Μετά από 15 και πάνω χρό­νια καθυ­στε­ρή­σε­ων, ανα­βο­λών, πισω­γυ­ρι­σμά­των το δια­στη­μι­κό τηλε­σκό­πιο James Webb της NASA είναι –απ ότι φαί­νε­ται, έτοι­μο να ταξι­δέ­ψει στο άπειρο.

Τον περα­σμέ­νο Μάιο το scientificamerican.com, δημο­σί­ευε λεπτο­μέ­ρειες για «το πολυα­να­με­νό­με­νο εμβλη­μα­τι­κό παρα­τη­ρη­τή­ριο της δια­στη­μι­κής υπη­ρε­σί­ας», που παρά τις προη­γού­με­νες καθυ­στε­ρή­σεις, «μέσα Νοεμ­βρί­ου ή λίγο αργό­τε­ρα» θα είναι έτοι­μο να «πετά­ξει» έχο­ντας ολο­κλη­ρώ­σει τον γιγά­ντιο, χρυ­σό καθρέ­φτη του και ταξι­δεύ­ο­ντας  τον Αύγου­στο στο Kourou της Γαλ­λι­κής Γουιά­νας, απ όπου θα εκτο­ξευ­τεί στο διά­στη­μα πάνω σε έναν πύραυ­λο Arianespace Ariane 5 από το εκεί Δια­στη­μι­κό Κέντρο (σσ. όπου έχουν μετα­φερ­θεί και οι Soyuz)

Ωστό­σο, ενώ η απο­γεί­ω­ση είχε προ­γραμ­μα­τι­στεί για τις 31 Οκτω­βρί­ου (και νωρί­τε­ρα Οκτώ­βρη 2018, Άνοι­ξη 2019, Μάιος 2020, Μάρ­τιος 2021), φαί­νε­ται ότι κάτι προ­έ­κυ­ψε που οδή­γη­σε σε «μικρο­κα­θυ­στέ­ρη­ση ~10 εβδο­μά­δων» με τελι­κή ημε­ρο­μη­νία «χρι­στου­γεν­νιά­τι­κη» 22|24-Δεκ-2021.

Ο Thomas Zurbuchen, ανα­πλη­ρω­τής επι­στη­μο­νι­κός δια­χει­ρι­στής της NASA, επι­βε­βαί­ω­σε το χρο­νο­διά­γραμ­μα, αλλά και πάλι δεν ανέ­φε­ρε ρητά την ημε­ρο­μη­νία εκτό­ξευ­σης. «Δεν μοιά­ζου­με με συνη­θι­σμέ­νη πλα­νη­τι­κή απο­στο­λή», πρό­σθε­σε –κάνου­με συνε­χώς ψηφια­κές δοκι­μές (launch windows –virtually) σχε­δόν κάθε μέρα.

Λόγω του απί­στευ­του μεγέ­θους του παρα­τη­ρη­τη­ρί­ου των –τελι­κά 9,8 δισε­κα­τομ­μυ­ρί­ων δολα­ρί­ων (σσ. το αρχι­κό «μαλ­λί» ήταν μόνο 500 εκα­τομ.$ με εκτό­ξευ­ση το 2007…), η μετα­φο­ρά Καλι­φόρ­νια- Kourou έγι­νε με πλοίο μέσα από τη Διώ­ρυ­γα του Πανα­μά (σσ. πάνω από 10.000km ‑6.500 μίλια).

Το σκά­φος, βάρους περί­που 7 τόνων, θα φέρει ασπί­δα προ­στα­σί­ας από την ηλια­κή ακτι­νο­βο­λία μεγέ­θους γηπέ­δου τένις και γι’ αυτό οι μηχα­νι­κοί χρειά­στη­κε να βρουν τρό­πο διπλώ­μα­τος της όλης κατα­σκευ­ής ανά­λο­γο με εκεί­νο των ιαπω­νι­κών ορι­γκά­μι (σσ. τα προηγ­μέ­να και ευαί­σθη­τα όργα­να θα είναι προ­στα­τευ­μέ­να ώστε να λει­τουρ­γεί απρό­σκο­πτα, είτε πέφτει πάνω του το ηλια­κό φως δημιουρ­γώ­ντας θερ­μο­κρα­σί­ες 110^οC είτε όταν στο σκο­τά­δι που η θερ­μο­κρα­σία θα αγγί­ζει τους -200^οC).

