποια­δή­πο­τε ναρ­κω­τι­κή ουσία. Τί πιο εύκο­λο σήμε­ρα σε αυτές τις συν­θή­κες στέ­ρη­σης κάθε ανθρώ­πι­νου δικαιώ­μα­τος να απο­δί­δε­ται ένα τέτοιο φαι­νό­με­νο απο­κλει­στι­κά και μόνο στο χρή­στη, να ονο­μα­τί­ζε­ται ο χρή­στης άρρω­στος ή ψυχι­κά ασθε­νής ανά­γο­ντας απο­σπα­σμέ­να βιο­λο­γι­κούς-ιατρι­κούς παρά­γο­ντες σε μονα­δι­κούς παρά­γο­ντες γέν­νη­σης του φαι­νο­μέ­νου και το ίδιο το κοι­νω­νι­κό και πολι­τι­κό σύστη­μα να απο­ποιεί­ται των δικών του ευθυ­νών. Ούτως ή άλλως, παρα­δο­σια­κά η ιατρι­κο­ποί­η­ση κοι­νω­νι­κών φαι­νο­μέ­νων χρη­σι­μο­ποιεί­ται προ­κει­μέ­νου να απο­κλει­στούν κοι­νω­νι­κές ομά­δες, απο­δί­δο­ντάς τους χαρα­κτη­ρι­στι­κά παρέκ­κλι­σης από την κυρί­αρ­χη κοι­νω­νι­κή νόρ­μα και να απο­μυ­θο­ποι­η­θούν οι πραγ­μα­τι­κές αιτί­ες των φαι­νο­μέ­νων. Με αυτό τρό­πο νομι­μο­ποιεί­ται στην κοι­νή συνεί­δη­ση το ίδιο το φαι­νό­με­νο και απο­κλεί­ο­νται οι φέρο­ντες του φαι­νο­μέ­νου, δηλα­δή οι χρήστες.

Η υπο­τί­μη­ση του κοι­νω­νι­κού χαρα­κτή­ρα του φαι­νο­μέ­νου είναι επι­κίν­δυ­νη για­τί καθι­στά απο­σπα­σμέ­να το χρή­στη υπεύ­θυ­νο για τη χρή­ση αλλά και για­τί δια­μορ­φώ­νει τη βάση της αντι­με­τώ­πι­σής του απο­σπα­σμα­τι­κά – αντιε­πι­στη­μο­νι­κά – έξω από τις πραγ­μα­τι­κές του αιτίες. 

Η τοξι­κο­ε­ξάρ­τη­ση δεν συνι­στά τίπο­τα άλλο από τη μορ­φή που παίρ­νει η δυσφο­ρία σήμε­ρα του ανθρώ­που στα αδιέ­ξο­δα του, αδιέ­ξο­δα που απλό­χε­ρα προ­σφέ­ρει η σημε­ρι­νή κοι­νω­νία στον άνθρω­πο.

Απο­τε­λεί το μέσο για να απο­συρ­θεί ο χρή­στης από μια κοι­νω­νι­κή πραγ­μα­τι­κό­τη­τα που δεν αντέ­χει. Η απο­σιώ­πη­ση του κοι­νω­νι­κού χαρα­κτή­ρα της τοξι­κο­ε­ξάρ­τη­σης δεν μπο­ρεί να εξη­γή­σει αυτή τη δυσφο­ρία ούτε το γεγο­νός ότι η χορή­γη­ση υπο­κα­τα­στά­των συνο­δεύ­ε­ται πολ­λές φορές από το χρή­στη και από τη χορή­γη­ση άλλων ναρ­κω­τι­κών ουσιών όσο η χρή­ση δεν αντι­με­τω­πί­ζε­ται αλλά συντη­ρεί­ται. Δεν μπο­ρεί επί­σης να εξη­γή­σει τη στε­νή σχέ­ση που υπάρ­χει σήμε­ρα ανά­με­σα στην ανερ­γία και τη χρή­ση ουσιών αλλά και ανά­με­σα στην εγκα­τά­λει­ψη του σχο­λεί­ου σε μικρές ηλι­κί­ες και τη χρή­ση. Δεν μπο­ρεί να εξη­γή­σει το γεγο­νός ότι η χρή­ση αφο­ρά όλη τη νεο­λαία, πλήτ­τει σήμε­ρα σε μεγα­λύ­τε­ρο βαθ­μό τα παι­διά των λαϊ­κών στρω­μά­των που βιώ­νουν πιο έντο­να τις συνέ­πειες της κρί­σης του κοι­νω­νι­κο­οι­κο­νο­μι­κού συστήματος. 

