Το Κ.Κ.Ε. στην ΚΥΒΕΡΝΗΣΗ;

Γρά­φει ο Γιάν­νης Βεντούρας

Κάθε φορά που έρχο­νται εκλο­γές πολ­λοί γνω­στοί με ρωτάνε:

Ένα κόμ­μα επα­να­στα­τι­κό σαν το ΚΚΕ, που γνω­ρί­ζω ότι δεν πρό­κει­ται να υπο­τα­χθεί, δεν θα άξι­ζε τον κόπο να δοκι­μά­σει, έστω και για μια φορά, να πάρει μέρος σε κυβέρ­νη­ση; Πού ξέρεις; Μπο­ρεί το ΚΚΕ με την εμπει­ρία που έχει, να κατά­φερ­νε κάτι καλύ­τε­ρο για το λαό.

Πραγ­μα­τι­κά αυτό το ερώ­τη­μα έχει απα­σχο­λή­σει πάρα πολύ τους Έλλη­νες κομ­μου­νι­στές, όπως άλλω­στε και τους κομ­μου­νι­στές όλου του κόσμου. Μάλι­στα στο παρελ­θόν, το ΚΚΕ όχι μόνο έκα­νε προ­σπά­θειες για συνερ­γα­σία με αστι­κά κόμ­μα­τα, αλλά δοκί­μα­σε και την συμ­με­το­χή του σε αστι­κές κυβερνήσεις.
Όλες όμως οι προ­σπά­θειες να εξε­ρευ­νή­σει νέους δρό­μους που υπο­τί­θε­ται θα οδη­γού­σαν πιο εύκο­λα το λαό στο σοσια­λι­σμό (όπως άλλω­στε και αυτές που έκα­ναν κι άλλα εργα­τι­κά κόμ­μα­τα στον κόσμο), απο­δείχθηκαν αδιέξοδοι.

Κόντρα στη σκλη­ρή λογι­κή, που έλε­γε ότι δεν έπρε­πε να κάνει τέτοιες από­πει­ρες, από­πει­ρες που απέ­κλι­ναν από τον δρό­μο που έδει­ξε ο Λένιν και η επι­τυ­χη­μέ­νη επα­νά­στα­ση των μπολ­σε­βί­κων στη Ρωσία, το ΚΚΕ έλα­βε μέρος σε Αστι­κές κυβερ­νή­σεις. Από αυτές τις ενέρ­γειες, τόσο ο λαός, όσο και το ίδιο το κόμ­μα, βγή­καν βαριά τραυματισμένοι.

Πριν την κατοχή

Η πρώ­τη προ­σπά­θεια συνεν­νό­η­σης του ΚΚΕ με τα αστι­κά κόμ­μα­τα (παρα­με­ρί­ζο­ντας βασι­κές αρχές των εργα­τι­κών-κομ­μου­νι­στι­κών κομ­μά­των), έγι­νε το 1936, όταν υπέ­γρα­ψε μυστι­κή συμ­φω­νία με το βενι­ζε­λι­κό κόμ­μα των φιλε­λευ­θέ­ρων. Η συμ­φω­νία έμει­νε γνω­στή ως «Σύμ­φω­νο Σοφού­λη-Σκλά­βαι­να».

Εκεί­νη την επο­χή, το αστι­κό πολι­τι­κό σύστη­μα ήταν σε αδιέ­ξο­δο, επει­δή τα δύο κύρια αστι­κά κόμ­μα­τα στις εκλο­γές του 1936 ανα­δεί­χθη­καν ισο­δύ­να­μα και δεν μπο­ρού­σαν να σχη­μα­τί­σουν κυβέρνηση.

Με βάση αυτό το Σύμφωνο, το «Παλλαϊκό Μέτωπο», στο οποίο συμμετείχαν το ΚΚΕ και το Αγροτικό Κόμμα Ελλάδας, θα έδινε ψήφο ανοχής στην κυβέρνηση Σοφούλη και στο προεδρείο της Βουλής.

Σαν αντάλ­λαγ­μα, η κυβέρ­νη­ση θα ακύ­ρω­νε ανα­δρο­μι­κά τη διά­τα­ξη του εκλο­γι­κού νόμου, που αφαι­ρού­σε τα εκλο­γι­κά δικαιώ­μα­τα των κομ­μου­νι­στών που είχαν κατα­δι­κα­στεί με το «Ιδιώ­νυ­μο», θα καταρ­γού­σε τις επι­τρο­πές ασφά­λειας, θα έδι­νε αμνη­στία σ’ όλους τους πολι­τι­κούς κρα­τού­με­νους και τους εξό­ρι­στους, θα διέ­λυε τις φασι­στι­κές οργα­νώ­σεις, θα καθιέ­ρω­νε πάγιο εκλο­γι­κό σύστη­μα την απλή ανα­λο­γι­κή, θα μεί­ω­νε την τιμή του ψωμιού, θα απα­γό­ρευε την προ­σω­πο­κρά­τη­ση για οφει­λές προς το Δημό­σιο μέχρι 3.000 δρχ., θα προ­χω­ρού­σε στην εφαρ­μο­γή της Κοι­νω­νι­κής Ασφά­λι­σης (το ΙΚΑ), και θα καθιέ­ρω­νε 5χρονο χρε­ο­στά­σιο χωρίς όρους, για τα χρέη των αγρο­τών σε τρά­πε­ζες και ιδιώτες.

Με την συμ­φω­νία αυτή το ΚΚΕ θεω­ρού­σε ότι θα υπήρ­χε μεγά­λη ανα­κού­φι­ση για τα λαϊ­κά στρώ­μα­τα (τα οποία βρι­σκό­ντου­σαν σε δρα­μα­τι­κή κατά­στα­ση) και έτσι δεν κινη­το­ποί­η­σε τον λαό να συγκρου­στεί συνο­λι­κά με την άρχου­σα τάξη η οποία αντι­με­τώ­πι­ζε αδιέξοδα.

Ο Σοφού­λης όμως, έγρα­ψε στα παλιά του τα παπού­τσια τη μυστι­κή συμ­φω­νία, και κατα­φέ­ρο­ντας πισώ­πλα­τη μαχαι­ριά στο ΚΚΕ, τα βρή­κε με τον φυσι­κό του σύμ­μα­χο, συνερ­γα­ζό­με­νος τελι­κά με το βασι­λι­κό κόμ­μα του Τσαλδάρη.

