Φιντέλ Κάστρο: «Δεν γεννήθηκα επαναστάτης»

Επι­μέ­λεια: Οικο­δό­μος //

Ένας ζωντα­νός μύθος. Μια από τις μεγα­λύ­τε­ρες προ­σω­πι­κό­τη­τες του εικο­στού αιώ­να. Λίγοι ηγέ­τες, σε όλον τον κόσμο, θα μπο­ρού­σαν να τοπο­θε­τή­σουν το ανά­στη­μά τους δίπλα στο δικό του.

Χάρη στον Φιντέλ στην Κού­βα δεν υπάρ­χει η δυστυ­χία που υπάρ­χει στη Λατι­νι­κή Αμε­ρι­κή, στις ΗΠΑ, στην Ευρω­παϊ­κή Ένω­ση και σε πολ­λά ακό­μα μέρη του πλα­νή­τη. Χάρη στον Φιντέλ εκα­τομ­μύ­ρια άνθρω­ποι από δεκά­δες χώρες του κόσμου δέχο­νται την πολύ­τι­μη αλλη­λεγ­γύη του κου­βα­νι­κού λαού στην υγεία, στη μόρ­φω­ση, αλλά και στον αγώ­να για λευ­τε­ριά και ανε­ξαρ­τη­σία. Χάρη στον Φιντέλ πολ­λά εκα­τομ­μύ­ρια άνθρω­ποι στη γη, αφού πρώ­τα πίστε­ψαν ότι ο σκο­πός που ήρθαν στη ζωή δεν ήταν μόνο για να υπο­φέ­ρουν, έχουν τη δυνα­τό­τη­τα να ορα­μα­τι­στούν το μέλ­λον που τους αξί­ζει και να οργα­νώ­σουν την πάλη για να το διεκδικήσουν.

Ήταν φυσι­κό να μιση­θεί βαθιά από την αυτο­κρα­το­ρία των γιάν­κη­δων που κατόρ­θω­σε να την ταπει­νώ­νει για περισ­σό­τε­ρο από μισό αιώ­να και να μπει στο στό­χα­στρο των πλη­ρω­μέ­νων –επί­δο­ξων- δολο­φό­νων της. Πριν λίγα χρό­νια ο Φιντέλ Κάστρο Ρους πέρα­σε στο βιβλίο των «ρεκόρ Γκί­νες» ως το πρό­σω­πο που δέχτη­κε τις περισ­σό­τε­ρες από­πει­ρες δολο­φο­νί­ας. Υπο­λο­γί­ζε­ται ότι από τον πρώ­το χρό­νο της κου­βα­νι­κής επα­νά­στα­σης μέχρι και το 2000, υπήρ­ξαν περισ­σό­τε­ρα από 600 σχέ­δια και από­πει­ρες δολο­φο­νί­ας ενα­ντί­ον του, τα περισ­σό­τε­ρα εκ των οποί­ων καθο­δη­γού­με­να από την Κεντρι­κή Υπη­ρε­σία Πλη­ρο­φο­ριών των ΗΠΑ (CIA). Ο Φιντέλ βγή­κε και από αυτόν τον στί­βο νικη­τής, χάρη στο αλάν­θα­στο αισθη­τή­ριο του επα­να­στά­τη ηγέ­τη και στην αγά­πη του λαού του.

Τρία εικο­σι­τε­τρά­ω­ρα πριν κλεί­σει τα 89 του χρό­νια (γεν­νή­θη­κε στις 13 Αυγού­στου του 1926), η στή­λη γιορ­τά­ζει τα γενέ­θλια του Φιντέλ κατα­θέ­το­ντας τον απε­ριό­ρι­στο θαυ­μα­σμό και σεβα­σμό της στον άνθρω­πο, στον ονει­ρο­πό­λο, στον επα­να­στά­τη, στον στρα­τιω­τι­κό και πολι­τι­κό ηγέτη.

Επι­λέ­γου­με λοι­πόν να σωπά­σου­με και να «ακού­σου­με» τον ίδιο τον Φιντέλ να περι­γρά­φει τις συν­θή­κες που «γέν­νη­σαν» τον μικρό αντάρ­τη και έπλα­σαν στη συνέ­χεια τον μεγά­λο επα­να­στά­τη που άλλα­ξε τον ρου της ιστο­ρί­ας της αμε­ρι­κα­νι­κής ηπεί­ρου, σημα­δεύ­ο­ντας ανε­ξί­τη­λα με τη δρά­ση και τη σκέ­ψη του τον χάρ­τη της παγκό­σμιας Ιστορίας.