Είναι χαρα­κτη­ρι­στι­κά τα στοι­χεία στη χώρα μας που δεί­χνουν πως οι κοι­νω­νι­κές αιτιά­σεις είναι δομι­κό στοι­χείο για την προ­τρο­πή προς την χρή­ση ουσιών, δηλα­δή:

  • Πάνω από το 60% των εξαρ­τη­μέ­νων στη χώρα μας ήταν μακρο­χρό­νια άνερ­γοι πριν τη χρήση

  • Πάνω από το 50% των εξαρ­τη­μέ­νων στη χώρα μας έχουν εγκα­τα­λεί­ψει το σχολείο

  • Οι νομοί Πιε­ρί­ας και Καστο­ριάς ήταν για δύο συνε­χό­με­να χρό­νια οι νόμοι με την μεγα­λύ­τε­ρη αύξη­ση της χρή­σης στους νέους κάτω των 20 ετών και παράλ­λη­λα η νομοί με την μεγα­λύ­τε­ρη αύξη­ση της ανερ­γί­ας στις νέες ηλικίες

  • Την τάση μεί­ω­σης – μη συμ­με­το­χής της οικο­γέ­νειας στην θερα­πευ­τι­κή δια­δι­κα­σία στα χρό­νια της κρίσης

  • Την άνο­δο της χρή­σης στις μαθη­τι­κές ηλι­κί­ες και κυρί­ως στις νέες κοπέ­λες στα χρό­νια της κρίσης 

Από την στιγ­μή που η τοξι­κο­ε­ξάρ­τη­ση απο­ξε­νώ­νει το χρή­στη, η αντι­με­τώ­πι­σή της δεν μπο­ρεί να γίνει ούτε ατο­μι­κά ούτε μονό­πλευ­ρα. Η απο­ξέ­νω­ση χτυ­πιέ­ται μόνο μέσα από τη συλ­λο­γι­κό­τη­τα και μέσα από το χτύ­πη­μα των κατε­ξο­χήν κοι­νω­νι­κών αιτιών που επι­κά­θο­νται και στο ψυχι­σμό του χρή­στη, δια­μορ­φώ­νο­ντας συγκε­κρι­μέ­νη μοι­ρο­λα­τρι­κή στά­ση. Η αντι­με­τώ­πι­ση ενός κοι­νω­νι­κού φαι­νο­μέ­νου θέλει επι­στρά­τευ­ση όλης της κοι­νω­νί­ας. Στην ουσία παλεύ­ο­ντας ενά­ντια στην εξάρ­τη­ση από τις ουσί­ες παλεύ­ου­με για την ίδια τη ζωή μας και αυτό δεν είναι ζήτη­μα και μέλη­μα ούτε μόνο του χρή­στη ούτε μόνο της οικο­γέ­νειάς του.