Στη συνέ­χεια, τις επό­με­νες βδο­μά­δες, με τη σύμ­φω­νη γνώ­μη των δύο αστι­κών κομ­μά­των και σε συνερ­γα­σία με τα ανά­κτο­ρα και τον Δ. Λαμπρά­κη εκδό­τη της εφημερί­δας «ΕΛΕΥΘΕΡΟ ΒΗΜΑ», το καθε­στώς απο­φά­σι­σε να προ­χω­ρή­σει στη δικτα­το­ρία του Μεταξά!

Δεν χρειά­ζε­ται μεγα­λύ­τε­ρη ανά­λυ­ση για να συμπε­ρά­νου­με ότι οι κομ­μου­νι­στές και η Εργα­τι­κή Τάξη, δεν πρέ­πει να δεί­χνουν εμπι­στο­σύ­νη στα αστι­κά κόμ­μα­τα. Στο τέλος, θα τους την «φέρουν», επει­δή τα συμ­φέ­ρο­ντά τους είναι δια­με­τρι­κά αντίθετα.

Να μην ξεχνά­με ότι εκεί­νη την περί­ο­δο, ο Ελευ­θέ­ριος Βενι­ζέ­λος που ήταν στο Παρί­σι, έστει­λε επι­στο­λή, με την οποία υπο­στή­ρι­ζε τη δικτα­το­ρική λύση, σαν τη μόνη εφι­κτή λύση στην πολι­τι­κή κρί­ση που είχε ξεσπάσει.

Επί­σης, να θυμη­θού­με ότι τον Μάρ­τη του 1935, ο Βενι­ζέ­λος με τον στρα­τηγό Πλα­στή­ρα είχαν ηγη­θεί απο­τυ­χη­μέ­νου πραξικοπήμα­τος, με σκο­πό την επι­βο­λή δικτατορίας.

Φυσι­κά ο Βενι­ζέ­λος δεν απο­τε­λού­σε εξαί­ρε­ση, όλοι οι πολι­τι­κοί της αστι­κής τάξης έχουν στην άκρη του μυα­λού τους την δυνα­τό­τη­τα άσκη­σης της εξου­σί­ας με ανοι­χτά δικτα­το­ρι­κό τρό­πο. Για παρά­δειγμα ο Κων­στα­ντί­νος Καρα­μαν­λής, έγρα­φε από το Παρί­σι στις 10.5.1966 (ένα χρό­νο πριν το πρα­ξι­κό­πη­μα Παπα­δό­που­λου), στον Κων­στα­ντί­νο Τσά­τσο: «… Ειση­γού­με­θα λοι­πόν παρε­κτρο­πήν από το πολί­τευ­μα και μίαν προ­σω­ρι­νήν δικτα­το­ρί­αν, ἰσως ενός έτους.» (Κων­στα­ντί­νος Καρα­μανλής, Αρχείο, Γεγο­νό­τα και κεί­με­να σελ 220).

Ο ίδιος, πέντε μήνες μετά το πρα­ξι­κό­πη­μα, στις 8.9.1967, έγρα­φε σε επι­στο­λή του προς τον αρχιε­πί­σκο­πο Αμε­ρι­κής Ιάκω­βο: «…Διό­τι το θέμα δεν είναι να επανέλ­θωμεν εις την ομαλό­τητα δια της απο­τυ­χί­ας της επαναστά­σεως (σημ. το πρα­ξι­κό­πη­μα), αλλά δια της επι­τυ­χί­ας της. (…) Η επα­νά­στα­σις, άπαξ και εγέ­νε­το, προ­σφέ­ρει μίαν ευκαι­ρί­αν ανα­συ­ντά­ξε­ως της ζωής του έθνους.» (Γεώρ­γιος Μαλού­χος, Εγώ ο Ιάκω­βος, σελ. 247–248).

Από αυτά τα λίγα παρα­δείγ­μα­τα, που αφο­ρούν μόνο την πρό­σφα­τη ιστο­ρία μας, συνά­γου­με αβί­α­στα το συμπέ­ρα­σμα ότι η αστι­κή τάξη, για να δια­τη­ρή­σει την εξου­σία της, χρησιμο­ποιεί τόσο τον κοι­νο­βου­λευ­τι­κό μαν­δύα (την συγκε­καλυμμένη δικτα­το­ρία) όσο και την ανοι­χτή δικτα­τορία. Όπως έγρα­ψε και ο Λένιν, στον καπι­τα­λι­σμό έχου­με την δικτα­το­ρία της αστι­κής τάξης πάνω στην εργατική.

Κατοχή και απελευθέρωση

Η πρώ­τη φορά που το ΚΚΕ πήρε μέρος σε κυβέρ­νη­ση, συνερ­γα­ζό­με­νο με αστι­κά κόμ­μα­τα, ήταν το 1944, μετά την απε­λευ­θέ­ρω­ση της χώρας από τους Γερμανούς.

Οι εξε­λί­ξεις αυτές άρχι­σαν να δρο­μο­λο­γού­νται από το 1943, όταν το ΚΚΕ και το ΕΑΜ κάλε­σε επα­νει­λημ­μέ­νως τον Γεώρ­γιο Παπαν­δρέ­ου και την κυβέρ­νη­ση του Καΐ­ρου για ενό­τη­τα και από κοι­νού συμ­με­το­χή στην Αντί­στα­ση. Ο Παπαν­δρέ­ου όμως αρνή­θη­κε επί­μο­να την συνερ­γα­σία και απευ­θύν­θη­κε στην βρε­τα­νι­κή κυβέρ­νη­ση να κινή­σει τα νήμα­τα για την κατά­πνι­ξη του λαϊ­κού κινή­μα­τος μετά την απελευθέρωση.

Τον Ιού­λιο του 1943, θεω­ρώ­ντας ως ύψι­στο καθή­κον το αντι­φα­σι­στι­κό μέτω­πο, το ΕΑΜ-ΕΛΑΣ υπο­γρά­φει συμ­φω­νία  υπα­γω­γής του ΕΛΑΣ στο Στρα­τη­γείο της Μέσης Ανα­το­λής (ΣΜΑ), χάνο­ντας ένα μέρος από την αυτο­τέ­λειά του.

