102 ΧΡΟΝΙΑ ΑΠΟ ΤΗ ΜΕΓΑΛΗ ΣΟΣΙΑΛΙΣΤΙΚΗ ΟΚΤΩΒΡΙΑΝΗ ΕΠΑΝΑΣΤΑΣΗ: Η κοινωνία που εγκαινίασε ο Οχτώβρης του 1917

💥  Η οικοδόμηση των θεμελίων της νέας κοινωνίας 🔻

Η οικο­δό­μη­ση της σοσια­λι­στι­κής — κομ­μου­νι­στι­κής κοι­νω­νί­ας συνί­στα­ται στην επα­να­στα­τι­κο­ποί­η­ση όλων των πλευ­ρών της κοι­νω­νι­κής ζωής. Θεμέ­λιο και αφε­τη­ρία αυτών των ριζι­κών αλλα­γών απο­τε­λεί ο επα­να­στα­τι­κός μετα­σχη­μα­τι­σμός των σχέ­σε­ων παρα­γω­γής. Αυτό σημαί­νει, από τη μία, την κατάρ­γη­ση της καπι­τα­λι­στι­κής ιδιο­κτη­σί­ας και κατ’ επέ­κτα­ση της εκμε­ταλ­λευ­τι­κής μισθω­τής σχέ­σης ανά­με­σα στους καπι­τα­λι­στές και τους εργα­ζό­με­νους, και, από την άλλη, την επι­κρά­τη­ση της κοι­νω­νι­κο­ποι­η­μέ­νης παρα­γω­γής και του επι­στη­μο­νι­κού κεντρι­κού σχε­δια­σμού της παρα­γω­γής και της κατα­νο­μής ως βασι­κής κομ­μου­νι­στι­κής σχέ­σης, που συν­δέ­ει τους εργα­ζό­με­νους με τα μέσα παρα­γω­γής, αλλά και την κατα­νο­μή των προϊόντων.

Πρό­κει­ται για μια πορεία η οποία νομο­τε­λεια­κά χαρα­κτη­ρί­ζε­ται από σκλη­ρή ταξι­κή πάλη, από πάλη του παλιού με το νέο, από αντι­φά­σεις, από υπο­κει­με­νι­κές επι­λο­γές, που άλλες απο­δει­κνύ­ο­νται σωστές και άλλες λαθε­μέ­νες. Εξάλ­λου, πρό­κει­ται για μια πορεία που δεν ανα­πτύσ­σε­ται στο κενό, αλλά σε συγκε­κρι­μέ­νες ιστο­ρι­κές — κοι­νω­νι­κές συν­θή­κες. Ας δού­με λοι­πόν πώς επι­χει­ρή­θη­κε αυτό το εγχεί­ρη­μα στην περί­πτω­ση της ΕΣΣΔ:

1944 Κάτοι­κοι του Λένιν­γκραντ προ­σπα­θούν να καθα­ρί­σουν ό,τι απέ­μει­νε από την πόλη τους. Το κόστος που πλή­ρω­σε η ΕΣΣΔ ήταν τερά­στιο. Οι μισοί περί­που από τους 50 εκα­τομ­μύ­ρια νεκρούς του Β’ Παγκο­σμί­ου Πολέ­μου ήταν πολί­τες της ΕΣΣΔ