Αυτό πρέ­πει να ξεχω­ρί­σου­με ως στοι­χείο που συνο­δεύ­ει τη χρή­ση ουσιών. Τα ναρ­κω­τι­κά και η εξάρ­τη­ση από αυτά δεν είναι απλά η χρή­ση μιας ουσί­ας, αλλά συμ­βο­λί­ζει έναν ολό­κλη­ρο τρό­πο ζωής. Έναν τρό­πο ζωής με κυρί­αρ­χο στοι­χείο την ατο­μι­κή φυγή από την πραγ­μα­τι­κό­τη­τα, την μοι­ρο­λα­τρι­κή στά­ση για τη ζωή, την παθη­τι­κή στά­ση για τη ζωή. Απέ­να­ντι σ’ αυτό εμείς πρέ­πει να αντι­τά­ξου­με τον αγώ­να, την πάλη, την διεκ­δί­κη­ση, την συλ­λο­γι­κή πάλη για τη ζωή που μας αξί­ζει. Αυτό το μήνυ­μα πρέ­πει να δίνου­με σε αυτούς που είναι στη χρή­ση αλλά και σ’ αυτούς που ακό­μα δεν έχουν πει­ρα­μα­τι­στεί με τα ναρ­κω­τι­κά. Το γεγο­νός ότι τα ναρ­κω­τι­κά και η διά­δο­σή τους είναι σύμ­φυ­το στοι­χείο του σημε­ρι­νού κοι­νω­νι­κο­οι­κο­νο­μι­κού συστή­μα­τος σημαί­νει ότι όσο θα υπάρ­χει ο καπι­τα­λι­σμός θα υπάρ­χουν και τα ναρ­κω­τι­κά ως τρό­πος ζωής. Δεν στε­κό­μα­στε όμως μοι­ρο­λα­τρι­κά σ’ αυτό, αλλά ίσα ίσα συγκε­ντρώ­νου­με τα πυρά μας και την πάλη μας στη μήτρα του προ­βλή­μα­τος το ίδιο το σύστη­μα. Από την άλλη δίνου­με τη μάχη ο χρή­στης να αλλά­ξει τρό­πο ζωής, να απαλ­λα­γεί από την εξάρ­τη­ση και να εντα­θεί ξανά στην κοι­νω­νι­κή ζωή. Απέ­να­ντί μας δεν είναι ο χρή­στης αλλά το σύστη­μα που τον έστρε­ψε στη χρήση.

Για αυτό εμείς ως ΕΣΥΝ προ­τάσ­σου­με την ανά­γκη της Πρό­λη­ψης. Όταν μιλά­με για Πρό­λη­ψη δεν ανα­φε­ρό­μα­στε απλά στην ενη­μέ­ρω­ση, αλλά ολο­κλη­ρω­μέ­νη Πρό­λη­ψη σημαί­νει ένας άλλος τρό­πος ζωής. Μιλά­με για έναν άλλο τρό­πο ζωής που θα ορθώ­νει αντι­στά­σεις στη χρήση. 

Εδώ αξί­ζει να χρη­σι­μο­ποι­ή­σου­με το παρά­δειγ­μα με το τρί­γω­νο της εξάρ­τη­σης.

Φαντα­στεί­τε ένα ισό­πλευ­ρο τρί­γω­νο που στην κορυ­φή (Α) είναι το άτο­μο – ο άνθρω­πος – η προ­σω­πι­κό­τη­τα, στην κορυ­φή (Β) οι κοι­νω­νι­κές σχέ­σεις του ατό­μου – οι συνα­να­στρο­φές του (πχ οικο­γέ­νεια, σχο­λείο, γει­το­νιά, παρέ­ες, η κοι­νω­νία) και στην κορυ­φή (Γ) η πιθα­νή στιγ­μή που το άτο­μο μέσα από τις κοι­νω­νι­κές του σχέ­σεις θα έρθει σε επα­φή με την ουσία. 

Εμείς θέλου­με να απο­φύ­γου­με την κορυ­φή (Γ) δηλα­δή την επα­φή του ατό­μου με την ουσία. Άρα εμείς μπο­ρού­με να παρέμ­βου­με στις κορυ­φές (Α) και (Β) δηλα­δή στο άτο­μο – την προ­σω­πι­κό­τη­τα και τις κοι­νω­νι­κές του σχέσεις. 