Επει­δή το «Τζέιμς» θα τεθεί σε τρο­χιά που θα βρί­σκε­ται σε από­στα­ση 1,6 εκα­τομ­μυ­ρί­ων χλμ από τη Γη, δεν θα υπάρ­χει δυνα­τό­τη­τα επι­σκευ­ής του, όπως υπήρ­χε και αξιο­ποι­ή­θη­κε για τη διόρ­θω­ση των οπτι­κών του «Χαμπλ», που βρι­σκό­ταν σε χαμη­λή γήι­νη τρο­χιά. Ακρι­βώς γι’ αυτό χρειά­ζε­ται να υπάρ­χει «από­λυ­τη» βεβαιό­τη­τα ότι το νέο τηλε­σκό­πιο θα λει­τουρ­γή­σει καλά από την πρώ­τη στιγ­μή και για όλο το χρό­νο της ωφέ­λι­μης ζωής του.

Από το Hubble στο JWST | NGST

Το δια­στη­μι­κό τηλε­σκό­πιο Τζέιμς Γου­έμπ (JWST ‑James Webb Space Telescope, γνω­στό ως NGST ‑Next Generation Space Δια­στη­μι­κό Τηλε­σκό­πιο Νέας Γενιάς), ξεκί­νη­σε να κατα­σκευά­ζε­ται το 1996 και σχε­διά­στη­κε για να απο­τε­λέ­σει τον διά­δο­χο του πρώ­του δια­στη­μι­κού τηλε­σκο­πί­ου, του Hubble, που βρι­σκό­ταν ήδη έξι χρό­νια σε λει­τουρ­γία, φέρ­νο­ντας επα­νά­στα­ση στην αστρο­νο­μία και την εξε­ρεύ­νη­ση του Σύμπα­ντος. Η δια­χεί­ρι­ση γίνε­ται από την αμε­ρι­κά­νι­κή NASA σε συνερ­γα­σία με τον Ευρω­παϊ­κό (μέλος του και η Ελλά­δα) και τον Κανα­δι­κό Οργα­νι­σμό Διαστήματος.

Ονο­μά­στη­κε έτσι προς τιμήν του J. Webb, ο οποί­ος διε­τέ­λε­σε διευ­θυ­ντής της και είχε κεντρι­κό ρόλο στο πρό­γραμ­μα Απόλ­λων (σσ. σπά­νια ανα­φέ­ρε­ται ότι ο Τζέιμς Ε. Γου­έμπ ως υφυ­πουρ­γός Εξω­τε­ρι­κών των ΗΠΑ <|1949–1952|> ανέ­φε­ρε στο Εθνι­κό Συμ­βού­λιο Ασφά­λειας — ανώ­τα­το διοι­κη­τι­κό συμ­βου­λευ­τι­κό όργα­νο του εκά­στο­τε προ­έ­δρου των ΗΠΑ επί θεμά­των εθνι­κής ασφά­λειας και εξω­τε­ρι­κής πολι­τι­κής, ότι «η αμε­ρι­κα­νι­κή πολι­τι­κή στην Ελλά­δα υπήρ­ξε επι­τυ­χής, πέρα από κάθε προσ­δο­κία (…) ήταν σημα­ντι­κά τα πολι­τι­κά απο­τε­λέ­σμα­τα που πέτυ­χαν οι Ηνω­μέ­νες Πολι­τεί­ες στον ψυχρο­πο­λε­μι­κό αγώ­να τους ενα­ντί­ον της Σοβιε­τι­κής Ενω­σης» («Η Ελλά­δα στη δεκα­ε­τία 1940–1950», σελ. 518–519, εκδό­σεις «ΘΕΜΕΛΙΟ»).

Η NASA ήθε­λε το νέο της τηλε­σκό­πιο να είναι όχι μία, αλλά πολ­λές φορές πιο ισχυ­ρό και προηγ­μέ­νο από το Hubble, που μπο­ρού­σε απλά να εντο­πί­ζει πλα­νή­τες μέσα στον Γαλα­ξία μας: Το James Webb σχε­διά­στη­κε για να μπο­ρεί να τους μελε­τά και να δια­πι­στώ­νει τις συν­θή­κες που επι­κρα­τούν σε αυτούς αν είναι ή όχι κατοι­κή­σι­μοι ή γενι­κό­τε­ρα φιλι­κοί στη ζωή.

Ο τερά­στιος καθρέ­φτης του James Webb, τρι­πλά­σιος από αυτόν του Hubble, μετα­φέ­ρε­ται σε πλή­ρη ανά­πτυ­ξη σε απο­στει­ρω­μέ­νο χώρο στις εγκα­τα­στά­σεις της NASA |NASA|Desiree|Stover

Όπως επι­βε­βαιώ­νει η Washington Post, το τηλε­σκό­πιο, μετά την εκτό­ξευ­σή του στο Διά­στη­μα, θα ταξι­δέ­ψει για να εγκα­τα­στα­θεί σε από­στα­ση 1,6 εκατ. χλμ. από τον πλα­νή­τη μας, ενώ το Hubble, που εξα­κο­λου­θεί –αν και με προ­βλή­μα­τα, να λει­τουρ­γεί, βρί­σκε­ται σε από­στα­ση μόλις 547 χλμ. από την επι­φά­νεια της Γης.

