Σαν σήμε­ρα, στις 5‑Αυγ-1895, στις 10.30 το βρά­δυ στα­μά­τη­σε να χτυ­πά η καρ­διά του Φρί­ντριχ Ένγκελς, συντρό­φου του Μαρξ και συν­δη­μιουρ­γού της μαρ­ξι­στι­κής επι­στή­μης.  Ο μεγά­λος δια­νοη­τής άφη­σε τη ζωή, στο Λον­δί­νο, σε ηλι­κία 75 ετών.

Η κορυ­φαία θεω­ρη­τι­κο­πο­λι­τι­κή μορ­φή του παγκό­σμιου εργα­τι­κού, επα­να­στα­τι­κού και κομ­μου­νι­στι­κού κινή­μα­τος, που από κοι­νού με τον Κ. Μαρξ συν­δια­μόρ­φω­σαν και θεμε­λί­ω­σαν την επι­στη­μο­νι­κή κοσμο­θε­ω­ρία της εργα­τι­κής τάξης, απο­δει­κνύ­ο­ντας το ανα­πό­φευ­κτο, νομο­τε­λεια­κό πέρα­σμα της κοι­νω­νί­ας από τον καπι­τα­λι­σμό στον κομ­μου­νι­σμό, δίνο­ντας στην πρω­το­πό­ρα επα­να­στα­τι­κή τάξη τα όπλα για να γίνει τάξη για τον εαυ­τό της, προ­κει­μέ­νου να φέρει σε πέρας την ιστο­ρι­κή της απο­στο­λή, την κοι­νω­νι­κή απε­λευ­θέ­ρω­ση από την ταξι­κή εκμε­τάλ­λευ­ση. Ο Ενγκελς ασχο­λή­θη­κε ιδιαί­τε­ρα με τη θεμε­λί­ω­ση και την τεκ­μη­ρί­ω­ση της υλι­στι­κής δια­λε­κτι­κής, αντι­με­τω­πί­ζο­ντας πλή­θος θεω­ρη­τι­κών προ­βλη­μά­των και ανα­λαμ­βά­νο­ντας να αντι­κρού­σει τις αντιε­πι­στη­μο­νι­κές από­ψεις της ιδε­α­λι­στι­κής φιλοσοφίας.

Ο Ενγκελς γενί­κευ­σε την πεί­ρα της επα­να­στα­τι­κής περιό­δου του 1848 — 1849 στη Γερ­μα­νία σε δύο έργα του, «Ο πόλε­μος των χωρι­κών στη Γερ­μα­νία» και «Επα­νά­στα­ση και Αντε­πα­νά­στα­ση στη Γερ­μα­νία», που γρά­φτη­κε σε συνερ­γα­σία με τον Μαρξ. Σ’ αυτό το έργο του, ο Ενγκελς στρέ­φει την προ­σο­χή του στη μελέ­τη των ζητη­μά­των της ένο­πλης εξέ­γερ­σης.

Μαζί με τον Μαρξ, επε­ξερ­γά­στη­καν το πρώ­το στην ιστο­ρία Πρό­γραμ­μα προ­λε­τα­ρια­κού κόμ­μα­τος, το «Μανι­φέ­στο του Κομ­μου­νι­στι­κού Κόμ­μα­τος»… Ένα φάντα­σμα πλα­νιέ­ται στην Ευρώ­πη: το φάντα­σμα του κομ­μου­νι­σμού. Όλες οι δυνά­μεις της γερα­σμέ­νης Ευρώ­πης ενώ­θη­καν σε μια ιερή συμ­μα­χία για να κυνη­γή­σουν αυτό το φάντα­σμα: ο πάπας και ο τσά­ρος, ο Μέτερ­νιχ κι ο Γκι­ζό, γάλ­λοι ριζο­σπά­στες και γερ­μα­νοί αστυ­νο­μι­κοί… Δυο πράγ­μα­τα βγαί­νουν απ’ το γεγο­νός αυτό: Ο κομ­μου­νι­σμός ανα­γνω­ρί­ζε­ται πια απ’ όλες τις ευρω­παϊ­κές δυνά­μεις σαν μια δύνα­μη. Είναι και­ρός πια οι κομ­μου­νι­στές να εκθέ­σουν ανοι­χτά μπρο­στά σ’ όλο τον κόσμο τις αντι­λή­ψεις τους, τους σκο­πούς τους, τις επι­διώ­ξεις τους και ν’ αντι­πα­ρα­θέ­σουν στο παρα­μύ­θι του κομ­μου­νι­στι­κού φαντά­σμα­τος ένα Μανι­φέ­στο του ίδιου του κόμ­μα­τος. Για το σκο­πό αυτό συγκε­ντρώ­θη­καν στο Λον­δί­νο κομ­μου­νι­στές από τις πιο δια­φο­ρε­τι­κές εθνό­τη­τες και συντά­ξα­νε το παρα­κά­τω Μανιφέστο…που δημο­σιεύ­ε­ται στην αγγλι­κή, γαλ­λι­κή, γερ­μα­νι­κή, ιτα­λι­κή, φλα­μαν­δι­κή και δανι­κή γλώσσα. 

Ανά­με­σα στα πολ­λά έργα του που ξεχώ­ρι­σαν, το «Αντι — Ντύ­ρινγκ», «Η κατα­γω­γή της οικο­γέ­νειας, της ατο­μι­κής ιδιο­κτη­σί­ας και του κρά­τους», «Ουτο­πι­κός και Επι­στη­μο­νι­κός Σοσια­λι­σμός», «Λου­δο­βί­κος Φόιερ­μπαχ και το τέλος της γερ­μα­νι­κής κλα­σι­κής φιλο­σο­φί­ας», «Για το ζήτη­μα της κατοι­κί­ας» και άλλα. Επί­σης, ο Ενγκελς ασχο­λή­θη­κε με τη μελέ­τη των Φυσι­κών Επι­στη­μών και των Μαθη­μα­τι­κών. Τα απο­τε­λέ­σμα­τα αυτής της προ­σπά­θειας βρί­σκο­νται συμπυ­κνω­μέ­να στο περί­φη­μο έργο του «Δια­λε­κτι­κή της Φύσης». Μετά το θάνα­το του Μαρξ, ο Ενγκελς ανα­λαμ­βά­νει να εκδώ­σει το 2^ο & 3^ο  τόμο του «Κεφα­λαί­ου». Ο δεύ­τε­ρος τόμος κυκλο­φό­ρη­σε το 1885 και ο τρί­τος, με δικές του συμπλη­ρώ­σεις απα­ραί­τη­τες για την έκδο­σή του, το 1894.