Από εδώ λοι­πόν προ­κύ­πτει το ερώ­τη­μα: τι προ­σω­πι­κό­τη­τες δια­μορ­φώ­νου­με – σε ποια κοινωνία;

Δια­μορ­φώ­νου­με προ­σω­πι­κό­τη­τες με αξί­ες, στό­χους, με συλ­λο­γι­κή δρά­ση, με αντι­στά­σεις σε ότι δεν ικα­νο­ποιεί τις ανά­γκες τους ή δια­μορ­φώ­νου­με προ­σω­πι­κό­τη­τες με εξέ­χον το στοι­χείο της ατο­μι­κής επι­λο­γής, της παθη­τι­κής στά­σης για τη ζωή και τα προβλήματα;

Σε μια κοι­νω­νία που βοη­θά το νέο άνθρω­πο να ολο­κλη­ρώ­νε­ται ως προ­σω­πι­κό­τη­τα ή σε μια κοι­νω­νία που στε­ρεί την κοι­νω­νι­κή προ­σφο­ρά μέσα από την εργα­σία, στε­ρεί την ολο­κλη­ρω­μέ­νη μόρ­φω­ση, τον αθλη­τι­σμό και τον πολι­τι­σμό ως δημιουρ­γι­κή διέ­ξο­δο που ολο­κλη­ρώ­νει την προ­σω­πι­κό­τη­τα. Σε μια κοι­νω­νία χωρίς ναρ­κω­τι­κά ή με ελεύ­θε­ρα τα ναρ­κω­τι­κά; Σε μια κοι­νω­νία που έχει κάνει επι­στή­μη την ιδε­ο­λο­γι­κή χει­ρα­γώ­γη­ση της νέα γενιάς ότι τα ναρ­κω­τι­κά πρέ­πει να δια­χω­ρί­ζο­νται σε «σκλη­ρά και μαλα­κά», ή το νέο φρού­το ότι υπάρ­χουν και «θερα­πευ­τι­κά ναρκωτικά». 

Καθα­ρά και στα­ρά­τα. Τα ναρ­κω­τι­κά είναι ναρ­κω­τι­κά, δεν δια­χω­ρί­ζο­νται σε σκλη­ρά και μαλα­κά, όπως δεν υπάρ­χουν σκλη­ρές και μαλα­κές αιτί­ες που σε ωθούν στη χρή­ση. Κάθε άνθρω­πος είναι δια­φο­ρε­τι­κός, από δια­φο­ρε­τι­κή αφε­τη­ρία μπο­ρεί να κατα­λή­γει στη χρή­ση ουσιών, αλλά ανε­ξάρ­τη­τα τι τον έστρε­ψε στη χρή­ση ή ποια ουσία κάνει χρή­ση, η χρή­ση ουσιών είναι μια ατο­μι­κή επι­λο­γή φυγής από την σκλη­ρή πραγ­μα­τι­κό­τη­τα που βιώ­νει ως άνθρω­πος. Με τα ναρ­κω­τι­κά νομί­ζει ότι βρί­σκει διέ­ξο­δο στα προ­βλή­μα­τα του, αλλά τα προ­βλή­μα­τα και οι αιτί­ες που τα γεν­νούν παρα­μέ­νουν παρών και αναλ­λοί­ω­τα. Άρα βασι­κό ζήτη­μα για την Πρό­λη­ψη είναι ο άνθρω­πος να μάθει να μην έχει παθη­τι­κή στά­ση απέ­να­ντι στη ζωή και τα προ­βλή­μα­τα. Εξάλ­λου βασι­κό χαρα­κτη­ρι­στι­κό της εμπλο­κής με τα ναρ­κω­τι­κά τα στά­δια της χρή­σης – πει­ρα­μα­τι­σμός- περι­στα­σια­κή – συστη­μα­τι­κή – εξάρ­τη­ση – για τον άνθρω­πο είναι ότι χάνει το ενδια­φέ­ρον του για τη ζωή, για τις δρα­στη­ριό­τη­τες και τις σχέ­σεις που τον κάλυ­πταν στο παρελθόν. 