Από το βιβλίο Εκα­τό ώρες με τον Φιντέλ, του Ιγνά­σιο Ραμο­νέ (εκδό­σεις Πατά­κη, 2007), απο­σπά­σμα­τα από τον χει­μαρ­ρώ­δη –αυτο­βιο­γρα­φι­κό- λόγο του, κωδι­κο­ποι­η­μέ­να με δικούς μας τίτλους που δίνουν τη χρο­νο­λο­γι­κή σει­ρά και –προσ­δο­κού­με- ευκο­λία στην ανάγνωση.

Από παι­δί απο­χτά τη στό­φα του αντάρτη

Ότι φυσι­κά δε γεν­νή­θη­κα επα­να­στά­της, γεν­νή­θη­κα όμως, όπως σας είπα, αντάρ­της. Νομί­ζω ότι πολύ νωρίς, στο σχο­λείο, στο σπί­τι μου, άρχι­σα να βλέ­πω και να ζω πράγ­μα­τα που ήταν άδι­κα. Είχα γεν­νη­θεί σε μια μεγά­λη ιδιο­κτη­σία και ήξε­ρα πώς ήταν τα πράγ­μα­τα. Έχω μια ανε­ξί­τη­λη εικό­να του πώς ήταν ο καπι­τα­λι­σμός στην επαρ­χία. Δε θα σβή­σουν ποτέ από το μυα­λό μου οι εικό­νες τόσων ταπει­νών ανθρώ­πων, εκεί στο Μπι­ράν, πει­να­σμέ­νων, ξυπό­λυ­των, που ζού­σαν εκεί στα πέριξ, ειδι­κά των εργα­τών στις μεγά­λες αμε­ρι­κα­νι­κές επι­χει­ρή­σεις ζάχα­ρης, όπου η κατά­στα­ση ήταν πολύ χει­ρό­τε­ρη, που έρχο­νταν να ζητή­σουν από τον πατέ­ρα μου να τους βρει μια λύση. Όπως είπα, ο πατέ­ρας μου δεν ήταν εγω­ι­στής ιδιοκτήτης.

Επί­σης έπε­σα θύμα ορι­σμέ­νων πραγ­μά­των. Και άρχι­σα να απο­κτώ κάποιες αντι­λή­ψεις περί δικαιο­σύ­νης και αξιο­πρέ­πειας, ορι­σμέ­νες αξί­ες. Έτσι λοι­πόν δια­μορ­φώ­θη­κε ο χαρα­κτή­ρας μου, μέσα από ζόρια που πέρα­σα, δυσκο­λί­ες που χρειά­στη­κε να υπερ­πη­δή­σω, συγκρού­σεις που αντι­με­τώ­πι­σα, απο­φά­σεις που πήρα, εξε­γέρ­σεις… Και όσο με αφο­ρά αρχί­ζω να αμφι­σβη­τώ όλη εκεί­νη την κοι­νω­νία, κανο­νι­κά, μαθαί­νω να σκέ­φτο­μαι με κάποια λογι­κή, να ανα­λύω τα πράγ­μα­τα. Χωρίς κανείς να με βοηθήσει.

Πολύ νωρίς όλες αυτές οι εμπει­ρί­ες μ’ έκα­ναν να θεω­ρώ αδια­νό­η­τη την κακο­με­τα­χεί­ρι­ση, την αδι­κία ή την απλή ταπεί­νω­ση άλλου ανθρώ­που. Άρχι­σα να απο­κτώ συνεί­δη­ση. Ποτέ δεν απο­δέ­χτη­κα την κακο­με­τα­χεί­ρι­ση. Απέ­κτη­σα βαθιά αίσθη­ση της δικαιο­σύ­νης, μια ηθι­κή, μια αίσθη­ση της ισό­τη­τας. Όλ’ αυτά, μαζί με μια ιδιο­συ­γκρα­σία αναμ­φι­σβή­τη­τα αντάρ­τι­κη, πρέ­πει να άσκη­σαν μεγά­λη επιρ­ροή στην πολι­τι­κή και επα­να­στα­τι­κή μου κλίση.