Όπως είναι ευνό­η­το, το σημείο όπου θα βρί­σκε­ται το James Webb αλλά και η πολ­λα­πλά­σια ισχύς και δυνα­τό­τη­τές του σε σύγκρι­ση με το Hubble και τα άλλα δια­στη­μι­κά τηλε­σκό­πια που βρί­σκο­νται σε λει­τουρ­γία, δημιουρ­γούν βάσι­μες ελπί­δες ότι θα υπάρ­ξει ένα μπα­ράζ μεγά­λων ανα­κα­λύ­ψε­ων και θα φωτι­στούν πολ­λά μυστή­ρια για την ύπαρ­ξη κοσμι­κών αντι­κει­μέ­νων, δομών και φαι­νο­μέ­νων στο Σύμπαν.

Βέβαια υπάρ­χει και η «σκο­τει­νή» πλευ­ρά χρή­σης αυτών των συστη­μά­των: θυμί­ζου­με την –σαν σενά­ριο ται­νί­ας επι­στη­μο­νι­κής φαντα­σί­ας, δοκι­μή «πλα­νη­τι­κής άμυ­νας» για «προ­στα­σία της Γης από πιθα­νή πρό­σκρου­ση αστε­ροει­δούς», αρκε­τά μεγά­λου ώστε να προ­κα­λέ­σει ανθρώ­πι­να θύμα­τα και εκτε­τα­μέ­νες ζημιές, απώ­τε­ρος στό­χος της απο­στο­λής «DART» της NASA, που εκτο­ξεύ­τη­κε το Νοέμβρη.

Πάντως ήδη κατα­τέ­θη­καν ~2.000 αιτή­μα­τα από ερευ­νη­τι­κές ομά­δες για να χρη­σι­μο­ποι­ή­σουν το James Webb τους πρώ­τους δώδε­κα μήνες της λει­τουρ­γί­ας του (απο­φα­σί­στη­κε να εγκρι­θούν περί­που 400).

Οι δυνατότητες του James Webb

✔️  Θα μπο­ρεί να

Κατα­γρά­ψει εικό­νες και δεδο­μέ­να από τα πιο μακρι­νά και ταυ­τό­χρο­να αρχαιό­τε­ρα άστρα και γαλα­ξί­ες του Σύμπαντος.
Εντο­πί­σει γαλα­ξί­ες που σχη­μα­τί­στη­καν μόλις 100 εκατ. έτη μετά τη γέν­νη­ση του Σύμπαντος.
Να κάνει παρα­τη­ρή­σεις για τις διερ­γα­σί­ες σχη­μα­τι­σμού του Σύμπα­ντος (δημιουρ­γία μορια­κού υδρο­γό­νου) όταν αυτό ήταν ακό­μη ένας κενός αμορ­φο­ποί­η­τος κόσμος.

• Θα διεισ­δύ­ει σε νεφε­λώ­μα­τα όπου η πυκνή κοσμι­κή σκό­νη που τα περι­βάλ­λει δεν επι­τρέ­πει με τα υπάρ­χο­ντα τεχνι­κά μέσα τη μελέ­τη τους.
• Θα ανα­λύ­ει τη σύν­θε­ση εξω­πλα­νη­τών σε άλλα αστρι­κά συστή­μα­τα και θα μπο­ρεί να δια­πι­στώ­νει αν έχουν συν­θή­κες φιλι­κές στη ζωή.
• Θα φωτί­σει τους μηχα­νι­σμούς γέν­νη­σης των άστρων.
• Θα συγκε­ντρώ­νει στοι­χεία για τις πιο μυστη­ριώ­δεις αλλά και βίαιες συγκρού­σεις στο Σύμπαν, όπως αυτές ανά­με­σα σε μαύ­ρες τρύ­πες ή ανά­με­σα σε σε άστρα νετρονίου.

✔️  Η κάμε­ρα υπέ­ρυ­θρης ακτι­νο­βο­λί­ας του τηλε­σκο­πί­ου είναι –κατά τους κατα­σκευα­στές, τόσο ισχυ­ρή και ακρι­βής, που μπο­ρεί να εντο­πί­σει μια μέλισ­σα σε από­στα­ση περί­που 400.000 χλμ. από αυτό.