Η πρώ­τη πρό­κλη­ση που έπρε­πε ν’ αντι­με­τω­πί­σει η σοβιε­τι­κή εξου­σία ήταν αυτή της στοι­χειώ­δους ανόρ­θω­σης της οικο­νο­μί­ας, η οποία είχε υπο­στεί τερά­στιες κατα­στρο­φές τόσο από τον πόλε­μο όσο και από την εγχώ­ρια αντε­πα­να­στα­τι­κή αντί­δρα­ση που υπο­βοη­θή­θη­κε από την επέμ­βα­ση των ξένων καπι­τα­λι­στι­κών κρα­τών. Σε σχέ­ση με τα προ­πο­λε­μι­κά επί­πε­δα, η συνο­λι­κή παρα­γω­γή στην αγρο­τι­κή οικο­νο­μία βρι­σκό­ταν στο μισό, ενώ στη μεγά­λη βιο­μη­χα­νία η μεί­ω­ση της παρα­γω­γής ήταν ακό­μη μεγα­λύ­τε­ρη. Προς αντι­με­τώ­πι­ση αυτής της πρό­κλη­σης, ο Λένιν και οι μπολ­σε­βί­κοι επε­ξερ­γά­στη­καν τη λεγό­με­νη Νέα Οικο­νο­μι­κή Πολι­τι­κή (η οποία έχει μεί­νει γνω­στή ως ΝΕΠ). Αυτή απο­τε­λού­σε μια προ­σω­ρι­νή υπο­χώ­ρη­ση στις δυνά­μεις της αγο­ράς στις συγκε­κρι­μέ­νες συν­θή­κες (ένας αριθ­μός επι­χει­ρή­σε­ων παρα­χω­ρή­θη­καν για χρή­ση σε καπι­τα­λι­στές, δόθη­κε η δυνα­τό­τη­τα στους αγρό­τες να δια­θέ­τουν στην αγο­ρά μέρος της παρα­γω­γής τους, ανα­πτύ­χθη­κε το εμπόριο).Αυτή η — ανα­γκα­στι­κά αμυ­ντι­κή — προ­σω­ρι­νή υπο­χώ­ρη­ση προ­ε­τοί­μα­ζε την «επί­θε­ση του σοσια­λι­σμού απέ­να­ντι στις δυνά­μεις του καπι­τα­λι­σμού», που εξα­πο­λύ­θη­κε το 1929. Τότε καταρ­τί­στη­κε το πρώ­το πεντά­χρο­νο σχέ­διο για την περί­ο­δο 1929 — 1934, το οποίο περιε­λάμ­βα­νε την εκβιο­μη­χά­νι­ση και την κολε­κτι­βο­ποί­η­ση (συνε­ται­ρι­στι­κο­ποί­η­ση) της αγρο­τι­κής παρα­γω­γής. Στό­χος ήταν ο περιο­ρι­σμός και η εξά­λει­ψη των σχέ­σε­ων της αγο­ράς — που είχαν δια­τη­ρη­θεί και εν μέρει ισχυ­ρο­ποι­η­θεί κατά τη διάρ­κεια της ΝΕΠ — και η οικο­δό­μη­ση των θεμε­λί­ων των κομ­μου­νι­στι­κών σχέ­σε­ων παραγωγής.