(…) Ίσως κάποιες ιδιαί­τε­ρες συν­θή­κες της ζωής μου μ’ έκα­ναν να αντι­δρά­σω έτσι. Πέρα­σα κάποια ζόρια από πολύ νωρίς και άρχι­σα πράγ­μα­τι να απο­κτώ, ίσως γι’ αυτό, στό­φα αντάρ­τη. Λένε για τους «επα­να­στά­τες χωρίς αιτία» αλλά εγώ νομί­ζω, όταν θυμά­μαι, ότι ήμουν επα­να­στά­της με πολ­λές αιτί­ες και ευχα­ρι­στώ τη ζωή που συνέ­χι­σα όλο αυτό τον και­ρό να είμαι επαναστάτης.

Ακό­μα και σήμε­ρα και ίσως ακό­μα πιο δικαιο­λο­γη­μέ­να, επει­δή έχω περισ­σό­τε­ρες ιδέ­ες, επει­δή έχω περισ­σό­τε­ρη εμπει­ρία, επει­δή έμα­θα πολ­λά από τον ίδιο μου τον αγώ­να και κατα­λα­βαί­νω καλύ­τε­ρα αυτή τη γη όπου γεν­νη­θή­κα­με κι αυτό τον κόσμο όπου ζούμε.

Τα πρώ­τα σπέρ­μα­τα μιας θεω­ρί­ας για την κοι­νω­νία και μιας θεω­ρί­ας για την κατά­λη­ψη της εξουσίας

Είχα δια­βά­σει πολ­λά από τα βιβλία που δημο­σιεύ­τη­καν για τους πολέ­μους της Ανε­ξαρ­τη­σί­ας στην Κού­βα. Μπαί­νο­ντας στο πανε­πι­στή­μιο ήρθα σε πιο στε­νή επα­φή με τις ιδέ­ες γύρω από την πολι­τι­κή οικο­νο­μία και πολύ σύντο­μα, με τα ίδια τα κεί­με­να που μοι­ρά­ζο­νταν εκεί, συνει­δη­το­ποί­η­σα το παρά­λο­γο της καπι­τα­λι­στι­κής θεωρίας.

Ανα­κά­λυ­ψα αργό­τε­ρα τα υλι­κά του μαρ­ξι­σμού, όπως σας είπα. Είχα ήδη ανα­κα­τευ­τεί με τα πολι­τι­κά, αλλά στο πρώ­το έτος δεν είχα μελε­τή­σει σε βάθος το μάθη­μα που λεγό­ταν «πολι­τι­κή οικο­νο­μία», γι’ αυτό δεν έδω­σα καν εξετάσεις.

Το δίδα­σκε ένας καθη­γη­τής πολύ αυστη­ρός, ο καθη­γη­τής Πορ­τέ­λα και, όπως σας είπα, το περιε­χό­με­νό του κάλυ­πτε εννια­κό­σιες σελί­δες ύλης τυπω­μέ­νης σε μεγά­λες και μερι­κές φορές μουν­τζου­ρω­μέ­νες σελί­δες χαρ­τιού με πολύ­γρα­φο. Μίλη­σα ήδη γι’ αυτό. Όταν απο­φα­σί­ζω να μελε­τή­σω σε βάθος, αρχί­ζω να πέφτω πάνω στις θεω­ρί­ες για το νόμο της αξί­ας και τις διά­φο­ρες ερμη­νεί­ες. Ήταν η πολι­τι­κή οικο­νο­μία που έδι­ναν στους νέους της αστι­κής τάξης.

Εκεί άρχι­σα να αμφι­σβη­τώ το σύστη­μα. Από μόνος μου έφτα­σα στο συμπέ­ρα­σμα ότι η καπι­τα­λι­στι­κή οικο­νο­μία ήταν παρά­λο­γη. Για­τί εγώ αυτό που ήμουν, όπως σας ανέ­φε­ρα ήδη, προ­τού ανα­κα­λύ­ψω τα μαρ­ξι­στι­κά ή τα λενι­νι­στι­κά υλι­κά, είναι ουτο­πι­κός κομου­νι­στής. Ουτο­πι­κός κομου­νι­στής είναι αυτός που δεν ξεκι­νά­ει από επι­στη­μο­νι­κή ή ιστο­ρι­κή βάση, αλλά που κάτι του φαί­νε­ται πολύ λάθος και ότι δεν είναι σωστό και ότι υπάρ­χει φτώ­χεια, αδι­κί­ες, ανισότητες…

