100 ΧΡΟΝΙΑ ΚΚΕ: Η ΠΕΙΡΑ ΑΠΟ ΣΥΜΜΕΤΟΧΕΣ ΣΕ ΚΥΒΕΡΝΗΣΕΙΣ

Γρά­φει ο Γιάν­νης Βεντού­ρας //

Πολ­λοί γνω­στοί με ρωτά­νε: Ένα κόμ­μα επα­να­στα­τι­κό σαν το ΚΚΕ, που γνω­ρί­ζω ότι δεν πρό­κει­ται να υπο­τα­χθεί, δεν θα άξι­ζε τον κόπο να δοκι­μά­σει, έστω και για μια φορά, να πάρει μέρος σε κυβέρ­νη­ση; Πού ξέρεις; Μπο­ρεί το ΚΚΕ με την εμπει­ρία που έχει, να κατά­φερ­νε κάτι καλύ­τε­ρο για το λαό.

Πραγ­μα­τι­κά αυτό το ερώ­τη­μα έχει απα­σχο­λή­σει πάρα πολύ τους Έλλη­νες κομ­μου­νι­στές, όπως άλλω­στε και τους κομ­μου­νι­στές όλου του κόσμου. Δεν πρέ­πει όμως να δια­φύ­γει της προ­σο­χής ότι η εργα­τι­κή τάξη της Ελλά­δας και το κόμ­μα της, έχουν μεγά­λη εμπει­ρία από συμ­με­το­χή σε αστι­κές κυβερ­νή­σεις. Δηλα­δή ναι, το ΚΚΕ έχει δοκι­μά­σει την συμ­με­το­χή, κόντρα στη σκλη­ρή λογι­κή που έλε­γε ότι δεν έπρε­πε να το κάνει!

Στο παρελ­θόν, το ΚΚΕ, είχε προ­σπα­θή­σει, όπως άλλω­στε και άλλα εργα­τι­κά κόμ­μα­τα στον κόσμο, να εξε­ρευ­νή­σει νέους δρό­μους που θα οδη­γού­σαν το λαό στο σοσια­λι­σμό (πέρα από αυτόν που έδει­ξε ο Λένιν και η επι­τυ­χη­μέ­νη επα­νά­στα­ση των μπολ­σε­βί­κων στη Ρωσία), οι οποί­οι όμως απο­δεί­χθη­καν αδιέ­ξο­δοι. Στην εκα­το­ντά­χρο­νη ζωή του, έχει πάρει μέρος σε Αστι­κές κυβερ­νή­σεις, από τις οποί­ες τόσο ο λαός, όσο και το ίδιο το κόμ­μα, βγή­καν βαριά τραυματισμένοι.

Η πρώ­τη προ­σπά­θεια συνεν­νό­η­σης του ΚΚΕ με τα αστι­κά κόμ­μα­τα (παρα­με­ρί­ζο­ντας βασι­κές αρχές των εργα­τι­κών-κομ­μου­νι­στι­κών κομ­μά­των), έγι­νε το 1936, όταν υπέ­γρα­ψε μυστι­κή συμ­φω­νία με το βενι­ζε­λι­κό κόμ­μα των φιλε­λευ­θέ­ρων, που έμει­νε γνω­στή ως «Σύμ­φω­νο Σοφού­λη-Σκλά­βαι­να». Εκεί­νη την επο­χή, το αστι­κό πολι­τι­κό σύστη­μα ήταν σε αδιέ­ξο­δο, επει­δή τα δύο κύρια αστι­κά κόμ­μα­τα ήταν ισο­δύ­να­μα και δεν μπο­ρού­σαν να σχη­μα­τί­σουν κυβέρνηση.

Με βάση το «Σύμ­φω­νο Σοφού­λη — Σκλά­βαι­να», το «Παλ­λαϊ­κό Μέτω­πο», στο οποίο συμ­με­τεί­χαν το ΚΚΕ και το Αγρο­τι­κό Κόμ­μα Ελλά­δας, θα έδι­νε ψήφο ανο­χής στην κυβέρ­νη­ση Σοφού­λη και στο προ­ε­δρείο της Βου­λής, ενώ η κυβέρ­νη­ση αντί­στοι­χα θα ακύ­ρω­νε ανα­δρο­μι­κά τη διά­τα­ξη του εκλο­γι­κού νόμου, που αφαι­ρού­σε τα εκλο­γι­κά δικαιώ­μα­τα όσων είχαν κατα­δι­κα­στεί με το «Ιδιώ­νυ­μο», θα καταρ­γού­σε τις επι­τρο­πές ασφά­λειας, θα έδι­νε αμνη­στία σ’ όλους τους πολι­τι­κούς κρα­τού­με­νους, τους εξό­ρι­στους, θα διέ­λυε τις φασι­στι­κές οργα­νώ­σεις, θα καθιέ­ρω­νε πάγιο εκλο­γι­κό σύστη­μα την απλή ανα­λο­γι­κή, θα μεί­ω­νε την τιμή του ψωμιού, θα απα­γό­ρευε την προ­σω­πο­κρά­τη­ση για οφει­λές προς το Δημό­σιο μέχρι 3.000 δρχ., θα προ­χω­ρού­σε στην εφαρ­μο­γή της Κοι­νω­νι­κής Ασφά­λι­σης (το ΙΚΑ), και θα καθιέ­ρω­νε 5χρονο χρε­ο­στά­σιο χωρίς όρους, για τα χρέη των αγρο­τών σε τρά­πε­ζες και ιδιώτες.

