Τέτοιες μέρες Δεκέμβρη του 1996 κοντά στη μεγαλύτερη νύχτα του χρόνου –σίγουρα όχι σαν “λιποτάκτης”, όπως ο ίδιος πιθανά πίστευε, ο αδερφός του Μίκη Γιάννης Θεοδωράκης.
Ο Γιάννης Θεοδωράκης ήταν «παλιός»: έβγαλε στον αέρα πτυχές της δράσης του παρακράτους — όντας ένας από τους δημοσιογράφους που αποκάλυψε τους δολοφόνους του Γρηγόρη Λαμπράκη.
Έκανε τα πρώτα δημοσιογραφικά του βήματα στους «Δρόμους της Ειρήνης», στη συνέχεια στην (προδικτατορική) «Αυγή» και αργότερα στον «Ριζοσπάστη» μετά την επανέκδοσή του, το Σεπτέμβρη του 1974.
Ποιητικά του έργα: Λιποτάκτες — τέσσερα τραγούδια: Όμορφη Πόλη, Αυγή Αφράτη, Δακρυσμένα Μάτια, Χάθηκα — που μελοποίησε ο Μίκης Θεοδωράκης, ο οποίος μελοποίησε επίσης τα ποιήματα Λειτουργία — στην ενότητα Αρχιπέλαγος — Βγάλε τα μαύρα πανιά, Μελαχρινό αγόρι — Οκτώβρης ’98 — Μενεξεδένια τα βουνά ‑Ταξίδι μέσα στη Νύχτα — Νύχτα μαγικιά, Κάνε κουράγιο, Η αγάπη ζει με τ’ όνειρο, Μη με προδώσεις, Χωρίσαμε — Χαιρετισμοί — κ.ά.
Έχουν επίσης εκδοθεί σε βιβλία τα ποιητικά του έργα Πλημμύρα, Ένα τραγούδι του καιρού, καθώς και τα πεζά Υπέρ Βωμών και Αστειών, όπου διακωμωδεί το παρακράτος.
Γεννήθηκε το 1932 στα Γιάννενα και έκανε τα πρώτα του βήματα στη δημοσιογραφία σε εφημερίδες και περιοδικά της Αριστεράς στη δύσκολη περίοδο της φασιστικής βίας και τρομοκρατίας, αψηφώντας διώξεις και κινδύνους.
Στις 10 Νοέμβρη 1996 έστειλε από το κρεβάτι του πόνου (δημοσιεύθηκε στο “Ριζοσπάστη”), ένα τελευταίο κείμενό του με αφορμή το βιβλίο του Β. Αποστολόπουλου για τον ΔΣΕ στη Ρούμελη.
Τέλειωνε με τη φράση “Ναι… Μπορούμε και πάλι να ελπίζουμε” !
Στα ποιήματά του έγραφε “θάμαι πάντα μόνος”, αλλά έφυγε –όπως του έπρεπε, περιτριγυρισμένος με αγάπη, δίνοντας τη μάχη μέχρι το τέλος γενναία, με πολύ κουράγιο και καλή διάθεση.
(Της ξενιτιάς) του Μίκη πριν 60 χρόνια -1962 (1η εκτέλεση Γρηγόρης Μπιθικώτσης και από τότε καμιά 10αριά-20αριά ακόμη … Μανώλης Μητσιάς, ο «άρχοντας» Δημήτρης Μητροπάνος … Μπάσης ο δεξιοτέχνης του μπουζουκιού και συνθέτης Μανώλης Πάππος, Τρίφωνο κά)
Το λαϊκό αυτό αριστούργημα αποτελεί κομμάτι του έργου (και βινύλιου) «Όμορφη Πόλη» (σύνθεση 1961–62 σε Αθήνα | Παρίσι, για την ομώνυμη επιθεώρηση – θέατρο «Παρκ» ‑παίχτηκε το καλοκαίρι του 1962 σε σκηνοθεσία Μιχάλη Κακογιάννη.
Το πρώτο μέρος της στιχουργικά υπέγραφε ο Μποστ το 2ο ο ίδιος ο συνθέτης, με κομμάτια πάνω σε στίχους Δημήτρη Χριστοδούλου, Ερρίκου Θαλασσινού και Άκου Δασκαλόπουλου.
(Στίχοι και μουσική που αγάπησα)
Στείλε ουρανέ μου ένα πουλί
να πάει στη μάνα υπομονή
Φεγγάρι μάγια μου ‘κανες
και περπατώ στα ξένα
είναι το σπίτι ορφανό
αβάσταχτο το δειλινό
και τα βουνά κλαμέναΣτείλε ουρανέ μου ένα πουλί
να πάει στη μάνα υπομονήΣτείλε ουρανέ μου ένα πουλί
ένα χελιδονάκι,
να πάει να χτίσει τη φωλιά
στου κήπου την κορομηλιά
δίπλα στο μπαλκονάκι,
στείλε ουρανέ μου ένα πουλί
να πάει στη μάνα υπομονήΝα πάει στη μάνα υπομονή
δεμένη στο μαντίλι
προικιά στην αδερφούλα μου
και στη γειτονοπούλα μου
γλυκό φιλί στα χείλη
Ο τίτλος «Όμορφη πόλη», από το ομότιτλο (+θα γίνεις δικιά μου) σε στίχους του «καταραμένου» αδερφού του Μίκη, Γιάννη Θεοδωράκη (κύκλος «Λιποτάκτες» ένα χρόνο πριν –βγήκε και σε 45άρι και, αργότερα, το 1966 ενσωματώθηκε και στο άλμπουμ «Μικρές Κυκλάδες»
Όμορφη πόλη φωνές μουσικές
απέραντοι δρόμοι κλεμμένες ματιές
ο ήλιος χρυσίζει χέρια σπαρμένα
βουνά και γιαπιά πελάγη απλωμένα
Θα γίνεις δικιά μου πριν έρθει η νύχτα
τα χλωμά τα φώτα πριν ρίξουν δίχτυα
θα γίνεις δικιά μου
Η νύχτα έφτασε τα παράθυρα κλείσαν
η νύχτα έπεσε οι δρόμοι χαθήκαν
Το έργο αποτελούν τα τραγούδια: Σερενάτα, Μπουρνάζι, Όταν με δείτε να μιλώ, Εκείνος που μας χάθηκε, Θλιμμένη ματιά, Του σπιτιού, Της Δουλειάς, Του γάμου, Του χάρου, Μέσα στα μαύρα σου μαλλιά, Της ξενιτιάς (Φεγγάρι μάγια μού ΄κανες), Νανούρισμα.
