Όταν η Βουλή ψήφιζε την ένταξη της χώρας μας στο ΝΑΤΟ (18/2/1952)

Γρά­φει ο Αλέ­κος Χατζη­κώ­στας // 

Την Δευ­τέ­ρα 18/2/1952 η Βου­λή ψήφι­ζε με μεγά­λη πλειο­ψη­φία (κατά οι 7 βου­λευ­τές της ΕΔΑ και ο Κύρ­κος) το Νομο­σχέ­διο (το κατέ­θε­σε ο ανα­πλη­ρω­τής Υπουρ­γός Εξω­τε­ρι­κών του κόμ­μα­τος Φιλε­λευ­θέ­ρων) Γ. Βαρ­βού­της) με βάση το οποίο εγκρί­θη­κε η κύρω­ση του πρα­κτι­κού εισό­δου της Ελλά­δας στο ΝΑΤΟ. Κυβέρ­νη­ση στη χώρα είχα­με των Ν. Πλα­στή­ρα- Σ. Βενι­ζέ­λου (αντι­πρό­ε­δρος) ενώ υπέρ τάχθη­καν το Λαϊ­κό Κόμ­μα του Κ. Τσαλ­δά­ρη, ο Ελλη­νι­κός Συνα­γερ­μός του Αλ. Παπά­γου, το Αγρο­τι­κό Κόμ­μα του Μπαλ­τα­τζή, ο Καρα­μα­ού­νας των «Αρι­στε­ρών Φιλε­λεύ­θε­ρων» κ.α

Να θυμί­σου­με ότι προη­γή­θη­κε στις 17 Οκτώ­βρη 1951 η υπο­γρα­φή στο Λον­δί­νο πρω­τό­κολ­λου προ­σχώ­ρη­σης της Ελλά­δας και της Τουρ­κί­ας στο ΝΑΤΟ. Αξιο­ποιώ­ντας τα δημο­σιεύ­μα­τα της εφη­με­ρί­δας «ΕΜΠΡΟΣ» (19/2) παρου­σιά­ζου­με ορι­σμέ­να σημεία της συζή­τη­σης αυτής.

Ας δού­με όμως τι γρά­φει το σχε­τι­κό ρεπορ­τάζ για τις παρεμ­βά­σεις όπου χαρα­κτη­ρι­στι­κό των υπε­ρα­σπι­στών της προ­σχώ­ρη­σης ήταν οι ανα­φο­ρές για την «ειρή­νη», ο αντι­κομ­μου­νι­σμός-αντι­σο­βιε­τι­σμός, η σύν­δε­ση του γεγο­νό­τος με οικο­νο­μι­κά-κοι­νω­νι­κά οφέ­λη, ένας ιδιό­τυ­πος «συνα­γω­νι­σμός» για το ποιος θα εμφα­νι­στεί «βασι­λι­κό­τε­ρος του βασι­λέ­ως», ενώ με αφορ­μή και την έναρ­ξη της δεύ­τε­ρης δίκης του Ν. Μπε­λο­γιάν­νη και των συντρό­φων του δεν λεί­πουν οι επι­θέ­σεις «κατα­σκο­πο­λο­γί­ας» κατά της ΕΔΑ.

Ο Γ. Βαρ­βού­της ειση­γού­με­νος το θέμα σημεί­ω­σε ότι «τού­το είναι εξαι­ρε­τι­κής σημα­σί­ας διό­τι η Ελλάς χάρις εις την πίστη, τα δημο­κρα­τι­κά ιδε­ώ­δη και τας θυσί­ας της, καθί­στα­ται πλέ­ον οργα­νι­κόν μέλος της διε­θνούς κοινωνίας…Το περιε­χό­με­νο του Συμ­φώ­νου δια­πνέ­ε­ται από την πίστιν εις τα δημο­κρα­τι­κά ιδε­ώ­δη, από την πίστιν προς τη ειρή­νην. Απο­τε­λεί άμυ­ναν και όχι επί­θε­σιν, όλων των ελεύ­θε­ρων λαών, άμυ­ναν υπέρ των ιδε­ω­δών, που εχα­ρά­χθη­σαν εις τον Χάρ­την του Ατλα­ντι­κού από το αεί­μνη­στον Φρ. Ρουζ­βελτ και τον μεγά­λον ηγέ­την της Μεγά­λης Βρε­τα­νί­ας Θ. Τσώρ­τσιλ. Αι αρχαί αυταί καθω­δή­γη­σαν και εφώ­τι­σαν τους αγώ­νας των ελευ­θέ­ρων εθνών καθ’ όλον τον δεύ­τε­ρον παγκό­σμιον πόλε­μον και κατό­πιν κατά του επα­κο­λου­θή­σα­ντα ακό­μη αλλού μεν ψυχρόν αλλού δε θερ­μόν πόλε­μον, ενα­ντί­ον των ελευ­θε­ριών και των δημο­κρα­τι­κών ιδεωδών.