Να επι­ση­μά­νου­με ότι μπο­ρεί το ΚΚΕ να απο­τε­λού­σε τον αιμο­δό­τη του ΕΑΜ και να είχε τον καθο­δη­γη­τι­κό ρόλο, αλλά σε αυτό συμ­με­τεί­χαν και άλλες πολι­τι­κές δυνά­μεις και προ­σω­πι­κό­τη­τες, οι οποί­ες δεν είχαν κομ­μου­νι­στι­κό προ­σα­να­το­λι­σμό. Τέτοιες ήταν το Σοσια­λι­στι­κό κόμ­μα, το Αγρο­τι­κό κόμ­μα, ο Ηλί­ας Τσι­ρι­μώ­κος της Ένω­σης Λαϊ­κής Δημο­κρα­τί­ας, ο Στέ­φα­νος Σαρά­φης, ο Αλέ­ξαν­δρος Σβώ­λος, ο Άγγε­λος Αγγε­λό­που­λος (ο μετέ­πει­τα μεγα­λο­βιο­μή­χα­νος), ο μητρο­πο­λί­της Κοζά­νης Ιωα­κείμ, ο μητρο­πο­λί­της Ηλεί­ας Αντώ­νιος, ο πρώ­ην νομάρ­χης Νικό­λα­ος Ασκού­τσης και άλλοι. Για το λόγο αυτό, στα πλαί­σια του ΕΑΜ και στο όνο­μα της ενό­τη­τας, το ΚΚΕ ανα­γκα­ζό­ταν να κάνει αρκε­τούς συμβιβασμούς.

Τον Απρί­λη του 1944, δηλα­δή πριν από την απε­λευ­θέ­ρω­ση της Ελλά­δας, το ΕΑΜ και η κυβέρ­νη­ση του βου­νού (η ΠΕΕΑ), πήραν μέρος στο συνέ­δριο του Λιβά­νου όπου κάτω από την πίε­ση του βρε­τα­νι­κού στρα­τη­γεί­ου υπέ­γρα­ψαν την συμ­με­το­χή τους σε μια μετα­πο­λε­μι­κή κυβέρ­νη­ση. Σε αυτήν τον κύριο λόγο θα είχαν οι αστι­κές πολι­τι­κές δυνά­μεις, με πρω­θυ­πουρ­γό τον Γεώρ­γιο Παπανδρέου.

Η αντι­προ­σω­πεία του ΕΑΜ απο­τε­λεί­το από τους Αλ. Σβώ­λο (πρό­ε­δρο της κυβέρ­νη­σης του βου­νού), Αγγ. Αγγε­λό­που­λο, Ν. Ασκού­τση, Στ. Σαρά­φη, Δημ. Στρα­τή, Μιλτ. Πορ­φυ­ρο­γέν­νη και Πέτρο Ρού­σο, από τους οποί­ους μόνο οι δύο τελευ­ταί­οι ήταν στε­λέ­χη του ΚΚΕ.

Η συμ­φω­νία παρα­βί­α­ζε το συσχε­τι­σμό δυνά­με­ων και τις αρχές του εθνι­κο­α­πε­λευ­θε­ρω­τι­κού αγώ­να, ο οποί­ος από την πρώ­τη στιγ­μή έθε­τε το ζήτη­μα της έκβα­σης του αγώ­να προς τη λαϊ­κή δημο­κρα­τία. Το ΚΚΕ με το ΕΑΜ-ΕΛΑΣ είχε τον έλεγ­χο σχε­δόν ολό­κλη­ρης της Ελλά­δας, και αυτό δεν ελή­φθη υπό­ψη στην συμφωνία.

Οι λεπτο­μέ­ρειες της συμ­φω­νί­ας υπο­γρά­φη­καν τον Σεπτέμ­βρη του 1944 στην Καζέρ­τα της Ιτα­λί­ας, με την οποία επι­τρε­πό­ταν στους Άγγλους να στεί­λουν εκστρα­τευ­τι­κό σώμα στην χώρα μας, την στιγ­μή που ο ΕΛΑΣ ήδη απε­λευ­θέ­ρω­νε την Ελλάδα.

Το τότε Πολι­τι­κό Γρα­φείο του ΚΚΕ, χαρα­κτή­ρι­σε απα­ρά­δε­κτες τις υπο­χω­ρή­σεις που έκα­νε η αντιπρο­σωπεία στο Κάι­ρο, η οποία δεν τήρη­σε τις σχε­τι­κές κατευ­θύν­σεις που είχε. Όμως οι σύμ­μα­χοι του ΚΚΕ που συμ­με­τεί­χαν στην ΠΕΕΑ (την κυβέρ­νη­ση του βου­νού), θεώ­ρη­σαν ανα­γκαία τη συμ­φω­νία και τελι­κά η ΚΕ του ΚΚΕ, για να μην δια­τα­ρά­ξει την ενό­τη­τα του ΕΑΜ, στις 2–3 Αυγού­στου του 1944, την ενέκρινε.

Η συμ­φω­νία απο­τε­λού­σε έναν απα­ρά­δε­κτο συμ­βι­βα­σμό που έκα­νε το ΚΚΕ, επει­δή έδω­σε αντι­κει­με­νι­κά τη δυνα­τό­τη­τα στους Άγγλους ιμπε­ρια­λι­στές να προ­ω­θή­σουν με επι­τυ­χία τα σχέ­διά τους, να τσα­κί­σουν το κίνη­μα της εθνι­κής αντί­στα­σης, και να στη­ρί­ξουν ένο­πλα το δολο­φο­νι­κό όργιο κατά του ΚΚΕ.

Μετά την απε­λευ­θέ­ρω­ση, η εμπει­ρία από την ολι­γο­ή­με­ρη συμ­με­το­χή του ΚΚΕ και του ΕΑΜ στην κυβέρ­νη­ση Παπαν­δρέ­ου το 1944 (18 Οκτώ­βρη έως 30 Νοέμ­βρη) ήταν τραυ­μα­τι­κή, με τρα­γι­κές συνέ­πειες για το λαό.

