Όταν απαγόρευαν στους πολιτικούς κρατούμενους να διαβάζουν Θερβάντες και Παπαρρηγόπουλο (Ντοκουμέντο)

Επι­μέ­λεια Αλέ­κος Χατζη­κώ­στας //

Είναι γνω­στή η πολύ­μορ­φη και κάτω από εξαι­ρε­τι­κά αντί­ξο­ες συν­θή­κες, μορ­φω­τι­κή δρα­στη­ριό­τη­τα που ανέ­πτυσ­σαν οι πολι­τι­κοί κρα­τού­με­νοι στις φυλα­κές και τις εξορίες.

Στο ντο­κου­μέ­ντο που παρου­σιά­ζου­με πολι­τι­κοί κρα­τού­με­νοι στις φυλα­κές του Ιντζε­δίν (1959) δια­μαρ­τύ­ρο­νται για τις ελλεί­ψεις βιβλί­ων και περιο­δι­κών και κυρί­ως για τη λογο­κρι­σία ακό­μη και «κλασ­σι­κών» βιβλί­ων (Κρό­νιν, Θερ­βά­ντες , Παραρ­ρη­γό­που­λο κ.α)

Στο περιο­δι­κό «ΕΠΙΘΕΩΡΗΣΗ ΤΕΧΝΗΣ» (Νο 59–60, ΝΟΕΜΒΡΙΟΣ-ΔΕΚΕΜΒΡΙΟΣ) δημο­σιεύ­τη­κε επι­στο­λή δια­μαρ­τυ­ρί­ας που απευ­θύ­νε­ται: « Την Εται­ρεί­αν Ελλή­νων Λογο­τε­χνών, την Εθνι­κήν Ετα­ρεί­αν Ελλή­νων λογο­τε­χνών, την Ετα­ρεί­αν Ελλή­νων Θεα­τρι­κών Συγ­γρα­φέ­ων, το Λογο­τε­χνι­κό Επι­με­λη­τή­ριο, τους Γιάν­νην Γου­δέ­λην Διευ­θυ­ντήν «Και­νούρ­γιας Επο­χής», Πέτρον Χάρη Διευ­θυ­ντήν «Νέας Εστί­ας», Αγγε­λον Αγγε­λό­που­λον Διευ­θυ­ντήν «Νέας Οικο­νο­μί­ας» , Συντα­κτι­κήν Επι­τρο­πήν «Επι­θε­ώ­ρη­σης Τέχνης» , Γεώρ­γιον Αθα­να­σιά­δην – Νόβαν, Αγιν Θέρον, Στρα­τήν Μυρι­βή­λη, Σπύ­ρο Μελά, Αγγε­λόν Τερ­ζά­κην, Βάσον Βαρί­κα, Ηλί­αν Βενέ­ζην, Αιμί­λο­ον Χουρ­μού­ζιον, Γεώρ­γιον Παπα­δού­καν , Αλέ­ξην Σολο­μόν, Αθη­ναί­ον «Καθη­με­ρι­νής», Παρα­τη­ρη­τήν «Βήμα­τος», κυρί­αν Ουρά­νη Κ. Βάρ­να­λη, Π. Παλαιο­λό­γον, Δ. Ψαθά»

Στην επι­στο­λή ανα­φέ­ρο­νται τα εξής:

«Αξιό­τι­με Κύριε

Σας απευ­θύ­νου­με το γράμ­μα μας αυτό με την παρά­κλη­ση να ενδια­φερ­θή­τε σαν πνευ­μα­τι­κός παρά­γο­ντας του τόπου μας για ένα ζητη­μά μας.

Κρα­τού­με­θα εις τας φυλα­κάς από 10 και 14 ετών για τις πολι­τι­κές μας πεποι­θή­σεις. Στη γεμά­τη στε­ρή­σεις ζωή μας, στο κάτερ­γο τού­το του Ιτζε­δίν, εντε­λώς απο­κομ­μέ­νοι απ’ τον έξω κόσμο, μονα­δι­κή μας συντρο­φιά, παρη­γο­ριά κι’ απα­σχό­λη­ση έχου­με το βιβλίο.

Σχε­τι­κά με το βιβλίο όμως επι­κρα­τεί τού­το το καθεστώς:

