Όψιμοι κήνσορες οι χτεσινοί θεμελιωτές του «ασφαλιστικού Πινοσέτ»

Γρά­φει ο Γιώρ­γος Μου­σγάς //

Με κεντρι­κό τίτλο «Νόμπελ Θατσε­ρι­σμού και ασφα­λι­στι­κό Πινο­σέτ» κυκλο­φό­ρη­σε η εφη­με­ρί­δα «Αυγή» της 15ης Ιού­λη 2020. Η εφη­με­ρί­δα ανα­φέ­ρε­ται στις προ­τά­σεις της «Επι­τρο­πής Πισ­σα­ρί­δη», οι οποί­ες παρα­δό­θη­καν στον πρω­θυ­πουρ­γό Κυριά­κο Μητσο­τά­κη την προη­γού­με­νη μέρα (14.7.2020), και σημειώ­νει στην πρώ­τη σελί­δα: «Το σχέ­διό της για ασφα­λι­στι­κό Πινο­σέτ προ­ω­θεί η κυβέρ­νη­ση δια της “Επι­τρο­πής Πισ­σα­ρί­δη”. Προ­σε­κτι­κοί οι τόνοι για τη διε­ρεύ­νη­ση των κοι­νω­νι­κών αντιδράσεων».

Στη σελί­δα 7, υπό τον τίτλο «Ασφα­λι­στι­κό Πινο­σέτ προ­τεί­νει το “σχέ­διο Πισ­σα­ρί­δη”», το ρεπορ­τάζ ανα­φέ­ρε­ται στην «ιδιω­τι­κο­ποί­η­ση της ασφά­λι­σης» σημειώ­νο­ντας: «Επι­πλέ­ον, απο­δί­δε­ται ειδι­κή βαρύ­τη­τα στην “εισα­γω­γή του κεφα­λαιο­ποι­η­τι­κού συστή­μα­τος στον δεύ­τε­ρο πυλώ­να κοι­νω­νι­κής ασφά­λι­σης”. Ουσια­στι­κά ανοί­γει ο δρό­μος της παρά­δο­σης της επι­κου­ρι­κής ασφά­λι­σης και σύντα­ξης στις ιδιω­τι­κές ασφα­λι­στι­κές εται­ρεί­ες, όπως προ­βλε­πό­ταν στο «γαλά­ζιο» προ­ε­κλο­γι­κό πρό­γραμ­μα. Το κόστος δε της σχε­τι­κής μετά­βα­σης σχε­διά­ζε­ται να καλυ­φθεί ‑μαζί με τα απο­θε­μα­τι­κά της κοι­νω­νι­κής ασφά­λι­σης- από τα κον­δύ­λια του ευρω­παϊ­κού ταμεί­ου ανάκαμψης».

Η «εισα­γω­γή του κεφα­λαιο­ποι­η­τι­κού συστή­μα­τος στον δεύ­τε­ρο πυλώ­να κοι­νω­νι­κής ασφά­λι­σης» είναι ο έκτος άξο­νας, απ’ τους δεκα­πέ­ντε άξο­νες που προ­τεί­νει η «Επι­τρο­πή Πισσαρίδη».

Τα Chicago boys

Το «σύστη­μα Πινο­σέτ» ή «σύστη­μα τριών βαθ­μί­δων» ‑η το «τρι­φα­σι­κό», όπως καθιε­ρώ­θη­κε- είναι έμπνευ­σης της σχο­λής του Σικά­γου με εκφρα­στές το Μίλ­τον Φρί­ντμαν και τα  παι­διά του (Chicago boys). Εφαρ­μό­στη­κε στη Χιλή το 1981 απ’ το δικτά­το­ρα Αου­γκού­στο Πινο­σέτ, ο οποί­ος επι­κε­φα­λής πρα­ξι­κο­πη­μα­τιών, ανέ­τρε­ψε στις 11.9.1973 την εκλεγ­μέ­νη απ’ τις 4.11.1970 κυβέρ­νη­ση της Λαϊ­κής Ενό­τη­τας του σοσια­λι­στή προ­έ­δρου Σαλ­βα­ντόρ Αλλιέντε. 

