Όλα όσα πρέπει να ξέρετε για το νέο κοροναϊό: τρόποι μετάδοσης, συμπτώματα και κίνδυνοι

- Ποιος είναι ο νέος ιός;

Ένας νέος ιός εμφα­νί­στη­κε στην Κίνα το Δεκέμ­βριο του 2019 και στη συνέ­χεια επι­βε­βαιώ­θη­κε ότι πρό­κει­ται για νέο κορο­ναϊό, ο οποί­ος ονο­μά­ζε­ται πλέ­ον «2019-nCoV» και είναι μέλος της ίδιας μεγά­λης οικο­γέ­νειας με τους προη­γού­με­νους ιούς SARS και MERS.

- Τι είναι οι κοροναϊοί;

Είναι συχνοί ιοί και τυπι­κά προ­κα­λούν ήπια ανα­πνευ­στι­κά προ­βλή­μα­τα όπως βήχα και καταρ­ροή, αλλά μερι­κοί είναι πιο επι­κίν­δυ­νοι, όπως ο SARS και ο MERS πριν μερι­κά χρό­νια. Οι περισ­σό­τε­ροι άνθρω­ποι μολύ­νο­νται με πιο ήπιους κορο­ναϊ­ούς του­λά­χι­στον μια φορά στη ζωή τους, έχο­ντας ήπια έως μέτρια συμ­πτώ­μα­τα. Σε λίγες περι­πτώ­σεις οι συνή­θεις κορο­ναϊ­οί μπο­ρούν να προ­κα­λέ­σουν λοι­μώ­ξεις του κατώ­τε­ρου ανα­πνευ­στι­κού, όπως πνευ­μο­νία και βρογ­χί­τι­δα. Είναι κοι­νοί στα ζώα παγκο­σμί­ως και μόνο λίγοι από αυτούς είναι γνω­στό ότι μολύ­νουν τους ανθρώ­πους. Σπά­νια κάποιος κορο­ναϊ­ός μεταλ­λάσ­σε­ται και εξα­πλώ­νε­ται από τα ζώα στους ανθρώ­πους, όπως συνέ­βη με τους ιούς SARS και MERS.

- Ποια είναι τα συμπτώματα του νέου ιού;

Οι ασθε­νείς έχουν πυρε­τό και βήχα, ενώ μερι­κοί έχουν και δύσπνοια. Τα συμ­πτώ­μα­τα, που μοιά­ζουν πολύ με του SARS, εμφα­νί­ζο­νται ανά­με­σα στη δεύ­τε­ρη μέρα και στη δεύ­τε­ρη εβδο­μά­δα μετά την έκθε­ση στον ιό.

- Πώς γίνεται η διάγνωση και η θεραπεία του;

Οι κινε­ζι­κές αρχές έχουν κάνει την αλλη­λού­χι­ση (απο­κω­δι­κο­ποι­ή­σει) του γονι­διώ­μα­τος του νέου κορο­ναϊ­ού και έχουν μοι­ρα­στεί την πλη­ρο­φο­ρία, επι­τρέ­πο­ντας έτσι σε επι­στή­μο­νες από όλο τον κόσμο να μελε­τή­σουν τον ιό. Δεν υπάρ­χουν συγκε­κρι­μέ­νες αντι­ι­κές θερα­πεί­ες για τη λοί­μω­ξη, συνε­πώς οι ασθε­νείς λαμ­βά­νουν φαρ­μα­κευ­τι­κή θερα­πεία απλώς για τα συμ­πτώ­μα­τα τους και θα ανα­κάμ­ψουν μόνοι τους μετά από ένα διά­στη­μα. Η ανά­παυ­ση και η λήψη πολ­λών υγρών βοη­θούν στην αντι­με­τώ­πι­ση της λοί­μω­ξης. Δεν υπάρ­χει ακό­μη εμβό­λιο για το νέο κορο­ναϊό, αλλά ήδη ξεκί­νη­σε η προ­σπά­θεια δημιουρ­γί­ας του. Επί­σης η αμε­ρι­κα­νι­κή φαρ­μα­κευ­τι­κή εται­ρεία Regeneron έκα­νε γνω­στό ότι βρί­σκε­ται στα αρχι­κά στά­δια ανά­πτυ­ξης μιας αντι­ι­κής θεραπείας.