Επί­σης δια­θέ­τει κανείς πια κάποια ηθι­κή, σας είπα ότι η ηθι­κή μάς ήρθε βασι­κά μέσω του Μαρ­τί. Με βοή­θη­σε πολύ η ζωή, το πώς έζη­σα, και το πώς είδα αυτό που έζη­σα. Όταν μιλού­σαν για τις «κρί­σεις υπερ­πα­ρα­γω­γής» και για την «ανερ­γία» και άλλα προ­βλή­μα­τα, κατέ­λη­ξα στο συμπέ­ρα­σμα ότι το σύστη­μα εκεί­νο δεν ήταν καλό. Το μάθη­μα «Ιστο­ρία των κοι­νω­νι­κών δογ­μά­των», του Ραούλ Ρόα, που ήταν αρι­στε­ρός καθη­γη­τής και είχε μελε­τή­σει μαρ­ξι­σμό· κι άλλο ένα μάθη­μα που λεγό­ταν «Οι εργα­τι­κές νομο­θε­σί­ες», ο καθη­γη­τής του οποί­ου, ο Αου­ρε­λιά­νο Σάν­τσες Αράν­γκο, ήταν επί­σης αρι­στε­ρός, με βοή­θη­σαν να εμβα­θύ­νω στη σκέ­ψη μου.

Ένα από τα πρώ­τα κεί­με­να του Μαρξ που δια­βά­ζω, όπως σας είπα, ήταν το Κομου­νι­στι­κό Μανι­φέ­στο. Ασκεί επά­νω μου μεγά­λη επιρ­ροή, για­τί αρχί­ζω να κατα­λα­βαί­νω ορι­σμέ­να πράγ­μα­τα, επει­δή είχα γεν­νη­θεί σ’ ένα λατιφούντιο(1), τρι­γυ­ρι­σμέ­νο επι­πλέ­ον από άλλα τερά­στια λατι­φού­ντια και ήξε­ρα πώς ήταν εκεί η ζωή των ανθρώ­πων. Είχα την εμπει­ρία στο πετσί μου θα μπο­ρού­σα­με να πού­με, του τι σημαί­νει ιμπε­ρια­λι­σμός, κυριαρ­χία, υπο­ταγ­μέ­νες, διε­φθαρ­μέ­νες, κατα­πιε­στι­κές κυβερ­νή­σεις. Στο Ορθό­δο­ξο Κόμ­μα κατάγ­γελ­λαν αυτή την κακο­με­τα­χεί­ρι­ση, αυτή τη δια­φθο­ρά. Αλλά βρι­σκό­μουν κιό­λας αρι­στε­ρά των ορθόδοξων.

Διά­βα­ζα με απλη­στία από τότε και στο εξής τα μαρ­ξι­στι­κά κεί­με­να, που με προ­σέλ­κυαν ολο­έ­να και περισ­σό­τε­ρο. Διέ­θε­τα πια βαθιά ριζω­μέ­να αισθή­μα­τα δικαιο­σύ­νης και συγκε­κρι­μέ­νες ηθι­κές αξί­ες. Απε­χθα­νό­μουν τις ανι­σό­τη­τες, την κακο­με­τα­χεί­ρι­ση. Ένιω­θα να με κατα­κτούν εκεί­να τα κεί­με­να. Ήταν σαν πολι­τι­κή απο­κά­λυ­ψη των συμπε­ρα­σμά­των στα οποία είχα κατα­λή­ξει από μόνος μου. Μερι­κές φορές είπα ότι αν τον Οδυσ­σέα τον αιχ­μα­λώ­τι­σε το τρα­γού­δι των σει­ρή­νων, εμέ­να μ’ αιχ­μα­λώ­τι­σαν οι αναμ­φι­σβή­τη­τες αλή­θειες της μαρ­ξι­στι­κής καταγ­γε­λί­ας. Είχα ανα­πτύ­ξει ουτο­πι­κές ιδέ­ες, τώρα ένιω­θα ότι πατού­σα σε πιο στέ­ρεο έδαφος.