Μπρι­γά­δα του Στα­χα­νο­φι­κού κινήματος

Αυτή η πάλη δόθη­κε με επι­τυ­χία παρά τις συν­θή­κες της ιμπε­ρια­λι­στι­κής περι­κύ­κλω­σης και της απει­λής πολέ­μου, σε συν­δυα­σμό με τις κλη­ρο­νο­μη­μέ­νες προ­κα­πι­τα­λι­στι­κές επι­βιώ­σεις. Μετά από το τέλος του πρώ­του πεντά­χρο­νου σχε­δί­ου, ο κοι­νω­νι­κο­ποι­η­μέ­νος τομέ­ας της παρα­γω­γής ήταν κυρί­αρ­χος, στη­ριγ­μέ­νος στον εκτε­τα­μέ­νο εξη­λε­κτρι­σμό που πραγ­μα­το­ποι­ή­θη­κε και στην ανά­πτυ­ξη του βιο­μη­χα­νι­κού τομέα. Ο μεγα­λύ­τε­ρος άθλος αυτής της «επί­θε­σης του σοσια­λι­σμού» ήταν η κατάρ­γη­ση της εκμε­ταλ­λευ­τι­κής μισθω­τής εργα­σί­ας, που απο­τέ­λε­σε το πιο σημα­ντι­κό κοι­νω­νι­κό απο­τέ­λε­σμα της Οκτω­βρια­νής Επα­νά­στα­σης, μήτρα όλων των επι­μέ­ρους κατα­κτή­σε­ων για τη ζωή των εργαζομένων.Στην ΕΣΣΔ εξα­σφα­λί­στη­κε για πρώ­τη φορά στην πρά­ξη το δικαί­ω­μα στην εργα­σία, καταρ­γώ­ντας την ανερ­γία ως κοι­νω­νι­κό φαι­νό­με­νο (και τις συνέ­πειές της σε κοι­νω­νι­κό και ατο­μι­κό επί­πε­δο), μπή­καν τα θεμέ­λια για την κατάρ­γη­ση των πολύ­μορ­φων οικο­νο­μι­κών, πολι­τι­κών και ιδε­ο­λο­γι­κών δια­κρί­σε­ων σε βάρος της γυναί­κας (και μάλι­στα σε περιο­χές με τερά­στιες υστε­ρή­σεις σε αυτόν τον τομέα), ανα­πτύ­χθη­καν ταχύ­τα­τα η δωρε­άν λαϊ­κή Παι­δεία σε όλες τις βαθ­μί­δες, οι επι­στή­μες και η δωρε­άν ποιο­τι­κή Υγεία για όλους, εξα­σφα­λί­στη­κε η καθο­λι­κή προ­σβα­σι­μό­τη­τα και δυνα­τό­τη­τα συνει­σφο­ράς στον πολι­τι­σμό και στον αθλητισμό.

Η σημα­σία των παρα­πά­νω κατα­κτή­σε­ων πολ­λα­πλα­σιά­ζε­ται αν συνυ­πο­λο­γι­στούν οι συν­θή­κες κάτω από τις οποί­ες επι­τεύ­χθη­καν. Τα κοι­νω­νι­κά στρώ­μα­τα που θίγο­νταν από την πορεία εμβά­θυν­σης των σοσια­λι­στι­κών σχέ­σε­ων υπο­νό­μευαν ενερ­γη­τι­κά την παρα­γω­γή, ενώ μόνι­μες ήταν η απει­λή ένο­πλης εξω­τε­ρι­κής επέμ­βα­σης και οι ανοι­χτές αντε­πα­να­στα­τι­κές ενέρ­γειες, όπως οι δολο­φο­νί­ες πρω­το­πό­ρων κομμουνιστών.

Κοκ­κι­νο­φρου­ροί στο εργο­στά­σιο Μίχελ­σον της Μόσχας το 1917

Το εργα­τι­κό κρά­τος προ­σπά­θη­σε ν’ ανα­πτύ­ξει στε­λέ­χη που να μπο­ρούν ν’ αντα­πο­κρι­θούν στις σύν­θε­τες ανά­γκες της σοσια­λι­στι­κής παρα­γω­γής. Ακό­μη και όταν ανα­βαθ­μί­στη­κε ο τεχνι­κός εξο­πλι­σμός στην περί­ο­δο 1930 — 1934, υπήρ­χε έλλειμ­μα στε­λε­χών που να έχουν ικα­νό­τη­τα ν’ αφο­μοιώ­σουν, να χρη­σι­μο­ποι­ή­σουν και ν’ ανα­πτύ­ξουν την τεχνι­κή. Η ανω­τε­ρό­τη­τα των νέων σχέ­σε­ων απο­τυ­πώ­θη­κε και με την ανά­πτυ­ξη του κινή­μα­τος πρω­το­πό­ρων εργα­τών (Στα­χα­νο­φι­κό κίνη­μα), με στό­χο την άνο­δο της παρα­γω­γι­κό­τη­τας της εργα­σί­ας, στα μέσα της δεκα­ε­τί­ας του 1930.Αναπτύχθηκαν τα νέα όργα­να εξου­σί­ας της εργα­τι­κής τάξης, που αρχι­κά είχαν ως πυρή­να τους το χώρο εργα­σί­ας. Για πρώ­τη φορά στην Ιστο­ρία και ανε­ξάρ­τη­τα από την εξέ­λι­ξή τους, δημιουρ­γή­θη­καν πολύ­μορ­φοι θεσμοί, οι οποί­οι εξα­σφά­λι­ζαν την ουσια­στι­κή συμ­με­το­χή των εργα­ζο­μέ­νων στη δια­χεί­ρι­ση των κοι­νω­νι­κών ζητη­μά­των, βγά­ζο­ντας τις μάζες από το περι­θώ­ριο της πολι­τι­κής και κοι­νω­νι­κής ζωής. Για πρώ­τη φορά το δικαί­ω­μα του εργα­ζό­με­νου και του νέου να εκλέ­γουν και να εκλέ­γο­νται έγι­νε ουσια­στι­κό, από τυπι­κό που είναι στον καπιταλισμό.

