ΤΟ ΤΙΜΗΜΑ ΤΗΣ ΙΣΧΥΟΣ

Γρά­φει η Άννε­κε Ιωαν­νά­του //

ΤΟ ΤΙΜΗΜΑ ΤΗΣ ΙΣΧΥΟΣ
Αλε­χά­ντρο Κάστρο Εσπίν
Μετά­φρα­ση: Βασί­λης Ψυχογιόπουλος
Εκδό­σεις «New Star”

Το βιβλίο αυτό του γιού του Ραούλ Κάστρο και της Βίλ­μας Εσπίν, της ιδρύ­τριας του οργα­νω­μέ­νου γυναι­κεί­ου κινή­μα­τος της Κού­βας κυκλο­φό­ρη­σε στα ελλη­νι­κά το 2015 και πραγ­μα­τεύ­ε­ται την ανά­πτυ­ξη και το ρόλο του βορειο­α­με­ρι­κα­νι­κού ιμπε­ρια­λι­σμού με τον κατ’ εξο­χήν εκπρό­σω­πό του, τις ΗΠΑ. Χώρα την οποία ο συγ­γρα­φέ­ας χαρα­κτη­ρί­ζει «αυτο­κρα­το­ρία του τρό­μου». Στο οπι­σθό­φυλ­λο θα πει, ότι η έρευ­νά του αυτή περι­λαμ­βά­νει τα ιστο­ρι­κά γεγο­νό­τα που επη­ρέ­α­σαν την εξέ­λι­ξη και τη δια­μόρ­φω­ση των στρα­τη­γι­κών προ­βλέ­ψε­ών της για την Τρί­τη Χιλιε­τία «με στό­χο να εξα­σφα­λι­στεί η υπε­ρο­χή των συμ­φε­ρό­ντων της βορειο­α­με­ρι­κά­νι­κης υπερ­δύ­να­μης και να απο­φευ­χθεί η δημιουρ­γία άλλων πόλων που θα μπο­ρού­σαν να αμφι­σβη­τή­σουν την υπο­τι­θέ­με­νη παγκό­σμια υπε­ρο­χή». Στο μετα­ξύ αυτή η παγκό­σμια υπε­ρο­χή έχει αρχί­σει ήδη να ροκανίζεται.

Ο ανα­γνώ­στης θα μπο­ρού­σε να ξεκι­νή­σει από το παράρ­τη­μα απο­τε­λού­με­νο από ένα φωτο­γρα­φι­κό υλι­κό που απει­κο­νί­ζει τις πιο καθο­ρι­στι­κές στιγ­μές της ιστο­ρί­ας δημιουρ­γί­ας και καθιέ­ρω­σης των Ηνω­μέ­νων Πολι­τειών σαν κρα­τι­κής οντό­τη­τας και μάλι­στα με σαφείς προ­θέ­σεις επε­κτα­τι­σμού. Δηλα­δή προ­σάρ­τη­σης ξένων εδα­φών και πρα­ξι­κο­πη­μα­τι­κών επεμ­βά­σε­ων σε χώρες του νότιου τμή­μα­τος της ηπεί­ρου. Δίνε­ται το παρά­δειγ­μα του Μεξι­κού που στα μέσα του 19^ου αιώ­να οι ΗΠΑ «βού­τη­ξαν» πάνω από τα μισά εδά­φη του και που με τη Συν­θή­κη Ειρή­νης Γουα­δα­λού­πε-Ιδάλ­γο εξα­σφά­λι­ζε την προ­σάρ­τη­ση  στις ΗΠΑ μιας έκτα­σης 2 εκ. τετρα­γω­νι­κών χιλιο­μέ­τρων βόρεια του Ρίο Γκρά­ντε. Με τη νίκη του Βορ­ρά στον εμφύ­λιο πόλε­μο οι ΗΠΑ εξα­σφά­λι­σαν την επι­κρά­τη­ση της βιο­μη­χα­νι­κής-χρη­μα­τι­στι­κής αστι­κής τάξης σε βάρος της αρι­στο­κρα­τί­ας του Νότου. Ο Νότος είχε κυρί­ως αγρο­τι­κή παρα­γω­γή με ένα εργα­τι­κό δυνα­μι­κό απο­τε­λού­με­νο από μαύ­ρους σκλά­βους. Η καπι­τα­λι­στι­κή ανά­πτυ­ξη κέρ­δι­σε. Λίγα χρό­νια μετά με την ανα­τί­να­ξη του θωρη­κτού Μέιν το 1898 οι ΗΠΑ ενε­πλά­κη­σαν στον ισπα­νο­κου­βα­νι­κό πόλε­μο για να εμπο­δί­σουν την ανε­ξαρ­τη­το­ποί­η­ση του νησιού. Μετά από τον ισπα­νι­κό ζυγό λοι­πόν, ήρθε ο βορειο­α­με­ρι­κα­νι­κός. Στο παράρ­τη­μα οι γλα­φυ­ρές αυθε­ντι­κές εικό­νες με τα λιγό­λο­γα κεί­με­να λένε μια ολό­κλη­ρη ιστο­ρία, που ενθαρ­ρύ­νουν τον ανα­γνώ­στη να δια­βά­σει το βιβλίο.