Ο επα­να­στά­της Ένγκελς συν­δύ­α­σε τη συγ­γρα­φι­κή του δρα­στη­ριό­τη­τα με την επα­να­στα­τι­κή πάλη και πήρε μέρος σε πολ­λές επα­να­στα­τι­κές εξε­γέρ­σεις, όπως στη Γερ­μα­νία και τη Γαλ­λία. Το μέγε­θος της συμ­βο­λής του στη θεμε­λί­ω­ση του επι­στη­μο­νι­κού κομ­μου­νι­σμού, ο Λένιν το προσ­διό­ρι­ζε ως εξής: «Δεν μπο­ρεί κανείς — έλε­γε ο ηγέ­της των Μπολ­σε­βί­κων — να κατα­νο­ή­σει το μαρ­ξι­σμό και να τον εκθέ­σει στην πλη­ρό­τη­τά του, αν δεν πάρει υπό­ψη του όλα τα έργα του Ένγκελς».

Ο Βίλ­χελμ Λίμπ­κνεχτ ένας από τους ηγέ­τες τότε του Γερ­μα­νι­κού Σοσιαλ­δη­μο­κρα­τι­κού Κόμ­μα­τος, που είχε γνω­ρι­στεί και συνερ­γα­στεί με τον Μαρξ και τον Ενγκελς (πατέ­ρας του δολο­φο­νη­μέ­νου Καρλ ‑θυμί­ζου­με πως  Λού­ξε­μπουργκ και [Καρλ] Λίμπ­κνεχτ συνε­λή­φθη­σαν στο Βερο­λί­νο από τα Φράι­κορ­πς στις 15-Ιαν-1919 και δολο­φο­νή­θη­καν την ίδια μέρα), έγρα­ψε: «Ο Στρα­τη­γός (σ.σ. έτσι χαρα­κτή­ρι­ζαν τον Ένγκελς) πέθα­νε χθες τη νύχτα 10.30… Παρό­λο που το θάνα­τό του τον περι­μέ­να­με, το πλήγ­μα ωστό­σο ήταν σκλη­ρό, φοβε­ρό. Είχε πέσει σαν δέντρο που το κόβουν, ο γιγά­ντιος ήρω­ας του πνεύ­μα­τος που είχε θεμε­λιώ­σει μαζί με τον Μαρξ τον επι­στη­μο­νι­κό σοσια­λι­σμό και είχε διδά­ξει την τακτι­κή του σοσια­λι­σμού… ο φίλος, ο σύμ­βου­λος, ο οδη­γός, ο μαχη­τής ήταν νεκρός»

Απλός «εκλαϊκευτής» ή συνδημιουργός του μαρξισμού;

Πολ­λές φορές ‑και κατά κόρο τα τελευ­ταία χρό­νια τα έργα των κλα­σι­κών του μαρ­ξι­σμού δεν εκδί­δο­νται σχε­δόν καθό­λου ή εκδί­δο­νται μόνο επι­λεγ­μέ­να ‑με προ­λό­γους και σχό­λια πολ­λα­πλά­σιους από το περιε­χό­με­νο, με τέτοιο τρό­πο ώστε να υπη­ρε­τεί­ται η στό­χευ­ση της αξιο­ποί­η­σης του Μαρξ ενα­ντί­ον Μαρξ, του Ένγκελς ενα­ντί­ον Ένγκελς και του Λένιν ενα­ντί­ον Λένιν. Ακό­μα περισ­σό­τε­ρο ισχύ­ει αυτό στην προ­σπά­θεια να επι­στρα­τευ­τούν έργα ή απο­σπά­σμα­τα έργων των Μαρξ κι Ένγκελς –τα οποία έχουν απο­κο­πεί από τα ιστο­ρι­κά συμ­φρα­ζό­με­νά τους– στην πολε­μι­κή ενά­ντια στον Λένιν ή και στην προ­σπά­θεια να κατα­σκευα­στούν με τον ίδιο τρό­πο αντι­θέ­σεις ακό­μα και ανά­με­σα στον Μαρξ και τον Ένγκελς επαγ­γελ­μα­τί­ες «μαρ­ξο­λό­γοι» προ­χω­ρούν σε μια σει­ρά πλα­στο­γρα­φί­ες και απλου­στεύ­σεις του μαρξισμού.

ΣΣ -|>
Εξέ­χου­σα θέση και ανα­πό­σπα­στο μέρος αυτής της προ­σπά­θειας το Die Linke (+ GUE/NGL στο Ευρω­κοι­νο­βού­λιο) και τα απα­ντα­χού ιδρύ­μα­τα «Ρόζα Λού­ξε­μπουργκ», που ‑μετα­ξύ άλλων προ­σβά­λουν και τη μνή­μη της μεγά­λης επα­να­στά­τριας.
Ιδιαί­τε­ρα μετά το 2008, εμφα­νί­στη­κε μια νέα εκδο­χή «Μαρ­ξι­στών» που στην πρά­ξη χρη­σι­μο­ποιού­σαν τον «Μαρ­ξι­σμό» τους σαν άλλο­θι για ανέ­φι­κτες σοσιαλ­δη­μο­κρα­τι­κές λύσεις, με ταξι­κή της βάση τα μικρο­α­στι­κά στρώ­μα­τα της αρι­στε­ράς στους καπι­τα­λι­στι­κούς μηχα­νι­σμούς και ιδιαί­τε­ρα στους ιδε­ο­λο­γι­κούς μηχα­νι­σμούς (πανε­πι­στή­μια, έντυ­πα, εφη­με­ρί­δες) και τα αστι­κά κόμ­μα­τα και άφθο­νο χρή­μα: Μια απλή επί­σκε­ψη στην ιστο­σε­λί­δα «Global Network» αρκεί για να κατα­λά­βει κανείς ότι, εδώ δεν πρό­κει­ται για μια θεω­ρη­τι­κή ομά­δα ή για μια ερευ­νη­τι­κή προ­σπά­θεια αλλά για ένα πολυ­πλό­κα­μο δίκτυο, μια διε­θνή μπίζ­να με γρα­φεία σε όλο τον κόσμο. Όσο για τους σκο­πούς; είναι ‑συνο­πτι­κά για να μην κου­ρά­ζου­με, «να οργα­νώ­σει την πολι­τι­κή εκπαί­δευ­ση για τις κοι­νω­νι­κές σχέ­σεις σε έναν “παγκο­σμιο­ποι­η­μέ­νο και άδι­κο (sic !!) κόσμο”, να υπο­στη­ρί­ξει την κρι­τι­κή του καπι­τα­λι­σμού και του “δημο­κρα­τι­κού σοσια­λι­σμού” (δηλα­δή της απά­της των απο­λο­γη­τών του ευρω­κομ­μου­νι­σμού), να λει­τουρ­γεί σαν χώρος δια­λό­γου για την αρι­στε­ρά, να… χρη­μα­το­δο­τεί υπο­τρο­φί­ες και να υπο­στη­ρί­ζει πολι­τι­κές δρα­στη­ριό­τη­τες για την “ειρή­νη και την διε­θνή κατα­νό­η­ση για μια δίκαιη κοινωνία”».
Τον Ιαν-2017 έγι­νε στην Αθή­να άλλο ένα συνέ­δριο για τον Μαρ­ξι­σμό με τίτλο «150 χρό­νια Καρλ Μαρξ “Το Κεφά­λαιο” Στο­χα­σμοί για τον 21ο αιώ­να» από το (εδώ) «Ίδρυ­μα Ρόζα Λού­ξε­μπουργκ» σε συνερ­γα­σία με το περιο­δι­κό «Θέσεις»: παρα­θέ­του­με τις παρεμ­βά­σεις ‑τα συμπε­ρά­σμα­τα δικά σας