Ερμήνευαν επί σκηνής ο Γρηγόρης Μπιθικώτσης (καθιερωμένος πια στο κοινό), η Ντόρα Γιαννακοπούλου (λίγους μήνες μετά την επιτυχημένη της παρουσία στην παράσταση «Ένας όμηρος») και ο Γιάννης Βογιατζής με τη Γιοβάννα εναλλάξ το «Μέσα στα μαύρα σου μαλλιά».
Η ηχογράφηση έγινε το καλοκαίρι του 1962 στο studio Columbia με ηχολήπτη τον Νίκο Κανελλόπουλο και μουσικούς Γιάννη Διδίλη, Κώστα Παπαδόπουλο και Λάκη Καρνέζη –εκτός από Μπιθικώτση και Ντόρα Γιαννακοπούλου, πήραν μέρος, Άννα | Μαρία Καλουτά και Ανδρέας Ντούζος, ενώ έκαναν το ντεμπούτο τους στο σανίδι η Μάρθα Καραγιάννη και η Κατερίνα Γώγου!
σσ.
1. Η λογοκρισία απαγόρευσε να συμπεριληφθεί στο δίσκο το «Μπουρνάζι» ‑τραγουδιόταν επί σκηνής από τη Μαρία Κωνσταντάρου, γιατί … «περιείχε υπαινιγμούς για το βιοτικό επίπεδο της Ελλάδας» ‑ξεκίναγε με το στίχο «Είμαστε λαός φτωχός» κομμάτι που τελικά δεν πέρασε ποτέ στη δισκογραφία και παραμένει ως σήμερα ανέκδοτο…
2. Η φυματίωση του Μίκη εμφανίστηκε ξανά τότε «από το πουθενά» έτσι ίσα-ίσα που πρόλαβε τη γενική πρόβα και μετά πήγε στο Παρίσι (για δουλειά ‑έγραφε μουσική για ένα φιλμ) και στη συνέχεια μεταφέρθηκε σε σανατόριο στο Έσεξ της Αγγλίας και μετά στο δικό μας στην Πεντέλη.
Έτσι δεν ήταν παρών στις παραστάσεις παρά μόνο την τελευταία διευθύνοντας για λίγο και την ορχήστρα, ενώ στο μεσοδιάστημα εμφανίστηκαν οι Στέλιος Καζαντζίδης + Μαρινέλλα (ο θρυλικός «Καημός» είχε ηχογραφηθεί νωρίτερα σε πρώτη εκτέλεση από αυτό το –τότε, «δίδυμο») και ο Μανώλης Χιώτης με τη Μαίρη Λίντα.
3. Οι “Λιποτάκτες” περιλαμβάνουν τέσσερα μελοποιημένα ποιήματα του αδελφού του Μίκη Γιάννη (πιθανά μεταξύ 1952–1954).
Όπως εξομολογείται ο ίδιος ο Μίκης, τα ποιήματα αυτά «τα μάζευε από πεταμένα χαρτάκια που έβρισκε στον κήπο τους στα Χανιά», όπου τα σκορπούσε ο αδερφός του
Τα τραγούδια του δίσκου
- Εισαγωγή (Ορχήστρα)
- Σερενάτα (Μποστ) Αν. Ντούζος
- Όταν με δείτε να μιλώ (Δ. Χριστοδούλου) Ντ. Γιαννακοπούλου
- Του σπιτιού (Ερ. Θαλασσινού) Χορωδία
- Της ξενιτιάς (Ερ. Θαλασσινού) Γρ. Μπιθικώτσης
- Νανούρισμα (Ερ. Θαλασσινού) Ντ. Γιαννακοπούλου
- Μέσα στα μαύρα σου μαλλιά (Α. Δασκαλόπουλου) Γρ. Μπιθικώτσης-Χορωδία
- Καημός (Δ. Χριστοδούλου) Γρ. Μπιθικώτσης – Χορωδία
- Εκείνος που μας χάθηκε (Δ. Χριστοδούλου) Ντ. Γιαννακοπούλου
- Του γάμου (Ερ. Θαλασσινού) Άννα και Μαρία Καλουτά
- Του χάρου (Ερ. Θαλασσινού) Γρ. Μπιθικώτσης-Χορωδία
- Θλιμμένη ματιά (Δ. Χριστοδούλου) Ντ. Γιαννακοπούλου
- Της δουλειάς (Ερ. Θαλασσινού) Χορωδία
- Κρητικός χορός (Ορχήστρα)