Το περιεχόμενο

Τα πέντε κεφά­λαια με τα πολ­λά υπο­κε­φά­λαια – άρα με μικρές ενό­τη­τες- κάνουν το βιβλίο ευα­νά­γνω­στο και προ­σι­τό σε όλους, ακό­μα και για όποιον δεν έχει ιστο­ρι­κές γνώ­σεις. Το «Εθνι­κό Συμ­φέ­ρον» των Ηνω­μέ­νων Πολι­τειών της Αμε­ρι­κής είναι ο τίτλος του πρώ­του κεφα­λαί­ου, στο οποίο ο συγ­γρα­φέ­ας ανα­φέ­ρει τις απαρ­χές της όλης ιδέ­ας αυτού του «Εθνι­κού Συμ­φέ­ρο­ντος» με τα ευρω­παϊ­κά προη­γού­με­νά του, καθώς και της λεγό­με­νης «Πολι­τι­κής Ισορ­ρο­πί­ας». Στο δεύ­τε­ρο κεφά­λαιο πραγ­μα­τεύ­ε­ται το δόγ­μα της «Εθνι­κής Ασφά­λειας». Η γέν­νη­ση του δόγ­μα­τος αυτού συν­δέ­ε­ται με την εμφά­νι­ση του πρώ­του σοσια­λι­στι­κού κρά­τους το 1917, όπως δια­βά­ζου­με, κάτι το οποίο ανη­συ­χού­σε ιδιαί­τε­ρα τους πιο συντη­ρη­τι­κούς κύκλους:

«Το κατε­στη­μέ­νο συνει­δη­το­ποί­η­σε σύντο­μα τον πολι­τι­κό κίν­δυ­νο που αντι­προ­σώ­πευε ένα εκτε­τα­μέ­νο Ευρα­σια­τι­κό μπλοκ σοσια­λι­στι­κών χωρών για τον παγκό­σμιο καπι­τα­λι­σμό και για την άρχου­σα αστι­κή του τάξη. Το μπλοκ αυτό ήταν απο­τέ­λε­σμα του πολέ­μου και της επι­κρά­τη­σης των σοσια­λι­στι­κών ιδε­ών, σε μια ιδιαί­τε­ρα πολύ­πλο­κη παγκό­σμια συγκυ­ρία, κατά την οποία οι παρα­δο­σια­κές ηπει­ρω­τι­κές δυνά­μεις, κατε­στραμ­μέ­νες από τη σύρ­ρα­ξη και με τερά­στιες ανά­γκες σε πόρους για την ανοι­κο­δό­μη­ση και την κοι­νω­νι­κή και οικο­νο­μι­κή τους ανα­ζω­ο­γό­νη­ση, προ­σπα­θού­σαν να κρα­τή­σουν τις κτή­σεις τους απέ­να­ντι στις ανα­πτυσ­σό­με­νες τάσεις ανε­ξαρ­τη­το­ποί­η­σης στις αποι­κί­ες» (σελ. 60).

