Σαν σήμε­ρα στις 30- Αυγ-1929, η κυβέρ­νη­ση Βενι­ζέ­λου ανα­θέ­τει στον Αλκι­βιά­δη Κοκ­κι­νά­κη, χημι­κό μηχα­νι­κό έλλη­να πρό­σφυ­γα από τη Ρωσία και πρώ­ην Διοι­κη­τή της Πυρο­σβε­στι­κής Υπη­ρε­σί­ας της (Αγί­ας) Πετρού­πο­λης, τη μελέ­τη και οργά­νω­ση Πυρο­σβε­στι­κής Υπη­ρε­σί­ας στην Ελλά­δα.

ℹ️ Αλκιβιάδης Κοκκινάκης

ΠΥ — Ιππή­λα­τη χει­ρα­ντλία πυρό­σβε­σης 1800

Η αρμο­διό­τη­τα και η ευθύ­νη για τη λήψη μέτρων οργά­νω­σης της πυρα­σφά­λειας της χώρας μετά την ανα­κή­ρυ­ξη της Ανε­ξαρ­τη­σί­ας της, ανα­τέ­θη­κε ‑με Διά­ταγ­μα του 1833, στους Νομάρ­χες, ενώ παράλ­λη­λα,  «Δήμοι» και κοι­νό­τη­τες ήταν υπο­χρε­ω­μέ­νοι να δια­θέ­τουν τα «ανα­γκαία μέσα και εργα­λεία για την κατά­σβε­ση των πυρ­κα­γιών, καθώς και προ­σω­πι­κό», τους «Ειρη­νο­φύ­λα­κες», που επι­στρά­τευαν μετα­ξύ των παρευ­ρι­σκό­με­νων και μη, πολί­τες για την κατά­σβε­ση της πυρ­κα­γιάς (και όχι μόνο).

ΣΣ|> «Ειρη­νο­φύ­λα­κας»:Κατ’ ευφη­μι­σμό ονο­μα­σία για τον δημο­τι­κό αστυ­νό­μο – αστυ­φύ­λα­κα — χωρο­φύ­λα­κα μέσα 19ου αιώ­να (μετά το 1831).
Ο κάθε δήμαρ­χος διό­ρι­ζε για την «πάτα­ξιν» των κακών και την «τήρη­σιν της τάξε­ως» αστυ­νο­μι­κούς τους δικούς του ανθρώ­πους (κομ­μα­τάρ­χες και μπρά­βους) που ο λαός τους έλε­γε «καπου­κε­χα­γιά­δες»
Στην αρχή δεν είχαν δική τους στο­λή και φορού­σε ο καθέ­νας ό,τι του κατέβαινε.
Κρα­τού­σαν το πρώ­το στην ελλη­νι­κή ιστο­ρία γκλομπ 75εκ μήκους και πάχους 3εκ για να επι­βάλ­λουν την τάξη, με την επι­γρα­φή «η ισχύς του νόμου», που αργό­τε­ρα έγι­νε χον­δρό (5–7εκ) ρόπα­λο με μια σιδε­ρέ­νια μπά­λα στην άκρη, που «άνοι­ξε πολ­λά κεφά­λια πολι­τών επί τριά­ντα περί­που χρόνια»
(βλ Γιάν­νης Και­ρο­φύ­λας, Η ιστο­ρία της συνοι­κί­ας του Ψυρή, εκδ Φιλιπ­πό­της, Αθή­να 2000).
Στις 31-Οκτ-1865 από το πλή­θος των φοι­τη­τών που είχε συγκε­ντρω­θεί στη πλα­τεία Ομο­νοί­ας, ξεκί­νη­σε μια πορεία-δια­δή­λω­ση προς τα Ανά­κτο­ρα, με κύριο σύν­θη­μα και απαί­τη­ση την απο­πο­μπή του αυλι­κού συμ­βού­λου Βίλ­χελμ Σπόνεκ.
Πλή­θος αστυ­φυ­λά­κων («Ειρη­νο­φύ­λα­κες», όπως ονο­μά­ζο­νταν τότε), επέ­πε­σε με ρόπα­λα και γρο­θιές ενα­ντί­ον του πλή­θους, με σκο­πό να το δια­λύ­σει, και έτσι η δια­δή­λω­ση κατέ­λη­ξε σε συμπλο­κή με δεκά­δες τραυματίες.
Αμέ­σως κινη­το­ποι­ή­θη­καν οι δυνά­μεις του Στρα­τού που βρί­σκο­νταν στην πρω­τεύ­ου­σα, και κατέ­λα­βαν θέσεις γύρω από τα Ανά­κτο­ρα, απο­κλεί­ο­ντάς τα.
Ωστό­σο, οι ταρα­χές συνε­χί­στη­καν και την επό­με­νη μέρα, 1η Νοεμ­βρί­ου, με τους φοι­τη­τές να οχυ­ρώ­νο­νται μέσα στο Πανε­πι­στή­μιο, φωνά­ζο­ντας συνε­χώς «Ζήτω ο Βασι­λιάς» και «Κάτω ο Σπό­νεκ», ενώ απο­σπά­σμα­τα του Πυρο­βο­λι­κού (!) έκα­ναν την εμφά­νι­σή τους στην πλα­τεία Ομο­νοί­ας |> βλ Εδώ.
Αμη­χα­νία στους ειρη­νο­φύ­λα­κες και τους στρα­τιώ­τες, μέχρι που ο Ρόκ­κος Χοϊ­δάς σήκω­σε το ρόπα­λο ψηλά και φώνα­ξε: «Ζήτω η Ελλάς». (Ελέ­νη Πριο­βό­λου, Όπως ήθε­λα να ζήσω, Καστα­νιώ­της, Αθή­να 2009).