Βασι­κό στοι­χείο που ενι­σχύ­ει την ολο­κλή­ρω­ση της προ­σω­πι­κό­τη­τας είναι η ουσια­στι­κή και εποι­κο­δο­μη­τι­κή αξιο­ποί­η­ση του ελεύ­θε­ρου χρό­νου ενός νέου ανθρώ­που. Εδώ μπο­ρεί να χωρέ­σει η συλ­λο­γι­κή δρά­ση, ο αθλη­τι­σμός, ο πολι­τι­σμός, ως αξί­ες της ζωής. Για­τί η ζωή και η δρά­ση δεν χωρά­ει κανέ­να ναρ­κω­τι­κό στη ζωή των νέων ανθρώπων. 

Εμείς ως ΕΣΥΝ λέμε ότι το βάρος πρέ­πει να δοθεί στην πρω­το­γε­νή Πρό­λη­ψη, δηλα­δή να απευ­θύ­νε­ται στο σύνο­λο του νεα­νι­κού πλη­θυ­σμού, πριν να εκδη­λω­θεί το πρό­βλη­μα, με στό­χο τον περιο­ρι­σμό της ζήτη­σης. Για να γίνει αυτό πρέ­πει να μην εξα­ντλεί­ται στην ενη­μέ­ρω­ση αλλά να στο­χεύ­ει στη δια­μόρ­φω­ση μιας υγιούς και ισορ­ρο­πη­μέ­νης προ­σω­πι­κό­τη­τας, με τις απα­ραί­τη­τες γνώ­σεις, στά­σεις ζωής, δεξιό­τη­τες που θα μπο­ρεί να αντι­στα­θεί στην προ­σφο­ρά ναρκωτικών. 

Για παρά­δειγ­μα σήμε­ρα στρώ­νε­ται το έδα­φος για να νομι­μο­ποι­η­θούν ναρ­κω­τι­κά. Η σημε­ρι­νή Κυβέρ­νη­ση ετοι­μά­ζε­ται από την πίσω πόρ­τα με πρό­σχη­μα την «ιατρι­κή κάν­να­βη» να φέρει ουσια­στι­κά τη νομι­μο­ποί­η­ση της κάν­να­βης. Αυτό θα αυξή­σει τη χρή­ση της για­τί αυξά­νε­ται η κοι­νω­νι­κή ανο­χή, αυτό εξάλ­λου έγι­νε σε όσες χώρες νομι­μο­ποι­ή­θη­κε η κάν­να­βη, και για­τί η δια­θε­σι­μό­τη­τα μιας ουσί­ας είναι αυτή που αυξά­νει και τη χρή­ση της. Η κάν­να­βη δεν έχει θερα­πευ­τι­κές ιδιό­τη­τες, αλλά μόνο αναλ­γη­τι­κές αφού όπως κάθε ναρ­κω­τι­κό δρα σε υπο­δο­χείς του εγκε­φά­λου και επη­ρε­ά­ζει το ΚΝΣ. 