Μιλώ­ντας για τους βασι­κούς «παί­κτες» σ’ αυτή την αντι­πα­ρά­θε­ση ο συγ­γρα­φέ­ας προ­χω­ρεί σ’ αυτό που ονο­μά­ζει «γέν­νη­ση της κατα­σκο­πευ­τι­κής κοι­νό­τη­τας». Μετά από τους μετα­πο­λε­μι­κούς σχε­δια­σμούς σχε­τι­κά με την εθνι­κή ασφά­λεια, έρχε­ται το «Δόγ­μα Αϊζεν­χά­ου­ερ», η «Περί­ο­δος Κένε­ντι», «Οι ιδέ­ες του Τζόν­σον», το Γουο­τερ­γκέιτ και η «Οπι­σθο­δρό­μη­ση του Ρίγκαν και το Σκάν­δα­λο Ιράν-Κόντρας».

Ο δόλος των Δημοκρατικών

Τονί­ζει ο συγ­γρα­φέ­ας- για όσους έχουν την ψευ­δαί­σθη­ση ότι η περί­ο­δος Κένε­ντι, ως «Δημο­κρα­τι­κός»  ήταν μια προ­ο­δευ­τι­κή ανά­σα- ότι «παρά την και­νο­τό­μα πρό­θε­ση που εξέ­φρα­σε ο Τζον Φ. Κένε­ντι κατά την ανά­λη­ψη της προ­ε­δρί­ας τον Ιανουά­ριο του 1961, η προ­σέγ­γι­σή του στο θέμα της Εθνι­κής Ασφά­λειας ευθυ­γραμ­μί­στη­κε με τη συντη­ρη­τι­κή στρα­τη­γι­κή του «Περιο­ρι­σμού του Κομ­μου­νι­σμού»{…}. Επο­μέ­νως ακο­λού­θη­σε από τον «Δημο­κρα­τι­κό» Κένε­ντι μια στρα­τιω­τι­κή υπε­ρα­νά­πτυ­ξη τόσο σε στρα­τη­γι­κά όσο και σε συμ­βα­τι­κά όπλα. Η κυβέρ­νη­σή του συνέ­χι­σε τα σχέ­δια της προη­γού­με­νης ρεπου­μπλι­κα­νι­κής κυβέρ­νη­σης «σε μια ξεκά­θα­ρη ευθυ­γράμ­μι­ση των δύο κομ­μά­των σε θέμα­τα προ­στα­σί­ας των υπέρ­τα­των συμ­φε­ρό­ντων της ελίτ (σελ. 75/76). Έτσι ετοι­μά­στη­κε η εισβο­λή στην Κούβα:

«Στη Λατι­νι­κή Αμε­ρι­κή, η πίε­ση της CIA και των γερα­κιών του Πεντα­γώ­νου, ενι­σχυ­μέ­νη και από τους τερά­στιους πόρους της αμε­ρι­κα­νι­κής ολι­γαρ­χί­ας, της οποί­ας τα συμ­φέ­ρο­ντα είχαν θιγεί από τα φιλο­λαϊ­κά μέτρα της κου­βα­νι­κής επα­να­στα­τι­κής κυβέρ­νη­σης, έσπρω­ξε τον νεο­ορ­κι­σθέ­ντα δημο­κρα­τι­κό πρό­ε­δρο να εγκρί­νει την εφαρ­μο­γή του σχε­δί­ου εισβο­λής στην Κού­βα…» (σελ. 75).