Στη Χιλή λει­τουρ­γού­σε απ’ το 1924 ασφα­λι­στι­κό σύστη­μα βισμαρ­κια­νού τύπου ‑όμοιο με αυτό της Ελλά­δας, πρίν τους νόμους Λοβέρ­δου 3863/2010 και Κατρού­γκα­λου (4387/2016). Ο Πινο­σέτ το αντι­κα­τέ­στη­σε με ένα σύστη­μα ατο­μι­κών λογα­ρια­σμών, από τους οποί­ους θα προ­έ­κυ­πτε η σύντα­ξη μέσα από τις απο­τα­μιεύ­σεις των εργα­ζο­μέ­νων. Απ’ το σύστη­μα αυτό εξαι­ρέ­θη­καν δύο επαγ­γελ­μα­τι­κές κατη­γο­ρί­ες, που δια­τή­ρη­σαν το προη­γού­με­νο ασφα­λι­στι­κό καθε­στώς: ο Στρα­τός και η Αστυνομία.

Οι τρεις πυλώ­νες που εφαρ­μό­στη­καν το 1981  στο ασφα­λι­στι­κό σύστη­μα της Χιλής  είναι –με διά­φο­ρες παραλ­λα­γές- οι εξής:

1. Ο πρώ­τος πυλώ­ναςείναι η «εθνι­κή σύντα­ξη», που καλύ­πτε­ται απ΄ τη γενι­κή φορολογία.
2. Ο δεύ­τε­ρος πυλώ­ναςχρη­μα­το­δο­τεί­ται από υπο­χρε­ω­τι­κές εισφορές.
3. Ο τρί­τος πυλώ­ναςβασί­ζε­ται στο κεφα­λαιο­ποι­η­τι­κό σύστη­μα και είναι οργα­νω­μέ­νος σε επαγ­γελ­μα­τι­κή βάση (επαγ­γελ­μα­τι­κά ταμεία) ή είναι απο­λύ­τως ιδιω­τι­κή ασφάλιση.

Ένας απ’ τους αρχι­τέ­κτο­νες του τρι­φα­σι­κού συστή­μα­τος στη Χιλή ήταν ο Χοσέ Πινιέ­ρα, που υπη­ρέ­τη­σε τη χού­ντα ως Γραμ­μα­τέ­ας της Ασφά­λι­σης. Είναι αδερ­φός του –για δεύ­τε­ρη φορά- σημε­ρι­νού προ­έ­δρου της Χιλής Σεμπα­στιάν Πινιέ­ρα. Μάλι­στα ο Χοσέ Πινιέ­ρα επέ­λε­ξε την 1η Μαϊ­ου 1981 ως ημέ­ρα κατάρ­γη­σης της δημό­σιας ασφά­λι­σης, έτσι ώστε «να μη γιορ­τά­ζε­ται η Πρω­το­μα­γιά ως ημέ­ρα ταξι­κής πάλης, αλλά ως ημέ­ρα ελεύ­θε­ρης επι­λο­γής συστή­μα­τος σύντα­ξης». Ο Χοσέ Πινιέ­ρα διευ­θύ­νει το Διε­θνές Κέντρο για τη Μεταρ­ρύθ­μι­ση των Συντά­ξε­ων και θεω­ρεί­ται «οικο­νο­μι­κός εγκέ­φα­λος».  Τον καλούν σε ολό­κλη­ρη την αμε­ρι­κα­νι­κή ήπει­ρο για να τον συμ­βου­λευ­τούν για ασφα­λι­στι­κά ζητήματα.

Ο πολι­τι­κός επι­στή­μο­νας Λου­δο­βί­κος Κωτσο­νό­που­λος (Λ.Κ.)  ‑που το 2017 διε­τέ­λε­σε διευ­θυ­ντής του Γρα­φεί­ου του Γιώρ­γου Στα­θά­κη, όταν ήταν υπουρ­γός Περι­βάλ­λο­ντος — έγρα­ψε στην «Αυγή» της 30.9.2018: «Την τελευ­ταία εικο­σα­ε­τία… τα κρά­τη της Ηπει­ρω­τι­κής Ευρώ­πης, του­λά­χι­στον εκεί­να που είχαν ένα δια­νε­μη­τι­κό ασφα­λι­στι­κό σύστη­μα βισμαρ­κια­νού τύπου, υιο­θέ­τη­σαν ‑με δια­φο­ρε­τι­κή έντα­ση και έκτα­ση το καθέ­να- το μοντέ­λο των τριών πυλώ­νων κοι­νω­νι­κής ασφά­λι­σης, που η Παγκό­σμια Τρά­πε­ζα προ­ω­θού­σε ως λύση-πακέ­το ήδη από τη δεκα­ε­τία του 1990».