150_years_capital — 150 χρό­νια Καρλ Μαρξ «Το Κεφά­λαιο» Στο­χα­σμοί για τον 21ο αιώνα

Γι’ αυτό το σκο­πό αξιο­ποιού­νται ιδιαί­τε­ρα μερι­κά –ερμη­νευ­μέ­να με λάθος τρό­πο– πρώ­ι­μα γρα­πτά του Μαρξ, καθώς και όψι­μες εργα­σί­ες του Ένγκελς οι οποί­ες δια­στρε­βλώ­νο­νται ‑για παρά­δειγ­μα η 4τομη συλ­λο­γή επι­λεγ­μέ­νων έργων (Studienausgabe) από τις εκδό­σεις «Fischer-Verlag» με πρό­λο­γο του καθη­γη­τή Fetscher . Η προ­σπά­θεια να μειω­θεί η σημα­σία του Ένγκελς στην επε­ξερ­γα­σία του μαρ­ξι­σμού ή να παρου­σια­στεί ως απλός εκδό­της κι εκλαϊ­κευ­τής των ιδε­ών του Μαρξ, είναι φανε­ρή στα γρα­πτά πολ­λών «μαρ­ξο­λό­γων».

Αναμ­φι­σβή­τη­τα, ο βασι­κός ρόλος στην επε­ξερ­γα­σία του μαρ­ξι­σμού ανα­λο­γεί στον Μαρξ. Αυτό δεν το έχει τονί­σει κανείς περισ­σό­τε­ρο από τον ίδιο τον Ένγκελς. Πράγ­μα­τι αυτός ήταν που στην επι­στο­λή του στον Γιό­χαν Φίλιπ Μπέ­κερ (Johann Philipp Becker), στις 15 Οκτώ­βρη 1884, ανέ­φε­ρε ότι καθ’ όλη τη διάρ­κεια της ζωής του έπαι­ζε δεύ­τε­ρο βιο­λί και ότι ήταν πολύ ευτυ­χής που το έκα­νε αυτό δίπλα σε ένα τόσο περί­φη­μο βιο­λί σαν τον Μαρξ. Και στην εργα­σία του «Ο Λου­δο­βί­κος Φόιερ­μπαχ και το τέλος της κλα­σι­κής γερ­μα­νι­κής φιλο­σο­φί­ας» ο Ένγκελς γρά­φει για το ρόλο του Μαρξ και το δικό του μερί­διο στην επε­ξερ­γα­σία του επι­στη­μο­νι­κού σοσια­λι­σμού: «Δεν μπο­ρώ ούτε ο ίδιος ν’ αρνη­θώ ότι πριν και στο διά­στη­μα της σαρα­ντά­χρο­νης συνερ­γα­σί­ας μου με τον Μαρξ, έχω και εγώ κάποιο ανε­ξάρ­τη­το μερ­τι­κό στη θεμε­λί­ω­ση της θεω­ρί­ας, και ιδιαί­τε­ρα στην επε­ξερ­γα­σία της. Όμως, το μεγα­λύ­τε­ρο μέρος από τις κατευ­θυ­ντή­ριες βασι­κές ιδέ­ες, ιδιαί­τε­ρα στον οικο­νο­μι­κό και ιστο­ρι­κό τομέα, και ειδι­κά η τελι­κή τους αυστη­ρή δια­τύ­πω­ση, ανή­κουν στον Μαρξ. Εκεί­νο που πρό­σφε­ρα εγώ –αν εξαι­ρέ­σου­με, βέβαια, μερι­κούς ειδι­κούς κλά­δους– μπο­ρού­σε, βέβαια, να το είχε κάνει ο Μαρξ και χωρίς εμέ­να. Ό,τι έδω­σε ο Μαρξ, δεν θα το κατά­φερ­να εγώ μονά­χος. Ο Μαρξ στε­κό­ταν πιο ψηλά, έβλε­πε πιο μακριά, και το βλέμ­μα του αγκά­λια­ζε περισ­σό­τε­ρο και ταχύ­τε­ρα απ’ ότι όλοι εμείς οι άλλοι. Ο Μαρξ ήταν μεγα­λο­φυ­ΐα, εμείς οι άλλοι το πολύ-πολύ ταλέ­ντα. Χωρίς αυτόν, η θεω­ρία δε θα ήταν σήμε­ρα καθό­λου αυτή που είναι. Γι’ αυτό δίκαια φέρ­νει το όνο­μα του».

Οπαδός του οπορτουνισμού ή της προλεταριακής επανάστασης;