Ειδι­κά στα Δημό­σια κτί­ρια την αρμο­διό­τη­τα και την ευθύ­νη κατά­σβε­σης πυρ­κα­γιών είχε ο στρα­τός και συγκε­κρι­μέ­να οι Λόχοι Σκα­πα­νέ­ων (…τι αξία είχε ο φτω­χός λαου­τζί­κος, που ζού­σε στο που­θε­νά και σε αυτο­σχέ­διες παράγκες).
Στις 19-Δεκ-1849 κατα­στρά­φη­κε από πυρ­κα­γιά το αρχο­ντι­κό της Δού­κισ­σας της Πλα­κε­ντί­ας.
Μια πυρ­κα­γιά που κατέ­δει­ξε την αδυ­να­μία του υφι­στά­με­νου συστή­μα­τος πυρό­σβε­σης και απα­σχό­λη­σε για και­ρό τους αρι­στο­κρα­τι­κούς κύκλους της τότε Αθη­ναϊ­κής κοι­νω­νί­ας, με απο­τέ­λε­σμα ο τότε Υπουρ­γός Στρα­τιω­τι­κών Δημή­τριος Καλ­λέρ­γης, να συγκρο­τή­σει ειδι­κό Στρα­τιω­τι­κό Τμή­μα απο­κλει­στι­κής πυρο­σβε­στι­κής αποστολής.