Με ήλιο και βρο­χή οι συντα­ξιού­χοι βρί­σκο­νται σε διαρ­κή μαρα­θώ­νιο αγώ­να για την υπε­ρά­σπι­ση των συντά­ξε­ών τους

Ο τεμαχισμός των συντάξεων στην Ελλάδα

Οι βάσεις για τον πρώ­το πυλώ­να ενός τρι­φα­σι­κού συστή­μα­τος στο ασφα­λι­στι­κό σύστη­μα της Ελλά­δας τέθη­καν με το νόμο 3863/2010 (νόμος Λοβέρ­δου), με τον οποίο θεσμο­θε­τή­θη­κε η  «Βασι­κή Σύντα­ξη» των 360 ευρώ από 1.1.2015.

Όμως ο πρώ­τος πυλώ­νας μπή­κε σε εφαρ­μο­γή με το νόμο 4387/2916 των ΣΥΡΙΖΑ-ΑΝΕΛ (του γνω­στού και ως νόμου Κατρού­γκα­λου) με την «Εθνι­κή Σύντα­ξη» των 384 ευρώ από τις 12.5.2016. Με το νόμο Κατρού­γκα­λου οι παλιές συντά­ξεις –μέχρι της 12.5.2016- τρι­χο­το­μή­θη­καν (Εθνι­κή Σύντα­ξη, Αντα­πο­δο­τι­κή και Προ­σω­πι­κή Δια­φο­ρά) και οι νέες –μετά την 13.5.2016- διχο­το­μή­θη­καν. (Εθνι­κή Σύντα­ξη και Ανταποδοτική).

Ζητού­με­νο με τους δανει­στές το 2018 ήταν αν θα περι­κο­πεί ή όχι η Προ­σω­πι­κή Δια­φο­ρά για τους παλιούς συντα­ξιού­χους. Τελι­κά η κυβέρ­νη­ση του Αλέ­ξη Τσί­πρα υπο­χρε­ώ­θη­κε να δια­τη­ρή­σει με νόμο την προ­σω­πι­κή δια­φο­ρά για τους παλιούς συντα­ξιού­χους, οι οποί­οι το 2018 έκα­ναν 160 κινη­το­ποι­ή­σεις πανελλαδικά.

Τις ομοιό­τη­τες και τις  δια­φο­ρές ανά­με­σα στα νομο­θε­τή­μα­τα Λοβέρ­δου και Κατρού­γκα­λου συνό­ψι­σε ο Λ.Κ. στην «Αυγή» της 30.9.2018: «Η Ελλά­δα, λόγω και της δεκα­ε­τούς δημο­σιο­νο­μι­κής επο­πτεί­ας, υιο­θέ­τη­σε το παρα­πά­νω σύστη­μα (σ.σ. των τριών πυλώ­νων) αρχι­κά με τον περί­φη­μο νόμο Λοβέρ­δου (Ν. 3863/2010). Ο πρώ­τος πυλώ­νας, όπως αυτός εισά­γε­ται από το νομο­θέ­τη­μα, είναι μία βασι­κή σύντα­ξη που απο­τε­λεί στην ουσία προ­νοια­κό βοή­θη­μα, καθώς απευ­θύ­νε­ται, με τα κρι­τή­ρια πρό­σβα­σης που θέτει, ουσια­στι­κά σε από­ρους. Ο δεύ­τε­ρος πυλώ­νας περιε­λάμ­βα­νε το σύνο­λο του ασφα­λι­στι­κού συστή­μα­τος όπως λει­τουρ­γού­σε τότε με τα ξεχω­ρι­στά ταμεία κύριας και επι­κου­ρι­κής ασφά­λι­σης. Δεν γίνο­νταν ρητή ανα­φο­ρά στο νόμο στον τρί­το πυλώ­να, εφό­σον αυτός αφο­ρά την προ­αι­ρε­τι­κή ιδιω­τι­κή ασφά­λι­ση. Ο νόμος Λοβέρ­δου αντι­κα­τα­στά­θη­κε από τον νόμο Κατρού­γκα­λου. Οι βασι­κές δια­φο­ρές, από τη συγκε­κρι­μέ­νη σκο­πιά που εξε­τά­ζου­με σε αυτό το άρθρο, είναι ότι ο πρώ­τος πυλώ­νας μετα­τρέ­πε­ται από προ­νοια­κός σε ένα οιο­νεί σύστη­μα εγγυ­η­μέ­νου εισο­δή­μα­τος, στο οποίο όλοι και όλες θα έχουν πρό­σβα­ση αρκεί να έχουν την κατάλ­λη­λη ηλι­κία. Επι­πλέ­ον, στο δεύ­τε­ρο πυλώ­να όλοι οι ασφα­λι­στι­κοί οργα­νι­σμοί συγ­χω­νεύ­ο­νται διοι­κη­τι­κά σε έναν, έτσι ώστε να μειω­θούν τα διοι­κη­τι­κά κόστη. Παρ’ όλο που και τα δύο νομο­θε­τή­μα­τα εισά­γουν μεταρ­ρυθ­μί­σεις που μετα­βάλ­λουν τον χαρα­κτή­ρα του ασφα­λι­στι­κού, εντού­τοις αυτός δια­τη­ρεί­ται δημό­σιος, πρα­κτι­κή που ακο­λου­θεί το σύνο­λο των ευρω­παϊ­κών χωρών».