Ο κ. Λύχνας ομι­λών εν συνε­χεία ως ειση­γη­τής της Επι­τρο­πής για το Νομο­σχέ­διο τόνι­σε: «Η απει­λή επι­θέ­σε­ως, πάντες γνω­ρί­ζο­μεν, πόθεν προ­έρ­χε­ται. Μετά το παγκό­σμιον πόλε­μον, οι Σύμ­μα­χοι απε­στρα­τεύ­θη­σαν πλην μιας μεγά­λης Δυνά­με­ως ήτις διε­τή­ρη­σε τον στρα­τόν της. Μετά ταύ­τα διά­φο­ραι πρά­ξεις βίας ενερ­γή­θη­σαν και τοιαύ­ται είναι ως η της Περ­σί­ας, Κορέ­ας, Ελλά­δος και αλλα­χού. Αν τελι­κώς ελή­φθη από­φα­σις αμυ­ντι­κής κατα­στά­σε­ως εν Κορέα τού­το συνέ­βη διό­τι η Σοβιε­τι­κή Ρωσία ευρέ­θη εκτός Συμ­φώ­νου. Το Σύμ­φω­νον είναι ειρη­νι­κόν. Τα δικαιώ­μα­τα της Ελλά­δος πρέ­πει να εισα­κου­σθούν, ώστε το βιω­τι­κόν επί­πε­δον επί­πε­δον του λαού της να να έλθη. Με αυτήν την πεποί­θη­σιν και ελπι­δα, αύτο το Σύμ­φω­νον είμαι βέβαιος ότι θα το χαι­ρε­τή­ση ολό­κλη­ρος η Βου­λή, του οποί­ου η αλλη­λεγ­γύη θα είναι η εγγύ­η­σις ειρήνης».

Κατά την ομι­λία του ο αρχη­γός του «Ελλη­νι­κού Συνα­γερ­μού», στρα­τάρ­χης Α. Παπά­γος τόνι­σε: «Αίσθη­μα πλή­ρους ικα­νο­ποι­ή­σε­ως με κατέ­χει, κύριοι βου­λευ­ταία, δια την απο­δο­χήν της Ελλά­δος ως ισο­τί­μου μέλους εις τον οργα­νι­σμόν του Βορειο­α­τλα­ντι­κύ Συμ­φώ­νου. Η συμ­με­το­χή μας εις Βορειο­α­τλα­ντι­κήν ορά­νω­σιν απο­τε­λεί την καλυ­τέ­ραν πιστο­ποί­η­σιν ότι αι Ηνω­μέ­ναι Πολι­τεί­αι και τα άλλα κρά­τη του Συμ­φώ­νου, πανη­γυ­ρι­κώς ανε­γνώ­ρι­σαν τη μεγά­λην συν­δρο­μήν, την οποί­αν προ­σέ­φε­ρεν η πατρίς μας εις τους κοι­νούς αγώ­νας δια την ελευ­θε­ρί­αν και την Δημο­κρα­τί­αν. Από της από­ψε­ως της ιδι­κής μας πλευ­ράς, κατα­νού­μεν και συναι­σθα­νό­με­θα απο­λύ­τως τα καθή­κο­ντά μας, τα δικαιώ­μα­τά μας όπως ορθώς ετό­νι­σεν ο κ. υπουρ­γός των Εξω­τε­ρι­κών και τας προ­σθέ­τους υπο­χρε­ώ­σεις μας διά τας οποί­ας προ­σθέ­τους υπο­χρε­ώ­σεις μας κοι­νή από­φα­σις όλων μας είναι να αντα­πο­κρι­θώ­μεν όσον ένε­στι πλη­ρέ­στε­ρον. Συνε­χί­ζο­μεν κύριοι βου­λευ­τές τη μακραί­ω­να παρά­δο­σιν του Εθνούς και πρέ­πει να είμε­θα όλοι υπε­ρή­φα­νοι, ότι όλα τα ελεύ­θε­ρα αδελ­φά Κρά­τη, εμπρά­κτως ανε­γνώ­ρι­σαν τούτο..»