ΣΣ |> Μια ακό­μη «φιλέλ­λην» και «ευερ­γέ­τις» η Plaisance, Sophie de Marbois  (Σοφία ντε Μαρ­μπουά Πλε­ζάνς) της Πλα­κε­ντί­ας, γεν­νη­μέ­νη στη Φιλα­δέλ­φεια των Η.Π.Α, δού­κισ­σα μετά το γάμο στα 17 της με το Γάλ­λο στρα­τη­γό Σαρλ Λεμπρέν, υπα­σπι­στή του Ναπο­λέ­ο­ντα και ιδιο­κτή­τη ενός ασή­μα­ντου κρα­τι­δί­ου (δου­κά­του) στη Βόρειο Ιταλία.
Ήρθε στην Ελλά­δα, μετά από συμ­φω­νία με τον Καπο­δί­στρια να βοη­θή­σει την επα­νά­στα­ση και εγκα­τα­στά­θη­κε στην οδό Πει­ραιώς, στο ύψος της τότε πλα­τεί­ας Λου­δο­βί­κου (κοντά στο σημε­ρι­νό Μετα­ξουρ­γείο), όπου ζού­σε με το ταρι­χευ­μέ­νο πτώ­μα της 10χρονης μονα­χο­κό­ρης της Ελί­ζας, που είχε πεθά­νει σ’ ένα ταξί­δι τους στη Βηρυ­τό –όπου εκδη­λώ­θη­κε η πυρ­κα­γιά που ανα­φέ­ρα­με παρα­πά­νω και η μολύ­βδι­νη λάρ­να­κα με το λεί­ψα­νο αποτεφρώθηκε.
Μετα­κό­μι­σε στη Villa Ilissia στην οδό Κηφι­σί­ας (σημε­ρι­νή Βασ. Σοφί­ας 22) έργο –κατά παραγ­γε­λία του Κλε­άν­θη, που μετά το θάνα­το της στέ­γα­σε τη σχο­λή ευελ­πί­δων και στη συνέ­χεια έγι­νε μου­σείο.
Η δού­κισ­σα είχε επί­σης στην κατο­χή της την «Maisonette» στην Πεντέ­λη (τρία πατώ­μα­τα και κερα­μο­σκε­πή με ορθο­γώ­νια αυλή και βοη­θη­τι­κές αγροι­κί­ες στα πλά­για, σήμε­ρα ιδιο­κτη­σία «εύπο­ρης αθη­ναϊ­κής οικο­γέ­νειας» ‑κατά και­ρούς υπήρ­ξαν ιδιο­κτή­τες του η Ελέ­νη Βλά­χου της Καθη­με­ρι­νής και το ζεύ­γος Γου­λαν­δρή και τον Χορν «της προσκολλήσεως»)
Επί­σης τον πύρ­γο Tourelle με την «Plaisance» δίπλα ‑έργα του Andre Couchaud και πολ­λά ακό­μη –μέχρι και γέφυ­ρα στην Πεντέ­λη για να κινεί­ται με ευκο­λία, το Καστέλ­λο της Ροδο­δάφ­νης (συνερ­γά­στη­καν ο Χανς Κρί­στιαν Χάν­σεν και ο μηχα­νι­κός Αλέ­ξαν­δρος Γεωρ­γα­ντάς) κλπ

Τέλος πάντων –μαζί με τα χλω­ρά καί­γο­νται και τα ξερά, έτσι στις 28-Οκτ-1854 ιδρύ­θη­κε ο Λόχος Πυρο­σβε­στών με δύνα­μη 92 ανδρών, με έδρα του το κτί­ριο, στον περί­βο­λο της Παλιάς Βουλής.
Δεν ξέρου­με αν η δύνα­μη του Λόχου Πυρο­σβε­στών για τις ανά­γκες της τότε, μικρής Αθή­νας ήταν αρκε­τή, σε κάθε περί­πτω­ση διέ­θε­τε πρω­τό­γο­να μέσα και δεν ήταν δυνα­τό να καλύ­ψει μ΄ αυτά τις μεγά­λες ανά­γκες πυρόσβεσης.