Ο Σοφού­λης όμως, έγρα­ψε στα παλιά του τα παπού­τσια τη συμ­φω­νία και τελι­κά συνερ­γά­στη­κε με το βασι­λι­κό κόμ­μα του Τσαλ­δά­ρη. Έτσι, μέσα σε λίγες βδο­μά­δες, με τη σύμ­φω­νη γνώ­μη των δύο αστι­κών κομ­μά­των και σε συνερ­γα­σία με τα ανά­κτο­ρα και τον εκδό­τη της εφη­με­ρί­δας «ΕΛΕΥΘΕΡΟ ΒΗΜΑ» Δ. Λαμπρά­κη, οδη­γη­θή­κα­με στη δικτα­το­ρία του Μεταξά!

Να μην ξεχνά­με ότι εκεί­νη την περί­ο­δο, ο Ελευ­θέ­ριος Βενι­ζέ­λος, λίγες μόνο μέρες πριν πεθά­νει, μπρο­στά στην αδυ­να­μία των δια­φο­ρε­τι­κών τμη­μά­των της Αστι­κής Τάξης να συμ­φω­νή­σουν στη σύστα­ση κυβέρ­νη­σης, έστει­λε επι­στο­λή από το Παρί­σι, με την οποία υπο­στή­ρι­ζε τη δικτα­το­ρι­κή λύση, σαν τη μόνη εφι­κτή λύση στην πολι­τι­κή κρί­ση που είχε ξεσπά­σει. Επί­σης, να θυμη­θού­με ότι και ένα χρό­νο πριν, τον Μάρ­τη του 1935, ο Βενι­ζέ­λος με τον στρα­τη­γό Πλα­στή­ρα είχαν ηγη­θεί απο­τυ­χη­μέ­νου πρα­ξι­κο­πή­μα­τος, με σκο­πό την επι­βο­λή δικτατορίας.

Φυσι­κά ο Βενι­ζέ­λος δεν απο­τε­λού­σε εξαί­ρε­ση, όλοι οι πολι­τι­κοί της αστι­κής τάξης έχουν στην άκρη του μυα­λού τους την δυνα­τό­τη­τα άσκη­σης της εξου­σί­ας με ανοι­χτά δικτα­το­ρι­κό τρό­πο. Για παρά­δειγ­μα ένας άλλος «εθνάρ­χης», (όπως τους χαρα­κτη­ρί­ζει η Ελλη­νι­κή άρχου­σα τάξη) ο Κων­στα­ντί­νος Καρα­μαν­λής, έγρα­φε στις 10.5.1966, ένα χρό­νο πριν το πρα­ξι­κό­πη­μα Παπα­δό­που­λου, από το Παρί­σι στον Κων­στα­ντί­νο Τσά­τσο: «… Ειση­γού­με­θα λοι­πόν παρε­κτρο­πήν από το πολί­τευ­μα και μίαν προ­σω­ρι­νήν δικτα­το­ρί­αν, ἰσως ενός έτους.» (Κων­στα­ντί­νος Καρα­μαν­λής, Αρχείο, Γεγο­νό­τα και κεί­με­να σελ 220). Ο ίδιος πέντε μήνες μετά το πρα­ξι­κό­πη­μα, στις 8.9.1967, έγρα­φε σε επι­στο­λή του προς τον αρχιε­πί­σκο­πο Αμε­ρι­κής Ιάκω­βο: «…Διό­τι το θέμα δεν είναι να επα­νέλ­θω­μεν εις την ομα­λό­τη­τα δια της απο­τυ­χί­ας της επα­να­στά­σε­ως, αλλά δια της επι­τυ­χί­ας της. (…) Η επα­νά­στα­σις, άπαξ και εγέ­νε­το, προ­σφέ­ρει μίαν ευκαι­ρί­αν ανα­συ­ντά­ξε­ως της ζωής του έθνους.» (Γεώρ­γιος Μαλού­χος, Εγώ ο Ιάκω­βος, σελ. 247–248).

Δεν χρειά­ζε­ται μεγα­λύ­τε­ρη ανά­λυ­ση για να συμπε­ρά­νου­με ότι οι κομ­μου­νι­στές και η Εργα­τι­κή Τάξη δεν πρέ­πει να δεί­χνουν εμπι­στο­σύ­νη στα αστι­κά κόμ­μα­τα. Στο τέλος, θα τους την «φέρουν», επει­δή τα συμ­φέ­ρο­ντά τους είναι δια­με­τρι­κά αντί­θε­τα. Η αστι­κή τάξη, για να δια­τη­ρή­σει την εξου­σία της, χρη­σι­μο­ποιεί τόσο τον κοι­νο­βου­λευ­τι­κό μαν­δύα (την συγκε­κα­λυμ­μέ­νη δικτα­το­ρία) όσο και την ανοι­χτή δικτατορία.

