Ό,τι ν’ ακούω με το δεξιό μου αυτί / με μάτι αριστερό το βλέπω.
Κι ό,τι καταπιάνεται ο νους να στοχαστεί, / οι χτύποι της καρδιάς το λένε πρώτοι. (Κ. Βάρναλης)

Φαίδρα Ζαμπαθά – Παγουλάτου: Μια διακριτική, λυρική παρουσία στο χώρο της λογοτεχνίας μας

Επι­μέ­λεια: Μαρ­γα­ρί­τα Φρο­νι­μά­δη — Ματά­τση //

Η επι­κοι­νω­νία με την ποι­ή­τρια Φαί­δρα Ζαμπαθά—Παγουλάτου για την παρα­χώ­ρη­ση μιας Συνέ­ντευ­ξης εφ’ όλης της ύλης ήταν μέσα στις επι­διώ­ξεις μου, εδώ και πολύ και­ρό. Πρό­σφα­τα, κατά­φε­ρα να έρθω σ’ επα­φή μαζί της και να της θέσω τα ερω­τή­μα­τά μου.

1)Πώς ξεκι­νή­σα­τε κ. Ζαμπα­θά την πορεία σας στη Λογο­τε­χνία;  Πότε και τι γρά­ψα­τε για πρώ­τη φορά;

-Κατ’ αρχή, να σ’ ευχα­ρι­στή­σω για την ιδέα αυτής της Συνέ­ντευ­ξης αν και πάντα δυσκο­λεύ­ο­μαι να μιλάω για μένα. Όχι τόσο από σεμνό­τη­τα αλλά για­τί έζη­σα δίπλα σε σπου­δαί­ους ανθρώ­πους των Γραμ­μά­των και της Πολι­τι­κής. Τη γεμά­τη ενδια­φέ­ρον αυτή ζωή τη χρω­στάω στη Μητέ­ρα μου Βασού­λα, που ο ιστο­ρι­κός Τάσος Βουρ­νάς τη φώνα­ζε Βασίς, καθώς και στον Πατέ­ρα μου, Λογο­τέ­χνη κι Αγω­νι­στή, Κού­λη Ζαμπαθά.

Το πρώ­το Ποί­η­μα που έγρα­ψα γύρω στα 11, 12 χρό­νια μου το αφιέ­ρω­σα στον «Μαρα­μπού», τον Ποι­η­τή «Κόλια» Καβ­βα­δία, φίλο του πατέ­ρα μου. Όταν ο Κόλιας  ήταν ξέμπαρ­κος έμε­νε στην Κυψέ­λη, στην αδερ­φή του  κι ερχό­τα­νε κάποιες Κυρια­κές πρωί  σπί­τι για καφέ. Και πάντα με μάγευαν   οι  παρα­μυ­θέ­νιες του διη­γή­σεις από τα ταξί­δια του.

2) Εάν σας ζητού­σα να χαρα­κτη­ρί­σε­τε επι­γραμ­μα­τι­κά με μία λέξη ή φρά­ση την Ποί­η­ση σας πως θα την χαρακτηρίζατε;

-Ποί­η­ση λυρι­κή,  ερω­τι­κή, αφαι­ρε­τι­κή με στοι­χεία κοινωνικοπολιτικά.

3)Πόσο επη­ρέ­α­σε τις προ­σω­πι­κές επι­λο­γές η επα­φή από πολύ μικρή ηλι­κία με ανθρώ­πους αγω­νι­στές του δια­με­τρή­μα­τος των Νίκου Μπε­λο­γιάν­νη και Πλου­μπί­δη αλλά και με πνευ­μα­τι­κούς ανθρώ­πους και λογο­τέ­χνες του μεγέ­θους των Λου­ντέ­μη, Βρετ­τά­κου, Σκα­ρί­μπα, Καβ­βα­δία, Λει­βα­δί­τη κ.α.;

-Το πόσο δεν μπο­ρώ να το μετρή­σω. Το ότι με επη­ρέ­α­σαν όλοι αυτοί οι επώ­νυ­μοι  της Ποί­η­σης και γενι­κά των Γραμ­μά­των, της ομορ­φιάς και της αρμο­νί­ας αλλά και του Αγώ­να και της Θυσί­ας δεν υπάρ­χει αμφι­βο­λία, ότι κέρ­δι­σα πολ­λά θετι­κά στοι­χεία  για την  πορεία μου μέσα στη Ζωή.