- Από πού προήλθε ο ιός;

Ο Παγκό­σμιος Οργα­νι­σμός Υγεί­ας (ΠΟΥ) ακό­μη ανα­ζη­τά την πηγή προ­έ­λευ­σης του ιού. Οι υπο­ψί­ες εστιά­ζο­νται σε μια αγο­ρά τρο­φί­μων και ζώντων ζώων στην πόλη Γου­χάν, όπου εμφα­νί­στη­καν τα πρώ­τα επι­βε­βαιω­μέ­να περι­στα­τι­κά. Μια γενε­τι­κή ανά­λυ­ση, που συνέ­κρι­νε το νέο ιό με περισ­σό­τε­ρους από 200 κορο­ναϊ­ούς και η οποία δημο­σιεύ­θη­κε στο ιατρι­κό περιο­δι­κό “Journal of Medical Virology”, δεί­χνει ότι ο νέος κορο­ναϊ­ός μοιά­ζει με άλλους συγ­γε­νι­κούς ιούς που μολύ­νουν φίδια και νυχτε­ρί­δες. Μια πιθα­νό­τη­τα είναι ότι ο «2019-nCoV» προ­έ­κυ­ψε από το συν­δυα­σμό ξεχω­ρι­στών ιών που μολύ­νουν αυτά τα δύο είδη ζώων. Αυτό μπο­ρεί να συνέ­βη στη φύση ή στην αγο­ρά της Γου­χάν, όπου τα ζώα δια­τη­ρού­νταν κοντά το ένα στο άλλο.

- Πώς εξαπλώθηκε στους ανθρώπους;

Η ίδια γενε­τι­κή ανά­λυ­ση δεί­χνει πως ο ιός πιθα­νώς ανέ­πτυ­ξε την ικα­νό­τη­τα να «πηδά» από τα ζώα στους ανθρώ­πους χάρη σε μια συγκε­κρι­μέ­νη μετάλ­λα­ξη στο γονί­διο μιας πρω­τε­ΐ­νης. Αν ο ιός εκκρί­θη­κε μαζί με τα κόπρα­να των ζώων, τότε μέσω του αέρα θα εισπνεύ­στη­κε από κάποιους ανθρώ­πους, όπως πιστεύ­ουν μερι­κοί επιστήμονες.

- Πού έχει εξαπλωθεί έως τώρα;

Εκτός από την Κίνα, περι­στα­τι­κά έχουν ανα­φερ­θεί σε άλλες χώρες της Ασί­ας (Ταϊ­λάν­δη, Ιαπω­νία, Νότια Κορέα, Βιετ­νάμ, Σιγκα­πού­ρη), στην Αυστρα­λία, στις ΗΠΑ και στη Ευρώ­πη (έως τώρα μόνο στη Γαλλία).

- Πόσο κολλητικός είναι μεταξύ των ανθρώπων;

Ο βασι­κός τρό­πος μετά­δο­σης του ιού φαί­νε­ται να είναι από τα ζώα στον άνθρω­πο. Είναι ακό­μη νωρίς για να βγει συμπέ­ρα­σμα πόσο εύκο­λα περ­νά­ει από άνθρω­πο σε άνθρω­πο, αν και μπο­ρεί όντως να μετα­δο­θεί μετα­ξύ ανθρώ­πων. Σύμ­φω­να με προ­σω­ρι­νούς υπο­λο­γι­σμούς του ΠΟΥ, προς το παρόν ο μέσος αριθ­μός νέων λοι­μώ­ξε­ων ανά μολυ­σμέ­νο άτο­μο είναι 1,4 έως 2,5 ασθε­νείς (συγκρι­τι­κά στην επο­χι­κή γρί­πη κάθε ασθε­νής κολ­λά­ει κατά μέσο όρο 1,3 άλλα άτομα).