Η Αντα­πο­δο­τι­κή Σύντα­ξη είναι η βάση του δεύ­τε­ρου πυλώ­να. Αυτό το «τεμά­χιο» η κυβέρ­νη­ση της ΝΔ σχε­διά­ζει να το εκχω­ρή­σει –όπως είχε υπο­σχε­θεί και προ­ε­κλο­γι­κά- στις ασφα­λι­στι­κές εται­ρί­ες.  Είναι το κομ­μά­τι των συντά­ξε­ων τις οποί­ες τεμά­χι­σε η συγκυ­βέρ­νη­ση ΣΥΡΙΖΑ-ΑΝΕΛ με το νόμο-λαι­μη­τό­μο 4387/2016.

Τότε η συγκυ­βέρ­νη­ση ΣΥΡΙΖΑ-ΑΝΕΛ, παρου­σί­α­ζε αυτή την κατα­κρε­ούρ­γη­ση των συντά­ξε­ων ως «σωτη­ρία του ασφα­λι­στι­κού συστή­μα­τος». Και τώρα που η κυβέρ­νη­ση της ΝΔ ετοι­μά­ζει νέα πωλη­τή­ρια για τα δικά του τεμά­χια στις συντά­ξεις, ο ΣΥΡΙΖΑ εμφα­νί­ζε­ται και ως κήν­σο­ρας των δικών του δια­λυ­τι­κών επι­λο­γών στην Κοι­νω­νι­κή Ασφάλιση!

Με ήλιο και βρο­χή οι συντα­ξιού­χοι βρί­σκο­νται σε διαρ­κή μαρα­θώ­νιο αγώ­να για την υπε­ρά­σπι­ση των συντά­ξε­ών τους

Ανοσιούργημα η κατάργηση των Κατωτάτων Ορίων

Η συγκυ­βέρ­νη­ση ΣΥΡΙΖΑ-ΑΝΕΛ βαρύ­νε­ται με ένα ακό­μα ανο­σιούρ­γη­μα σε βάρος της Κοι­νω­νι­κής Ασφά­λι­σης: Με το νόμο 4387/2016 κατάρ­γη­σε τα Κατώ­τα­τα Όρια (Κ.Ο.) των συντά­ξε­ων που εμπε­ριέ­χο­νται στα «ελά­χι­στα όρια Κοι­νω­νι­κής Ασφα­λεί­ας», όπως αυτά καθιε­ρώ­θη­καν με την 102 Διε­θνή Σύμ­βα­ση και κυρώ­θη­καν στη χώρα μας με το νόμο 3251/1955.  Μάλι­στα με τον Ανα­γκα­στι­κό Νόμο 1846/1951 «Περί Κοι­νω­νι­κών Ασφα­λί­σε­ων» θεσπί­στη­κε ότι η «βασι­κή σύντα­ξη» του ΙΚΑ θα είναι το 80% ‑που, υπό προ­ϋ­πο­θέ­σεις, αυξα­νό­ταν από 4% μέχρι 9%- του τότε Τεκ­μαρ­τού Ημε­ρο­μί­σθιου (ΤΗ). Η κατώ­τε­ρη κλά­ση του ΤΗ είχε οριστεί,τότε, σε 10.000 δραχ­μές (πρίν την υπο­τί­μη­ση του Μαρ­κε­ζί­νη το 1953).

Αυτή η βασι­κή αρχή των Κ.Ο. άντε­ξε –παρό­λες τις μετα­πο­λι­τευ­τι­κές βαρ­βα­ρό­τη­τες  στο ασφα­λι­στι­κό- μέχρι που ο ψαλι­δο­χέ­ρης υπουρ­γός Εργα­σί­ας Γιώρ­γος Κατρού­γκα­λος τοπο­θέ­τη­σε την Κοι­νω­νι­κή Ασφά­λι­ση στην Προ­κρού­στεια κλί­νη του 4387/2016…