Ο μαρ­ξι­σμός μού έμα­θε τι ήταν η κοι­νω­νία. Ήμουν σαν ελά­φι στο δάσος ή κάποιος στο δάσος που δεν ξέρει τίπο­τα, ούτε πού πέφτει ο βορ­ράς και ο νότος. Αν δεν κατα­φέ­ρεις να κατα­νο­ή­σεις πραγ­μα­τι­κά την ιστο­ρία της πάλης των τάξε­ων ή του­λά­χι­στον τη σαφή ιδέα ότι η κοι­νω­νία είναι διαι­ρε­μέ­νη ανά­με­σα σε πλού­σιους και φτω­χούς, είσαι χαμέ­νος στο δάσος, χωρίς να ξέρεις τίποτα.

Αντι­μέ­τω­πος με τον «ρεα­λι­σμό» και την «κανο­νι­κό­τη­τα» της επο­χής του

Εντά­ξει, σε πολ­λούς, η κοι­νω­νία έτσι όπως ήταν φαι­νό­ταν το πιο φυσι­κό πράγ­μα του κόσμου, όπως και η οικο­γέ­νεια στους κόλ­πους της οποί­ας γεν­νιέ­ται ή το χωριό όπου ζει. Ολ’ αυτά ήταν πολύ οικεία, παλαιά συνή­θεια. Αν σ’ όλη του τη ζωή κανείς ακού­ει: «Αυτός είναι ιδιο­κτή­της ενός αλό­γου, αυτός είναι ιδιο­κτή­της ενός μποΐο(2) κι αυτός είναι ιδιο­κτή­της μιας τερά­στιας έκτα­σης και όλων όσων υπάρ­χουν πάνω της», ποτέ δε θα του φανεί παρά­ξε­νο. Η ιδέα της ιδιο­κτη­σί­ας ήταν οικου­με­νι­κή, εφαρ­μό­σι­μη σε όλα τα πράγ­μα­τα, ακό­μα και στα παι­διά. Αυτός είναι γιος του τάδε κι αυτή είναι γυναί­κα του άλλου, όλα είναι ιδιο­κτη­σία κάποιου. Όμως αυτή η ιδέα της ιδιο­κτη­σί­ας εφαρ­μό­ζε­ται στα πάντα, στο άλο­γο, στο φορ­τη­γό, στο αγρό­κτη­μα, στο εργο­στά­σιο, στο σχο­λείο, εκτός από τα αγα­θά που είναι δημόσια.

Ο πολί­της γεν­νιέ­ται σε μια καπι­τα­λι­στι­κή κοι­νω­νία βυθι­σμέ­νος στην ιδέα της ιδιο­κτη­σί­ας, γι’ αυτόν τα πάντα είναι ιδιο­κτη­σία, και είναι πολύ ιερό το δικό του ζευ­γά­ρι παπού­τσια, ο γιος και η γυναί­κα, όπως κι εκεί­νο το εργο­στά­σιο όπου υπάρ­χει ένας κύριος που είναι ο ιδιο­κτή­της και το διοι­κεί και του κάνει τη χάρη να του δώσει μια δου­λί­τσα και εκμε­ταλ­λεύ­ε­ται κόσμο αδαή, που δεν ξέρει ούτε να γρά­φει ούτε να δια­βά­ζει. Για­τί οι καπι­τα­λι­στές χρη­σι­μο­ποιούν πολύ την ψυχο­λο­γία, πράγ­μα που συχνά οι σοσια­λι­στές δεν κάνουν. Ο σοσια­λι­στής διοι­κη­τής νομί­ζει ότι αυτό είναι το καθή­κον ενός εργα­ζό­με­νου, ενώ ο καπι­τα­λι­στής ξέρει ότι ο εργα­ζό­με­νος είναι κάποιος που του παρά­γει υπεραξία.

Παρ’ όλο που δεν ξέρει συνει­δη­τά τι είναι η υπε­ρα­ξία, γι’ αυτόν όλα είναι πολύ φυσι­κά· αυτός οργά­νω­σε, έψα­ξε να βρει μερι­κά λεφτου­δά­κια, έστη­σε μια επι­χεί­ρη­ση, έγι­νε πλού­σιος, ακό­μα και εξαι­ρε­τι­κά πλού­σιος. Τότε, εντά­ξει, ο κόσμος ζού­σε σε τόσο ταπει­νές και μειο­νε­κτι­κές συν­θή­κες ώστε έβλε­πε ακό­μα κι έναν από εκεί­νος τους πολι­τι­κούς, που εν γνώ­ση του ήταν ο πιο πλού­σιος και διε­φθαρ­μέ­νος τύπος, ακό­μα και με θαυμασμό…