Η πρώ­τη φορά που το ΚΚΕ πήρε μέρος σε κυβέρ­νη­ση, συνερ­γα­ζό­με­νο με αστι­κά κόμ­μα­τα, ήταν το 1944, μετά την απε­λευ­θέ­ρω­ση της χώρας από τους Γερ­μα­νούς. Να τι έγρα­φε η Γενι­κή Γραμ­μα­τέ­ας του ΚΚΕ Αλέ­κα Παπα­ρή­γα, σε άρθρο της το 2013 στην «Κομ­μου­νι­στι­κή Επιθεώρηση»:

«…Η συμ­με­το­χή σε μια αστι­κή κυβέρ­νη­ση συνι­στά λάθος που δεν διορ­θώ­νε­ται εύκο­λα και μπο­ρεί να απο­δει­χθεί ανεπανόρθωτο…

…Η εξέ­λι­ξη αυτή άρχι­σε να δρο­μο­λο­γεί­ται από τον Απρί­λη του 1944, πριν την απε­λευ­θέ­ρω­ση της Ελλά­δας. Ο Γεώρ­γιος Παπαν­δρέ­ου είχε μεί­νει συνει­δη­τά μακριά από τον αγώ­να του ελλη­νι­κού λαού κατά της ξενι­κής κατο­χής, είχε αρνη­θεί επί­μο­να τις προ­τά­σεις του ΚΚΕ και του ΕΑΜ για ενό­τη­τα και συμ­με­το­χή στην Αντί­στα­ση. Από το 1943 είχε απο­στεί­λει υπο­μνή­μα­τα στη βρε­τα­νι­κή κυβέρ­νη­ση, με τα οποία συντάσ­σο­νταν στο πλευ­ρό της και βεβαί­ως κατά της ένο­πλης εθνι­κής αντί­στα­σης που καθο­δη­γού­σε το ΚΚΕ, με σκο­πό να κόψει τη λαϊ­κή νίκη στο νήμα, πράγ­μα που έγι­νε. Η εντο­λή για το σχη­μα­τι­σμό αυτής της κυβέρ­νη­σης στη­ρί­χθη­κε και στον απα­ρά­δε­κτο συμ­βι­βα­σμό που έκα­νε το ΚΚΕ ‑το ηρω­ι­κό κόμ­μα της αντί­στα­σης, ο αιμο­δό­της και καθο­δη­γη­τής της- και η ηγε­σία της Εθνι­κής Αντί­στα­σης όταν ‑πριν λήξει ο πόλε­μος, στα μέσα του Απρί­λη του 1944- ήρθε σε συμ­φω­νία για τη δημιουρ­γία ενιαί­ας κυβέρ­νη­σης με αστι­κές πολι­τι­κές δυνά­μεις και με ρυθ­μι­στή το Βρε­τα­νι­κό Στρα­τη­γείο της Μέσης Ανα­το­λής. Η αντι­προ­σω­πεία που πήγε στο Κάι­ρο της Αιγύ­πτου για τη συμ­φω­νία δέχτη­κε να συμ­με­τά­σχει το ΕΑΜ, το ΚΚΕ στη μετα­πο­λε­μι­κή κυβέρ­νη­ση. Η συμ­φω­νία παρα­βί­α­ζε το συσχε­τι­σμό δυνά­με­ων και τις αρχές του εθνι­κο­α­πε­λευ­θε­ρω­τι­κού αγώ­να, ο οποί­ος από την πρώ­τη στιγ­μή έθε­τε το ζήτη­μα της έκβα­σης του αγώ­να προς τη λαϊ­κή δημοκρατία…».

Το τότε Πολι­τι­κό Γρα­φείο του ΚΚΕ, χαρα­κτή­ρι­σε απα­ρά­δε­κτες τις υπο­χω­ρή­σεις που έκα­νε η αντι­προ­σω­πεία στο Κάι­ρο, η οποία δεν τήρη­σε τις σχε­τι­κές κατευ­θύν­σεις που είχε. Όμως οι σύμ­μα­χοι του ΚΚΕ που συμ­με­τεί­χαν στην ΠΕΑΕΑ (την κυβέρ­νη­ση του βου­νού), θεώ­ρη­σαν ανα­γκαία τη συμ­φω­νία και τελι­κά η ΚΕ του ΚΚΕ, για να μην δια­τα­ρά­ξει την ενό­τη­τα του ΕΑΜ, στις 2–3 Αυγού­στου του 1944, την ενέκρινε.

Και συνε­χί­ζει η κυρία Παπα­ρή­γα στο παρα­πά­νω άρθρο:

«…Η υπο­γρα­φή της συμ­φω­νί­ας έδω­σε αντι­κει­με­νι­κά τη δυνα­τό­τη­τα στους Άγγλους ιμπε­ρια­λι­στές να προ­ω­θή­σουν με επι­τυ­χία τα σχέ­διά τους να τσα­κί­σουν το κίνη­μα της εθνι­κής αντί­στα­σης και να στη­ρί­ξουν ένο­πλα το δολο­φο­νι­κό όργιο κατά του ΚΚΕ. Η μια υπο­χώ­ρη­ση έφε­ρε την άλλη, νέες συμ­φω­νί­ες που έδω­σαν τη δυνα­τό­τη­τα να επι­στρέ­ψουν τα αστι­κά κόμ­μα­τα στον κυβερ­νη­τι­κό μηχα­νι­σμό και να ανα­στη­λώ­σουν τους κλο­νι­σμέ­νους μηχα­νι­σμούς της αστι­κής εξου­σί­ας, όπως τον «εθνι­κό» στρα­τό, μια δια­δι­κα­σία που κρά­τη­σε αρκε­τά χρό­νια κι έδω­σε τη δυνα­τό­τη­τα στην αστι­κή τάξη ‑που δεν είχε τότε λαϊ­κά ερεί­σμα­τα- να δια­μορ­φώ­σει ένα πολι­τι­κό κομ­μα­τι­κό σύστη­μα ικα­νό να ανα­τρέ­ψει άμε­σα τον υπέρ του λαού συσχε­τι­σμό δυνάμεων…».