Μέσα σε λίγες βδο­μά­δες, η Αστι­κή Τάξη με τη βοή­θεια των Άγγλων (60.000 Βρε­τα­νοί στρα­τιώ­τες βρέ­θη­καν στην ελεύ­θε­ρη Ελλά­δα εκεί­νες τις ημέ­ρες), κατόρ­θω­σε να ανα­συ­ντά­ξει όπως-όπως τις δυνά­μεις της, στρα­το­λό­γη­σε τους κρα­τού­με­νους ταγ­μα­τα­σφα­λί­τες και, αφού κατα­πά­τη­σε όλες τις συμ­φω­νί­ες περί αφο­πλι­σμού των γερ­μα­νο­ντυ­μέ­νων ταγ­μά­των ασφα­λεί­ας και της τιμω­ρί­ας των δοσί­λο­γων, οδή­γη­σε τα πράγ­μα­τα στη σύγκρου­ση, τα γνω­στά ως Δεκεμ­βρια­νά, κτυ­πώ­ντας το ΕΑΜ, τον ΕΛΑΣ και ματο­κυ­λώ­ντας την Αθήνα.

Αξί­ζει να μνη­μο­νεύ­σου­με ότι, στο ΕΑΜ και στο ΚΚΕ (παρά τις αντιρ­ρή­σεις τους), τα αστι­κά κόμ­μα­τα είχαν ανα­θέ­σει όλα τα οικο­νο­μι­κά υπουρ­γεία (οικο­νο­μι­κών, εθνι­κής οικο­νο­μί­ας, γεωρ­γί­ας δημο­σί­ων έργων και εργα­σί­ας) ενώ κρά­τη­σαν στα χέρια τους τα σημα­ντι­κά υπουρ­γεία αμύ­νης, δικαιο­σύ­νης και εσω­τε­ρι­κών. Οι έξη υπουρ­γοί-υφυ­πουρ­γοί του ΕΑΜ ήταν οι Σβώ­λος, Τσι­ρι­μώ­κος, Αγγε­λό­που­λος, Ασκού­τσης, και τα στε­λέ­χη του ΚΚΕ Πορ­φυ­ρο­γέ­νης και Ζέβγος.

Παρ’ όλα αυτά, στην προ­σπά­θεια του το ΕΑΜ να βάλει μπρο­στά την οικο­νο­μία και  να αρχί­σει η ανά­πτυ­ξη, και ανα­γκα­ζό­με­νο να συγκυ­βερ­νή­σει μέσα στα ασφυ­κτι­κά περι­θώ­ρια που του έθε­ταν τα άλλα κόμ­μα­τα και οι βιο­μή­χα­νοι, απο­δέ­χθη­κε τη μεί­ω­ση των εργα­τι­κών μισθών και τον περιο­ρι­σμό των δημο­σί­ων υπαλλήλων.

Επί­σης, λόγω του νέου νομί­σμα­τος, που μπή­κε σε κυκλο­φο­ρία για να αντι­κα­τα­στή­σει το παλιό, το ΕΑΜ χρεώ­θηκε την κατα­στρο­φή των μικρο­κα­τα­θε­τών, μιας και οι κατα­θέ­σεις τους εξα­νε­μί­στη­καν, ενώ το φάσμα της πεί­νας, λόγω του υπερ­πλη­θω­ρι­σμού, απλώ­θη­κε επι­κίν­δυ­να πάνω στις πόλεις. Από την άλλη, τα οικο­νο­μι­κά μέτρα εκεί­νης της κυβέρ­νη­σης και το νέο νόμι­σμα, ωφέ­λη­σαν μόνο τους επι­χει­ρη­μα­τί­ες, που λόγω της νέας ισο­τι­μί­ας είδαν τα χρέη τους προς το δημό­σιο να μηδενίζονται!

Σημεί­ω­ση: εάν τα μέτρα σας θυμί­ζουν τις κατα­στά­σεις της οικο­νο­μι­κής κρί­σης 2010–2020, έχε­τε από­λυ­τα δίκιο. Ο τρό­πος αντι­με­τώ­πι­σης των καπι­τα­λι­στι­κών κρί­σε­ων, παντού και πάντα, είναι ο ίδιος. Τα βάρη τα πλη­ρώ­νουν οι λαοί!

Ακό­μα και τα δύο νομο­σχέ­δια, που κατέ­θε­σαν οι Εαμί­τες υπουρ­γοί, για την «φορο­λό­γη­ση των πλου­τη­σά­ντων κατά την κατο­χή» και για την «εφά­παξ φορο­λο­γία αυτών που ωφε­λή­θη­καν από τον νομι­σμα­τι­κό πλη­θω­ρι­σμό», αναγκά­στηκαν να τα απο­σύ­ρουν λόγω των αντιρ­ρή­σε­ων του Λαϊ­κού Κόμ­μα­τος (Κ. Τσαλδάρης).

Το 1944 οι κομ­μου­νι­στές, στο όνο­μα της ομα­λό­τη­τας, συμ­με­τεί­χαν σε μια κυβέρ­νη­ση εθνι­κής ενό­τη­τας. Με τον τρό­πο αυτό ανα­γκά­στη­καν, να στη­ρί­ξουν την καπι­τα­λι­στι­κή ανά­πτυ­ξη (την οποία απαι­τού­σε η Αστι­κή Τάξη), φτά­νο­ντας στο σημείο να ανε­χθούν αντι­λαϊ­κά μέτρα και απο­φά­σεις με τα οποία ούτε συμ­φω­νού­σαν ούτε ήταν συμ­βα­τά με την ιδεολο­γία τους.

Για άλλη μια φορά απο­δεί­χθη­κε, ότι φιλο­λαϊκή δια­χεί­ρι­ση στα πλαί­σια του καπι­τα­λι­στι­κού συστή­ματος, δεν μπο­ρεί να υπάρ­ξει και ότι η συμ­με­το­χή κομ­μου­νι­στι­κού κόμ­μα­τος σε αστι­κή κυβέρ­νη­ση απο­τε­λεί ολέ­θριο λάθος. Το ΚΚΕ, παρά του ότι είχε τον έλεγ­χο της χώρας, έλα­βε μέρος σε μια κυβέρ­νη­ση που ήταν αντί­θε­τη με τα βασι­κό­τε­ρα στοι­χεία του προ­γράμ­μα­τός του.