Εμείς πρέ­πει να προ­βλη­μα­τι­στού­με για­τί θέλουν νόμι­μα ναρ­κω­τι­κά; Ποιόν εξυ­πη­ρε­τεί αυτή η επι­λο­γή; Πάντως σίγου­ρα δεν εξυ­πη­ρε­τεί τη νέα γενιά. Να έχου­με καθα­ρό ότι πάντα η αστι­κή τάξη επι­διώ­κει και ειδι­κά σε συν­θή­κες κρί­ση, να δια­μορ­φώ­νει έδα­φος υπο­ταγ­μέ­νης συνεί­δη­σης και υπο­ταγ­μέ­νης στά­σης ζωής στη νέα γενιά. Γι αυτό τα ναρ­κω­τι­κά χρη­σι­μο­ποιού­νται και ως μέσο κοι­νω­νι­κής κατα­στο­λής. Έτσι αξιο­ποι­ή­θη­καν το ’44 από τους Εγγλέ­ζους στη χώρα μας για να κάμ­ψουν το επα­να­στα­τι­κό φρό­νη­μα της νέας γενιάς, έτσι αξιο­ποι­ή­θη­καν στον πόλε­μο του Βιετ­νάμ από τους Αμε­ρι­κά­νους, έτσι νομι­μο­ποι­ή­θη­κε η κάν­να­βη το ’70 στην Ολλαν­δία, έτσι αξιο­ποι­ή­θη­κε το paco το 2000 στην Αργε­ντι­νή, έτσι νομι­μο­ποι­ή­θη­κε η κάν­να­βη στην Πορ­το­γα­λία, έτσι ετοι­μά­ζουν και σήμε­ρα στη χώρα μας. 

Η τοξι­κο­μα­νία δεν είναι απλά η χρή­ση μια ουσί­ας, αλλά είναι τρό­πος ζωής. Είναι τρό­πος ζωής που το άτο­μο υπο­τάσ­σει κάθε του δρά­ση, κάθε ανά­γκη στην ανα­ζή­τη­ση της ουσί­ας. Δια­μορ­φώ­νει τις κοι­νω­νι­κές του σχέ­σεις γύρω από την ανα­ζή­τη­ση της ουσί­ας, απο­ξε­νώ­νε­ται από το κοι­νω­νι­κό γίγνε­σθαι και κυρί­ως απο­ξε­νώ­νε­ται από την ουσία του εαυ­τού του. Γι’ αυτό και η εξάρ­τη­ση από ψυχο­δρα­στι­κές ουσί­ες είναι ακραία μορ­φή αλλο­τρί­ω­σης που αντι­τί­θε­ται στην ουσία της ανθρώ­πι­νης ύπαρ­ξης και στον άνθρω­πο ως κοι­νω­νι­κό όν. Τα ναρ­κω­τι­κά δεν οδη­γούν μόνο στον φυσι­κό θάνα­το, αλλά και στον κοι­νω­νι­κό θάνα­το, δια­μορ­φώ­νο­ντας ανθρώ­πους σκιές στο περι­θώ­ριο της ζωής και των κοι­νω­νι­κών σχέ­σε­ων.

Το βασι­κό είναι ότι η χρή­ση ναρ­κω­τι­κών οδη­γεί στην έλλει­ψη κινή­τρου για τη ζωή αφού τα πάντα υπο­τάσ­σο­νται στην ψευ­δε­πί­γρα­φη ευχα­ρί­στη­ση που μου προ­σφέ­ρει η ουσία που κάνω χρή­ση. Και εμείς δεν θέλου­με τη νέα γενιά στο περι­θώ­ριο της ζωής, αλλά τους θέλου­με πρω­τα­γω­νι­στές της ζωής, για να δια­μορ­φώ­σουν τη ζωή που τους αξί­ζει. Θέλου­με νέους ανθρώ­πους με καθα­ρή συνεί­δη­ση για να μπο­ρούν να φέρουν τη ζωή στα μέτρα τους. Για αυτό παλεύ­ου­με για ΖΩΗ ΟΛΟΚΛΗΡΗ – ΟΧΙ ΜΕ ΔΟΣΕΙΣ.

_______

Ομι­λία του Π. Κατη­φέ σε εκδή­λω­ση της ΠΕΑΦΕ για τα ναρκωτικά

Μοι­ρα­στεί­τε το:

Μετάβαση στο περιεχόμενο