Στο τρί­το κεφά­λαιο ο ανα­γνώ­στης μπο­ρεί να παρα­κο­λου­θή­σει πώς υπό την κυβέρ­νη­ση του Τζορτζ Γ. Μπους παρου­σιά­στη­κε με την πρώ­τη επέ­τειο των γεγο­νό­των της 11-09-2001 στους Δίδυ­μους Πύρ­γους η  «Εθνι­κή Στρα­τη­γι­κή Ασφά­λειας των Ηνω­μέ­νων Πολι­τειών» που ήδη την είχαν επε­ξερ­γα­στεί στη διάρ­κεια της τελευ­ταί­ας δεκα­ε­τί­ας του περα­σμέ­νου αιώ­να. Το κεφά­λαιο προ­χω­ρεί στην ανά­λυ­ση των οικο­νο­μι­κών και πολι­τι­κών παρα­γό­ντων. Ο παγκό­σμιος «χωρο­φύ­λα­κας», η Ευρω­παϊ­κή «Συμ­μα­χία», η φωνή των άλλων δυνά­με­ων, η κινέ­ζι­κη πρό­κλη­ση και η παλι­νόρ­θω­ση της Ρωσί­ας παρου­σιά­ζο­νται στους πολι­τι­κούς παρά­γο­ντες που κλεί­νουν με το υπο­κε­φά­λαιο «Μια Επα­να­στα­τι­κή Λατι­νι­κή Αμερική».

 “ΑΠΟΤΕΛΕΙ Η ΚΟΥΒΑ ΑΠΕΙΛΗ ΓΙΑ ΤΗΝ ΕΘΝΙΚΗ ΑΣΦΑΛΕΙΑ ΤΩΝ ΗΝΩΜΕΝΩΝ ΠΟΛΙΤΕΙΩΝ;»

Είναι το εύγλωτ­το ρητο­ρι­κό ερώ­τη­μα που είναι και ο υπό­τι­τλος του τέταρ­του κεφα­λαί­ου. Με την πρώ­τη ματιά δεν μπο­ρεί να απο­τε­λεί απει­λή: «…Η επι­κρά­τεια της Κού­βας φτά­νει μόλις το 1,13% αυτής των ΗΠΑ και τα 11 εκα­τομ­μύ­ρια του πλη­θυ­σμού της περί­που το 4% του αμε­ρι­κα­νι­κού» (σελ. 166). Ούτε απο­τε­λεί μια αγο­ρά σαν αυτή της Κίνας με το 1,3 δις. πλη­θυ­σμού, ούτε μπο­ρεί να συγκρι­θεί με τη Ρωσία συνε­χί­ζει ο συγ­γρα­φέ­ας και

«ο τακτι­κός στρα­τός της Κού­βας αντι­προ­σω­πεύ­ει ένα αμε­λη­τέο κομ­μά­τι της δύνα­μης του αμερικανικού…Το οπλο­στά­σιο της Κού­βας είναι απο­κλει­στι­κά αμυ­ντι­κό και τα πιο προηγ­μέ­να τεχνο­λο­γι­κά στοι­χεία του κατα­σκευά­στη­καν τη δεκα­ε­τία του 1980. Δεν μπο­ρεί να συγκρι­θεί με την απαί­σια φονι­κή ικα­νό­τη­τα και ακρί­βεια των «έξυ­πνων όπλων» των Ενό­πλων Δυνά­με­ων των Η.Π.Α.» (σελ. 166/167).

Εφό­σον λοι­πόν, είναι το λογι­κό ερώ­τη­μα, η Κού­βα δεν απο­τε­λεί απει­λή για την εθνι­κή ασφά­λεια των ΗΠΑ- το ίδιο το Πεντά­γω­νο το παρα­δέ­χε­ται – δεν είναι αντα­γω­νι­στής της πανί­σχυ­ρης αμε­ρι­κά­νι­κης οικο­νο­μί­ας, ούτε μεγά­λη αγο­ρά για τα αμε­ρι­κά­νι­κα προ­ϊ­ό­ντα, αλλά μόνο κοντι­νός του­ρι­στι­κός προ­ο­ρι­σμός, για­τί εξα­κο­λου­θούν οι ΗΠΑ ακό­μα να τα βάζουν τόσο επί­μο­να με την Κου­βα­νι­κή Επα­νά­στα­ση; Κάτι δεν πρέ­πει να πει­ρά­ζει αυτή τη μεγά­λη ιμπε­ρια­λι­στι­κή δύναμη;