4)Ποιος υπήρ­ξε από αυτούς ο πιο αγα­πη­μέ­νος;  Θα μπο­ρού­σα­τε να ξεχω­ρί­σε­τε κάποιον από όλους και γιατί;

-Όχι, δεν θα μπο­ρού­σα να ξεχω­ρί­σω κανέ­ναν, αλλά ούτε θα το ήθε­λα. Για μένα όλοι τους και όχι μόνο εκεί­νοι  που ανα­φέ­ρα­τε, αλλά ένα ευρύ φάσμα της Λογο­τε­χνί­ας μας  μέσα στο οποίο μεγά­λω­σα, φυσι­κό είναι  να με έχουν επη­ρε­ά­σει. Ώσπου στη μετέ­πει­τα πνευ­μα­τι­κή μου  πορεία βρή­κα τη δική μου ταυ­τό­τη­τα. Για τις πολι­τι­κές επιρ­ρο­ές έμα­θα να είμαι δίκαιη , έντι­μη  και να αγω­νί­ζο­μαι για την αλή­θεια και το σύνο­λο των ανθρώ­πων  που διώ­κο­νται όταν παλεύ­ουν για τα δικαιώ­μα­τα τους στη ζωή.

5)Υπήρξατε στέ­λε­χος της  ΟΓΕ , Της ΕΕΔΥΕ, και του ΕΓΑΚ από πού ορμώ­με­νη και με ποια απο­κο­μι­δή; Tι σας έχει σημα­δεύ­σει από κεί­νη την περίοδο;;

-Σωστά, υπήρ­ξα ιδρυ­τι­κό μέλος της ΟΓΕ, μέλος του Εθνι­κού Συμ­βου­λί­ου της ΕΕΔΑ επί Προ­ε­δρί­ας του Καθη­γη­τή  του Πανε­πι­στη­μί­ου Άλκη Αργυ­ριά­δη, και Γεν. Γραμ. του ΕΓΑΚ , ορμώ­με­νη από την έκπτω­ση δίκαι­ης εργα­σια­κής αντι­με­τώ­πι­σης του λαού μας, ιδιαί­τε­ρα του γυναι­κεί­ου εργα­τι­κού δυνα­μι­κού  και της έλλει­ψης μέρι­μνας και σωστής κι ανθρώ­πι­νης δια­βί­ω­σης της κατώ­τε­ρης τάξης, με ιδιαί­τε­ρες ευαι­σθη­σί­ες για τις γυναί­κες και τα παιδιά.

Η Φαίδρα Ζαμπαθά – Παγουλάτου με την Μαργαρίτα Φρονιμάδη - Ματάτση

Η Φαί­δρα Ζαμπα­θά – Παγου­λά­του με την Μαρ­γα­ρί­τα Φρο­νι­μά­δη — Ματάτση

6)Για σχε­δόν δέκα χρό­νια έχε­τε δώσει ένα μεγά­λο, από­θε­μα ενέρ­γειας δικής σας στην ΕΕΛ. Προ­σω­πι­κά κερ­δί­σα­τε κάτι από  αυτή τη συνει­δη­τή προ­σφο­ρά και συμ­με­το­χή σας ,  ή  όχι;

-Αυτό που κέρ­δι­σα ήταν η αγά­πη  και η εκτί­μη­ση των τότε Συνα­δέλ­φων και ανα­φέ­ρο­μαι σε ονό­μα­τα που τίμη­σαν τα Ελλη­νι­κά Γράμ­μα­τα και το πρώ­το  Λογο­τε­χνι­κό  Σωμα­τείο της Χώρας όπως  οι Γιάν­νης Ρίτσος, Τάσος Λει­βα­δί­της, Δημή­τρης Χρι­στο­δού­λου , Ζήσης Σκά­ρος, Δημή­τρης  Φωτιά­δης, Λέων Κου­κού­λας, Στέ­λιος Γερά­νης, Νικη­φό­ρος Βρετ­τά­κος Μενέ­λα­ος Λου­ντέ­μης και ο αριθ­μός δεν έχει τέλος. Η ικα­νο­ποί­η­ση όλων ήταν ότι η Εται­ρία είχε  μια ευυ­πό­λη­πτη παρου­σία τόσο μέσα στον ελλα­δι­κό χώρο όσο και στο εξω­τε­ρι­κό. Μας καλού­σαν σε Ευρω­παϊ­κά Συνέ­δρια και οι ανταλ­λα­γές Λογο­τε­χνών  καθώς και  οι πολ­λές προ­σκλή­σεις σε διά­φο­ρα  Λογο­τε­χνι­κά φεστι­βάλ, έδει­χναν τις πετυ­χη­μέ­νες  επα­φές και συνεργασίες.