Το 1861 καταρ­γεί­ται ο Λόχος και συγκρο­τεί­ται ειδι­κή «Διλο­χία Σκα­πα­νέ­ων και Πυρο­σβε­στών», με προ­ο­ρι­σμό την εκτέ­λε­ση πυρο­σβε­στι­κού έργου αλλά και δια­φό­ρων έργων αρχι­τε­κτο­νι­κής και οδο­ποι­ί­ας. Στο Σώμα αυτό εναλ­λάσ­σο­νταν στα πυρο­σβε­στι­κά καθή­κο­ντα και αυτά των σκα­πα­νέ­ων, υπο­νο­μο­ποιών με  απο­τέ­λε­σμα να μην υπάρ­χει εξει­δί­κευ­ση σε πυρο­σβε­στι­κές επιχειρήσεις.
Με τη Διλο­χία Σκα­πα­νέ­ων και Πυρο­σβε­στών συνέ­πρατ­ταν, σε περί­πτω­ση πυρ­κα­γιάς οι Διοι­κη­τι­κές Αρχές, το Φρου­ραρ­χείο και η Χωροφυλακή.
Η Διλο­χία αντι­με­τώ­πι­σε με επι­τυ­χία κάποιες πυρ­κα­γιές στην Αθή­να, μέχρι την  παρα­μο­νή των Χρι­στου­γέν­νων του 1909 όπου μια μεγά­λη και ανε­ξέ­λεγ­κτη πυρ­κα­γιά κατα­στρέ­φει τα Ανά­κτο­ρα (ΣΣ |> δεν ήταν η πρώ­τη, είχε προη­γη­θεί το 1884, όταν απο­τε­φρώ­θη­κε ο 2^ος όρο­φος της βορι­νής πτέ­ρυ­γας) φανε­ρώ­νο­ντας την αδυ­να­μία και την ανε­πάρ­κεια των μέσων που διέ­θε­τε για να την αντιμετωπίσει.
Ακο­λου­θώ­ντας τη ρήση «χτυ­πάω το σαμά­ρι ν’ ακού­σει το γαϊ­δού­ρι» το 1910 καταρ­γή­θη­κε ο Λόχος Πυρο­σβε­στών της Διλο­χί­ας Σκα­πα­νέ­ων και Πυρο­σβε­στών και στη θέση του συστή­θη­κε η «Πυρο­σβε­στι­κή Μοί­ρα» από εθε­λο­ντές και κλη­ρω­τούς, τριε­τούς υπο­χρέ­ω­σης, απο­τε­λώ­ντας χωρι­στό στρα­τιω­τι­κό τμή­μα δύο λόχων με υπα­γω­γή απευ­θεί­ας στο Υπουρ­γείο Στρα­τιω­τι­κών.

Η Πυρο­σβε­στι­κή Μοί­ρα με απο­κλει­στι­κά πυρο­σβε­στι­κά καθή­κο­ντα, αντι­με­τώ­πι­σε με επι­τυ­χία πολ­λές πυρ­κα­γιές στην Αθή­να και τον Πει­ραιά, μέχρι τις 16-Αυγ-1911, που κλή­θη­κε να επέμ­βει στη μεγά­λη πυρ­κα­γιά του Χημεί­ου του Κρά­τους.
Παρά τις υπε­ράν­θρω­πες προ­σπά­θειες των πυρο­σβε­στών, η Πυρο­σβε­στι­κή Μοί­ρα πλή­ρω­σε την ανε­πάρ­κεια των μέσων πυρό­σβε­σης που διέ­θε­τε, με τρεις νεκρούς και πολ­λούς τραυ­μα­τί­ες πυροσβέστες.

Το 1914 μέσα σε πολε­μι­κή ατμό­σφαι­ρα (1^ος Παγκό­σμιος Πόλε­μος) η Πυρο­σβε­στι­κή Μοί­ρα μετο­νο­μά­στη­κε σε Λόχο Πυρο­σβε­στών χωρίς ν΄ αλλά­ξει τίπο­τε από την οργά­νω­ση και τον εξο­πλι­σμό της.
Χρειά­στη­κε να περά­σουν 9 χρό­νια για την προ­μή­θεια 20 βεν­ζι­νο­κί­νη­των πυρο­σβε­στι­κών αυτο­κι­νή­των: ο Λόχος Πυρο­σβε­στών αντι­με­τώ­πι­σε με επι­τυ­χία πολ­λές πυρ­κα­γιές, χωρίς όμως και πάλι να καλύ­ψει συνο­λι­κά τις μεγά­λες ανά­γκες πυρο­προ­στα­σί­ας και πυρόσβεσης.