Στο σημείο αυτό αξί­ζει, ωστό­σο, ν’ ανα­φερ­θεί η υπο­χώ­ρη­ση που υπήρ­ξε από την αρχή οικο­δό­μη­σης της εργα­τι­κής εξου­σί­ας με πυρή­να το χώρο εργα­σί­ας. Κάτω και από την πίε­ση μιας σει­ράς παρα­γό­ντων, μετα­ξύ των οποί­ων και η προ­ε­τοι­μα­σία μπρο­στά στον επερ­χό­με­νο πόλε­μο, το σοβιε­τι­κό Σύνταγ­μα του 1936 καθιέ­ρω­σε την εδα­φι­κή αρχή και την άμε­ση αντι­προ­σώ­πευ­ση ως πυρή­να της εκλο­γι­κής δια­δι­κα­σί­ας, κατάρ­γη­σε τις εκλο­γι­κές συνε­λεύ­σεις και γενί­κευ­σε το εκλο­γι­κό δικαί­ω­μα με την καθο­λι­κή μυστι­κή ψηφο­φο­ρία. Η λει­τουρ­γι­κή υπο­βάθ­μι­ση της παρα­γω­γι­κής μονά­δας ως πυρή­να οργά­νω­σης της εργα­τι­κής εξου­σί­ας και οι συνέ­πειές της απαι­τούν βαθύ­τε­ρη μελέτη.

Το εξώ­φυλ­λο της έκδοσης

Προ­σεγ­γί­ζο­ντας τις παρα­πά­νω κατα­κτή­σεις, πρέ­πει να έχου­με υπό­ψη ότι η σοβιε­τι­κή κοι­νω­νία δεν απο­τε­λού­σε μια ώρι­μη, πλή­ρως δια­μορ­φω­μέ­νη σε όλες της τις πλευ­ρές κομ­μου­νι­στι­κή κοι­νω­νία, αλλά μια κομ­μου­νι­στι­κή κοι­νω­νία σε πρώ­ι­μο στά­διο ανά­πτυ­ξης, μια κοι­νω­νία υπό κομ­μου­νι­στι­κή δια­μόρ­φω­ση. Η τερά­στια οικο­νο­μι­κή και κοι­νω­νι­κή ανά­πτυ­ξη που επι­τεύ­χθη­κε σε αυτές τις συν­θή­κες είναι από­δει­ξη της ανω­τε­ρό­τη­τας των κομ­μου­νι­στι­κών σχέ­σε­ων παρα­γω­γής και κατα­νο­μής, οι οποί­ες ακό­μα και στην αρχι­κή βαθ­μί­δα ανά­πτυ­ξής τους, ακό­μα κι εκκι­νώ­ντας από πολύ χαμη­λό σημείο, ακό­μα και σε εξαι­ρε­τι­κά δύσκο­λες συν­θή­κες, έλυ­σαν μια σει­ρά από κοι­νω­νι­κά ζητή­μα­τα που δεν μπο­ρεί ποτέ να λύσει ο εδραιω­μέ­νος εδώ και αιώ­νες καπιταλισμός.