7)Yπήρξατε  «μάρ­τυ­ρας»  στην πολύ­κρο­τη υπό­θε­ση Νάσιου­τζικ-Δια­μα­ντό­που­λου που στιγ­μά­τι­σε την Εται­ρία  για σει­ρά ετών. Κατέ­χο­ντας τότε τη θέση της Γεν. Γραμ­μα­τέα της ΕΕΛ, πόσο σας επη­ρέ­α­σε αυτό το τρα­γι­κό συμ­βάν και πόσο κατά τη γνώ­μη σας έπλη­ξε το κύρος της Εταιρίας;

-Σίγου­ρα ήταν ένα μεγά­λο πλήγ­μα για την Εται­ρία μας, εκτός του ότι χάσα­με με φρι­χτό θάνα­το ένα εκλε­κτό μέλος μας το Θανά­ση Δια­μα­ντό­που­λο. Θα μου επι­τρέ­ψεις να μην επε­κτα­θώ για­τί πονά­ει πολύ αυτό το τρα­γι­κό­τα­το συμβάν!!

8)Έκτοτε δεν ξανα­βά­λα­τε υπο­ψη­φιό­τη­τα για το ΔΣ της ΕΕΛ, αλλά ούτε και για κάποιο από τα όργα­να ή τις Επι­τρο­πές της.  Συνε­τέ­λε­σε  αυτό το γεγο­νός ή είναι άλλος ο λόγος της απο­χής σας;

-Είναι αλή­θεια ότι με επη­ρέ­α­σε πολύ το γεγο­νός αυτό αρνη­τι­κά, αλλά δεν ήταν μόνο αυτό. Πέρα­σα πολύ δύσκο­λα με την αρρώ­στια του Συντρό­φου μου καθώς και της Μητέ­ρας μου διό­τι τους είχα και τους δύο άρρω­στους την ίδια εποχή.

9) Σήμε­ρα, απ’ όσο γνω­ρί­ζω, εξα­κο­λου­θεί­τε να είστε μάχι­μη και στην πρώ­τη γραμ­μή της λογο­τε­χνι­κής κίνη­σης, αν και δεν συμ­με­τέ­χε­τε σε κάποιο από τα όργα­να της ΕΕΛ.

-Πάντα αισθά­νο­μαι μάχι­μη, όσο μου επι­τρέ­πει η υγεία μου, αν και δεν έχω σοβα­ρά προ­βλή­μα­τα. Τώρα  θέλω να δια­βά­ζω περισ­σό­τε­ρο και ιδιαί­τε­ρα τους νέους συνα­δέλ­φους. Είμαι λίγο απο­γοη­τευ­μέ­νη για­τί η ιστο­ρι­κή Εται­ρία μας έχει χάσει την αίγλη της και την από­δο­σή της όπως και την αγω­νι­στι­κό­τη­τα της. Δια­κρί­νω μια απο­μό­νω­ση από τα κοινά.

10) Σε αυτή την τελευ­ταία παρα­τή­ρη­ση, θα μου επι­τρέ­ψε­τε να εκφρά­σω την πεποί­θη­ση ότι το νέο Δ.Σ., όπου συμ­με­τέ­χω και η ίδια, θα κατα­φέ­ρει να  προ­σα­να­το­λί­σει  την ΕΕΛ,  ξανά, προς αυτή την αγω­νι­στι­κή κατεύ­θυν­ση,  που νοσταλ­γεί­τε. Ως προς τους νέους συνα­δέλ­φους  και όσον αφο­ρά στη στά­ση σας απέ­να­ντί τους, τι έχε­τε να πεί­τε; Ισχύ­ει ότι γενι­κά τους ενθαρ­ρύ­νε­τε και τους βοη­θά­τε με κάθε δυνα­τό τρόπο;

-Αυτό είναι αλή­θεια για­τί πολ­λοί Συνά­δελ­φοι επι­θυ­μούν να τους παρου­σιά­σω τα Βιβλία τους  ή να απαγ­γεί­λω τα ποι­ή­μα­τά τους , ή και ακό­μα να συντο­νί­σω τυχόν ομι­λί­ες τους γι αυτό και με την ευκαι­ρία θα ήθε­λα να τους ευχα­ρι­στή­σω όλους.