Ας δού­με όμως πώς σχο­λιά­ζει τα γεγο­νό­τα της επο­χής ένας από τους κύριους πρω­τα­γω­νι­στές, αλλά από την αντί­θετη πλευ­ρά, ο τότε Πρω­θυ­πουρ­γός Γεώρ­γιος Παπαν­δρέ­ου, με την επι­στο­λή-άρθρο που δημο­σιεύ­τη­κε στις 2 Μαρ­τί­ου 1948 στην εφη­με­ρί­δα «ΚΑΘΗΜΕΡΙΝΗ»:

«Φίλε κ. Διευθυντά,

…Και ερχό­με­θα εις τον ιδι­κόν μας Δεκέμ­βριον. Γρά­φε­τε: «Ο Ύψι­στος μας έκα­με δώρον την Επα­νά­στα­σιν και τα Δεκεμ­βρια­νά. Διό­τι τι θα συνέ­βαι­νε αν δεν εγί­νο­ντο; Δια να μη γίνουν ήμε­θα τότε εις κάθε υπο­χώ­ρη­σιν έτοι­μοι. Θα εδί­δα­μεν εις τους Κομμου­νιστάς και ένα και δύο υπουρ­γεία, ακό­μα και πέντε. Σιγά – σιγά θα τους παρα­δί­δα­μεν, για να μη γίνει Επα­νά­στα­σις και την Διοί­κησιν και τον Στό­λον και τον Στρα­τόν. Θα τους τα εδί­δα­μεν όλα»…
…Η δια­φω­νία μου είναι από­λυ­τος. Οχι ότι δεν υπήρ­ξε «δώρον του Υψί­στου» ο Δεκέμ­βρης… Αλλά ότι «θα τους τα εδί­να­με όλα…». Διό­τι συνέ­βαι­νεν ακρι­βώς το αντί­θε­τον: «Τους τα επαίρ­ναμεν όλα…» Και διό­τι επε­μεί­να­μεν, απε­φά­σι­σαν την Στάσιν…».
Ο Γεώρ­γιος Παπαν­δρέ­ου, με τα λόγια του αυτά, εξη­γεί, σε όσους έχουν αμφι­βο­λί­ες, ότι η Αστι­κή Τάξη είναι διατε­θειμένη να δώσει μερι­κές υπουρ­γι­κές καρέ­κλες στους κομ­μου­νι­στές-εκπρο­σώ­πους της Εργα­τι­κής Τάξης, προ­κει­μέ­νου, στη συνέ­χεια, να τους τα πάρει όλα!

Και συνε­χί­ζει στην ίδια επιστολή:

«Οσοι θέλουν να κρί­νουν δικαί­ως εκεί­νην την επο­χήν, οφεί­λουν να ανα­πο­λή­σουν την κατά­στα­σιν του Απρι­λί­ου 1944, όταν ανέ­λα­βον την Κυβέρνησιν.
Εις την Ανα­το­λήν, αι ένο­πλοι δυνά­μεις μας είχον απο­συ­ντε­θεί από την Στά­σιν. Και εις την Ελλά­δα το ΚΚΕ είχε κατα­στή παντο­δύ­να­μον και είχε συγκρο­τή­σει και την Κυβέρ­νη­σιν των Βου­νών – την ΠΕΕΑ. Και η αγω­νία, από την οποία αδια­λεί­πτως κατει­χό­μην ήτο: Πως θα κατα­λύ­ε­το; Δύο ήσαν τα στά­δια δια να φθά­σω­μεν εις την Νίκην: Πρώ­τον, η έλευ­σις εις τας Αθή­νας! Και δεύ­τε­ρον, ο αφο­πλι­σμός του ΚΚΕ.
Δια να έλθω­μεν εις τας Αθή­νας ‑ως αντί­πα­λοι του ΚΚΕ- δεν διε­θέ­τα­μεν, δυστυ­χώς, ούτε εις το εσω­τε­ρι­κόν, ούτε εις το εξω­τε­ρι­κόν, ελλη­νι­κάς δυνά­μεις, αριθ­μη­τι­κώς επαρ­κείς διά να αντι­με­τω­πί­σουν τας μυριά­δας του ΕΛΑΣ, τακτι­κού και εφε­δρι­κού, καθώς και την ευρυ­τά­την συνω­μο­τι­κήν οργά­νω­σιν του ΕΑΜ. Αλλά δεν υπήρ­χον επί­σης τότε ούτε Βρε­τα­νι­καί δυνά­μεις δια­θέ­σι­μοι, διό­τι είχον απορ­ρο­φη­θή από τα τρία ευρω­παϊ­κά μέτωπα …».

…Ιδού, δια­τί, μόνον η συμ­με­το­χή του ΚΚΕ εις την Κυβέρ­νη­σίν μας ήνοι­γε τας πύλας της Ελλά­δος. Και δια τού­το την επε­δί­ω­ξα – και ευτυ­χώς κατωρθώθη…

…Το συμπέ­ρα­σμα είναι ότι ο Δεκέμ­βριος ημπο­ρεί να θεω­ρη­θή «δώρον του υψί­στου». Αλλά, δια να υπάρ­ξη ο Δεκέμ­βριος, έπρε­πε προη­γου­μέ­νως να είχω­μεν έλθει εις την Ελλά­δα. Και τού­το ήτο δυνα­τόν μόνο με την συμ­με­το­χήν και του ΚΚΕ εις την κυβέρνη­σιν, δηλα­δή με τον Λίβανον.
Και δια να ευρε­θούν εδώ οι Βρετα­νοί, οι οποί­οι ήσαν απα­ραί­τη­τοι δια την Νίκην, έπρε­πε προηγου­μένως να είχεν υπο­γρα­φή το Σύμ­φω­νον της Καζέρτας.

Και δια να γίνη η Στά­σις – «το δώρον του Υψί­στου» – έπρε­πε προη­γου­μέ­νως να επι­μεί­νω εις την άμε­σον απο­στρά­τευ­σιν του ΕΛΑΣ και να θέσω το ΚΚΕ ενώ­πιον του διλήμ­μα­τος ή να απο­δε­χθή ειρη­νι­κώς τον αφο­πλι­σμόν του ή να επι­χει­ρή­ση την Στά­σιν, υπό συν­θή­κας όμως πλέ­ον, αι οποί­αι ωδή­γουν εις την συντρι­βήν του.

Αυτή είναι η ιστο­ρι­κή αλήθεια».

Πόσο πιο ξεκά­θα­ρα μπο­ρεί να το δηλώ­σει ένας εκπρό­σω­πος της Αστι­κής Τάξης, πόσο πιο κυνι­κά να το ομο­λο­γή­σει, ότι ο μόνος τρό­πος για να κτυ­πη­θεί το εργα­τι­κό και λαϊ­κό κίνη­μα, όταν τού­το βρί­σκε­ται σε άνο­δο και απει­λεί την εξου­σία των αστών, είναι να επι­τρέ­ψουν στους εκπρο­σώ­πους του να πάρουν μέρος στην κυβέρ­νη­ση και αφού στη συνέ­χεια οι καπι­τα­λι­στές κατα­φέ­ρουν να ανα­συ­ντά­ξουν τις δυνά­μεις τους, μετά να το συντρίψουν!