Ένα ακό­μα βασι­κό σημείο της δια­στρέ­βλω­σης της κλη­ρο­νο­μιάς του Ένγκελς συνί­στα­ται στην προ­σπά­θεια να τον προ­βάλ­λουν ως οπα­δό του αστι­κού κοι­νο­βου­λευ­τι­σμού και να τον αξιο­ποι­ή­σουν ως δήθεν υπε­ρα­σπι­στή της οπορ­του­νι­στι­κής, ρεβι­ζιο­νι­στι­κής θεω­ρί­ας και πρά­ξης. Γι’ αυτό το σκο­πό αξιο­ποιεί­ται και πάλι η τελευ­ταία εργα­σία του Ένγκελς, η Εισα­γω­γή στο έργο του Μαρξ «Οι ταξι­κοί αγώ­νες στη Γαλ­λία», που γρά­φτη­κε το 1895, δια­δί­δο­ντας τον ανα­θε­ω­ρη­τι­κό ισχυ­ρι­σμό ότι σε αυτή την εργα­σία ο Ένγκελς απο­μα­κρύ­νε­ται από το «επα­να­στα­τι­κό δόγ­μα» και τονί­ζει την «ανω­τε­ρό­τη­τα της ειρη­νι­κής πάλης με το δικαί­ω­μα ψήφου». Ισχυ­ρί­ζο­νται ότι ο Ένγκελς χαρα­κτή­ρι­σε την κοι­νο­βου­λευ­τι­κή δημο­κρα­τία όχι μόνο ως «την καλύ­τε­ρη πολι­τι­κή προ­ϋ­πό­θε­ση για το ειρη­νι­κό πέρα­σμα από τον καπι­τα­λι­σμό στο σοσια­λι­σμό, αλλά και ως την πολι­τι­κή μορ­φή της μετε­πα­να­στα­τι­κής επο­χής», παρεκ­κλί­νο­ντας, δήθεν, έτσι «καθα­ρά από την αντί­λη­ψη του Μαρξ στον “Εμφύ­λιο πόλε­μο στη Γαλ­λία”», όπου το καθε­στώς της Κομ­μού­νας χαι­ρε­τί­ζε­ται ως η πολι­τι­κή μορ­φή της δικτα­το­ρί­ας του προ­λε­τα­ριά­του η οποία επι­τέ­λους είχε βρε­θεί ‑εμπλέ­κο­ντας και τον Λένιν που «παρου­σί­α­σε το 1917 “με ρητή επί­κλη­ση του Μαρξ και αγνό­η­ση του Ένγκελς” τη δημο­κρα­τία της Κομ­μού­νας ως το πρό­τυ­πο για το σοβιε­τι­κό καθεστώς».

Και σε αυτή την περί­πτω­ση επι­χει­ρεί­ται να φέρουν τον Ένγκελς σε αντί­θε­ση με τον Μαρξ και τον Λένιν. Ο Ένγκελς εμφα­νί­ζε­ται εδώ –αφού πρώ­τα μετα­τρα­πεί σε οπα­δό του ειρη­νι­κού κοι­νο­βου­λευ­τι­σμού– ως εκεί­νος ο δια­νοη­τής και πολι­τι­κός που είναι βολι­κός για την αστι­κή τάξη, ενώ οι Μαρξ και Λένιν παρου­σιά­ζο­νται ως οι μόνοι υπο­στη­ρι­κτές της δικτα­το­ρί­ας του προ­λε­τα­ριά­του και της ένο­πλης πάλης σε όλες τις συν­θή­κες ‑πρό­κει­ται για μια ακό­μη χον­δροει­δή ιστο­ρι­κή διαστρέβλωση.

Ο Ένγκελς και το προλεταριακό κόμμα

🔴  Ένα ιδιαί­τε­ρο σημείο της δια­στρέ­βλω­σης του έργου του Ένγκελς αφο­ρά τη θέση (του Μαρξ και του Ένγκελς) για το κομ­μου­νι­στι­κό κόμ­μα νέου τύπου. Οι αστοί και ανα­θε­ω­ρη­τές ιδε­ο­λό­γοι προ­σπα­θούν κι εδώ να κατα­σκευά­σουν αντι­θέ­σεις ανά­με­σα στον Μαρξ και τον Ένγκελς καθώς και –κυρί­ως– ανά­με­σα σε αυτούς και τον Λένιν. Ενώ κάποιοι «μαρ­ξο­λό­γοι» ισχυ­ρί­ζο­νται ότι ο Μαρξ έδω­σε μικρή προ­σο­χή στο κόμ­μα της εργα­τι­κής τάξης και ότι η ιδέα ενός συγκε­ντρω­τι­κού προ­λε­τα­ρια­κού κόμ­μα­τος ανή­κει αρχι­κά στον Ένγκελς και στη συνέ­χεια κυρί­ως στον Λένιν, άλλοι ισχυ­ρί­ζο­νται ότι τόσο ο Μαρξ όσο και ο Ένγκελς απέ­δι­δαν μικρή σημα­σία στα ζητή­μα­τα του κόμ­μα­τος και της οργά­νω­σης της εργα­τι­κής τάξης και ότι το καθή­κον της δημιουρ­γί­ας ενός σφι­χτά οργα­νω­μέ­νου κόμ­μα­τος τέθη­κε για πρώ­τη φορά από τον Λένιν. Γι’ αυτό, σύμ­φω­να με αυτούς, η βαθύ­τε­ρη τομή ανά­με­σα στο λενι­νι­σμό και το «γνή­σιο μαρ­ξι­σμό» βρί­σκε­ται στη λενι­νι­στι­κή διδα­σκα­λία για το προ­λε­τα­ρια­κό κόμμα.
🔴  Ιδιαί­τε­ρα τυπι­κά παρα­δείγ­μα­τα για τέτοιες δια­στρε­βλώ­σεις της μαρ­ξι­στι­κής θεω­ρί­ας για το κόμ­μα βρί­σκει κανείς στους Leonhard, Wetter, Thier, Rubel και ξανά στον Iring Fetscher (που αντι­δια­στέλ­λει τις από­ψεις του Ένγκελς και του Λένιν για το κόμ­μα από τις αντί­στοι­χες από­ψεις του νεα­ρού Μαρξ) Αυτή και μόνο η μέθο­δος είναι απο­κα­λυ­πτι­κή για την επι­στη­μο­νι­κή αξία των θεω­ριών των αστών και των αναθεωρητών.
🔴  Φυσι­κά, η επε­ξερ­γα­σία της μαρ­ξι­στι­κής θεω­ρί­ας για το κόμ­μα, όπως και ο μαρ­ξι­σμός συνο­λι­κά, έχει δια­τρέ­ξει μία πορεία ανά­πτυ­ξης. Με μία πιο προ­σε­κτι­κή ματιά μπο­ρεί κανείς αμέ­σως να δια­πι­στώ­σει ότι ορι­σμέ­νες ανώ­ρι­μες ακό­μα δια­τυ­πώ­σεις για το κόμ­μα, τις οποί­ες κάποιοι επαι­νούν ιδιαι­τέ­ρως, βρί­σκο­νται και στον πρώ­ι­μο Ένγκελς, ενώ, από την άλλη, η ώρι­μη θεω­ρία για το κόμ­μα του όψι­μου Ένγκελς είναι η ίδια με αυτήν του Μαρξ της ίδιας περιόδου.
🔴  Πέραν αυτού όμως, τα συμπε­ρά­σμα­τα τα οποία εξά­γουν οι «μαρ­ξο­λό­γοι» από το μαρ­ξι­στι­κό έργο, ακό­μα και από τα ίδια τα πρώ­ι­μα γρα­πτά του και τα πρώ­τα βήμα­τα για τη δημιουρ­γία ενός κομ­μου­νι­στι­κού κόμ­μα­τος, απο­τε­λούν αβά­σι­μες εικα­σί­ες. Ισχυ­ρί­ζε­ται κιό­λας ότι ο Μαρξ κατα­νο­ού­σε την ανά­πτυ­ξη της σοσια­λι­στι­κής συνεί­δη­σης στην εργα­τι­κή τάξη ως αυθόρ­μη­τη δια­δι­κα­σία και ουδέ­πο­τε υπε­ρα­σπί­στη­κε την ανα­γκαιό­τη­τα της απ’ έξω από το κόμ­μα διείσ­δυ­σης της σοσια­λι­στι­κής ιδε­ο­λο­γί­ας στην εργα­τι­κή τάξη.