Το Σώμα αυτό, κάλυ­πτε κατά υπο­τυ­πώ­δη τρό­πο την πυρα­σφά­λεια Αθη­νών, Πει­ραιώς, Θεσ­σα­λο­νί­κης και Πατρών.
Στις άλλες πόλεις οι Δήμοι υπο­χρε­ώ­θη­καν (παλιά μου τέχνη κόσκι­νο) να χρη­σι­μο­ποι­ή­σουν δημο­τι­κούς εργά­τες και μέσα για την κατά­σβε­ση των πυρκαγιών.

Στις 26-Απρ-1926 με Διά­ταγ­μα δια­λύ­θη­κε ο Λόχος Πυρο­σβε­στών και σχη­μα­τί­στη­κε «Πυρο­σβε­στι­κόν Σώμα», εντε­λώς ανε­ξάρ­τη­το από το λοι­πό Στρά­τευ­μα με ξεχω­ρι­στή Διοί­κη­ση υπα­γό­με­νο απευ­θεί­ας στις δια­τα­γές του Υπουρ­γεί­ου Στρα­τιω­τι­κών.
Ούτε όμως αυτός ο σχη­μα­τι­σμός απέ­δω­σε, αφού οι μεγά­λες πυρ­κα­γιές που σημειώ­θη­καν τα επό­με­να χρό­νια ήταν τόσο κατα­στρο­φι­κές, ώστε ανη­σύ­χη­σαν σε μεγά­λο βαθ­μό τις Ασφα­λι­στι­κές Εται­ρεί­ες, οι οποί­ες και έθε­σαν αμέ­σως το θέμα ανα­διορ­γά­νω­σης του Πυρο­σβε­στι­κού Σώμα­τος και υπα­γω­γής του σε άλλο Υπουργείο.

Έτσι στις 30- Αυγ-1929, η κυβέρ­νη­ση Βενι­ζέ­λου έδω­σε εντο­λή για τη μελέ­τη που ανα­φέ­ρα­με και στις 12-Μαΐ-1930 δημο­σιεύ­τη­κε ο Νόμος 4661 «περί διορ­γα­νώ­σε­ως Πυρο­σβε­στι­κού Σώμα­τος».
Σύμ­φω­να με αυτόν, ιδρύ­ε­ται το Πυρο­σβε­στι­κό Σώμα ανε­ξάρ­τη­το με δικούς του νόμους, σε μορ­φή ΝΠΔΔ και υπα­γω­γή στο Υπουρ­γείο των Εσω­τε­ρι­κών.
Για τη στε­λέ­χω­σή του, τοπο­θε­τή­θη­καν, μετα­τασ­σό­με­νοι από το Λόχο Πυρο­σβε­στών, πενή­ντα έξι υπα­ξιω­μα­τι­κοί και πυρο­σβέ­στες, καθώς και έντε­κα αξιω­μα­τι­κοί. Την ευθύ­νη της οργά­νω­σης του νέου Πυρο­σβε­στι­κού Σώμα­τος ανέ­λα­βε, με από­φα­ση του ιδί­ου του Ελευ­θέ­ριου Βενι­ζέ­λου και με τον τίτλο του Τεχνι­κού Επι­θε­ω­ρη­τή, ο Αλκι­βιά­δης Κοκ­κι­νά­κης, πρώ­ην Διοι­κη­τής της Πυρο­σβε­στι­κής Υπη­ρε­σί­ας Πετρούπολης.

Το 1931 κατα­σκευά­στη­κε στο προ­αύ­λιο της οδού Μου­ρού­ζη, ο πρώ­τος στην Ελλά­δα, Πυρο­σβε­στι­κός Πύρ­γος Ασκή­σε­ων, ειδι­κό πυρο­σβε­στι­κό γυμνα­στή­ριο και δαι­δα­λώ­δης σήραγ­γα για την εκπαί­δευ­ση των επαγ­γελ­μα­τιών πυρο­σβε­στών, ενώ παράλ­λη­λα κυκλο­φο­ρεί το πρώ­το πυρο­σβε­στι­κό βιβλίο με τίτλο «Θεω­ρία Πυρο­σβε­στι­κής Τέχνης», σχε­τι­κά με τις γενι­κές αρχές και μεθό­δους κατάσβεσης.
Το 1932 ιδρύ­θη­καν Πυρο­σβε­στι­κές Υπη­ρε­σί­ες στους Δήμους Αθή­νας, Πει­ραιά και Θεσσαλονίκης.

