Γράφει ο Αλέκος Χατζηκώστας //
Η ιδέα για τη δημιουργία ενός ευρωπαϊκού πρωταθλήματος εθνικών ομάδων υπήρχε από το 1927 και ανήκε στο Γάλλο Ανρί Ντελονέ, παλιό ποδοσφαιριστή και διαιτητή που τότε ήταν αναπληρωτής πρόεδρος της ΦΙΦΑ. Όμως, οι συνθήκες δεν ήταν ώριμες. Μόλις τον Ιούνιο του 1957, όταν πλέον είχαν ξεκινήσει αντίστοιχες διοργανώσεις σε άλλες ηπείρους: το Κόπα Αμέρικα στη Νότ. Αμερική, το Κόπα Άφρικα στην Αφρική και το Κύπελλο Εθνών στην Ασία, αποφάσισαν και τα κράτη μέλη της ΟΥΕΦΑ να διοργανώσουν ένα ευρωπαϊκό πρωτάθλημα.
Από τα 31 μέλη της ΟΥΕΦΑ μόνο 14 ψήφισαν την πρόταση, που συνάντησε μεγάλη αντίδραση από τις τέσσερις βρετανικές ομοσπονδίες. Τελικά, αποφασίστηκε η πραγματοποίηση του θεσμού ανά τετραετία με την ονομασία Κύπελλο Εθνών “Ανρί Ντελονέ”, προς τιμήν του εμπνευστή του, ο οποίος είχε πλέον πεθάνει από το 1955, αφού στο μεταξύ είχε διατελέσει γενικός γραμματέας της ΟΥΕΦΑ ως το 1954.
Στην πρώτη διοργάνωση δήλωσαν συμμετοχή μόνο 17 χώρες, με απούσες τις πιο δυνατές ομάδες της Ευρώπης. Δεν δήλωσαν συμμετοχή: οι τέσσερις βρετανικές ομοσπονδίες (Αγγλία, Σκοτία, Ουαλία, Βόρεια Ιρλανδία), η παγκόσμια πρωταθλήτρια του 1954Δυτική Γερμανία, η φιναλίστ του Παγκοσμίου Κυπέλλου 1958 Σουηδία, η Ιταλία και η Ολλανδία. Η τελική φάση έγινε στη Γαλλία τον Ιούλιο του 1960 και πρώτη νικήτρια ήταν η Σοβιετική Ένωση.
Η επιτυχία της διοργάνωσης και η απήχηση που είχε στους φιλάθλους είχαν ως αποτέλεσμα στο δεύτερο ευρωπαϊκό πρωτάθλημα να συμμετάσχουν όλες οι χώρες μέλη της ΟΥΕΦΑ.
Η ΕΣΣΔ πρωταθλήτρια
Το Ευρωπαϊκό πρωτάθλημα ποδοσφαίρου του 1960 ήταν το πρώτο Ευρωπαϊκό Πρωτάθλημα που διοργανώθηκε. Η τελική φάση διεξήχθη στη Γαλλία και φιλοξενήθηκε σε Παρίσι και Μασσαλία, όπου εκτός από κατάλληλα γήπεδα («Παρκ ντε Πρενς» και «Βελοντρόμ» αντιστοίχως) υπήρχαν και οι απαραίτητες υποδομές.Οι ομάδες θα έπαιζαν νοκ-αουτ αγώνες εντός και εκτός έδρας για να φτάσουν στις 4 ομάδες που θα έπαιρναν μέρος στην τελική φάση. Η Ισπανία αρνήθηκε να ταξιδέψει στη Σοβιετική Ένωση με αποτέλεσμα την παρουσία 3 ομάδων από σοσιαλιστικές χώρες στην τελική φάση.
Και οι δύο ημιτελικοί διεξήχθησαν σε μισοάδεια γήπεδα: στο «Παρκ ντε Πρενς» η Γαλλία προηγήθηκε 3–1 και 4–2, αλλά ηττήθηκε 5–4 από τη Γιουγκοσλαβία, ενώ στο Βελοντρόμ» η ΕΣΣΔ επικράτησε 3–0 της Τσεχοσλοβακίας, η οποία στο μικρό τελικό ‑ενώπιον ούτε 10.000 θεατών- η Τσεχοσλοβακία επιβλήθηκε 2–0 της Γαλλίας.
Ο μεγάλος τελικός (σ.σ. το παρθενικό ποδοσφαιρικό παιχνίδι υπό το φως των προβολέων) διεξήχθη σε βροχερό, σχεδόν φθινοπωρινό κλίμα, σε βαρύ αγωνιστικό χώρο και παρουσία μόλις 17.966 θεατών. Οι Γιουγκοσλάβοι πήγαν στην ανάπαυλα με το δίκαιο 1–0 (43’ Γκάλιτς), όμως οι Σοβιετικοί ισοφάρισαν με το ξεκίνημα της επανάληψης (49’ Μετρεβέλι) και με χρυσό σκόρερ στην παράταση τον Πονεντιέλνικ (113’) αναδείχθηκαν στην πρώτη πρωταθλήτρια Ευρώπης.
Στο τουρνουά έλαμψε το άστρο της «Μαύρης Αράχνης», του μεγάλου σοβιετικού τερματοφύλακα Λεβ Γιασίν που με τις εκπληκτικές του εμφανίσεις οδήγησε την ομάδα του στην κατάκτηση του τροπαίου. Επίσης ξεχώρισαν ο Αλφρέντο ντι Στέφανο, ο Φέρεντς Πούσκας, ο Βίκτορ Πονέντελικ, ο Τσέχος Ζοζέφ Μαφόπουστ και ο Γάλλος (πολωνός στην ουσία) Ραϊμον Κοπά.