Μαρξ:  5‑Μαΐ-1818 ➗ 14-Μαρτ-1883
Ένγκελς: 28-Νοε-1820 ➗ 5‑Αυγ-1895
Λένιν:  22-Απρ-1870 ➗ 21-Ιαν-1924

🔴  -|>υπεν­θύ­μι­ση προς «μαρ­ξο­λό­γους» & οπορ­του­νι­στές που συγκρί­νουν «κατά το δοκούν»<|- 🔴 

🔴  Ο Φρίντριχ Ένγκελς για την πολιτική
🔴  Για τη διαλεκτική σχέση οικονομίας — πολιτικής, βάσης — εποικοδομήματος

✔️  Το Δεκέμ­βρη του 2010 κυκλο­φό­ρη­σε για πρώ­τη φορά από τις εκδό­σεις «Σύγ­χρο­νη Επο­χή» συλ­λο­γή κει­μέ­νων του Φρί­ντριχ Ένγκελς με τίτλο «Κεί­με­να για την οικο­νο­μία και την πολι­τι­κή», μιά έκδο­ση αφιε­ρω­μέ­νη στα 190 χρό­νια από τη γέν­νη­σή του. Το κοι­νό χαρα­κτη­ρι­στι­κό όλων αυτών των κει­μέ­νων, είναι η εκτί­μη­ση των οικο­νο­μι­κών εξε­λί­ξε­ων, του δεύ­τε­ρου μισού του 19ου αιώ­να και της αντα­νά­κλα­σής τους στο πολι­τι­κό επί­πε­δο, στις πολι­τι­κές επι­διώ­ξεις των δια­φό­ρων τάξε­ων, στην ταξι­κή πάλη, στην ιδε­ο­λο­γι­κο­πο­λι­τι­κή δια­πά­λη της εποχής.
🔴  Για τις όποιες εκτι­μή­σεις και συμπε­ρά­σμα­τα να θυμη­θού­με πως ο Μαρξ «έφυ­γε» το 1883, ο Λένιν γεν­νή­θη­κε το 1870 και η εργα­τι­κή επα­να­στα­τι­κή κυβέρ­νη­ση της Παρι­σι­νής Κομ­μού­νας έζη­σε από 26-Μαρτ-1871 μέχρι τις 28 Μαΐου…
-|> βλ και το σχε­τι­κό εξαι­ρε­τι­κό άρθρο της Άννε­κε Ιωαν­νά­του στο «Ατέ­χνως» //
✔️  Ο Ένγκελς, στο γράμ­μα του στον Κόν­ραντ Σμιθ που δημο­σιεύ­ε­ται στη συλ­λο­γή κει­μέ­νων της «Σύγ­χρο­νης Επο­χής», με αφε­τη­ρία τον καθο­ρι­στι­κό ρόλο της οικο­νο­μί­ας στην πολι­τι­κή, ανα­λύ­ει τη δια­λε­κτι­κή αλλη­λε­πί­δρα­σή τους, τις συν­θή­κες στις οποί­ες σχε­τι­κά αυτο­νο­μεί­ται η πολι­τι­κή: «Η αντε­πί­δρα­ση της πολι­τι­κής εξου­σί­ας στην οικο­νο­μι­κή ανά­πτυ­ξη μπο­ρεί να είναι τριών ειδών: Μπο­ρεί να κινεί­ται στην ίδια κατεύ­θυν­ση, οπό­τε και την επι­τα­χύ­νει, μπο­ρεί να κινεί­ται στην αντί­θε­τη κατεύ­θυν­ση, οπό­τε και μακρο­πρό­θε­σμα θα χρε­ο­κο­πή­σει σε κάθε μεγά­λο λαό, ή μπο­ρεί να ξεστρα­τί­σει την οικο­νο­μι­κή ανά­πτυ­ξη από συγκε­κρι­μέ­νες κατευ­θύν­σεις και να της επι­βά­λει άλλες — αυτή η περί­πτω­ση ανά­γε­ται σε τελι­κή ανά­λυ­ση σε μία από τις δύο προη­γού­με­νες περιπτώσεις»
✔️  Οι υλι­κές συν­θή­κες για την ιστο­ρι­κή απο­στο­λή της εργα­τι­κής τάξης, δηλα­δή την κατάρ­γη­ση της ατο­μι­κής εκμε­ταλ­λευ­τι­κής ιδιο­κτη­σί­ας στα μέσα παρα­γω­γής με την κατά­κτη­ση της εξου­σί­ας, ωρί­μα­σαν στις τελευ­ταί­ες δεκα­ε­τί­ες του 19ου αιώ­να με το πέρα­σμα της ατο­μι­κής ιδιο­κτη­σί­ας στην εται­ρι­κή (μετο­χή) μορ­φή της και την εμφά­νι­ση γιγα­ντιαί­ων καπι­τα­λι­στι­κών επι­χει­ρή­σε­ων, των μονο­πω­λί­ων και ο Ένγκελς ερεύ­νη­σει και ερμή­νευ­σει πολ­λά από τα νέα στοι­χεία εκεί­νης της περιό­δου, που εμπλου­τί­ζουν το συγ­γρα­φι­κό του έργο. Ορι­σμέ­να στοι­χεία εντάσ­σο­νται στο 2ο και ιδιαί­τε­ρα στον 3ο τόμο του Κεφα­λαί­ου, που ανέ­λα­βε την επι­μέ­λεια και έκδο­σή τους μετά το θάνα­το του Μαρξ.
✔️  Χαρα­κτη­ρι­στι­κή χρο­νο­λο­γία για την έναρ­ξη της επο­χής που οδή­γη­σε στην επι­κρά­τη­ση των μονο­πω­λί­ων είναι το 1873, χρο­νιά κατά την οποία σημειώ­θη­κε μεγά­λη οικο­νο­μι­κή καπι­τα­λι­στι­κή κρί­ση, ενώ η οικο­νο­μι­κή άνο­δος που παρου­σιά­στη­κε το 1880 δεν κρά­τη­σε πολύ και νέα κρί­ση ξέσπα­σε στα 1882–1886 με πιο έντο­νη εκδή­λω­σή της στις Ηνω­μέ­νες Πολι­τεί­ες. Το 1890 ξέσπα­σε νέα κρί­ση κυρί­ως στην Ευρώ­πη. Στη συνέ­χεια ακο­λού­θη­σε τερά­στια συγκέ­ντρω­ση της παρα­γω­γής, αύξη­ση της οργα­νι­κής σύν­θε­σης του κεφα­λαί­ου, τεχνι­κός επα­νε­ξο­πλι­σμός της παρα­γω­γής με την εισα­γω­γή τεχνο­λο­γιών στη­ριγ­μέ­νων σε νέες επι­στη­μο­νι­κές ανα­κα­λύ­ψεις. Για παρά­δειγ­μα ο ατμο­στρό­βι­λος αντι­κα­τέ­στη­σε την εμβο­λο­φό­ρα ατμο­μη­χα­νή, στην ηλε­κτρο­πα­ρα­γω­γή εισή­χθη­κε η στρο­βι­λο­γεν­νή­τρια, επε­κτά­θη­κε η χρή­ση της ηλε­κτρο­κί­νη­σης, ενώ για το μοντά­ρι­σμα μεταλ­λι­κών κατα­σκευών άρχι­σε να εφαρ­μό­ζε­ται η ηλε­κτρο­συ­γκόλ­λη­ση. Την ίδια περί­ο­δο, όπως επι­ση­μαί­νει ο Ένγκελς και στον «Επί­λο­γο» του 3ου τόμου του Κεφα­λαί­ου, το χρη­μα­τι­στή­ριο άρχι­σε να παί­ζει νέο ρόλο.