Η εμπει­ρία από την ολι­γο­ή­με­ρη συμ­με­το­χή στην κυβέρ­νη­ση Παπαν­δρέ­ου το 1944 (18 Οκτώ­βρη έως 30 Νοέμ­βρη) ήταν τραυ­μα­τι­κή, με τρα­γι­κές συνέ­πειες για το λαό. Μέσα σε λίγες βδο­μά­δες, η Αστι­κή Τάξη με τη βοή­θεια των Άγγλων (60.000 Βρε­τα­νοί στρα­τιώ­τες βρέ­θη­καν στην Ελλά­δα εκεί­νες τις ημέ­ρες) κατόρ­θω­σε να ανα­συ­ντά­ξει όπως-όπως τις δυνά­μεις της, στρα­το­λό­γη­σε τους κρα­τού­με­νους ταγ­μα­τα­σφα­λί­τες και, αφού κατα­πά­τη­σε όλες τις συμ­φω­νί­ες περί αφο­πλι­σμού των γερ­μα­νο­ντυ­μέ­νων ταγ­μά­των ασφα­λεί­ας και της τιμω­ρί­ας των δοσί­λο­γων, οδή­γη­σε τα πράγ­μα­τα στη σύγκρου­ση, τα γνω­στά ως Δεκεμ­βρια­νά, κτυ­πώ­ντας το ΕΑΜ, τον ΕΛΑΣ και ματο­κυ­λώ­ντας την Αθήνα.

Αξί­ζει να μνη­μο­νεύ­σου­με ότι σε εκεί­νη την κυβέρ­νη­ση το ΕΑΜ (και το ΚΚΕ) είχε ανα­λά­βει όλα τα οικο­νο­μι­κά υπουρ­γεία (οικο­νο­μι­κών, εθνι­κής οικο­νο­μί­ας, γεωρ­γί­ας δημο­σί­ων έργων και εργα­σί­ας). Παρ’ όλα αυτά, στην προ­σπά­θεια του ΕΑΜ να βάλει μπρο­στά την οικο­νο­μία και να αρχί­σει η ανά­πτυ­ξη και ανα­γκα­ζό­με­νο να συγκυ­βερ­νή­σει μέσα στα ασφυ­κτι­κά περι­θώ­ρια που του έθε­ταν τα άλλα κόμ­μα­τα και οι βιο­μή­χα­νοι, απο­δέ­χθη­κε τη μεί­ω­ση των εργα­τι­κών μισθών και τον περιο­ρι­σμό των δημο­σί­ων υπαλ­λή­λων. Επί­σης, λόγω του νέου νομί­σμα­τος, που μπή­κε σε κυκλο­φο­ρία για να αντι­κα­τα­στή­σει το παλιό, το ΕΑΜ χρε­ώ­θη­κε την κατα­στρο­φή των μικρο­κα­τα­θε­τών, μιας και οι κατα­θέ­σεις τους εξα­νε­μί­στη­καν, ενώ το φάσμα της πεί­νας, λόγω του υπερ­πλη­θω­ρι­σμού, απλώ­θη­κε επι­κίν­δυ­να πάνω στις πόλεις. Από την άλλη, τα οικο­νο­μι­κά μέτρα εκεί­νης της κυβέρ­νη­σης και το νέο νόμι­σμα, ωφέ­λη­σαν μόνο τους επι­χει­ρη­μα­τί­ες που λόγω της νέας ισο­τι­μί­ας είδαν τα χρέη τους προς το δημό­σιο να μηδενίζονται!

Ακό­μα και τα δύο νομο­σχέ­δια, που κατέ­θε­σαν οι Εαμί­τες υπουρ­γοί, για την «φορο­λό­γη­ση των πλου­τη­σά­ντων κατά την κατο­χή» και για την «εφά­παξ φορο­λο­γία αυτών που ωφε­λή­θη­καν από τον νομι­σμα­τι­κό πλη­θω­ρι­σμό», ανα­γκά­στη­καν να τα απο­σύ­ρουν λόγω των αντιρ­ρή­σε­ων του Λαϊ­κού Κόμ­μα­τος (Κ. Τσαλδάρης).

Οι κομ­μου­νι­στές, στο όνο­μα της συμ­με­το­χής σε μια κυβέρ­νη­ση εθνι­κής ενό­τη­τας, ανα­γκά­στη­καν το 1944, να στη­ρί­ξουν την καπι­τα­λι­στι­κή ανά­πτυ­ξη, την οποία ήθε­λε η Αστι­κή Τάξη, απο­δε­χό­με­νοι αντι­λαϊ­κά μέτρα και απο­φά­σεις πέρα από τις προ­θέ­σεις τους και την ιδε­ο­λο­γία τους. Για άλλη μια φορά απο­δεί­χθη­κε, ότι φιλο­λαϊ­κή δια­χεί­ρι­ση στα πλαί­σια του καπι­τα­λι­στι­κού συστή­μα­τος, δεν μπο­ρεί να υπάρξει.

