100 χρόνια από τη φονική ισπανική γρίπη

Εκα­τό χρό­νια συμπλη­ρώ­νο­νται φέτος από το ξέσπα­σμα της περι­βό­η­της ισπα­νι­κής γρί­πης, η οποία προ­κά­λε­σε τη μεγα­λύ­τε­ρη παν­δη­μία που γνώ­ρι­σε ποτέ η ανθρω­πό­τη­τα. Γίνε­ται λόγος ακό­μα και για 100 εκα­τομ­μύ­ρια νεκρούς.

Μια φονι­κή γρί­πη ξέσπα­σε το 1918. Μόλις είχε τελειώ­σει ο A´ Παγκό­σμιος Πόλε­μος, όμως τα θύμα­τα της γρί­πης ήταν περισ­σό­τε­ρα από αυτά του πολέ­μου. Η γρί­πη ξέσπα­σε στα­δια­κά σε τρεις περιό­δους μέχρι το 1920. Πρό­κει­ται για τη μεγα­λύ­τε­ρη παν­δη­μία που γνώ­ρι­σε ποτέ η ανθρω­πό­τη­τα. Υπο­λο­γί­ζε­ται ότι από 27 μέχρι 50 εκα­τομ­μύ­ρια άνθρω­ποι έχα­σαν τη ζωή τους. Κάποιοι μάλι­στα κάνουν λόγο και για 100 εκα­τομ­μύ­ρια νεκρούς.

Δια­φο­ρε­τι­κά από ότι συμ­βαί­νει σε άλλες μεγά­λες κατα­στρο­φές που έπλη­ξαν την ανθρω­πό­τη­τα εδώ δεν συνα­ντά­με μνη­μεία. Ακό­μα και οι φωτο­γρα­φί­ες είναι σπά­νιες. Πριν λίγες μέρες στις 29 Ιανουα­ρί­ου κυκλο­φό­ρη­σε ένα σχε­τι­κό βιβλίο της δημο­σιο­γρά­φου Λάου­ρα Σπί­νεϊ, η οποία ασχο­λεί­ται κυρί­ως με επι­στη­μο­νι­κά θέμα­τα. Τίτλος του βιβλί­ου είναι «1918 — Ο κόσμος σε πυρε­τώ­δη κατά­στα­ση». Η δημο­σιο­γρά­φος ανα­φέ­ρει πως μόλις πριν από λίγα χρό­νια τα γεγο­νό­τα εκεί­νης της επο­χής απα­σχο­λούν και πάλι. Ίσως για­τί απο­τέ­λε­σε θέμα συζη­τή­σε­ων, ται­νιών αλλά και τηλε­ο­πτι­κών σει­ρών όπως είναι το «Downtown Abbey». Προη­γου­μέ­νως δεν ήταν παρά μια μικρή υπο­ση­μεί­ω­ση του Α’ Παγκο­σμί­ου Πολέ­μου. Από την ασθέ­νεια δεν γλί­τω­νε όμως κανείς. Μέχρι και ο Ισπα­νός βασι­λιάς νόση­σε. Αυτός ήταν και ο λόγος που ονο­μά­στη­κε ισπα­νι­κή γρί­πη. Εικά­ζε­ται δε ότι προ­ήλ­θε από τις ΗΠΑ.

Ασθε­νής που νόση­σε από την ισπα­νι­κή γρίπη

Σύμ­φω­να με μια έρευ­να, μόνο στο Γερ­μα­νι­κό Ράιχ πρέ­πει να έχα­σαν τη ζωή τους γύρω στους 426.000 ανθρώ­πους. «Για τα δικά μας δεδο­μέ­να, για το σημε­ρι­νό σύστη­μα υγεί­ας κάτι τέτοιο θα ήταν αδια­νό­η­το» δηλώ­νει η Σίλ­κε Μπού­τα, ειδι­κή σε θέμα­τα γρί­πης από το Ινστι­τού­το Ρόμπερτ Κοχ στο Βερολίνο.

H γρίπη ξεκίνησε αθόρυβα

Σύμ­φω­να με τον Βίλ­φριντ Βίτε, ιστο­ρι­κό και για­τρό στο νοσο­κο­μείο Charité του Βερο­λί­νου, η γρί­πη ξεκί­νη­σε μάλ­λον «αθό­ρυ­βα». Ναι μεν αρρώ­σται­ναν αρκε­τοί, αλλά δεν πέθαι­ναν. Το φθι­νό­πω­ρο όμως του 1918 η ισπα­νι­κή γρί­πη άρχι­σε να παίρ­νει μεγα­λύ­τε­ρες δια­στά­σεις. «Κολ­λού­σαν» άνθρω­ποι που βρί­σκο­νταν συγκε­ντρω­μέ­νοι σε μεγα­λύ­τε­ρες ομά­δες, όπως για παρά­δειγ­μα οι αιχ­μά­λω­τοι πολέ­μου. Οι περισ­σό­τε­ροι πέθαι­ναν εξαι­τί­ας λοι­μώ­ξε­ων του ανα­πνευ­στι­κού συστή­μα­τος. Κατάλ­λη­λες θερα­πεί­ες και μέσα όπως τα σημε­ρι­νά φυσι­κά δεν υπήρ­χαν. «Στην καλύ­τε­ρη περί­πτω­ση να έπαιρ­ναν ένα φάρ­μα­κο για την ενί­σχυ­ση του κυκλο­φο­ρι­κού αλλά φυσι­κά κάτι τέτοιο δεν ήταν επαρ­κές», δηλώ­νει ο Γερ­μα­νός για­τρός. Από τη γρί­πη δεν πέθαι­ναν μόνο άνθρω­ποι από πιο ευά­λω­τες ομά­δες αλλά και γεροί, νέοι άνθρω­ποι μετα­ξύ είκο­σι και σαρά­ντα ετών.

Οι επι­στή­μο­νες θεω­ρούν πως η ισπα­νι­κή γρί­πη δεν είναι μια μεμο­νω­μέ­νη περί­πτω­ση. Παν­δη­μί­ες υπήρ­ξαν και άλλες φορές όπως συνέ­βη για παρά­δειγ­μα  με την ασια­τι­κή γρί­πη (1957) αλλά και τη γρί­πη του Χονγκ Κονγκ (1968).

Σήμε­ρα μια γρί­πη δεν θα μπο­ρού­σε να προ­σλά­βει τέτοιες δια­στά­σεις. Όχι μόνο για­τί οι συν­θή­κες υγιει­νής έχουν βελ­τιω­θεί αλλά και για­τί υπάρ­χουν κατάλ­λη­λα φάρ­μα­κα όπως τα αντι­βιο­τι­κά. Στην επο­χή μας οι προ­κλή­σεις είναι δια­φο­ρε­τι­κές. Και μια από αυτές είναι σίγου­ρα τα ισχυ­ρά αντι­σώ­μα­τα που έχουν δημιουρ­γη­θεί απέ­να­ντι στα αντι­βιο­τι­κά. Αλλά­ζουν οι επο­χές, αλλά­ζουν τα προβλήματα.

Deutsche Welle / Γκί­ζε­λα Γκρος (DPA) / Μαρία Ρηγούτσου