Ο Κ. Τσαλ­δά­ρης αφού δια­μαρ­τυ­ρή­θη­κε για τη «αιφ­νι­δια­στι­κή εισα­γω­γή» του Νομο­σχε­δί­ου τόνι­σε: «Το Ατλα­ντι­κόν Σύμ­φω­νον, ως εξι­λί­χθεη και εξε­λίσ­σε­ται , δια της προ­σθή­κης των νέων μελών Ελλά­δος και Τουρ­κί­ας απο­τε­λεί κατ΄εμέ επι­τύμ­βιον πλά­κα εις την ιδέ­αν του πολέ­μου. Και είναι τοιαύ­της εκτά­σε­ως η οργά­νω­σις αυτή και έχουν τόσον μελε­τη­θή εκ των προ­τέ­ρων, τα θέμα­τα ώστε πραγ­μα­τι­κώς να δύνα­ται κανείς αυτήν την στιγ­μήν να πιστεύη ότι η Ελλάς και η Τουρ­κία δεν εισέρ­χο­νται εις ένα αμυ­ντι­κόν σύμ­φω­νον αλλά εισέρ­χο­νται εις έναν  πολι­τι­κο­οι­κο­νο­μι­κόν οργα­νι­σμόν. Οι σκο­ποί τού­του ως δια­τυ­πού­νται εις τα άρθρα του συμ­φώ­νου, συντα­χθέ­ντα συνε­πέια προς τας σχε­τι­κά δια­τά­ξεις του οργα­νι­σμού των Ηνω­μέ­νων Εθνών, είναι τοιαύ­της μορ­φής ώστε να έχουν μάλον κοι­νω­νι­κόν περιε­χό­με­νον και ωλι­γώ­τε­ρον στρ­ταιωτ­κόν ή πολι­τι­κόν. Η Ελλάς, εισερ­χο­μέ­νη εις το σύμ­φω­νον, βάσει του περιε­χο­μέ­νου αύτου, προ­ω­ρί­σται να δημιουρ­γή­ση εις το πνεύ­μα όλων των λαών το αίσθη­μα της ελευ­θε­ρί­ας, το οποί­ον θα απο­τρέ­ψη τον πόλεμον.»

Σε δια­φο­ρε­τι­κό μήκος κύμα­τος η παρέμ­βα­ση του Γιάν­νη Πασα­λί­δη από μέρους της ΕΔΑ: «Η κυβέρ­νη­ση εφό­σον εις το εσω­τε­ρι­κό ακο­λου­θεί πολι­τι­κήν ειρη­νεύ­σε­ως αυτήν πρέ­πιει και να προ­βά­λη εις το εξω­τε­ρι­κόν.  Όλοι δέχο­νται και κηρύσ­σουν ειρή­νευ­σιν χωρίς να τη προ­ω­θούν. Ο Ελλη­νι­κός Συνα­γερ­μός λέγει ότι δεν θέλει ειρή­νην και αυτό δια­κη­ρύ­σει. Η κυβέρ­νη­σις όμως η οποία φέρει ευθύ­νας, έπρε­πε να παραι­τη­θή της πολι­τι­κής την οποί­αν ακο­λου­θή. Ημείς εις το πρό­γραμ­μά νας, διε­κη­ρύ­ξα­μεν ότι η Ελλάς χωρίς εσω­τε­ρι­κήν ειρή­νευ­σιν δεν θα επι­χτύ­χη εξω­τε­ρι­κήν πολι­τι­κήν. Και η πολι­τι­κή μας ασκεί­ται διά τας συμ­φέ­ρο­ντα του Ελλη­νι­κού λαού. Σήμε­ρον η ανθρω­πό­της ευρί­σκε­ται εις μίαν ιστο­ρι­κή καμπήν. Ποιόν δρό­μον πρέ­πη ν’ ακο­λου­θή­ση; Ο αγών κατά βάθος γίνε­ται μετα­ξύ νεο­κα­πι­τα­λι­στι­κού συστή­μα­τος και νεο­σο­σια­λι­στι­κού τοιού­του. Πρέ­πει να έχω­μεν υπ’ όψιν μας ότι η χώρα μας από γεω­γρα­φι­κής από­ψε­ως δεν  δύνα­ται να απο­κο­πή. Δι’αυτόν τον λόγον η Ελλάς έπρε­πε να συμ­βά­λη εις το διε­θνές γεφύ­ρω­μα, όπως το ίδιν πρέ­πιε να κάμει εις το εσω­τε­ρι­κόν. Δηλα­δή να ακο­λου­θή­ση πολι­τι­κήν ειρη­νεύ­σε­ως. Συνε­πώς δεν ημπο­ρού­μεν να κατα­λά­βω­μεν πως η Ελλάς λαμ­βά­νει μέρος εις ένα τοιού­τον Σύμ­φω­νον, ενώ άλλα χώραι μεγα­λύ­τε­ραι, όπως είναι η Σου­η­δία έμει­ναν έξω. Είμε­θα υπέρ της Ελλη­νι­κής πολι­τι­κής και δεν πρέ­πει ακού­μεν ουδε­μί­αν ξένην δύναμην.»