Όταν άρχι­σα να επε­ξερ­γά­ζο­μαι θεω­ρί­ες ‑στις αρχές των σπου­δών μου πάνω στην οικο­νο­μία- τότε ακρι­βώς ήταν που έμα­θα ότι υπάρ­χει ο Καρλ Μαρξ και ότι υπάρ­χει ο σοσια­λι­σμός, υπάρ­χουν οι μαρ­ξι­στές, υπάρ­χουν οι κομου­νι­στές και υπήρ­ξαν οι ουτο­πι­στές. Μετά είναι η στιγ­μή που ανα­κα­λύ­πτω ότι είμαι ένας από αυτούς τους ουτο­πι­στές, καταλαβαίνετε;

Δια­μορ­φω­μέ­νος επαναστάτης

Ποια ήταν τα τρία βασι­κά πράγ­μα­τα που δέχτη­κα; Από το Μαρ­τί, έμπνευ­ση, το παρά­δειγ­μά του και πολ­λά πράγ­μα­τα ακό­μα, αλλά δεχτή­κα­με, στην ουσία, την ηθι­κή, πάνω απ’ όλα, την ηθι­κή. Όταν είπε εκεί­νη τη φρά­ση, που ποτέ δε θα ξεχά­σω: «Όλη η δόξα του κόσμου χωρά­ει σ’ έναν κόκ­κο καλα­μπό­κι», αυτό μου φάνη­κε απί­στευ­τα όμορ­φο, μπρο­στά σε τόση ματαιο­δο­ξία και φιλο­δο­ξί­ες που έβλε­πες παντού. Η ηθι­κή, ως συμπε­ρι­φο­ρά, είναι ουσιώ­δης, ένας αμύ­θη­τος πλού­τος. Επί­σης υπάρ­χει πατριω­τι­σμός, υπάρ­χει ιστο­ρία, υπάρ­χουν παρα­δό­σεις, σας διη­γή­θη­κα κάποια από αυτά τα πράγματα.

Από το Μαρξ δεχτή­κα­με την έννοια του τι είναι η ανθρώ­πι­νη κοι­νω­νία· δια­φο­ρε­τι­κά, κάποιος που δεν το έχει δια­βά­σει ή δεν του το έχουν εξη­γή­σει, είναι σαν να τον έχουν βάλει στη μέση ενός δάσους, νύχτα, χωρίς να ξέρει πού βρί­σκε­ται ο βορ­ράς, ο νότος, η ανα­το­λή και η δύση. Ο Μαρξ μάς έδω­σε την ιδέα τού τι είναι η κοι­νω­νία και η ιστο­ρία της ανά­πτυ­ξης της ανθρώ­πι­νης κοι­νω­νί­ας. Χωρίς τον Μαρξ δεν μπο­ρεί­τε να δια­τυ­πώ­σε­τε καμιά συντα­γή με τρό­πο ώστε να ερμη­νεύ­ει με ακρί­βεια τα ιστο­ρι­κά γεγο­νό­τα, ποιες είναι οι τάσεις, η εξέ­λι­ξη μιας ανθρω­πό­τη­τας που δεν έχει στα­μα­τή­σει να εξε­λίσ­σε­ται. Το ξέρε­τε πολύ καλά αυτό, Ραμο­νέ, μα πάρα πολύ καλά!

Εσάς και πολ­λούς ανθρώ­πους στον κόσμο μας ανη­συ­χούν δόγ­μα­τα και θεω­ρί­ες όπως η νεο­φι­λε­λεύ­θε­ρη παγκο­σμιο­ποί­η­ση, σήμε­ρα της μόδας, που θα τρο­μο­κρα­τού­σαν έναν άνθρω­πο την επο­χή της αποι­κιο­κρα­τί­ας· θα τρο­μο­κρα­τού­σαν το Μαρ­τί όταν η Κού­βα ήταν αποι­κία της Ισπα­νί­ας· θα τρο­μο­κρα­τού­σαν την ανθρω­πό­τη­τα πριν από μόλις τριά­ντα χρό­νια. Πολ­λά σημα­ντι­κά πράγ­μα­τα, των οποί­ων έχου­με συνείδηση.

