1 Μαρτίου 1935: Το αποτυχημένο κίνημα Πλαστήρα — Βενιζέλου

Επει­τα από την άνο­δο του Λαϊ­κού Κόμ­μα­τος και των άλλων μοναρ­χι­κών δυνά­με­ων στην εξου­σία, μετά τις εκλο­γές του Μάρ­τη του 1933, επι­τα­χύν­θη­κε η συγκέ­ντρω­ση των φασι­στι­κών και αντι­φα­σι­στι­κών δυνά­με­ων, ενώ ταυ­τό­χρο­να η πάλη ανά­με­σα στις δύο μεγά­λες αστι­κές πολι­τι­κές παρα­τά­ξεις έπαιρ­νε όλο και πιο έντο­νο χαρακτήρα.

Ο μοναρ­χο­φα­σι­στι­κός συνα­σπι­σμός, κατευ­θύ­νο­ντας πάντα το κύριο χτύ­πη­μα κατά των κομ­μου­νι­στών, άρχι­σε να παίρ­νει μέτρα και ενά­ντια στον αντί­πα­λο συνα­σπι­σμό των Φιλε­λευ­θέ­ρων. Η κυβέρ­νη­ση Κον­δύ­λη — Τσαλ­δά­ρη, μαζί με σει­ρά νόμους και δια­τάγ­μα­τα που απο­σκο­πού­σαν στην ενί­σχυ­ση των αντι­βε­νι­ζε­λι­κών κομ­μά­των στον κρα­τι­κό μηχα­νι­σμό και τις Ενο­πλες Δυνά­μεις, σε βάρος των βενι­ζε­λι­κών και γενι­κά των αντι­μο­ναρ­χι­κών δημό­σιων υπαλ­λή­λων και αξιω­μα­τι­κών, δυνά­μω­σε, με βάση το Ιδιώ­νυ­μο, τις διώ­ξεις και ενά­ντια στους οπα­δούς της αστι­κής αντι­μο­ναρ­χι­κής παρά­τα­ξης. Ολα αυτά απο­τε­λού­σαν συστα­τι­κό μέρος των σχε­δί­ων παλι­νόρ­θω­σης της μοναρ­χί­ας και μεγά­λω­ναν τον κίν­δυ­νο επι­βο­λής φασι­στι­κού καθε­στώ­τος. Ηδη, από την Ανοι­ξη του 1934 ο Μετα­ξάς με τον Κον­δύ­λη, μαζί με τη μερί­δα της πλου­το­κρα­τι­κής ολι­γαρ­χί­ας, σχε­δί­α­ζαν την άμε­ση εγκα­θί­δρυ­ση ανοι­χτής φασι­στι­κής δικτα­το­ρί­ας. Φυσι­κά, τη μερί­δα του λέο­ντος σ’ αυτές τις διώ­ξεις είχαν οι κομ­μου­νι­στές. Από το Μάρ­τη του 1933 έως το Μάη του 1934, η Αστυ­νο­μία και η Χωρο­φυ­λα­κή δολο­φό­νη­σαν 10, τραυ­μά­τι­σαν 239 και συνέ­λα­βαν 3.500 άτο­μα. Σχε­δόν όλα αυτά τα θύμα­τα ήταν μέλη και οπα­δοί του ΚΚΕ.

Σ’ αυτές τις συν­θή­κες ξέσπα­σε το βενι­ζε­λο­πλα­στη­ρι­κό κίνη­μα της 1ης Μάρ­τη του 1935. Το κίνη­μα άρχι­σε με την κατά­λη­ψη όλου σχε­δόν του πολε­μι­κού στό­λου (που βρι­σκό­ταν στις ναυ­τι­κές βάσεις της Σαλα­μί­νας), καθώς και της Στρα­τιω­τι­κής Σχο­λής των Ευελ­πί­δων. Στους κινη­μα­τί­ες προ­σχώ­ρη­σαν αμέ­σως οι μονά­δες του στρα­τού, που έδρευαν στα νησιά, στην Ανα­το­λι­κή Μακε­δο­νία και Θρά­κη. Ωστό­σο, η κυβέρ­νη­ση Τσαλ­δά­ρη — Κον­δύ­λη, στη­ρι­ζό­με­νη στις άλλες στρα­τιω­τι­κές δυνά­μεις και εκμε­ταλ­λευό­με­νη τα στρα­τιω­τι­κά λάθη των κινη­μα­τιών, κατά­φε­ρε, έπει­τα από δεκα­ή­με­ρες μάχες, να επι­βλη­θεί. Μετά την ήττα του κινή­μα­τος, ο Ελευ­θέ­ριος Βενι­ζέ­λος εγκα­τέ­λει­ψε τη χώρα και μετέ­βη στην Ιταλία.

Ενας από τους κύριους πολι­τι­κούς λόγους, που καθό­ρι­σαν τη νίκη της κυβέρ­νη­σης ήταν η ηθι­κή, πολι­τι­κή και υλι­κή βοή­θεια που της έδω­σαν οι κυβερ­νή­σεις Αγγλί­ας, Γαλ­λί­ας και Γιουγκοσλαβίας.