Το 1935 προ­βλέ­φθη­κε θέση Αρχη­γού στο Πυρο­σβε­στι­κό Σώμα, την οποία κατα­λαμ­βά­νει ο τότε Αρχη­γός της Αστυ­νο­μί­ας Πόλε­ων Δημή­τριος Τρύφωνας.
Το 1936 ιδρύ­θη­κε στην Αθή­να η Πυρο­σβε­στι­κή Σχο­λή για την εκπαί­δευ­ση των Δοκί­μων Πυρο­σβε­στών της 6ης Εκπαι­δευ­τι­κής Σει­ράς, ενώ το επό­με­νο χρό­νο ιδρύ­ε­ται στον Πει­ραιά, ο πρώ­τος Λιμε­νι­κός Πυρο­σβε­στι­κός Σταθ­μός, εξο­πλι­σμέ­νος με φορη­τές αντλί­ες και με πλω­τά μέσα που διέ­θε­τε η λιμε­νι­κή αρχή.

Μέχρι και το 1940 το Πυρο­σβε­στι­κό Σώμα, έκα­νε σοβα­ρές προ­σπά­θειες για την βελ­τί­ω­ση της οργά­νω­σής του, αύξη­σε το προ­σω­πι­κό του, εξο­πλί­στη­κε σε μέσα, ενώ ιδρύ­θη­καν Πυρο­σβε­στι­κές Υπη­ρε­σί­ες σε πολ­λές μεγά­λες πόλεις.

Κατά τη διάρ­κεια του πολέ­μου, συμ­με­τεί­χε ενερ­γά στην πολι­τι­κή άμυ­να της χώρας, ειδι­κά σε επι­χει­ρή­σεις κατά­σβε­σης στους βομ­βαρ­δι­σμούς Αθή­νας και Πει­ραιά, ενώ ιδρύ­ο­νται ΠΥ σε Κέρ­κυ­ρα, Γιάν­νε­να, Αγρι­νίο, Φλώ­ρι­να, Πρέ­βε­ζα, Καλα­μά­τα και Μυτιλήνη.
Παράλ­λη­λα, την περί­ο­δο της κατο­χής, πολ­λοί ήταν οι υπάλ­λη­λοι του Σώμα­τος που οργα­νώ­θη­καν και συμ­με­τεί­χαν στην αντί­στα­ση.

(αύριο το 2^ο μέρος)

▪️  ℹ️  ℹ️ ▪️

Έμβλη­μα Μου­σεί­ου |> θυρε­ός ιππή­λα­της πυρο­σβε­στι­κής χει­ρα­ντλί­ας + παρα­δο­σια­κού πυρο­σβε­στι­κού κρά­νους + χια­στί 2 τσε­κού­ρια +ρητό Κλε­ό­βου­λου ”ΕΥΚΛΕΙΑΝ ΦΥΛΑΤΤΕΙΝ” να δια­φυ­λά­τεις τη καλή σου φήμη

Το Μου­σείο του Πυρο­σβε­στι­κού Σώμα­τος, που συστε­γά­ζε­ται σ’ ένα 2ώροφο κτί­ριο με τον 12^ο Πυρο­σβε­στι­κό Σταθ­μό Αθη­νών, ιδρύ­θη­κε το 1992 και ξεκί­νη­σε τη λει­τουρ­γία του στην Παλ­λή­νη Αττι­κής το 2007.

Νίκου Μίλη­ση & Λεωφ. Μαρα­θώ­νος, Τ.Κ. 15351
Άνω Μπα­λά­να Παλ­λή­νη Αττι­κής (έξο­δος 15 Αττι­κής οδού). 
Τηλ. 210 6663801, 210 6663819, FAX 210 6663827