Ο Μ. Κύρ­κος δια­φω­νό­ντας τόνι­σε: «Καθ’ ημάς εξω­τε­ρι­κή πολι­τι­κή της Ελλά­δος πρέ­πει να κινεί­ται περί τους ακο­λού­θους τρεις άξο­νας: Πρώ­τον οι χει­ρι­ζό­με­νοι την εξω­τε­ρι­κήν πολι­τι­κήν πιστεύ­ο­μεν ότι ώφει­λον να κατα­βά­λου­σι πάσαν προ­σπά­θειαν ώστε να δια­τη­ρή­σουν την Ελλά­δα έξω του στρα­το­πέ­δου των αντι­τι­θε­μέ­νων δύο μεγά­λων Συνα­σπι­σμών. Δεύ­τε­ρον θα έπρε­πε ειλι­κρι­νώς και τιμί­ως να κατα­βλη­θή πάσα προ­σπά­θεια, ώστε να δια­τη­ρη­θούν σχέ­σεις φιλί­ας και συνερ­γα­σί­ας και προς τους δύο συνα­σπι­σμούς και προς όλους τους μεγά­λους Συμ­μά­χους, μετά των οποί­ων ηγω­νι­σθή­κα­μεν κατά τον δεύ­τε­ρον Παγκό­σμιον Πόλε­μον, στη­ρι­ζό­με­νοι επί της αρχής της ισο­τι­μί­ας, του σεβα­σμού και της ανε­ξαρ­τη­σί­ας. Τρί­τον θα έπρε­πε να επι­διώ­ξω­μεν μίαν συμ­μα­χί­αν μετα­ξύ των μεγά­λων Δυνά­με­ων Αμε­ρι­κής, Αγγλί­ας, Ρωσί­ας και Γαλ­λί­ας, εγγυο­μέ­νη την ανε­ξαρ­τη­σί­αν και εδα­φι­κήν ακε­ραιό­τη­τα της Ελλά­δος. Εάν παρε­χω­ρεί­το τοιαύ­τη εγγύ­η­σις θα εδί­δε­το εις τον Ελλη­νι­κόν λαόν το αίσθη­μα της ασφα­λεί­ας διά το παρόν και το μέλλον.

Από μέρους του Αγρο­τι­κού Κόμ­μα­τος, Μπαλ­τα­τζής τόνι­σε; «Ψηφί­ζο­ντας υπέρ του νομο­σχε­δί­ου είμε­θα έτοι­μοι διά πάσαν θυσί­αν και πιστεύ­ο­μεν ότι το σύμ­φω­νον τού­το δεν απο­τε­λεί μόνον μίαν στρα­τιω­τι­κήν ένω­σιν αλλά και ένα νέον πολι­τι­κο­οι­κο­νο­μι­κόν συνα­σπι­σμόν, ο οποί­ος θα απο­τρέ­ψη τον πόλε­μον και θα απο­κρού­ση τας σκο­τει­νάς δυνά­μεις της βίας.»