Ας δού­με όμως πώς σχο­λιά­ζει τα γεγο­νό­τα της επο­χής ένας από τους κύριους πρω­τα­γω­νι­στές, αλλά από την αντί­θε­τη πλευ­ρά, ο τότε Πρω­θυ­πουρ­γός Γεώρ­γιος Παπαν­δρέ­ου, με την επι­στο­λή-άρθρο που δημο­σιεύ­τη­κε στις 2 Μαρ­τί­ου 1948 στην εφη­με­ρί­δα «ΚΑΘΗΜΕΡΙΝΗ»:

«Φίλε κ. Διευθυντά,
…Και ερχό­με­θα εις τον ιδι­κόν μας Δεκέμ­βριον. Γρά­φε­τε: «Ο Ύψι­στος μας έκα­με δώρον την Επα­νά­στα­σιν και τα Δεκεμ­βρια­νά. Διό­τι τι θα συνέ­βαι­νε αν δεν εγί­νο­ντο; Δια να μη γίνουν ήμε­θα τότε εις κάθε υπο­χώ­ρη­σιν έτοι­μοι. Θα εδί­δα­μεν εις τους Κομ­μου­νι­στάς και ένα και δύο υπουρ­γεία, ακό­μα και πέντε. Σιγά – σιγά θα τους παρα­δί­δα­μεν, για να μη γίνει Επα­νά­στα­σις και την Διοί­κη­σιν και τον Στό­λον και τον Στρα­τόν. Θα τους τα εδί­δα­μεν όλα»…

…Η δια­φω­νία μου είναι από­λυ­τος. Οχι ότι δεν υπήρ­ξε «δώρον του Υψί­στου» ο Δεκέμ­βρης… Αλλά ότι «θα τους τα εδί­να­με όλα…». Διό­τι συνέ­βαι­νεν ακρι­βώς το αντί­θε­τον: «Τους τα επαίρ­να­μεν όλα…» Και διό­τι επε­μεί­να­μεν, απε­φά­σι­σαν την Στάσιν…».

Ο Γεώρ­γιος Παπαν­δρέ­ου, με τα λόγια του αυτά, εξη­γεί, σε όσους έχουν αμφι­βο­λί­ες, ότι η Αστι­κή Τάξη είναι δια­τε­θει­μέ­νη να δώσει μερι­κές υπουρ­γι­κές καρέ­κλες στους κομ­μου­νι­στές-εκπρο­σώ­πους της Εργα­τι­κής Τάξης, προ­κει­μέ­νου, στη συνέ­χεια, να τους τα πάρει όλα!

Και συνε­χί­ζει στην ίδια επιστολή:

«Οσοι θέλουν να κρί­νουν δικαί­ως εκεί­νην την επο­χήν, οφεί­λουν να ανα­πο­λή­σουν την κατά­στα­σιν του Απρι­λί­ου 1944, όταν ανέ­λα­βον την Κυβέρνησιν.

Εις την Ανα­το­λήν, αι ένο­πλοι δυνά­μεις μας είχον απο­συ­ντε­θεί από την Στά­σιν. Και εις την Ελλά­δα το ΚΚΕ είχε κατα­στή παντο­δύ­να­μον και είχε συγκρο­τή­σει και την Κυβέρ­νη­σιν των Βου­νών – την ΠΕΕΑ. Και η αγω­νία, από την οποία αδια­λεί­πτως κατει­χό­μην ήτο: Πως θα κατα­λύ­ε­το; Δύο ήσαν τα στά­δια δια να φθά­σω­μεν εις την Νίκην: Πρώ­τον, η έλευ­σις εις τας Αθή­νας! Και δεύ­τε­ρον, ο αφο­πλι­σμός του ΚΚΕ.

Δια να έλθω­μεν εις τας Αθή­νας ‑ως αντί­πα­λοι του ΚΚΕ- δεν διε­θέ­τα­μεν, δυστυ­χώς, ούτε εις το εσω­τε­ρι­κόν, ούτε εις το εξω­τε­ρι­κόν, ελλη­νι­κάς δυνά­μεις, αριθ­μη­τι­κώς επαρ­κείς διά να αντι­με­τω­πί­σουν τας μυριά­δας του ΕΛΑΣ, τακτι­κού και εφε­δρι­κού, καθώς και την ευρυ­τά­την συνω­μο­τι­κήν οργά­νω­σιν του ΕΑΜ. Αλλά δεν υπήρ­χον επί­σης τότε ούτε Βρε­τα­νι­καί δυνά­μεις δια­θέ­σι­μοι, διό­τι είχον απορ­ρο­φη­θή από τα τρία ευρω­παϊ­κά μέτωπα …».