20200610_ΠΛΑΤΕΙΑ ΕΘΝΙΚΗΣ ΑΝΤΙΣΤΑΣΗΣ_ΣΥΝΤΑΞΙΟΥΧΟΙ_ΣΥΝΕΝΤΕΥΞΗ ΤΥΠΟΥ

Σχέδια απ’ το 1992

Το αντα­α­σφα­λι­στι­κό πλέγ­μα ξεκί­νη­σε στις αρχές της δεκα­ε­τί­ας του 1990, όταν η τότε κυβέρ­νη­ση της ΝΔ με πρω­θυ­πουρ­γό τον Κων­στα­ντί­νο Μητσο­τά­κη, έφε­ρε τους νόμους 1902/1990 και 1976/1991. Με αυτούς απο­συν­δέ­θη­καν τα Κατώ­τε­ρα Όρια (ΚΟ) των συντά­ξε­ων απ’ τα 20 Ημε­ρο­μί­σθια του Ανει­δί­κευ­του Εργά­τη (ΗΑΕ) και το 80% των μισθών. Καθιε­ρώ­θη­καν αυξή­σεις των συντά­ξε­ων στον ιδιω­τι­κό τομέα ίσες με εκεί­νες των δημο­σί­ων υπαλ­λή­λων, αρχι­κά, και στη συνέ­χεια ίσες με τις αυξή­σεις των συντα­ξιού­χων του δημοσίου.

Το καλο­καί­ρι του 1992 η, τότε, κυβέρ­νη­ση της ΝΔ κάλε­σε στην Ελλά­δα κλι­μά­κιο του Διε­θνούς Νομι­σμα­τι­κού Ταμεί­ου, το οποίο παρέ­δω­σε το «Σχέ­διο Έκθε­σης για το Ελλη­νι­κό Ασφα­λι­στι­κό Σύστη­μα» στον, τότε, υπουρ­γό Εθνι­κής Οικο­νο­μί­ας Στέ­φα­νο Μάνο στις 17.7.1992.  Σ’ αυτό το σχέ­διο το ΔΝΤ μετα­ξύ των άλλων ανέ­φε­ρε: «Πιθα­νώς η πλέ­ον ριζο­σπα­στι­κή αντι­με­τώ­πι­ση των παρο­χών συντά­ξε­ων υιο­θε­τή­θη­κε στη Χιλή, όπου –σαν αντί­δρα­ση στην ανά­γκη υψη­λών επι­δο­τή­σε­ων για τη στή­ρι­ξη του κρα­τι­κού συστή­μα­τος – οι εργα­ζό­με­νοι υπο­χρε­ώ­νο­νται  τώρα να συνει­σφέ­ρουν ποσο­στό του εισο­δή­μα­τός τους σε ιδιω­τι­κό ταμείο συντά­ξε­ων. Αυτό είναι και το μόνο είδος υπο­χρε­ω­τι­κής ασφά­λι­σης για σύντα­ξη». Στη συνέ­χεια οι εμπε­ρο­γνώ­μο­νες του ΔΝΤ πρό­τει­ναν: «Στην προ­σπά­θεια ανα­μόρ­φω­σης του συστή­μα­τος συντά­ξε­ων η Ελλά­δα θα πρέ­πει να στο­χεύ­σει την επί­πτευ­ξη διε­θνών προ­τύ­πων. Το σύστη­μα τριών βαθ­μί­δων είναι κατά κάποια έννοια “βέλ­τι­στο”, αν και ενδέ­χε­ται για πολ­λά χρό­νια να είναι ανέ­φι­κτο. Όμως, κινή­σεις μπο­ρούν να γίνουν πρός τη θεμε­λί­ω­ση ενός τέτιου συστήματος».

Δηλα­δή το «σύστη­μα τριών βαθ­μί­δων» ‑η το «τρι­φα­σι­κό», όπως καθιε­ρώ­θη­κε- και το οποίο θεμε­λί­ω­σαν το ΠΑΣΟΚ και ο ΣΥΡΙΖΑ και σχε­διά­ζει να ιδιω­τι­κο­ποι­ή­σει περαι­τέ­ρω η κυβέρ­νη­ση της ΝΔ για τις επι­κου­ρι­κές συντά­ξεις, είχε προ­τα­θεί ‑ως «ανέ­φτι­κτο» τότε- απ’ το 1992…

Ακο­λού­θη­σε ο νόμος 2084/1992 (νόμος Σιού­φα) που χώρι­σε τους ασφα­λι­σμέ­νους σε «παλιούς» και «νέους» πρίν και μετά την 1.1.1993, αντί­στοι­χα… Αλλά τα πορί­σμα­τα τρι­φα­σι­κής έμπνευ­σης πήραν τη μορ­φή χιο­νο­στι­βά­δας με κατά­λη­ξη τα σημε­ρι­νά αντια­σφα­λι­στι­κά τερατουργήματα.