Ο πρω­θυ­πουρ­γός Ν. Πλα­στή­ρας, υπο­γράμ­μι­σε: «Είναι αδύ­να­τον και δεν πρέ­πει να γίνε­ται λόγος ότι η Ελλάς ημπο­ρεί να ακο­λου­θή­ση άλλην πολι­τι­κήν από εκεί­νην η οποία επι­βά­λε­ται υπέρ­πο­τε άλλο­τε σήμε­ρον. Η Ελλάς πρέ­πει να είναι ανά­με­σα εις τα έθνη ου Συνα­σπι­σμού του Βορεια­τλα­ντι­κού Συμ­φώ­νου, διό­τι η ουδε­τε­ρό­της κάθε άλλο παρά είναι δυνα­τή ουδέ πιστευ­τή ιδί­ως εδώ εις την χώραν μας, η οποία εδο­κί­μα­σε τον τελευ­ταί­ον πόλε­μον και ηνα­γκά­σθη να εισέλ­θη εις τού­τον χωρίς να προ­κα­λέ­ση διό­τι η Ελλάς προ­ε­κλή­θη εις τον πόλε­μον αυτόν. Συνε­πώς περί ουδε­τε­ρό­τη­τας ούτε πλέ­ον είναι δυνα­τόν να γίνε­ται λόγος. Δι’αυτό επα­να­λαμ­βά­νω, θα ήθε­λα, η συζή­τη­σις περί της απο­φά­σε­ως, περί της εισό­δου της Ελλά­δος εις το Ατλα­ντι­κόν Σύμ­φω­νον να τερ­μα­τι­σθή, διό­τι παρ΄ότι και αν από ορι­σμέ­νης πλευ­ράς ελέ­χθη, το θέμα ανά­γε­ται εις την ισχύν την οποία απο­κτά η Ελάς, ισχύν η οποία είναι απα­ραί­τη­τος. Είναι μία μεγά­λη επι­τυ­χία το ότι εισήλ­θεν η Ελλάς εις το Ατλα­ντι­κόν Σύμ­φω­νον, διό­τι τιμά­ται ούτως από τους ομό­φρο­νας και δημο­κρα­τι­κούς λαούς του Ατλα­ντι­κού Συνα­σπι­σμού. Θέλω να συγ­χα­ρώ με όλην μου τη καρ­δί­αν ολό­κλη­ρον σχε­δόν την Βου­λήν- διό­τι υπήρ­ξε και κάποια μερίς, η οποία δεν συμ­φω­νεί, αλλά δεν έχει σημα­σί­αν, εφ’ όσον ολό­κλη­ρος η εθνι­κή αντι­προ­σω­πέια ομο­θύ­μως εγκρί­νει την εισ­δο­χήν, απο­δε­χό­με­νη το νομο­σχέ­διον τού­το. Είναι δε ανά­γκη το νομο­σχέ­διον να ψηφι­σθή εντός της σήμε­ρον διά να είναι πλέ­ον νόμος του Κράτους.»

Διά­λο­γος υπήρ­χε μετα­ξύ Κ. Τσαλ­δά­ρη και Γ. Βαρ­βού­τη για το ζήτη­μα της δια­δι­κα­σί­ας που ακολουθήθηκε:

Ο Γ. Βαρ­βού­της υπο­στή­ρι­ξε ότι δεν ήταν αιφ­νι­δια­στι­κή η εισα­γω­γή του νομο­σχε­δί­ου για­τί το όλο ζήτη­μα κου­βε­ντιά­ζο­νταν τα τελευ­ταία δύο χρόνια.

Κ. Τσαλ­δά­ρης: «Ετό­νι­σα από την πλευ­ράν του Συμ­φώ­νου την οικο­νο­μι­κήν και κοι­νω­νι­κήν. Οσον αφο­ρά όμως την λεπτο­με­ρε­στέ­ραν εξέ­τα­σιν του Συμ­φώ­νου θα σας ερω­τή­σω εάν υπάρ­χει περί­πτω­σις της αυτο­μά­του ενερ­γεί­ας; Εάν δηλα­δή μας επι­τε­θούν θα έλθουν αυτο­μά­τως τα διά­φο­ρα κρά­τη να μας βοη­θή­σουν ή θα προ­κύ­ψουν και πάλι συζη­τή­σεις; Έχουν δηλ. υπο­χρέ­ω­σιν να μας βοη­θή­σουν αυτομάτως;

Γ. Βαβού­της: Κύριοι συνά­δελ­φοι η υπο­χρέ­ω­σις προ­κύ­πτει εκ του Συμφώνου.

Κ. Τσαλ­δά­ρης: Προ­κύ­πτει εκ του Συμ­φώ­νου ως έχει σήμε­ρον μόνο στρα­τιω­τι­κή προπαρασκευή.