🔴  Το 1874, στον πρό­λο­γο του έργου του «Ο πόλε­μος των χωρι­κών στη Γερ­μα­νία», ο Ένγκελς έγρα­φε για τη συν­θε­τό­τη­τα (τις τρεις κατευ­θύν­σεις) της ταξι­κής πάλης και τη σημα­σία της θεω­ρη­τι­κής-επι­στη­μο­νι­κής αυστη­ρό­τη­τας στην προ­σέγ­γι­ση των ζητη­μά­των της: «…πάλη και προς τις τρεις κατευ­θύν­σεις της — τη θεω­ρη­τι­κή, την πολι­τι­κή και την πρα­χτι­κο­οι­κο­νο­μι­κή (αντί­στα­ση ενά­ντια στους κεφα­λαιο­κρά­τες)- διε­ξά­γε­ται προ­γραμ­μα­τι­σμέ­να, με συνο­χή και σύστη­μα. Σ’ αυτή ακρι­βώς τη συγκε­ντρω­τι­κή, θα λέγα­με, επί­θε­ση βρί­σκε­ται η δύνα­μη και το ακα­τα­νί­κη­το του γερ­μα­νι­κού κινή­μα­τος […] 🔴  Ιδιαί­τε­ρα καθή­κον των ηγε­τών θα είναι να εμβα­θύ­νουν όλο και περισ­σό­τε­ρο σ’ όλα τα θεω­ρη­τι­κά προ­βλή­μα­τα, ν’ απαλ­λάσ­σο­νται όλο και περισ­σό­τε­ρο από την επί­δρα­ση της πατρο­πα­ρά­δο­της φρα­σε­ο­λο­γί­ας που κλη­ρο­νο­μή­θη­κε από την παλιά κοσμο­θε­ω­ρία, και να έχουν πάντα υπό­ψη τους ότι ο σοσια­λι­σμός από τότε που έγι­νε επι­στή­μη, απαι­τεί να τον μετα­χει­ρί­ζο­νται ως επι­στή­μη, δηλ. να τον μελε­τούν. Η συνεί­δη­ση αυτών των καθη­κό­ντων που θα απο­κτιέ­ται κατ’ αυτόν τον τρό­πο και θα φωτί­ζε­ται συνε­χώς, πρέ­πει να δια­δί­δε­ται με όλο και μεγα­λύ­τε­ρο ζήλο μέσα στους εργά­τες και να δένε­ται όλο και πιο σφι­χτά η οργά­νω­ση τόσο του Κόμ­μα­τος όσο και των επαγ­γελ­μα­τι­κών συν­δι­κά­των…»
Στο άρθρο με τίτλο «Ενα εργα­τι­κό Κόμ­μα», γραμ­μέ­νο το 1881 για την εφη­με­ρί­δα των βρε­τα­νι­κών συν­δι­κά­των, ανα­δει­κνύ­ει τις δυσκο­λί­ες ανά­πτυ­ξης της ταξι­κής πάλης από το οικο­νο­μι­κό στο πολι­τι­κό επί­πε­δο, την έλλει­ψη στην Αγγλία ενός εργα­τι­κού κόμ­μα­τος με δια­κρι­τό ταξι­κό πολι­τι­κό χαρα­κτή­ρα, εξαι­τί­ας της κυριαρ­χί­ας της εργα­τι­κής αριστοκρατίας.
✔️  Λίγο μετά την εξέ­γερ­ση των εργα­τών για το οκτά­ω­ρο το Μάη 1886 στο Σικά­γο και τις απερ­γί­ες σε άλλες πόλεις των ΗΠΑ, έγρα­ψε τον πρό­λο­γο για την αμε­ρι­κά­νι­κη έκδο­ση του έργου του «Η κατά­στα­ση της εργα­τι­κής τάξης στην Αγγλία».
✔️  Πρό­κει­ται για θέση εξαι­ρε­τι­κής σημα­σί­ας και επι­και­ρό­τη­τας. Η μελέ­τη και ανά­πτυ­ξη της επα­να­στα­τι­κής θεω­ρί­ας από το κόμ­μα της εργα­τι­κής τάξης είναι ανα­πό­σπα­στο στοι­χείο του επα­να­στα­τι­κού του χαρα­κτή­ρα και η διά­δο­σή της στις εργα­τι­κές δυνά­μεις απο­τε­λεί όπλο στην πάλη με τον οπορ­του­νι­σμό, στη θωρά­κι­ση απέ­να­ντι στις πιέ­σεις για προ­σαρ­μο­γή — ενσω­μά­τω­ση στο σύστη­μα.
Από την επο­χή συγ­γρα­φής των έργων θεμε­λί­ω­σης του επι­στη­μο­νι­κού κομ­μου­νι­σμού προ­βάλ­λει η ανα­γκαιό­τη­τα πολι­τι­κού δια­χω­ρι­σμού της εργα­τι­κής από την αστι­κή τάξη, με τη συγκρό­τη­ση του δικού της επα­να­στα­τι­κού κόμ­μα­τος, μέσω του οποί­ου συγκρο­τεί­ται σε τάξη για τον εαυ­τό της. Φυσι­κά, όπως το έχει απο­δεί­ξει και η ιστο­ρία, ο ρόλος του κόμ­μα­τος της εργα­τι­κής τάξης δεν είναι δια­σφα­λι­σμέ­νος με τη συγκρό­τη­σή του και μόνο.
🔴  (στον πρό­λο­γο) ανα­φέ­ρει ότι λίγους μήνες πριν κανείς δε θα περί­με­νε αυτά τα γεγο­νό­τα, ενώ και ολό­κλη­ρη η κοι­νή γνώ­μη της Αμε­ρι­κής θα συμ­φω­νού­σε πως η ταξι­κή πάλη ήταν αδύ­να­τη σε αυτή τη χώρα, πως ο «σοσια­λι­σμός είναι ένα φρού­το που εισά­γε­ται από το εξω­τε­ρι­κό». Ανα­δει­κνύ­ει τον αντι­κει­με­νι­κό χαρα­κτή­ρα της ταξι­κής πάλης που γεν­νιέ­ται από την ίδια την αντί­θε­ση κεφα­λαί­ου — εργα­σί­ας, την από­λυ­τη ανά­γκη να συγκρο­τη­θεί κόμ­μα της εργα­τι­κής τάξης ως «ξεχω­ρι­στό πολι­τι­κό κόμ­μα […] ανε­ξάρ­τη­τα από όλα τα παλιά κόμ­μα­τα, ανε­ξάρ­τη­τα από τις διά­φο­ρες ομά­δες των κυρί­αρ­χων τάξε­ων και στέ­κε­ται εχθρι­κά προς αυτές»
✔️  Μετά τη διά­λυ­ση της Α΄ Διε­θνούς συν­δέ­θη­κε στε­νό­τε­ρα με τη γερ­μα­νι­κή σοσιαλ­δη­μο­κρα­τία σε σχέ­ση με άλλα εργα­τι­κά κόμ­μα­τα της περιό­δου. Αυτή η περί­ο­δος, όπως απο­τυ­πώ­νε­ται και στο έργο του, έχει ξεχω­ρι­στή σημα­σία, αφού το εργα­τι­κό κόμ­μα βρέ­θη­κε αντι­μέ­τω­πο με την εναλ­λα­γή από το γερ­μα­νι­κό κρά­τος της πολι­τι­κής διώ­ξε­ων και ενσω­μά­τω­σης. Παράλ­λη­λα ακο­λου­θή­θη­κε πολι­τι­κή ορι­σμέ­νων παρο­χών προς την εργα­τι­κή τάξη.