Το φάντασμα του «Γκράνμα»

Ένα φάντα­σμα πλανιέται…και όχι μόνο πάνω από την Ευρώ­πη. Στην επο­χή του ο Μαρξ, βέβαια, δεν μπο­ρού­σε ακό­μα να φαντα­στεί ότι ένα νησί στην Καραϊ­βι­κή θα γινό­ταν σύμ­βο­λο του μέλ­λο­ντος. Να θυμη­θού­με ότι «Γκράν­μα» ονο­μα­ζό­ταν το σκά­φος με το οποίο το 1956 οι επα­να­στά­τες έφτα­σαν στην Κού­βα. Ο συγ­γρα­φέ­ας κάνει μια ιστο­ρι­κή ανα­δρο­μή στα υπο­τι­θέ­με­να «κίνη­τρα» κατά της Κού­βας, τα οποία σοφί­στη­καν και δια­δό­θη­καν από την ολι­γαρ­χία από τον 19^ο αιώ­να. Τα συγκρί­νει με αυτά των δεκα­ε­τιών του 1960, 1990 και του 21^ου αιώ­να. Οι συγκρί­σεις είναι απο­κα­λυ­πτι­κές. Έτσι, δειγ­μα­το­λη­πτι­κά, το 1805 ο τότε πρό­ε­δρος των ΗΠΑ, Τόμας Τζέ­φερ­σον, έστει­λε ένα υπό­μνη­μα στον πρέ­σβυ της Βρε­τα­νί­ας, στο οποίο έγρα­φε ότι σε περί­πτω­ση ενός πολέ­μου ανά­με­σα στην Ισπα­νία και τις ΗΠΑ, θα κατα­λάμ­βα­ναν την Κού­βα, «ως κλει­δί του Κόλ­που, η κατο­χή της Νήσου είναι απα­ραί­τη­τη για την υπε­ρά­σπι­ση της Λου­ϊ­ζιά­νας και της Φλό­ρι­ντας» (σελ. 168). Πάντα ήθε­λαν να εντά­ξουν την Κού­βα στις ΗΠΑ και ο Τζέ­φερ­σον πριν τη λήξη της θητεί­ας του είχε δηλώ­σει το 1809 στον Τζέιμς Μάντι­σον (ο επό­με­νος πρό­ε­δρος των ΗΠΑ και τότε υπουρ­γός Εξω­τε­ρι­κών), ότι:

«Υπο­θέ­τω ότι η κατά­κτη­ση της Ισπα­νί­ας θα σου δημιουρ­γή­σει ένα λεπτε­πί­λε­πτο ερώ­τη­μα, ως προς τη Φλό­ρι­ντα και την Κού­βα, οι οποί­ες θα σου προ­σφερ­θούν οικειο­θε­λώς. Ο Ναπο­λέ­ων σίγου­ρα θα συναι­νέ­σει χωρίς δυσκο­λία να δεχτού­με τη Φλό­ρι­ντα και με κάποια ίσως δυσκο­λία για την Κού­βα» (σελ. 168/169).