Γ. Βαβού­της: Το είπον προη­γου­μέ­νως, το επα­να­λαμ­βά­νω και πάλιν ότι ο προ­έ­χων χαρα­κτήρ του συμ­φέ­νου και ο προ­έ­χων χαρα­κτήρ του συνα­σπι­σμού των ελευ­θέ­ρων εθνών δίδε­ται εις τη στρα­τιω­τι­κήν  παρα­σκευ­ήν. Αυτό δεν σημαί­νει ότι δεν είναι ειρη­νι­κόν, γίνε­ται ειρη­νι­κή Παρα­σκευή. Διά να υπάρ­ξουν αι προ­ϋ­πο­θέ­σεις αύται υπάρ­χουν αι οικο­νο­μι­καί δια­τά­ξεις τας οποί­ας σας ανέφερον.

Και ο «απα­ραί­τη­τος» αντικομμουνισμός

Απα­ντώ­ντας στην τοπο­θε­τη­ση της ΕΔΑ ο Γ. Βαβού­της τόνι­σε: «Θα ήθε­λον να ερω­τή­σω, πιστεύ­ε­τε πράγ­μα­τι ότι το σύμ­φω­νον αυτό έχει σκο­πούς επι­θε­τι­κούς; Ότι το σύμ­φω­νον αυτό υπη­γο­ρεύ­θη από τη γνω­στή εξέ­λι­ξιν των πραγ­μά­των, έχει σκο­πούς επι­θε­τι­κούς και πολι­τι­κούς. Εάν το πιστεύ­ε­τε αυτό αντί να μας λέτε ότι ημείς έπρ­πε να τηρη­θώ­μεν ουδέ­τε­ροι, θα έπρε­πε να στρα­φή προς τα εκεί που στρέ­φτε­αι η συμπά­θεια σας. Και που στρέ­φε­ται η συμπά­θεια των το γνω­ρί­ζει ο Ελλη­νι­κός λαός. Διό­τι δεν απηυ­θύν­θη­σαν προς τα γει­το­νι­κά κρά­τη τα οποία είναι οπλι­σμέ­να μέχρι οδό­ντων και τα οποία εκ της ιστο­ρί­ας απο­δει­κνύ­ε­ται ότι πάντα μας επι­τί­θε­νται και ουδέ­πο­τε ημείς τους επε­τέ­θη­μεν; Δια­τί δεν εξε­γεί­ρο­νται εάν αυτό πιστεύ­ουν, ενα­ντί­ον εκεί­νων οι οποί­οι επε­βου­λεύ­θη­σαν την ειρή­νην της χώρας, την ειρή­νην του Ελλη­νι­κού λαού, υπέρ του οποί­ου κόπτο­νται. Κύριοι συνά­δελ­φοι, συνέλ­θε­τε από την πλά­νην σας. Ευθύς εξ αρχής από της απε­λευ­θε­ρώ­σε­ως η χώρα αύτη ηκο­λού­θη­σε πολι­τι­κήν όχι προ­κλή­σε­ως, πολι­τι­κήν ουδε­τέ­ραν και αυτήν την πολι­τι­κή ακο­λου­θεί και σήμερον.