✔️  Το Σοσια­λι­στι­κό Εργα­τι­κό Κόμ­μα Γερ­μα­νί­ας (SAPD) δια­μορ­φώ­θη­κε από την ένω­ση της Γενι­κής Γερ­μα­νι­κής Εργα­τι­κής Ενω­σης (ADAV) των οπα­δών του Λασάλ και του Σοσια­λι­στι­κού Δημο­κρα­τι­κού Εργα­τι­κού Κόμ­μα­τος (SDAP) των Μπέ­μπελ και Λίμπ­κνεχτ, στο συνέ­δριο του 1875 στην πόλη Γκό­τα. Για αυτή τη συνέ­νω­ση ασκή­θη­κε κρι­τι­κή από τους Μαρξ και Ένγκελς, επει­δή σημειώ­θη­κε υπο­χώ­ρη­ση στις ρεφορ­μι­στι­κές θέσεις των Λασα­λι­κών. Τον Οκτώ­βρη του 1878 ψηφί­στη­κε στη Γερ­μα­νία ο Έκτα­κτος Νόμος, γνω­στός και ως «αντι­σο­σια­λι­στι­κός», που ίσχυ­σε έως το 1890. Τότε το SAPD μετο­νο­μά­στη­κε σε Σοσιαλ­δη­μο­κρα­τι­κό Κόμ­μα Γερ­μα­νί­ας (SPD).
✔️  Στην περί­ο­δο ισχύ­ος του αντι­σο­σια­λι­στι­κού νόμου απα­γο­ρευό­ταν στο SAPD να έχει οργα­νώ­σεις και να εκδί­δει εφη­με­ρί­δες. Σε αυτή την περί­ο­δο της παρα­νο­μί­ας, ο Ένγκελς συνέ­δρα­με απο­φα­σι­στι­κά με αρθρο­γρα­φία του στην παρά­νο­μη εφη­με­ρί­δα του κόμ­μα­τος «Σοσιαλ­δη­μο­κρά­της», η οποία τυπω­νό­ταν στο εξω­τε­ρι­κό και δια­κι­νού­νταν στη Γερ­μα­νία. Ο Ένγκελς επι­ση­μαί­νει τους κιν­δύ­νους ενσω­μά­τω­σης που προ­έ­κυ­πταν από την κοι­νο­βου­λευ­τι­κή δρα­στη­ριό­τη­τα της προη­γού­με­νης περιό­δου, καθώς και τις αυτα­πά­τες περί επι­κεί­με­νης κατά­κτη­σης της εξου­σί­ας μέσω του γενι­κού εκλο­γι­κού δικαιώ­μα­τος. Στις 21 Μάρ­τη 1879, μετά την εφαρ­μο­γή του αντι­σο­σια­λι­στι­κού νόμου, γρά­φει: «…η νόμι­μη προ­πα­γάν­δα οδή­γη­σε ωστό­σο μερι­κούς να πιστεύ­ουν ότι δεν χρεια­ζό­ταν να κάνουν τίπο­τα περισ­σό­τε­ρο για να πετύ­χουν την τελι­κή νίκη του προ­λε­τα­ριά­του. Αυτή η αντί­λη­ψη μπο­ρού­σε να γίνει επι­κίν­δυ­νη σε μια χώρα με τόσο φτω­χή επα­να­στα­τι­κή παρά­δο­ση όπως η Γερ­μα­νία. Ευτυ­χώς η βίαιη δρά­ση του Μπί­σμαρκ και η δει­λία της αστι­κής τάξης που τον στη­ρί­ζει άλλα­ξαν τα πράγ­μα­τα. Οι γερ­μα­νοί εργά­τες έμα­θαν ποια είναι η αξία των συνταγ­μα­τι­κών ελευ­θε­ριών, μόλις το προ­λε­τα­ριά­το επι­τρέ­ψει στον εαυ­τό του να τις πάρει στα σοβα­ρά και να τις χρη­σι­μο­ποι­ή­σει για να αντι­πα­λέ­ψει την καπι­τα­λι­στι­κή κυριαρ­χία»
✔️  Παρά τις απα­γο­ρεύ­σεις το SAPD είχε τη δυνα­τό­τη­τα να κατε­βά­ζει υπο­ψή­φιους στις εκλο­γές για το Ράιχ­σταγκ και να εκλέ­γει βου­λευ­τές. Στα χρό­νια της εκτός νόμου κατά­στα­σης αύξη­σε συνο­λι­κά την εκλο­γι­κή του δύνα­μη και τους βου­λευ­τές που εξέ­λε­γε στο Ράιχσταγκ.
✔️  Η περί­ο­δος της παρα­νο­μί­ας (1878–1890) προ­σέ­δω­σε οργα­νω­τι­κή ικα­νό­τη­τα στο SΑPD, μεγά­λω­σε τη διείσ­δυ­σή του στις γραμ­μές της εργα­τι­κής τάξης. Όμως παρά τις προει­δο­ποι­ή­σεις του Ένγκελς οι κοι­νο­βου­λευ­τι­κές αυτα­πά­τες δεν περιο­ρί­στη­καν, αντί­θε­τα ενι­σχύ­θη­καν και στο τέλος κυριάρ­χη­σαν στο κόμ­μα.
✔️  Ο Ένγκελς επι­σή­μαι­νε τον κίν­δυ­νο του οπορ­του­νι­σμού πριν ακό­μα από την άρση των μέτρων κατά των σοσια­λι­στών (Σεπτέμ­βρης 1890), τον Αύγου­στο του ίδιου χρό­νου. Αν και εκτι­μού­σε «σημα­ντι­κή δύνα­μη» την κοι­νο­βου­λευ­τι­κή ομά­δα, έγρα­φε στον Βίλ­χελμ Λίμπ­κνεχτ πως δε θα έπρε­πε να της παρα­χω­ρη­θεί κάποια θέση, μέσω της οποί­ας θα κυριαρ­χού­σε στην καθο­δή­γη­ση του κόμ­μα­τος.
✔️  Στη δια­πά­λη του με την ηγε­σία του κόμ­μα­τος ανα­δει­κνύ­ει για ποιον πολύ ουσια­στι­κό λόγο δεν πρέ­πει το κόμ­μα της εργα­τι­κής τάξης να κάνει τέτοιες προ­σαρ­μο­γές στην πολι­τι­κή του που να το απο­μα­κρύ­νουν από το στρα­τη­γι­κό του σκο­πό:
🔴  «…Μια τέτοια πολι­τι­κή μπο­ρεί απλού­στα­τα να παρα­πλα­νή­σει το Κόμ­μα. Προ­ω­θούν σε πρώ­το πλά­νο γενι­κά και αφη­ρη­μέ­να πολι­τι­κά ζητή­μα­τα και με αυτό τον τρό­πο συγκα­λύ­πτουν τα άμε­σα συγκε­κρι­μέ­να ζητή­μα­τα που τίθε­νται από μόνα τους στην ημε­ρή­σια διά­τα­ξη με τα πρώ­τα μεγά­λα γεγο­νό­τα, με την πρώ­τη πολι­τι­κή κρί­ση. Τι μπο­ρεί να προ­κύ­ψει απ’ εδώ εκτός από το ότι ξαφ­νι­κά στην απο­φα­σι­στι­κή στιγ­μή το Κόμ­μα θα βρε­θεί σε αδυ­να­μία και θα επι­κρα­τεί σε αυτό ασά­φεια και ασυμ­φω­νία πάνω στα καθο­ρι­στι­κά ζητή­μα­τα, για­τί αυτά τα ζητή­μα­τα δεν είχαν συζη­τη­θεί ποτέ […] 🔴  Αυτή η αγνό­η­ση των μεγά­λων, των θεμε­λιω­δών από­ψε­ων εξαι­τί­ας των πρό­σκαι­ρων συμ­φε­ρό­ντων, αυτό το κυνη­γη­τό των πρό­σκαι­ρων επι­τυ­χιών και ο αγώ­νας γι’ αυτές, χωρίς να υπο­λο­γί­ζο­νται οι συνέ­πειες που θα προ­κύ­ψουν, αυτή η θυσία του μέλ­λο­ντος του κινή­μα­τος για χάρη του παρό­ντος — όλα αυτά μπο­ρεί να προ­έρ­χο­νται και από “τίμια” κίνη­τρα. Είναι όμως οπορ­του­νι­σμός και παρα­μέ­νει οπορ­του­νι­σμός, και ο τίμιος οπορ­του­νι­σμός είναι ίσως ο πιο επι­κίν­δυ­νος απ’ όλους…»

