Το πρώτο περπάτημα στο διάστημα και η απήχησή του στη Ελλάδα

Γρά­φει ο Αλέ­κος Χατζη­κώ­στας //

Στις 18/3 1965 ο Σοβιε­τι­κός κοσμο­ναύ­της Αλε­ξέι Λεό­νοφ γίνε­ται ο πρώ­τος άνθρω­πος που «περ­πά­τη­σε» στο Διά­στη­μα. Η ανθρω­πό­τη­τα γεμά­τη θαυ­μα­σμό παρα­κο­λου­θεί το τερά­στιο αυτό επι­στη­μο­νι­κό επί­τευγ­μα που μόνο σε βιβλία επι­στη­μο­νι­κής φαντα­σί­ας είχε γνωρίσει.

Ήταν μία ακό­μη από­δει­ξη για τις δυνα­τό­τη­τες που ξανοί­χτη­καν με την οικο­δό­μη­ση του σοσια­λι­σμού στην ΕΣΣΔ.

Τι προηγήθηκε

Ο Αλε­ξέι Λεό­νοφ ήταν ένας από τους 20 πιλό­τους της Σοβιε­τι­κής Πολε­μι­κής Αερο­πο­ρί­ας που επε­λέ­γη­σαν να απο­τε­λέ­σουν την πρώ­τη ομά­δα κοσμο­ναυ­τών στα 1960. Ο Α. Λεό­νοφ ήταν μέλος του Κομ­μου­νι­στι­κού Κόμ­μα­τος της Σοβιε­τι­κής Ένω­σης (ΚΚΣΕ), βρα­βευ­μέ­νος μετα­ξύ άλλων με το παρά­ση­μο «Λένιν» (δις), τον τίτλο του «Ήρωα της Σοβιε­τι­κής Ένω­σης» (δις), κ.α. Ο δια­στη­μι­κός περί­πα­τος εκτός οχή­μα­τος είχε προ­γραμ­μα­τι­σθεί να γίνει με την απο­στο­λή του προ­γράμ­μα­τος «Βοστόκ 11» 11, αλλά αυτή ακυ­ρώ­θη­κε και έτσι το ιστο­ρι­κό γεγο­νός συνέ­βη κατά την πτή­ση του «Βοσχόντ 2». Ο Λεό­νοφ είχε περά­σει δεκα­ο­κτώ μηνών εντα­τι­κή εξά­σκη­ση σε συν­θή­κες έλλει­ψης βαρύ­τη­τας και ειδι­κή εκπαί­δευ­ση για την αποστολή.

Το γεγονός

Ο Λεό­νοφ έμει­νε έξω από το δια­στη­μι­κό σκά­φος για 12 λεπτά και εννέα δευ­τε­ρό­λε­πτα συν­δε­δε­μέ­νος με το σκά­φος με ένα καλώ­διο παρο­χών μήκους 5,35 μ. Στο τέλος του δια­στη­μι­κού περι­πά­του, η δια­στη­μι­κή στο­λή του Λεό­νοφ είχε διο­γκω­θεί στο κενό του δια­στή­μα­τος, σε σημείο όπου δεν μπο­ρού­σε να εισέλ­θει εκ νέου στον αερο­φρά­κτη προ­κει­μέ­νου να επι­στρέ­ψει στο σκά­φος. Έτσι, άνοι­ξε μια βαλ­βί­δα για να μπο­ρέ­σει κάποια από την πίε­ση εντός της στο­λής να εκτο­νω­θεί και να μικρύ­νει ο όγκος της στο­λής. Με αυτόν τον τρό­πο, με μεγά­λη δυσκο­λία μπό­ρε­σε να εισέλ­θει πάλι μέσα στην κάψουλα.

Η απήχηση στην Ελλάδα

Το θαυ­μα­στό αυτό επί­τευγ­μα γίνε­ται πρω­το­σέ­λι­δο στις εφη­με­ρί­δες της χώρας μας (ΦΩΤΟ) όπως άλλω­στε και σε ολό­κλη­ρο τον κόσμο, ενώ ανα­γρά­φο­νται πλή­θος λεπτο­με­ρειών που γεμί­ζουν ολό­κλη­ρες σελίδες.