Μετά τον εμφύλιο

Στις δεκα­ε­τί­ες του ’50-’60, επει­δή το ΚΚΕ ήταν εκτός νόμου, οι κομ­μου­νι­στές συμ­με­τεί­χαν σε έναν πλα­τύ κεντρο­α­ρι­στε­ρό σχη­μα­τι­σμό, την ΕΔΑ. Η ΕΔΑ ήταν ένας συνα­σπι­σμός του παρά­νο­μου ΚΚΕ με διά­φο­ρες πολι­τι­κές ομά­δες. Οι συνερ­γα­ζό­με­νες ομά­δες είχαν τόση δύνα­μη, που στις εκλο­γές του 1951 αρνή­θη­καν την συμ­με­το­χή στα ψηφο­δέλ­τια της ΕΔΑ (η οποία μπο­ρεί να ήταν σωτή­ρια), στους κατα­δι­κα­σμέ­νους σε θάνα­το Μπε­λο­γιάν­νη και Πλουμπίδη.

Η οπορ­του­νι­στι­κή στρο­φή που έκα­νε το ΚΚΕ το 1961 στο 8^ο συνέ­δριό του (με ηγε­σία τους Κολι­γιάν­νη, Παρ­τσα­λί­δη, Δημη­τρί­ου), με πρό­σχη­μα την βάρ­βα­ρη τρο­μο­κρα­τία που ασκού­σε το πολι­τι­κό σύστη­μα, προ­ώ­θη­σε ανοι­χτά την συνερ­γα­σία με την αστι­κή τάξη, στέλ­νο­ντας τον στό­χο για την Εξου­σία της Εργα­τι­κής Τάξης στις καλένδες.

Την περί­ο­δο αυτή, υιο­θε­τώ­ντας στο μέγι­στο βαθ­μό την τακτι­κή τής συνερ­γα­σί­ας με το δήθεν «προ­ο­δευ­τι­κό» τμή­μα της Αστι­κής Τάξης, κατέ­λη­ξαν στις εκλο­γές του 1964, σε πολ­λές εκλο­γι­κές περι­φέ­ρειες να μην κατε­βά­σουν υπο­ψη­φί­ους, καλώ­ντας τους οπα­δούς τους να ψηφί­σουν το κόμ­μα του Γ. Παπαν­δρέ­ου (ναι-ναι, αυτόν που με τις δολο­πλο­κί­ες του, 20 χρό­νια πριν τους είχε σύρει στον εμφύλιο!).

Την περί­ο­δο μάλι­στα των «Ιου­λια­νών» του 1965, η ΕΔΑ και οι κομ­μου­νι­στές έδω­σαν επα­νει­λημ­μέ­νως ψήφο εμπι­στο­σύ­νης στην κυβέρ­νη­ση Παπαν­δρέ­ου, δίχως να έχουν απαι­τή­σει την συμ­με­το­χή τους στην κυβέρ­νη­ση και δίχως να έχουν διεκ­δι­κή­σει κάποιο μέτρο σαν αντάλλαγμα!

Οι τερά­στιες λαϊ­κές κινη­το­ποι­ή­σεις την περί­ο­δο των «Ιου­λια­νών» δεν είχαν κανέ­να αντί­κρι­σμα, αφού τα αιτή­μα­τα δεν ξεπερ­νού­σαν τις επι­διώ­ξεις των αστι­κών κομμάτων.

Στην μεταπολίτευση

Αλλά και στη δεκα­ε­τία 1974–1984 όταν το Κομ­μου­νι­στι­κό Κόμ­μα κατέκ­τησε τη νομι­μο­ποί­η­σή του, συνέ­χι­σε να προ­σαρ­μό­ζει την πολι­τι­κή του στα πλαί­σια της συνερ­γα­σί­ας με την «καλή» αστι­κή τάξη, προ­σπα­θώ­ντας να δημιουρ­γη­θεί κοι­νό κυβερ­νη­τι­κό σχή­μα με το σοσιαλ­δη­μο­κρα­τι­κό κόμ­μα του Ανδρέα Παπανδρέου.

Αυτό ήταν απο­τέ­λε­σμα της εκτί­μη­σης που είχε το ΚΚΕ, ότι στην Ελλά­δα υπήρ­χε ένα τμή­μα της αστι­κής τάξης που το θεω­ρού­σε «καλό» και συνερ­γά­σι­μο, το οποίο το απο­κα­λού­σε «Εθνι­κή Αστι­κή Τάξη». Παρά τις όποιες προ­γραμ­μα­τι­κές διορ­θώ­σεις που είχαν γίνει στο 10^ο συνέ­δριο, δεν είχε μπο­ρέ­σει ακό­μα να απαλ­λα­γεί από την λογι­κή των «στα­δί­ων» τα οποία παρεμ­βάλ­λο­νταν του σοσια­λι­στι­κού μετασχηματισμού.

Με την πολι­τική όμως αυτή, άθε­λά του, περ­νού­σε στους οπα­δούς του το μήνυ­μα, ότι είναι δυνα­τόν μέσα στον καπι­τα­λι­σμό να υπάρ­ξει πραγ­μα­τι­κή αλλα­γή και ότι η επα­νά­στα­ση μπο­ρεί να περι­μέ­νει. Οι οπα­δοί του ΚΚΕ (κάτω και από την κρα­τι­κή τρο­μο­κρα­τία που είχαν υπο­στεί τις προη­γού­με­νες δεκα­ε­τί­ες ), άρχι­σαν να πιστεύ­ουν ότι δεν είναι και τόσο κακό να ψηφί­ζουν φιλε­λεύ­θε­ρα και σοσιαλδη­μοκρατικά κόμ­μα­τα. Με άλλα λόγια η λαν­θα­σμέ­νη πολι­τι­κή του ΚΚΕ, έσπρω­χνε τους ψηφο­φό­ρους του στην αγκα­λιά των Αστι­κών κομμάτων.