Αλλά και αν ακό­μη καθί­στα­το, μ’ όλα ταύ­τα, δυνα­τόν να εξευ­ρί­σκο­ντο δυνά­μεις Βρε­τα­νι­καί, και πάλι θα ήτο τότε πολι­τι­κώς αδύ­να­τος η από­βα­σις ενα­ντί­ον του ΕΑΜ-ΕΛΑΣ, λόγω της σφο­δράς αντι­δρά­σε­ως και των Αγγλων εργα­τι­κών και του Προ­έ­δρου Ρού­σβελτ και της Σοβιε­τι­κής Ενώ­σε­ως. Δια να πει­σθώ­μεν, φθά­νει να ενθυ­μη­θώ­μεν την γενι­κήν εξέ­γερ­σιν, την οποί­αν είχε προ­κα­λέ­σει η Βρε­ταν­νι­κή επέμ­βα­σις κατά τον Δεκέμ­βριον και η οποία εκλό­νι­σε την θέσιν του Τσώρ­τσιλ – και η οποία, εν τού­τοις, είχεν επι­χει­ρη­θή υπό «απεί­ρως ευμε­νε­στέ­ρας συν­θή­κας», διό­τι αι Βρε­τα­νι­καί δυνά­μεις υπε­στή­ρι­ζαν τότε την νόμι­μον κυβέρ­νη­σιν και ευρί­σκο­ντο εδώ πρε­σκε­κλη­μέ­νοι και από τον ΕΛΑΣ, διά την δια­τή­ρη­σιν της τάξεως…

…Ιδού, δια­τί, μόνον η συμ­με­το­χή του ΚΚΕ εις την Κυβέρ­νη­σίν μας ήνοι­γε τας πύλας της Ελλά­δος. Και δια τού­το την επε­δί­ω­ξα – και ευτυ­χώς κατωρθώθη…

…Το συμπέ­ρα­σμα είναι ότι ο Δεκέμ­βριος ημπο­ρεί να θεω­ρη­θή «δώρον του υψί­στου». Αλλά, δια να υπάρ­ξη ο Δεκέμ­βριος, έπρε­πε προη­γου­μέ­νως να είχω­μεν έλθει εις την Ελλά­δα. Και τού­το ήτο δυνα­τόν μόνο με την συμ­με­το­χήν και του ΚΚΕ εις την κυβέρ­νη­σιν, δηλα­δή με τον Λίβα­νον. Και δια να ευρε­θούν εδώ οι Βρε­τα­νοί, οι οποί­οι ήσαν απα­ραί­τη­τοι δια την Νίκην, έπρε­πε προη­γου­μέ­νως να είχεν υπο­γρα­φή το Σύμ­φω­νον της Καζέρ­τας. Και δια να γίνη η Στά­σις – «το δώρον του Υψί­στου» – έπρε­πε προη­γου­μέ­νως να επι­μεί­νω εις την άμε­σον απο­στρά­τευ­σιν του ΕΛΑΣ και να θέσω το ΚΚΕ ενώ­πιον του διλήμ­μα­τος ή να απο­δε­χθή ειρη­νι­κώς τον αφο­πλι­σμόν του ή να επι­χει­ρή­ση την Στά­σιν, υπό συν­θή­κας όμως πλέ­ον, αι οποί­αι ωδή­γουν εις την συντρι­βήν του. Αυτή είναι η ιστο­ρι­κή αλήθεια».

Πόσο πιο ξεκά­θα­ρα μπο­ρεί να το δηλώ­σει ένας εκπρό­σω­πος της Αστι­κής Τάξης, πόσο πιο κυνι­κά να το ομο­λο­γή­σει, ότι ο μόνος τρό­πος για να κτυ­πη­θεί το εργα­τι­κό και λαϊ­κό κίνη­μα, όταν τού­το βρί­σκε­ται σε άνο­δο και απει­λεί την εξου­σία της Αστι­κής Τάξης, είναι να επι­τρέ­ψουν στους εκπρο­σώ­πους του να πάρουν μέρος στην κυβέρ­νη­ση και αφού στη συνέ­χεια οι καπι­τα­λι­στές κατα­φέ­ρουν να ανα­συ­ντά­ξουν τις δυνά­μεις τους, μετά να το συντρίψουν!

Στις δεκα­ε­τί­ες του ’50-’60, επει­δή το ΚΚΕ ήταν εκτός νόμου, οι κομ­μου­νι­στές συμ­με­τεί­χαν σε έναν πλα­τύ κεντρο­α­ρι­στε­ρό σχη­μα­τι­σμό, την ΕΔΑ, με απο­τέ­λε­σμα ο στό­χος τους για την Εξου­σία της Εργα­τι­κής Τάξης να περά­σει σε δεύ­τε­ρο πλά­νο. Την περί­ο­δο αυτή, υιο­θε­τώ­ντας στο μέγι­στο βαθ­μό την τακτι­κή της συνερ­γα­σί­ας με το δήθεν «προ­ο­δευ­τι­κό» τμή­μα της Αστι­κής Τάξης, κατέ­λη­ξαν στις εκλο­γές του 1964 σε πολ­λές εκλο­γι­κές περι­φέ­ρειες να μην κατε­βά­σουν υπο­ψη­φί­ους, καλώ­ντας τους οπα­δούς τους να ψηφί­σουν το κόμ­μα του Γ. Παπαν­δρέ­ου (ναι-ναι, αυτόν που με τις δολο­πλο­κί­ες του 20 χρό­νια πριν τους είχε σύρει στον εμφύλιο!).