Ενας κανο­νι­σμός του 1923 προ­βλέ­πει την ύπαρ­ξη βιβλιο­θή­κης σε κάθε φυλα­κή. Ως συνή­θως όμως, λόγω οικο­νο­μι­κών δυσχε­ρειών, αυτό δεν πραγ­μα­το­ποι­ή­θη­κε. Ο ίδιος ο κανο­νι­σμός προ­βλέ­πει ότι όταν ο κρα­τού­με­νος θέλει δι’ εξό­δων του να προ­μη­θευ­τεί ένα βιβλίο πρέ­πει να ακο­λου­θη­θεί η παρα­κά­τω δια­δι­κα­σία: Να υπο­βλη­θεί χαρ­το­ση­μα­σμέ­νη αίτη­ση προς τη Διεύ­θυν­ση. Αυτή την απο­στέλ­λει στο Υπουρ­γείο Δικαιο­σύ­νης κι αυτό τηνμ στέλ­λει με τη σει­ρά του στην Υπη­ρε­σία Τύπου, όπου αυτή υπά­γε­ται. Δηλα­δή στο Υπουρ­γείο Προ­ε­δρί­ας. Η αίτη­ση του κρα­του­μέ­νου πρέ­πιε να εγκρι­θεί από κελι και να επι­στρέ­ψει απ’ τον ίδιο δρό­μο. Ολα αυτά μετα­φρά­ζο­νται σε μια καθυ­στέ­ρη­ση 6 μηνών για τις ευτυ­χέ­στε­ρες περιπτώσεις.

Πέραν τού­του όμως συμ­βαί­νει και το παρά­ξε­νο να παίρ­νεις μια τέτοια απά­ντη­ση σου: Απα­γο­ρεύ­ε­ται η εισα­γω­γή των έργων του Θερ­βά­ντες εις τα φυλα­κά ή της ιστο­ρί­ας Παπαρ­ρη­γο­πού­λου, το «Κάστρο» του Κρό­νιν, «τα κατά Ομη­ρον» ή «Παγκό­σμια Ιστο­ρία τα Ακα­δη­μί­ας Επι­στη­μών της ΕΣΣΔ» κλπ.

Αν ερω­τη­θούν οι αρμό­διοι για­τί δίδουν τέτοιες απα­ντή­σεις ασφα­λώς δεν θάχουν τίπο­τε άλλο να ειπούν παρά ότι πρό­κει­τια για μία έκφρα­ση της αγα­να­κή­σε­ως των δια την ανου­σί­αν ασχο­λί­αν που τους προ­σθέ­τουν οι 2.5000 πολι­τι­κοί κρα­τού­με­νοι, χωρίς να φταί­νε όμως οι ίδιοι.

Το καθε­στώς αυτό είναι πολύ υχλη­ρό και δια τους ποι­νι­κούς κρα­του­μέ­νους, πολύ περισ­σό­τε­ρο δι’ ημάς τους πολι­τι­κούς κρα­του­μέ­νους που τέλος πάντων είχα­με κάποια σχέ­ση με το βιβλίο και πριν μπού­με φυλα­κή. Για μας κυριο­λε­κτι­κά κατα­ντά μαρ­τύ­ριο. Κι’ αυτό που ισχύ­ει για τα βιβλία ισχύ­ει και για όλα τα φιλο­λο­γι­κά, επι­στη­μο­νι­κά κλπ. περιο­δι­κά καθώς και για ολό­κλη­ρο τον Τύπο πλην Αθη­ναϊ­κού – εξαι­ρου­μέ­νης εννο­εί­ται της «Αυγής».

Επει­δή δεν μπο­ρού­με να δού­με κανέ­να λόγο που να συνη­γο­ρεί για την τέτοια συμπε­ρι­φο­ρά των αρμο­δί­ων και απέ­να­ντι μας και απέ­να­ντι του βιβλί­ου , και επει­δή θέλου­με να πιστεύ­ου­με ότι πολύς και­ρός πέρα­σε απ’ τα χρό­νια εκεί­να της εμφυ­λί­ου δια­μά­χης που τόσα μέτρα σε βάρος μας «δικαιο­λό­γη­σε».

Σας παρα­κα­λού­με θερ­μά να ασκή­σε­τε την επιρ­ροή σας προς τους αρμο­δί­ους ώστε να άρουν αυτά τα εμπό­δια στην εισα­γω­γή του βιβλί­ου και να επι­τρα­πεί η ελεύ­θε­ρη εισα­γω­γή και στις φυλα­κές αυτών που νομί­μως κυκλο­φο­ρούν και στην πολι­τεία για­τί αρκε­τά είναι τα’ άλλα βάσα­να και οι στε­ρή­σεις μας.

Ευχα­ρι­στώ­ντας Σας. Μετά τιμής. 

Για τους Πολι­τι­κούς κρα­του­μέ­νους, Αλέ­κος Παπαλεξίου»

________________________________________________________________________________________

Αλέκος Α. Χατζηκώστας  Δημοσιογράφος και εκδότης της εφημερίδας «Η Άλλη Άποψη της Ημαθίας» και του alli-apopsi.gr. Άρθρα του έχουν δημοσιευτεί σε εφημερίδες, περιοδικά και site εδώ και δεκαετίες, ενώ έχει συμμετάσχει με εισηγήσεις σε μια σειρά ιστορικά συνέδρια και ημερίδες. Έχει εκδώσει 8 βιβλία και συμμετέχει σε συλλογικούς τόμους.