Και το 1823 ο Τζέ­φερ­σον θα ομο­λο­γή­σει, ότι «παρα­δέ­χο­μαι ευθαρ­σώς ότι πάντο­τε έβλε­πα την Κού­βα ως την πιο ενδια­φέ­ρου­σα προ­σθή­κη που θα μπο­ρού­σε να γίνει στο σύστη­μα των Πολι­τειών μας» (σελ. 169). Τα νησιά Που­έρ­το Ρίκο και Κού­βα θεω­ρή­θη­καν «φυσι­κές απο­λή­ξεις της βορειο­α­με­ρι­κα­νι­κής ηπεί­ρου», όπως το δια­τύ­πω­σε ο Τζον Κουίν­σι Άνταμς (πρό­ε­δρος των ΗΠΑ από το 1825–1829) την ίδια χρο­νιά με τη θεω­ρία του του «ώρι­μου φρού­του», αφού «η ανα­πό­τρε­πτη βαρυ­τι­κή έλξη θα έκα­νε την Κού­βα να πέσει στα χέρια  της Αμε­ρι­κά­νι­κης Ένω­σης κάτω από το ίδιο της το βάρος» (σελ. 170). Ο συγ­γρα­φέ­ας συνε­χί­ζει την ανά­πτυ­ξη της ιστο­ρι­κής ανα­δρο­μής εμπε­ρι­στα­τω­μέ­να και τεκ­μη­ριω­μέ­να για να φτά­σει σ’ αυτό που απο­κα­λεί την «ασυγ­χώ­ρη­τη Επα­νά­στα­ση». «Θα είμα­στε πάντα οι επι­δρο­μείς του «Γκράν­μα»» θα πει ο Ραούλ Κάστρο σε συνέ­ντευ­ξή του  στο περιο­δι­κό  Βέρ­ντε Ολί­βο για την 45^η επέ­τειο της απο­βί­βα­σης του «Γκράν­μα» και την Ημέ­ρα των Ενό­πλων Δυνά­με­ων (Αβά­να, 2001).

Ποιός είναι ο αληθινός τρομοκράτης;

Το πέμ­πτο κεφά­λαιο πραγ­μα­τεύ­ε­ται το ευαί­σθη­το θέμα της τρο­μο­κρα­τί­ας. Ο εύλο­γος τίτλος του κεφα­λαί­ου είναι: 11/9: Η μεγά­λη πρό­φα­ση της τρο­μο­κρα­τί­ας (σελ. 209). Ο τίτλος αυτός ήδη υπαι­νίσ­σε­ται το «στη­μέ­νο» τρο­μο­κρα­τι­κών επι­θέ­σε­ων σαν αυτή της 11^ης Σεπτεμ­βρί­ου του 2001. Με απο­κα­λυ­πτι­κά στοι­χεία ο συγ­γρα­φέ­ας ανα­πτύσ­σει όλο το επι­κίν­δυ­νο και δόλιο «παι­χνί­δι» σε βάρος της παγκό­σμιας ειρή­νης για να επι­βλη­θούν τα συμ­φέ­ρο­ντα του ιμπε­ρια­λι­στι­κού κατε­στη­μέ­νου ανά τον κόσμο και για να κάνουν αυτό, δεν διστά­ζουν μπρο­στά σε τίπο­τα, όπως βγαί­νει γλα­φυ­ρά από τα –  πάντα τεκ­μη­ριω­μέ­να- λεγόμενα.

«Ευχαριστούμε τους εχθρούς μας»

Σε μια πρω­τό­τυ­πη έκφρα­ση ευχα­ρι­στιών, ο Αλε­χά­ντρο Κάστρο δεν ευχα­ρι­στεί μόνο όσους τον βοή­θη­σαν – ευνό­η­το – αλλά ευχα­ρι­στεί και «τους εχθρούς μου, τους κοι­νούς με το λαό μου και όλη την ανθρω­πό­τη­τα. […] Εκτι­μώ όσα απε­ρί­σκε­πτα κάνε­τε για να μας δυνα­μώ­σε­τε. Οι αντι­ι­μπε­ρια­λι­στές αντάρ­τες του κόσμου δεν είναι οι χει­ρό­τε­ροι εχθροί σας. Είστε εσείς οι ίδιοι».

Άννεκε Ιωανάτου

Doctoral κλασικής φιλολογίας, νεοελληνικής και συγκριτικής γλωσσολογίας του Πανεπιστημίου της Ουτρέχτης. Κριτικός λογοτεχνίας, μεταφράστρια. Μετέφρασε το «Η εξέγερση του Σπάρτακου» του Ρίγκομπερτ Γκίντερ, καθώς και το «Αντι-Ντίρινγκ» του Φρίντριχ Ενγκελς. Από τον Απρίλη του 1996 ήταν παραγωγός ραδιοφωνικής εκπομπής για το βιβλίο στον «902 Αριστερά στα FM» και από τον Απρίλη του 2007 τηλεοπτικής εκπομπής για το βιβλίο στον ίδιο σταθμό.