Αλλά και στη δεκα­ε­τία 1974–1984 όταν το Κομ­μου­νι­στι­κό Κόμ­μα κατέ­κτη­σε τη νομι­μο­ποί­η­σή του, συνέ­χι­σε να προ­σαρ­μό­ζει την πολι­τι­κή του στα πλαί­σια της συνερ­γα­σί­ας με την «καλή» αστι­κή τάξη, προ­σπα­θώ­ντας να δημιουρ­γη­θεί κοι­νό κυβερ­νη­τι­κό σχή­μα με το σοσιαλ­δη­μο­κρα­τι­κό κόμ­μα του Ανδρέα Παπανδρέου.
Με την πολι­τι­κή του όμως αυτή, άθε­λά του, περ­νού­σε στους οπα­δούς του το μήνυ­μα ότι είναι δυνα­τόν μέσα στον καπι­τα­λι­σμό να υπάρ­ξει πραγ­μα­τι­κή αλλα­γή, ότι η επα­νά­στα­ση μπο­ρεί να περι­μέ­νει, ότι δεν είναι και τόσο κακό να ψηφί­ζουν φιλε­λεύ­θε­ρα και σοσιαλ­δη­μο­κρα­τι­κά κόμ­μα­τα και σε τελευ­ταία ανά­λυ­ση, έσπρω­χνε τους ψηφο­φό­ρους του στην αγκα­λιά των Αστι­κών κομμάτων.

Η εμπει­ρία όμως του ΚΚΕ από συμ­με­το­χή σε κυβερ­νή­σεις δεν περιο­ρί­ζε­ται στο 1944. Το 1989–1990 συμ­με­τέ­χο­ντας στον συμ­μα­χι­κό σχη­μα­τι­σμό «ΣΥΝΑΣΠΙΣΜΟΣ της ΑΡΙΣΤΕΡΑΣ και της ΠΡΟΟΔΟΥ» υπέ­κυ­ψε στις πιέ­σεις των συμ­μά­χων του και, ενώ το αστι­κό πολι­τι­κό σύστη­μα ήταν σε δύσκο­λη θέση μην μπο­ρώ­ντας να σχη­μα­τί­σει κυβέρ­νη­ση, στή­ρι­ξε (έστω και χωρίς να συμ­με­τέ­χει με δικούς του υπουρ­γούς) την αστι­κή κυβέρ­νη­ση «Τζα­νε­τά­κη» και στη συνέ­χεια την κυβέρ­νη­ση «Ζολώ­τα» (έχο­ντας έναν υπουρ­γό τον Ι. Δρα­γα­σά­κη, ο οποί­ος στη συνέ­χεια απο­χώ­ρη­σε από το ΚΚΕ και τον ξανα­εί­δα­με υπουρ­γό στην κυβέρ­νη­ση ΣΥΡΙΖΑ-ΑΝΕΛ).

Να πώς σχο­λιά­ζει η Αλέ­κα Παπα­ρή­γα το γεγο­νός, στο ίδιο κείμενο:

«…Το ΚΚΕ δια­θέ­τει και σύγ­χρο­νη εμπει­ρία από ένα είδος ιδιό­μορ­φης συμ­με­το­χής σε δύο δια­δο­χι­κές κυβερ­νή­σεις το 1989–1990, στην πρώ­τη περί­πτω­ση με το φιλε­λεύ­θε­ρο κόμ­μα (ΝΔ) και στη δεύ­τε­ρη και με τη σοσιαλ­δη­μο­κρα­τία (ΠΑΣΟΚ). Η συμ­με­το­χή στην κυβέρ­νη­ση έγι­νε για πολύ ειδι­κούς λόγους, καθώς ήταν αδύ­να­τος ο σχη­μα­τι­σμός κυβέρ­νη­σης ύστε­ρα από εκλο­γές, σύμ­φω­να δε με το νόμο έπρε­πε να μεσο­λα­βή­σει ένα μικρό χρο­νι­κό διά­στη­μα ως την επό­με­νη εκλο­γι­κή ανα­μέ­τρη­ση για να μην παρα­γρα­φεί ένα πολι­τι­κό σκάν­δα­λο που επι­κε­φα­λής ‑σύμ­φω­να με το κατη­γο­ρη­τή­ριο- ανα­φέ­ρο­νταν ο σοσιαλ­δη­μο­κρά­της πρω­θυ­πουρ­γός. Το Κόμ­μα μας από τη φύση των δύο αυτών κυβερ­νή­σε­ων ‑που ήταν μετα­βα­τι­κές ως τις επό­με­νες εκλο­γές- δεν υπο­χρε­ώ­θη­κε σε επι­ζή­μιες υπο­χω­ρή­σεις αν και ένα μέρος του λαού ‑καθο­δη­γη­μέ­νο από τη σοσιαλ­δη­μο­κρα­τία- απέ­δω­σε στο κόμ­μα πολι­τι­κή ανί­ε­ρης συμμαχίας.