Το πέρα­σμα από τη θεω­ρία στην πράξη

Θυμη­θεί­τε ότι ήμουν πια μισο-διε­θνι­στής, είχα ήδη πάει στην Μπο­γο­τά το 1948 και είχα κινη­το­ποι­η­θεί εκεί με τους φοι­τη­τές, είχα­με ένα πρό­γραμ­μα. Θυμη­θεί­τε ότι ήταν, μετα­ξύ άλλων, ο αγώ­νας για τις Μαλ­βί­νες, η επι­στρο­φή της Διώ­ρυ­γας του Πανα­μά, είχα ήδη συμ­με­τά­σχει στην εκστρα­τεία του Κάγιο Κον­φί­τες και άλλες απο­στο­λές. Το πιο βασι­κό: ήμουν πια, το 1952, πεπει­σμέ­νος μαρ­ξι­στής-λενι­νι­στής. Εννοώ τις αξί­ες που απέ­κτη­σα, αυτά που έμα­θα εκεί­να τα χρό­νια, χωρίς τα οποία δε θα είχα μπο­ρέ­σει να παί­ξω κανέ­να ρόλο.

Αν ο Χρι­στό­φο­ρος Κολόμ­βος δεν είχε πυξί­δα, δε θα έφτα­νε που­θε­νά. Αλλά υπήρ­χε η πυξί­δα, εγώ είχα πυξί­δα: ήταν αυτά που βρή­κα στο Μαρξ και στο Λένιν. Και η ηθι­κή ‑ξανα­λέω- που βρή­κα στο Μαρ­τί. Ίσως υπήρ­ξε επιρ­ροή και από άλλους παρά­γο­ντες· ήμουν αθλη­τής και ανέ­βαι­να βου­νά· επη­ρε­ά­ζουν οι συν­θή­κες, η ζωή με βοήθησε.

Όταν γίνε­ται το πρα­ξι­κό­πη­μα του Μπα­τί­στα το 1952, επε­ξερ­γά­ζο­μαι μια στρα­τη­γι­κή για το μέλ­λον: να προ­ω­θή­σω ένα επα­να­στα­τι­κό πρό­γραμ­μα και να οργα­νώ­σω μια λαϊ­κή εξέ­γερ­ση. Από εκεί­νη τη στιγ­μή δια­θέ­τω πια πλή­ρη αντί­λη­ψη περί αγώ­να και τις βασι­κές επα­να­στα­τι­κές ιδέ­ες, τις ιδέ­ες που βρί­σκο­νται στο Η Ιστο­ρία θα με αθω­ώ­σει.(3) Διέ­θε­τα ήδη την ιδέα που ήταν απα­ραί­τη­τη για την κατά­λη­ψη της εξου­σί­ας με επα­νά­στα­ση. Ξεκι­νού­σε από εκεί­νο που θα συνέ­βαι­νε μετά τις εκλο­γές της 1ης Ιου­νί­ου εκεί­νης της χρο­νιάς. Τίπο­τα δε θ’ άλλα­ζε. Θα επα­να­λαμ­βα­νό­ταν για άλλη μια φορά η απο­γο­ή­τευ­ση και η διά­ψευ­ση των ελπί­δων. Και δεν ήταν δυνα­τόν να επι­στρέ­ψου­με σ’ εκεί­νη την πεπα­τη­μέ­νη που ποτέ δεν επρό­κει­το να οδη­γή­σει πουθενά.

1) Μεγά­λη αγρο­τι­κή ιδιοκτησία
2) Τυπι­κό σπί­τι του φτω­χού Κου­βα­νού χωρι­κού, κατα­σκευα­σμέ­νο με τοι­χώ­μα­τα από σανί­δες, στέ­γη από φύλ­λα φοί­νι­κα και χωμά­τι­νο πάτωμα
3) Μετά την επί­θε­ση στο στρα­τώ­να Μον­κά­δα του Σαντιά­γο ντε Κού­βα, στις 26 Ιού­λη του 1953, ο Φιντέλ συλ­λαμ­βά­νε­ται και δικά­ζε­ται. Ως δικη­γό­ρος ανα­λαμ­βά­νει ο ίδιος την υπε­ρά­σπι­σή του. Η τελι­κή αγό­ρευ­σή του είναι γνω­στή με την ονο­μα­σία «Η ιστο­ρία θα με αθω­ώ­σει» και είναι ταυ­τό­χρο­να ένα μανι­φέ­στο ενα­ντί­ον του Μπα­τί­στα και ένα πρό­γραμ­μα για τη ριζι­κή αλλα­γή της Κούβας.