11)Η εργο­γρα­φία σας πλη­σιά­ζει τα 30 Λογο­τε­χνι­κά έργα, το ένα  καλύ­τε­ρο από το άλλο. Εσείς ξεχω­ρί­ζε­τε κάποιο από αυτά τα Βιβλία;;

-Όχι για­τί όλα έχουν βγει μέσα από το μυα­λό μου και την καρ­διά μου, μέσα από πόνο παρά από χαρά αν και είμαι αισιό­δο­ξος άνθρω­πος από παι­δί . Τώρα αν έχω κάτι κατα­φέ­ρει αυτό θα το κρί­νουν οι άλλοι και όχι εγώ. Αυτό όμως που μπο­ρώ να τονί­σω με το χέρι στην καρ­διά είναι ότι είμαι ειλι­κρι­νής πέρα για πέρα με τους ανα­γνώ­στες μου.

12)Πόσο ανα­γκαία  θεω­ρεί­τε κ. Ζαμπα­θά την παράλ­λη­λη δρά­ση στα πλαί­σια της κοι­νω­νί­ας και της λογο­τε­χνι­κής οικο­γέ­νειας. Και πόσο αυτή η δρά­ση μπο­ρεί να μπει τρο­χο­πέ­δη στην ατο­μι­κή δημιουρ­γι­κή πορεία και λογο­τε­χνι­κή παραγωγή;;

-Τις παράλ­λη­λες δρά­σεις τις θεω­ρώ ανα­γκαί­ες στο πλαί­σιο του δυνα­τού για­τί ένα μέρος αυτών των δρά­σε­ων βοη­θά­νε και το λογο­τε­χνι­κό έργο για­τί η από­κτη­ση εμπει­ριών μέσα από τους αγώ­νες και την πάλη δίνουν ζωντά­νια στη λογο­τε­χνία και την αλή­θεια της.

13) Πόσο τρα­γι­κό στά­θη­κε για σας το γεγο­νός της μακρό­χρο­νης ασθέ­νειας του συντρό­φου σας και τι σημά­δια άφη­σε στην ψυχή σας;

-Τα  11 χρό­νια της ασθέ­νειάς του, τα αφιέ­ρω­σα μόνο σ’ εκεί­νον που το άξι­ζε και του το χρω­στού­σα για­τί, αν δεν ήταν εκεί­νος να με βοη­θή­σει ν ανοί­ξω τα φτε­ρά μου, δεν θα είχα κάνει κάτι άξιο λόγου. Γι αυτό τον ευγνω­μο­νώ, όπως και τους γονείς μου, που στά­θη­καν πάντα δίπλα μου στις πνευ­μα­τι­κές  και κοι­νω­νι­κές μου επι­λο­γές, που κάπο­τε υπήρ­ξαν κι επι­κίν­δυ­νες, λόγω νεα­νι­κής επαναστατικότητας.

14)Παρ’ όλο το δρά­μα που βιώ­να­τε εκεί­νη την περί­ο­δο θεω­ρώ πως υπήρ­ξα­τε αρκε­τά δημιουρ­γι­κή και παρα­γω­γι­κή θα έλε­γα, λογο­τε­χνι­κά. Λει­τούρ­γη­σε λυτρω­τι­κά πιστεύ­ε­τε τότε η Λογο­τε­χνία για σας;;

-Η λύτρω­ση ήρθε μόνη της για­τί δεν ένιω­σα ποτέ ενο­χές, αφού εξά­ντλη­σα  όλα τα ανθρώ­πι­να μέσα που υπάρ­χουν  για την άρτια θερα­πευ­τι­κή του αγω­γή και με την απε­ριό­ρι­στη αγά­πη και συμπα­ρά­στα­ση μου, όχι μόνο σ’ εκεί­νον, αλλά και στους  τρυ­φε­ρούς  κι έξο­χους γονείς μου. Δεν μπο­ρώ να πω ότι έγρα­ψα πολ­λά,  απλά υπήρ­ξα­νε στιγ­μές που πνι­γό­μου­να και το γρά­ψι­μο με βοή­θη­σε να ξεπε­ρά­σω  συναι­σθη­μα­τι­κούς ύφαλους.