Είχα­με ζημιά σε ψήφους, το κυριό­τε­ρο όμως δεν ήταν αυτό το γεγο­νός, όσο το ότι ανα­πτύ­χθη­κε (σε μια περί­ο­δο που ο οπορ­του­νι­σμός είχε σηκώ­σει κεφά­λι μέσα στο κόμ­μα) η αντί­λη­ψη ότι δεν είναι θέμα αρχής η συμ­με­το­χή του κόμ­μα­τος σε μια αστι­κή κυβέρ­νη­ση. Ακό­μα όμως χει­ρό­τε­ρο ήταν η διά­δο­ση της αντί­λη­ψης ότι σε κάποια πολύ κορυ­φαία στιγ­μή, που το αστι­κό πολι­τι­κό σύστη­μα συνα­ντά εμπό­δια, το ΚΚΕ πρέ­πει να παρα­με­ρί­σει τη στρα­τη­γι­κή του και να στη­ρί­ξει το σχη­μα­τι­σμό κυβέρ­νη­σης στη λογι­κή του λεγό­με­νου μίνι­μουμ προ­γράμ­μα­τος, που στην πραγ­μα­τι­κό­τη­τα σε όλες τις περι­πτώ­σεις δεν προ­κα­λεί ρήγ­μα­τα στο αστι­κό πολι­τι­κό σύστη­μα, αντί­θε­τα του παρέ­χει τη δυνα­τό­τη­τα να ανα­συ­ντά­ξει τις δυνά­μεις του…».

Βλέ­που­με ότι στις ημέ­ρες μας έχει συσ­σω­ρευ­τεί πλού­σια πεί­ρα, τόσο από το ελλη­νι­κό, όσο και από το διε­θνές εργα­τι­κό και κομ­μου­νι­στι­κό κίνη­μα. Κατα­νο­ού­με ότι το κακό δεν είναι να κάνεις λαν­θα­σμέ­νες εκτι­μή­σεις, ούτε και το να προ­βαί­νεις σε ενέρ­γειες, οι οποί­ες εκ των απο­τε­λε­σμά­των κρί­νο­νται ότι δεν ήταν σωστές. Στο κάτω-κάτω, όποιος έχει στό­χο και δρά­ση, θα κάνει και λάθη. Το κακό είναι να επα­να­λαμ­βά­νεις τα ίδια λάθη και να μη διδά­σκε­σαι από αυτά. Και αντι­λαμ­βά­νο­μαι ότι το Κομ­μου­νι­στι­κό Κόμ­μα της Ελλά­δας έμα­θε από αυτά.

Η μελέ­τη των ιστο­ρι­κών στοι­χεί­ων μας οδη­γούν στο συμπέ­ρα­σμα ότι οι Έλλη­νες κομ­μου­νι­στές, όχι μόνο δεν είναι «δογ­μα­τι­κοί» και «απο­στε­ω­μέ­νοι» όπως τους κατη­γο­ρούν οι αντί­πα­λοί τους, αλλά ακρι­βώς το αντί­θε­το! Ότι δεν διστά­ζουν και νέους δρό­μους να εξε­ρευ­νούν και την τακτι­κή τους να ανα­προ­σαρ­μό­ζουν και την πορεία τους να μελε­τούν και να την κρι­τι­κά­ρουν. Σε ένα μόνο δεν κάνουν πίσω, στο στό­χο τους να οδη­γή­σουν την τάξη τους στην εξουσία.

Όσο για τις ανό­η­τες κατη­γο­ρί­ες που εκπο­ρεύ­ο­νται από κάποια κέντρα, ότι τάχα οι κομ­μου­νι­στές αρνού­νται να μπού­νε σε αστι­κές κυβερ­νή­σεις, επει­δή «φοβού­νται» να ανα­λά­βουν κυβερ­νη­τι­κές ευθύ­νες, δεν είναι δυνα­τόν να ληφθούν στα σοβα­ρά υπό­ψη, εκτός κι αν κάποιος είναι πολύ εύπι­στος ή αδαής.

Πόσο φαι­δρά γίνο­νται αυτά τα «κέντρα», δια­δί­δο­ντας τέτοιες ανοη­σί­ες, όταν είναι πασί­γνω­στο σε όλον τον κόσμο, ότι οι κομ­μου­νι­στές είναι μπρο­στά­ρη­δες σε κάθε αγώ­να, σε κάθε κινη­το­ποί­η­ση, ότι οργα­νώ­νουν τη λαϊ­κή πάλη, διεκ­δι­κώ­ντας όχι μόνο την άμε­ση επί­λυ­ση των καυ­τών προ­βλη­μά­των, αλλά προ­ε­τοι­μά­ζο­ντας την εργα­τι­κή τάξη για την κατά­κτη­ση της εξουσίας.

Ότι ποτέ τους δεν φοβή­θη­καν ούτε φυλα­κές ούτε εξορίες.

Ότι εκα­τό χρό­νια τώρα, στον όμορ­φο τού­το αγώ­να, δεν δίστα­σαν να θυσιά­σουν ακό­μα και την ίδια τους τη ζωή, για να νική­σει η ζωή!

________________________________________________________________________________________________

Ο Γιάννης Γιάννης Βεντούρας είναι οικονομολόγος — συγγραφέας. Γεννήθηκε στην Αθήνα το 1959 και σπούδασε στο οικονομικό τμήμα της σχολής ΝΟΕ του ΑΠΘ. Εργάσθηκε σαν οικονομικός διευθυντής και οικονομικός σύμβουλος σε εταιρείες του ιδιωτικού τομέα, μελετώντας από τα «μέσα» το καπιταλιστικό σύστημα. Συμμετέχει ενεργά στο λαϊκό κίνημα.
Είναι εκλεγμένος τοπικός σύμβουλος στον Δήμο Αχαρνών. Διδάσκει δωρεάν Πολιτική Οικονομία στο Λαϊκό Πανεπιστήμιο «Δημήτρης Γληνός».