Η ανακοίνωση του ΤΑΣ (Από ΕΛΕΥΘΕΡΙΑ 19/3/1965)

«Την 11.30 ώραν Μόσχας δια πρώ­την φοράν άνθρω­πος εξήλ­θεν κατά την πτή­σιν του δια­στη­μο­πλοί­ου «Βοσχόντ 2» του θαλα­μί­σκου του σκά­φους, εις το διά­στη­μα. Κατά την 2αν επι­στρο­φήν πέριξ της γης ο δεύ­τε­ρος πιλό­τος Αλε­ξέι Λεό­νωφ, αντι­συ­νταγ­μα­τάρ­χης και πιλό­τος – αστρο­ναύ­της εξήλ­θε εις το διά­στη­μα με ειδι­κόν σκά­φαν­δρον, εφο­δια­σμέ­νον με αυτό­νο­μον σύστη­μα εξα­σφα­λί­ζον τους όρους ζωής, απε­μα­κρύν­θη από του σκά­φους εις από­στα­σιν 5 περί­που μέτρων, ενέρ­γη­σε τας προ­βλε­πο­μέ­νας έρευ­νας και παρα­τη­ρή­σεις και επέ­στρε­ψεν σώος και αβλα­βής εις το σκάφος.

Η έξο­δος του Α. Λεό­νωφ εκ του σκά­φους εις το διά­στη­μα, η εργα­σία την οποία επραγ­μα­το­ποί­η­σεν εντός του σκά­φους και η επι­στρο­φή του εις αυτό μετε­δό­θη­σαν υπό συστή­μα­τος τηλε­ο­ρά­σε­ως του σκά­φους εις την γην και κατε­γρά­φη υπό του δικτύ­ου επι­γεί­ων σταθ­μών παρα­τη­ρή­σε­ως. Ο Λεό­νωφ ησθά­νε­το άρι­στα όταν ευρί­σκε­το εκτός του σκά­φους και μετά την επι­στρο­φήν του εις αυτό. Ο κυβερ­νή­της του Βοσχόντ 2» Μπε­λιά­εφ έχει επί­σης άρι­στα εις την υγεί­αν του.

Κατά την πτή­σιν του «Βοσχόντ 2» θα γίνουν επε­ξερ­γα­σία των συστη­μά­των του δια­στη­μο­πλοί­ου (ιατρο­βιο­λο­γι­καί έρευ­ναι των συν­θη­κών δια­στη­μι­κής πτή­σε­ως και άλλαι δια­στη­μι­καί έρευ­ναι. Οι Μπε­λιόφ και Λεό­νωφ συνε­χί­ζουν τας εργα­σί­ας των συμ­φώ­νως προς το πρό­γραμ­μα. Όλα τα συστή­μα­τα του δια­στη­μο­πλοί­ου λει­τουρ­γούν κανονικώς».

Το μήνυ­μα του Λ. Μπρέζ­νιεφ γραμ­μα­τέα της Κ.Ε του ΚΚΣΕ: «Ότι εκτε­λέ­σα­τε υπερ­βαί­νει την φαντα­σί­αν. Με ζωη­ράν συγκί­νη­σιν όλοι μας παρα­κο­λου­θη­σα­μεν σήμε­ρον εις την τηλε­ό­ρα­σιν το κατόρ­θω­μά σας και την αλη­σμό­νη­τον έξο­δον του ανθρώ­που εις τον κοσμι­κόν χλώ­ρον. Σας ευχό­με­θα καλήν συνέ­χειαν της πτή­σε­ως, καλήν επά­νο­δον και σας ανα­μέ­νο­μεν εις την πρω­τεύ­ου­σαν μας Μόσχα»

Το δε μήνυ­μα της Κ.Ε του ΚΚΣΕ και του Προ­ε­δρεί­ου του Ανω­τά­του Σοβιέτ ανέ­φε­ρε: «Ο κόσμος γνω­ρί­ζει ότι τα πλέ­ον τλμη­ρά επι­στη­μο­νι­κά πει­ρά­μα­τα εις το διά­στη­μα πραγ­μα­το­ποιού­νται εις την ΕΣΣΔ. Αλλά αυτό το οποίο επραγ­μα­το­ποι­ή­σα­τε υπερ­βαί­νει ότι μπο­ρεί κανείς να φαντα­σθή. Ο άθλος σας συμ­βάλ­λει εις την ειρή­νην και πρό­ο­δον της ανθρω­πό­τη­τος» (Από ΜΑΚΕΔΟΝΙΑ 19/3/1965)