15)Πάνω στο θέμα Μπε­λο­γιάν­νη –Πλου­μπί­δη, όπως προ­κύ­πτει από την έκδο­ση  του σχε­τι­κού ντο­κου­μέ­ντου,  που σας κλη­ρο­δό­τη­σε ο Κού­λης Ζαμπα­θάς, ο Πατέ­ρας σας, τι θα είχα­τε να πείτε;

-Όταν ό Πατέ­ρας είχε κατα­πέ­σει πολύ κι ένιω­θε ότι ερχό­ταν το τέλος, μου έδω­σε το χει­ρό­γρα­φο του Βιβλί­ου που είχε γρά­ψει για τους δύο αυτούς ήρω­ες. Τότε μου  είπε: — Να το δημο­σιεύ­σεις , μόλις μπο­ρέ­σεις. Εδώ είναι όλη η αλή­θεια . Το διά­βα­σα αρκε­τό και­ρό μετά, όταν η ζωή μας έπαιρ­νε άλλο χρώ­μα χωρίς τον Πατέ­ρα. Εκεί βρή­κα όλες τις απα­ντή­σεις που είχα  για εκεί­νη την περί­ο­δο της ζωής μας, δίπλα σ’ εκεί­νους τους αξια­γά­πη­τους  ανθρώ­πους, που χτί­σα­νε τον χαρα­κτή­ρα μου στα πιο ευαί­σθη­τα χρό­νια της ζωής μου, και μου μάθα­νε πόσο κοστί­ζει η ανθρώ­πι­νη ζωή , αλλά και πόσο κιν­δυ­νεύ­ει ακό­μη και σ’ ένα δευ­τε­ρό­λε­πτο. Στο  Βιβλίο αυτό γνώ­ρι­σα μια άλλη πτυ­χή του Πατέ­ρα, εκτός από τον Ποι­η­τή, έναν γεν­ναίο ‚έντι­μο αγω­νι­στή  που τον αγα­πώ και τον θαυ­μά­ζω ακό­μη περισσότερο.

16)Τι άλλο μας ετοι­μά­ζε­τε κ. Ζαμπαθά;

-Όλο κάτι γρά­φω, όπως γνω­ρί­ζεις, είναι πια τρό­πος ζωής το γρά­ψι­μο για μας!!

17)Κλείνοντας τη Συνέ­ντευ­ξη μας  τι θα είχα­τε να συστή­σε­τε στους νέους ποι­η­τές και λογοτέχνες;

-Όσο για τους νέους δεν συνη­θί­ζω να κάνω τη δασκά­λα και δεν μου αρέ­σει. Οι νέοι όταν αγα­πά­νε κάτι με πάθος είναι σίγου­ρο ότι θα   το κάνουν καλά ‚ίσως μου ανα­φέ­ρεις και το ταλέ­ντο , ναι, είναι κι αυτό αλλά συνή­θως αγα­πάς αυτό στο οποίο έχεις κλή­ση δηλ. ταλέ­ντο!!! Θάλε­γα ακό­μη να δια­βά­ζουν πολύ και να μη ξεχνά­νε τους μεγά­λους μας, για­τί μας έχουν αφή­σει μια πλού­σια  κλη­ρο­νο­μιά που στέ­κει φάρος φωτει­νός στην Ελλη­νι­κή Λογο­τε­χνία. Εμείς στο Πατρι­κό μου ζού­σα­με φτω­χι­κά μέσα σε μια κοι­νω­νι­κή επι­φά­νεια, ο Πατέ­ρας ανώ­τε­ρος υπάλ­λη­λος της Προ­ε­δρί­ας της Κυβερ­νή­σε­ως, ωστό­σο πνευ­μα­τι­κά ζού­σα­με πλου­σιο­πά­ρο­χα για­τί  κάθε Κυρια­κή δια­βά­ζα­με Ποίηση.

-κ. Ζαμπα­θά ευχα­ρι­στώ πολύ για την τιμή που μου κάνα­τε να μου παρα­χω­ρή­σε­τε αυτήν τη συνέ­ντευ­ξη και να μου αφιε­ρώ­σε­τε τον πολύ­τι­μο χρό­νο σας. Εύχο­μαι να εκπλη­ρω­θούν στο ακέ­ραιο όλες σας οι προσ­δο­κί­ες.

Μοι­ρα­στεί­τε το:

Μετάβαση στο περιεχόμενο