Η εμπει­ρία όμως του ΚΚΕ από συμ­με­το­χή σε κυβερνή­σεις δεν περιο­ρί­ζε­ται στο 1944. Το 1989 συμ­με­τέ­χο­ντας στον συμ­μα­χι­κό σχη­μα­τι­σμό «ΣΥΝΑΣΠΙΣΜΟΣ της ΑΡΙΣΤΕΡΑΣ και της ΠΡΟΟΔΟΥ» υπέ­κυ­ψε στις πιέ­σεις των συμ­μάχων του, και, ενώ το αστι­κό πολι­τι­κό σύστη­μα ήταν σε δύσκο­λη θέση μην μπο­ρώ­ντας να σχη­μα­τί­σει κυβέρ­νη­ση, στή­ριξε την αστι­κή κυβέρ­νη­ση «Τζα­νε­τά­κη».

Το ΚΚΕ βρέ­θη­κε στο δίλημ­μα, να δεχθεί την συγκρό­τη­ση κυβέρ­νη­σης ή να αρνη­θεί την συμ­με­το­χή του, οπό­τε δεν θα συγκρο­τεί­το κυβέρ­νη­ση και θα ξανα­γι­νό­ντου­σαν εκλο­γές. Στην περί­πτω­ση όμως αυτή, θα παρα­γρα­φό­ταν το τερά­στιο «σκάν­δα­λο Κοσκω­τά», και το βάρος της παρα­γρα­φής θα το έρι­χναν στις πλά­τες του ΚΚΕ, κατη­γο­ρώ­ντας το για συγκάλυψη.

Τελι­κά (μετά από πίε­ση και της ομά­δας Δαμα­νά­κη-Δρα­γα­σά­κη-Φαρά­κου στο εσω­τε­ρι­κό του κόμ­μα­τος), το ΚΚΕ συμ­φώ­νη­σε στην προ­σω­ρι­νή κυβέρ­νη­ση ειδι­κού σκο­πού, με τους όρους, να μην βάλει δικούς του υπουρ­γούς και να μην είναι πρω­θυ­πουρ­γός ο Κων­στα­ντί­νος Μητσοτάκης.

Από την μεριά τού ΣΥΝΑΣΠΙΣΜΟΥ υπουρ­γο­ποι­ή­θη­καν οι Φώτης Κου­βέ­λης (από την ΕΑΡ), ο Νίκος Κων­στα­ντό­που­λος (της Σοσια­λι­στι­κής Πορεί­ας), ο Αλέ­ξαν­δρος Μυλω­νάς (της Δημο­κρα­τι­κής Ένω­σης) και ο Θεο­χά­ρης Παπα­μάρ­γα­ρης (συνερ­γα­ζό­με­νος).

Μετά 3 μήνες και την ολο­κλή­ρω­ση της δια­δι­κα­σί­ας για την συγκρό­τη­ση του ειδι­κού δικα­στη­ρί­ου που θα εξέ­τα­ζε το σκάν­δα­λο Κοσκω­τά, η κυβέρ­νη­ση στις 7/10/1989 παραι­τή­θη­κε και ξανά­γι­ναν εκλογές.

Στις εκλο­γές του Νοέμ­βρη του 1989, πάλι δεν μπό­ρε­σε να σχη­μα­τι­σθεί αυτο­δύ­να­μη κυβέρ­νη­ση. Το ΚΚΕ μετά από πιέ­σεις των συμ­μά­χων του στον ΣΥΝΑΣΠΙΣΜΟ ΤΗΣ ΑΡΙΣΤΕΡΑΣ ΚΑΙ ΤΗΣ ΠΡΟΟΔΟΥ και της δεξιάς ρεφορ­μι­στι­κής ομά­δας του κόμ­μα­τος, απο­δέ­χθη­κε να λάβει μέρος στην  μετα­βα­τι­κή (και στη συνέ­χεια υπη­ρε­σια­κή) κυβέρ­νη­ση «Ζολώ­τα» μαζί με το ΠΑΣΟΚ και την ΝΔ.

Στην κυβέρ­νη­ση αυτή (η οποία διήρ­κε­σε μέχρι τον Απρί­λη του 1990) το ΚΚΕ είχε μόνο έναν υπουρ­γό, τον Ι. Δρα­γα­σά­κη, ο οποί­ος στη συνέ­χεια απο­χώ­ρη­σε από το ΚΚΕ μαζί με όλη την ομά­δα που ζήτα­γε την αυτο­διά­λυ­ση του κόμ­μα­τος, και τον ξανα­εί­δα­με υπουρ­γό στην κυβέρ­νη­ση ΣΥΡΙΖΑ-ΑΝΕΛ.

Η συμ­με­το­χή και στή­ρι­ξη των δύο κυβερ­νή­σε­ων του 1989 — 1990 από τυπι­κή πλευ­ρά δεν απο­τε­λού­σε παρα­βί­α­ση του Προ­γράμ­μα­τος του ΚΚΕ, που είχε ψηφι­στεί στο 10ο Συνέ­δριο, δεδο­μέ­νου ότι «γενι­κά» ήταν ενταγ­μέ­νη στη λογι­κή συνερ­γα­σί­ας με αστι­κές πολι­τι­κές δυνά­μεις και συμ­με­το­χής σε αστι­κές κυβερνήσεις.

Ίσα-ίσα μάλι­στα, που με τη στά­ση αυτή θεω­ρού­νταν ότι η Αρι­στε­ρά και το ΚΚΕ (ως μέρος της), θα έμπαι­ναν στο επί­κε­ντρο των πολι­τι­κών εξε­λί­ξε­ων και θα απο­κτού­σαν ενερ­γό ρόλο. Στην πραγ­μα­τι­κό­τη­τα όμως το λαϊ­κό κίνη­μα γινό­ταν ουρά των αστι­κών επιλογών.

Η συμ­με­το­χή στις κυβερ­νή­σεις εξέ­φρα­ζε την οπορ­του­νι­στι­κή αντί­λη­ψη ότι, όταν το αστι­κό πολι­τι­κό σύστη­μα δυσκο­λεύ­ε­ται να εξα­σφα­λί­σει στα­θε­ρή αστι­κή κυβέρ­νη­ση, δεν απο­τε­λεί θέμα αρχής για το Κομ­μου­νι­στι­κό Κόμ­μα να μην μετέ­χει, ή να μην στη­ρί­ζει κυβέρ­νη­ση για τη στα­θε­ρο­ποί­η­ση της κατάστασης.