- Πώς μεταδίδεται μεταξύ ανθρώπων;

Από τον αέρα με τα στα­γο­νί­δια του βήχα και του φταρ­νί­σμα­τος, με την προ­σω­πι­κή επα­φή (π.χ. άγγιγ­μα χεριών), με το άγγιγ­μα μολυ­σμέ­νων επι­φα­νειών (π.χ. πόμο­λο πόρ­τας) και στη συνέ­χεια με το άγγιγ­μα του στό­μα­τος ή της μύτης, προ­τού κανείς πλύ­νει τα χέρια του, καθώς επί­σης μέσω μολυ­σμέ­νων κοπράνων.

- Πόσο φονι­κός είναι;

Μέχρι τώρα η ανα­λο­γία των θανά­των σε σχέ­ση με τα επι­βε­βαιω­μέ­να περι­στα­τι­κά είναι χαμη­λή, περί­που 4% (δηλα­δή πεθαί­νουν τέσ­σε­ρις ανά 100 ασθε­νείς με τον κορο­ναϊό), ποσο­στό μικρό­τε­ρο από τον SARS και τον MERS. Τα περισ­σό­τε­ρα θύμα­τα ήσαν άνω των 60 ετών και είχαν άλλα προ­ϋ­πάρ­χο­ντα προ­βλή­μα­τα υγεί­ας, όμως υπήρ­ξε και η περί­πτω­ση θανά­του ενός νεα­ρού υγιούς ατό­μου. Συνε­πώς ακό­μη είναι νωρίς για να υπάρ­χει ξεκά­θα­ρη εικό­να για τη φονι­κό­τη­τα του νέου κορο­ναϊ­ού. Υπάρ­χουν φόβοι, σύμ­φω­να με το New Scientist και την «Ουά­σιγ­κτον Ποστ», ότι μελ­λο­ντι­κά μπο­ρεί να γίνει πιο φονι­κός, αν υπο­στεί περαι­τέ­ρω μετάλλαξη.

- Πώς συγκρίνεται με τον SARS και τον MERS;

Οι δύο αυτοί προη­γού­με­νοι ιοί προ­κα­λού­σαν σοβα­ρά συμ­πτώ­μα­τα. Δεν είναι σαφές πώς ακρι­βώς ο νέος συγκρί­νε­ται μαζί τους, όσον αφο­ρά τη σοβα­ρό­τη­τα των συμ­πτω­μά­των. Σε μερι­κούς ασθε­νείς έχει προ­κα­λέ­σει σοβα­ρά συμ­πτώ­μα­τα και θάνα­το, αλλά στους περισ­σό­τε­ρους πιο ήπια συμ­πτώ­μα­τα. Ο SARS που άρχι­σε το 2003 στη νότια Κίνα και πιστεύ­ε­ται ότι πήγα­σε από νυχτε­ρί­δες, μόλυ­νε περισ­σό­τε­ρους από 8.000 ανθρώ­πους και σκό­τω­σε 774, δηλα­δή περί­που έναν στους δέκα ασθε­νείς. Ενώ ο MERS που εμφα­νί­στη­κε στη Σαου­δι­κή Αρα­βία το 2012 και «πήδη­ξε» από τις καμή­λες στους ανθρώ­πους, ήταν ακό­μη πιο φονι­κός, καθώς σκό­τω­σε έναν στους τρεις ανθρώ­πους που μόλυ­νε (το 34%).

- Μπορεί ο νέος ιός να προκαλέσει πανδημία;

Για να συμ­βεί αυτό, χρειά­ζο­νται τρεις προ­ϋ­πο­θέ­σεις: να μολύ­νει απο­τε­λε­σμα­τι­κά τους ανθρώ­πους, να ανα­πα­ρά­γε­ται μέσα στο ανθρώ­πι­νο σώμα και να μετα­δί­δε­ται εύκο­λα από άνθρω­πο σε άνθρω­πο. Μέχρι στιγ­μής δεν φαί­νε­ται να πλη­ρού­νται και οι τρεις αυτές προϋποθέσεις.