Το μέλλον του Α. Λεόνοφ

Το έτος 1968, ο Λεό­νοφ επι­λέ­χθη­κε ως κυβερ­νή­της του δια­στη­μό­πλοιου Σογιούζ που θα πραγ­μα­το­ποιού­σε επαν­δρω­μέ­νη περι­φο­ρά της Σελή­νης . Δεδο­μέ­νου όμως ότι όλες οι μη επαν­δρω­μέ­νες δοκι­μα­στι­κές πτή­σεις του έργου, κυρί­ως οι δοκι­μές του πυραύ­λου Ν1, απέ­τυ­χαν, και δεδο­μέ­νου ότι με το Απόλ­λων 8 οι ΗΠΑ έκα­ναν την πρώ­τη επαν­δρω­μέ­νη περι­φο­ρά γύρω από τη Σελή­νη, η Σοβιε­τι­κή πτή­ση ακυ­ρώ­θη­κε. Ο Λεό­νοφ είχε, επί­σης, επι­λε­γεί να είναι ο πρώ­τος Σοβιε­τι­κός κοσμο­ναύ­της που θα πατού­σε στη Σελή­νη. Το σχέ­διο αυτό ακυ­ρώ­θη­κε επίσης.

Στη συνέ­χεια, ο Λεό­νοφ είχε επι­λε­χθεί ως κυβερ­νή­της της απο­στο­λής του 1971 Soyuz 11-Σαλιούτ 1, της πρώ­της απο­στο­λής επάν­δρω­σης δια­στη­μι­κού σταθ­μού, αλλά το πλή­ρω­μά του αντι­κα­τα­στά­θη­κε με το εφε­δρι­κό πλή­ρω­μα. Ο Λεό­νοφ θα ήταν ο κυβερ­νή­της της επό­με­νης απο­στο­λής στο Σαλιούτ 1, αλλά αυτή ακυ­ρώ­θη­κε μετά το θάνα­το των μελών του πλη­ρώ­μα­τος του Σογιούζ 11, και ο δια­στη­μι­κός σταθ­μός τέθη­κε εκτός τρο­χιάς. Οι δυο επό­με­νοι σταθ­μοί Σαλιούτ χάθη­καν κατά την εκτό­ξευ­ση ή αμέ­σως μετά. Το δεύ­τε­ρο ‑και τελευ­ταίο- ταξί­δι του Λεό­νοφ στο διά­στη­μα ήταν επί­σης σημα­ντι­κό. Το 1975 ήταν κυβερ­νή­της της πρώ­της κοι­νής Αμε­ρι­κα­νο-Σοβιε­τι­κής απο­στο­λής, της απο­στο­λής Απόλ­λο-Σογιούζ, κατά τη διάρ­κεια της οποί­ας ένα Σοβιε­τι­κό σκά­φος (το Σογιούζ 19) και ένα αμε­ρι­κα­νι­κό σκά­φος του προ­γράμ­μα­τος Απόλ­λων συν­δέ­θη­καν σε τρο­χιά, δημιουρ­γώ­ντας έναν κοι­νό χώρο δια­βί­ω­σης και για τα δυο πλη­ρώ­μα­τα. Αυτή ήταν η πρώ­τη κοι­νή απο­στο­λή ΗΠΑ-ΕΣΣΔ.

Ο Λεό­νοφ ήταν επί­σης πολύ καλός ζωγρά­φος και επι­με­λή­θη­κε πολ­λές φορές την εικο­νο­γρά­φη­ση σχε­τι­κών με το διά­στη­μα άρθρων, περιο­δι­κών και εφη­με­ρί­δων. Ο Λεό­νοφ πήρε χρω­μα­τι­στά μολύ­βια και χαρ­τί στο διά­στη­μα, όπου ζωγρά­φι­σε τη Γη και έφτια­ξε τα πορ­τρέ­τα των αστρο­ναυ­τών του Απόλ­λων με τους οποί­ους πέτα­ξε κατά τη διάρ­κεια της απο­στο­λής Απόλ­λο- Σογιουζ. Πέθα­νε τον Οκτώ­βρη του 2019 (Είχε γεν­νη­θεί στα 1934).

Ν. Μπε­λο­γιάν­νης Ν. Πλου­μπί­δης – Στο σπί­τι των ηρώων