Αντί το ΚΚΕ να δια­παι­δα­γω­γεί τον λαό, ότι σε περί­πτω­ση αστά­θειας του πολι­τι­κού συστή­μα­τος θα πρέ­πει αυτός να την αξιο­ποιεί για να απο­κο­μί­σει οφέ­λη και όχι να την φοβά­ται, κατά­φερ­νε το αντί­θε­το, το οποίο ήταν εις βάρος των λαϊ­κών συμφερόντων.

Επί­σης η συμ­με­το­χή του ΚΚΕ σε συμ­μα­χι­κά σχή­μα­τα, όπως του ΕΑΜ, της ΕΔΑ, του ΣΥΝΣΠΙΣΜΟΥ, απο­δεί­χθη­κε ότι ανα­γκά­ζει τους κομ­μου­νι­στές να κάνουν απα­ρά­δε­κτες υπο­χω­ρή­σεις που έχουν άσχη­μο αντί­κτυ­πο στα λαϊ­κά συμφέροντα.

Μετά το 1991

Μετά τις μεγά­λες ανα­τρο­πές του 1991, την διά­λυ­ση του σοσια­λι­στι­κού στρα­το­πέ­δου και την διά­σπα­ση του κόμ­μα­τος, άρχι­σε μια μακρο­χρό­νια και εξα­ντλη­τι­κή προ­σπά­θεια ξανα­δια­βά­σμα­τος της ιστο­ρί­ας του Ελλη­νι­κού και του παγκό­σμιου κομ­μου­νι­στι­κού κινήματος.
Κατα­νο­ή­θη­κε πέραν πάσης αμφι­βο­λί­ας, ότι η συνερ­γα­σία ενός επα­να­στα­τι­κού κόμ­μα­τος με οποια­δή­πο­τε άλλο κόμ­μα, πάντα γίνε­ται με υπο­χω­ρή­σεις του επα­να­στα­τι­κού κόμ­μα­τος από τον στρα­τη­γι­κό του στό­χο. Και αυτό έχει μόνο αρνη­τι­κές συνέ­πειες για το λαό.

Στην μελέ­τη που συνε­χί­ζε­ται, εντο­πί­σθη­καν πολ­λά από τα λάθη στρα­τη­γι­κής τού ΚΚΕ, και έγι­νε μεγά­λη προ­σπά­θεια διόρ­θω­σής τους. Απο­τέ­λε­σμα αυτής της δια­δι­κα­σί­ας ήταν η θέση του ΚΚΕ το 2012, που ξάφ­νια­σε όλους τους ψηφο­φό­ρους, ότι δεν πρό­κει­ται να λάβει μέρος σε αστι­κή κυβέρ­νη­ση. Αυτό του στοί­χι­σε ακρι­βά στην εκλο­γι­κή του δύνα­μη, αλλά βοή­θη­σε το λαϊ­κό κίνη­μα να μην συμ­βι­βα­στεί στα χρό­νια της κρί­σης, αλλά να προ­βάλ­λει δυνα­μι­κά τα δικά του αιτήματα.

Το 2013 στο 19^ο συνέ­δριό του, το ΚΚΕ ξεκα­θά­ρι­σε μια για πάντα, ότι, όχι μόνο δεν θα στη­ρί­ξει καμία κυβέρ­νη­ση στα πλαί­σια του αστι­κού συστή­μα­τος, αλλά επι­πλέ­ον κάλε­σε τον λαό να συν­δέ­σει τους αγώ­νες για καλυ­τέ­ρευ­ση των συν­θη­κών ζωής, με τον στό­χο της σοσια­λι­στι­κής επανάστασης.

Η επα­να­στα­τι­κή αυτή τοπο­θέ­τη­ση, βοή­θη­σε το ΚΚΕ το 2015, τότε που το πολι­τι­κό σύστη­μα βρι­σκό­ταν σε κρί­ση, να μην ενδώ­σει στις πιέ­σεις που του έγι­ναν, και δεν έλα­βε μέρος στην κυβέρ­νη­ση ΣΥΡΙΖΑ-ΑΝΕΛ. Με τον τρό­πο αυτό, τότε που μερί­δα του λαού περιό­ρι­σε τους αγώ­νες του επει­δή ενα­πό­θε­σε τις ελπί­δες του στην «αρι­στε­ρή» κυβέρ­νη­ση, οι κομ­μου­νι­στές μπό­ρε­σαν να περά­σουν σε πλα­τιά λαϊ­κά στρώ­μα­τα το πνεύ­μα της αντί­στα­σης και του αγώνα.

Επο­μέ­νως δεν υπάρ­χει λοι­πόν κανέ­νας λόγος να ανα­ρω­τιέ­σαι εάν το ΚΚΕ θα λάβει μέρος σε αστι­κή κυβέρ­νη­ση. Το ζήτη­μα αυτό έχει ξεκαθαριστεί.

Το ΚΚΕ θα λάβει μέρος μόνο σε μια επα­να­στα­τι­κή κυβέρ­νη­ση που θα έχει στό­χο την εργα­τι­κή εξου­σία και τον σοσια­λι­στι­κό μετα­σχη­μα­τι­σμό της κοι­νω­νί­ας. Θα συμ­με­τέ­χει σε κυβέρ­νη­ση όπου ο λαός θα έχει πάρει την από­φα­ση να κοι­νω­νι­κο­ποι­ή­σει τα συγκε­ντρω­μέ­να μέσα παρα­γω­γής και να επι­βάλ­λει τον εργα­τι­κό έλεγ­χο στην οικονομία.

Επει­δή μόνο αυτό αντα­πο­κρί­νε­ται στις ανά­γκες των εργα­ζο­μέ­νων και των λαϊ­κών στρωμάτων.

Εάν εσύ θέλεις να δεις το ΚΚΕ να συμ­με­τέ­χει σε κυβέρ­νη­ση, τότε θα πρέ­πει να συμπο­ρευ­τείς μαζί του και να συμ­με­τέ­χεις στους κοι­νω­νι­κούς αγώνες.
Στο χέρι μας είναι να δημιουρ­γή­σου­με μια μεγά­λη λαϊ­κή πλειο­ψη­φία για να εφαρ­μό­σου­με αυτά που προ­τεί­νει το Κ.Κ.Ε.

Να είστε καλά και να αγωνίζεστε!
Γεια χαρά