Κ. Ρέντης, υπουρ­γός Εσω­τε­ρι­κών: «Το λεχθέν ότι η Ελλάς θα ήτο δυνα­τόν να μεί­νη έξω των αντι­θέ­σων των δύο συνα­σπι­σμών, απο­τε­λεί, ένα είναι ειλι­κρι­νές, ουτο­πί­αν, άλλως απο­τε­λεί κακόν επι­χεί­ρη­μα της αντι­πά­λου παρα­τά­ξε­ως. Δεν υπάρ­χει αντί­θε­σις καπι­τα­λι­στι­κού και σοσια­λι­στι­κού συστή­μα­τος εις σημεί­ον ώστε να λάβω­μεν τα όπλα οι μεν κατά των δε και να αληλοφαγωθώμεν,επειδή πρε­σβεύ­ο­μεν αντί­θε­τα όσον αφο­ρά τα οικο­νο­μι­κά συστή­μα­τα. Και δεν υπάρ­χει λόγος να υφί­στα­ται σιδη­ρούν παρα­πέ­τα­σμα μετα­ξύ των δύο κόσμων λόγω των συστη­μά­των. Υπο­στη­ρί­ζουν την ανά­γκην όπως η Ελλάς παρα­μεί­νη εις την ουδε­τε­ρό­τη­τα. Αλλά η Ελλας υπέ­στη επί­θε­σιν και δεν είχεν συμπα­ρα­στά­την. Εάν αύριον υπο­στή επί­θε­σιν θα τον έχη. Ούτω, δια της προ­σχω­ρή­σε­ως εις το σύμ­φω­νον, εξα­σφα­λί­ζει την αμυ­ντι­κήν της θέση. Εάν κύριοι συνά­δελ­φοι η αντί­θε­σιν ήτο ιδε­ο­λο­γι­κή, δεν θα υπήρ­χε ανά­γκη κρυ­πτών και ασυρ­μά­των (σ.σ ανα­φέ­ρε­ται στη υπό­θε­ση Ν. Μπε­λο­γιάν­νη) και δεν θα υπήρ­χε λόγος μόλις καλού­νται να παρα­δο­θούν οι εις τας κρύ­πτας ευρι­σκό­με­νοι να αυτο­κτο­νούν. (σ.σ Ν. Βαβού­δης)  Κάτι άλλο συμ­βαί­νει. Πρό­κει­ται περί οργα­νώ­σε­ως των κομ­μά­των στρα­τιω­τι­κώς με κλά­δους κατα­σκο­πεί­ας και με χρη­μα­το­δό­τη­σιν εκ του εξω­τε­ρι­κού. Αυτή είναι η ειρή­νη υπέρ της οποί­ας κόπτε­ται ο κ. Πασαλίδης.

Γ. Πασα­λί­δης: «Δεν είμε­θα πρά­κτο­ρες ξένης Δυνάμεως.»

Δια­μα­ντό­που­λος: «Τότε να κάμα­τε δήλω­σιν απο­κη­ρύ­ξε­ως και να συμ­φω­νή­σε­τε με τον κ. Καραμαούνα.»

Κ. Ρέντης: « Κύριοι συνά­δελ­φοι δεν συγκα­λύ­πτο­νται τα πράγ­μα­τα. Από την μιαν πλευ­ράν υφί­στα­ται ο Ασια­τι­κός μυστι­κι­σμός και η προ­σπά­θεια καθιε­ρώ­σε­ως εκ νέου του θεσμού της δου­λεί­ας και από την άλλην ο σεβα­σμός προς τους ελευ­θέ­ρους θεσμούς. Ημείς διε­ξά­γο­μεν τον αγώ­να και το εκερ­δί­σα­μεν με ανοι­κτόν το Κοι­νο­βού­λιον. Εις ποί­ον κρά­τος εκεί­θεν του παρα­πε­τά­σμα­τος θα ηδύ­να­το να ομι­λή αντι­φρο­νών τις, όπως ομι­λώ εγώ αυτήν την στιγ­μήν; Η προ­σχώ­ρη­σις της Ελλά­δος εις το Ατλα­ντι­κό Σύμ­φω­νον, απο­τε­λέι χει­ρο­νο­μί­αν παγιώ­σε­ως της Ειρή­νης και η Κυβέρ­νη­σις ακρι­βώς έχει στα­θε­ράν από­φα­σιν και εφό­σον αφο­ρά την εξω­τε­ρι­κήν πολι­τι­κήν να ακο­λου­θή­ση, πολι­τι­κήν παγιώ­σε­ως της ειρή­νης και όσον αφο­ρά την εσω­τε­ρι­κήν πολι­τι­κήν, γραμ­μήν ειρηνεύσεως.»

Αλέκος Χατζηκώστας

Δημο­σιο­γρά­φος και εκδό­της της εφη­με­ρί­δας «Η Άλλη Άπο­ψη της Ημα­θί­ας» και του alli-apopsi.gr. Άρθρα του έχουν δημο­σιευ­τεί σε εφη­με­ρί­δες, περιο­δι­κά και site εδώ και δεκα­ε­τί­ες, ενώ έχει συμ­με­τά­σχει με ειση­γή­σεις σε μια σει­ρά ιστο­ρι­κά συνέ­δρια και ημε­ρί­δες. Έχει εκδώ­σει 9 βιβλία και συμ­με­τέ­χει σε συλ­λο­γι­κούς τόμους.

Ναζίμ Χικ­μέτ Ποι­ή­μα­τα εκλο­γή από το έργο του