Επι­μέ­λεια  Ομά­δα ¡H.lV.S!

Επι­κοι­νω­νία — [ FaceBook |>1<|-|>2<| ] — Blog

Ομάδα ¡H.lV.S!

• Σκο­πός μας είναι η προ­ώ­θη­ση της δια­λε­κτι­κής – υλι­στι­κής σκέ­ψης στη βάση του Μαρ­ξι­σμού – Λενι­νι­σμού του Επι­στη­μο­νι­κού Σοσια­λι­σμού και του Προ­λε­τα­ρια­κού Διε­θνι­σμού, ανταλ­λάσ­σο­ντας γνώ­σεις, υλι­κό, σκέ­ψεις κι από­ψεις πάνω στην κοσμο­θε­ω­ρία μας, τη στρα­τη­γι­κή και την ιστο­ρι­κή αλή­θεια, που όπως είπε ο Λένιν κι επα­νέ­λα­βε ο Γκράμ­σι, είναι επα­να­στα­τι­κή – αντικειμενική
• Θεω­ρού­με τον Σοσιαλισμό–Κομμουνισμό ανα­γκαίο και επί­και­ρο όσο ποτέ, βάζο­ντας στο μικρο­σκό­πιο και τη συσ­σω­ρευ­μέ­νη πεί­ρα στις χώρες που οικο­δο­μή­θη­κε ο Σοσια­λι­σμός, όπου έγι­νε και η πρώ­τη έφο­δος στον ουρανό
• |> Επι­κοι­νω­νία – [ FaceBook |>1<|-|>2<| ] – Blog