Η ΕΣΣΔ στο Β’ Παγκόσμιο ιμπεριαλιστικό Πόλεμο 🔻

Την ίδια στιγ­μή που η σοσια­λι­στι­κή κοι­νω­νία έδι­νε τους πρώ­τους της σημα­ντι­κούς καρ­πούς, απει­λή­θη­κε και πάλι η ύπαρ­ξή της. Η όξυν­ση των ενδοϊ­μπε­ρια­λι­στι­κών αντι­θέ­σε­ων που οδή­γη­σε στο Β’ Παγκό­σμιο Πόλε­μο απο­τε­λού­σε μια μεγά­λη απει­λή για την ύπαρ­ξη της ΕΣΣΔ, με δεδο­μέ­νο ότι, εκτός από τις μετα­ξύ τους δια­φο­ρές, τα αντί­μα­χα ιμπε­ρια­λι­στι­κά στρα­τό­πε­δα είχαν κι έναν κοι­νό στό­χο: Την ανα­τρο­πή του μονα­δι­κού στον κόσμο εργα­τι­κού κρά­τους, το οποίο από την ίδρυ­σή του απο­τε­λού­σε «καρ­φί στο μάτι» τους. Η ΕΣΣΔ κατά­φε­ρε με επι­τυ­χία να δώσει τη μάχη με το χρό­νο, ώστε να ολο­κλη­ρώ­σει την προ­ε­τοι­μα­σία της (αξιο­ποιώ­ντας και τις ενδοϊ­μπε­ρια­λι­στι­κές αντι­θέ­σεις) και να μετα­τρέ­ψει τη βιο­μη­χα­νία της από «ειρη­νι­κή» σε «πολε­μι­κή».

Ο Β’ Παγκό­σμιος Πόλε­μος ξεκί­νη­σε με τον κίν­δυ­νο ανα­τρο­πής του πρώ­του εργα­τι­κού κρά­τους στην Ιστο­ρία της ανθρω­πό­τη­τας και τελεί­ω­σε με την επέ­κτα­ση της σοσια­λι­στι­κής οικο­δό­μη­σης στην Ευρώ­πη και σε άλλες ηπείρους.

Η περι­φρού­ρη­ση της πύλης του Σμόλνι

Το κόστος όμως που πλή­ρω­σε η ΕΣΣΔ ήταν τερά­στιο. Οι μισοί περί­που από τους 50 εκα­τομ­μύ­ρια νεκρούς του πολέ­μου ήταν πολί­τες της ΕΣΣΔ. Η παρα­γω­γι­κή δομή της χώρας είχε πλη­γεί σε τερά­στιο βαθ­μό, ενώ στον πόλε­μο είχε χαθεί το 1/3 του παρα­γό­με­νου πλού­του της. Οι χιτλε­ρι­κοί κατα­κτη­τές είχαν κλέ­ψει ή κατα­στρέ­ψει υλι­κές αξί­ες που έφτα­ναν τα 67 δισ. ρού­βλια, αξία ίση σχε­δόν με όσα είχε επεν­δύ­σει η ΕΣΣΔ όλα τα προ­πο­λε­μι­κά χρό­νια για την οικο­δό­μη­ση νέων εργο­στα­σί­ων, ηλε­κτρο­σταθ­μών, σιδη­ρο­δρο­μι­κών γραμ­μών, σοβ­χόζ και άλλων επι­χει­ρή­σε­ων. Ωστό­σο οι τερά­στιες αυτές απώ­λειες καλύ­φθη­καν σχε­δόν σε μία πεντα­ε­τία μετά από το τέλος του πολέ­μου, απο­δει­κνύ­ο­ντας και με αυτόν τον τρό­πο την τερά­στια δυνα­μι­κή της κοι­νω­νι­κής ιδιο­κτη­σί­ας στα μέσα παρα­γω­γής, του κεντρι­κού σχε­δια­σμού και της εργα­τι­κής — λαϊ­κής αυτο­θυ­σί­ας και αυτενέργειας.

Οι προκλήσεις της δεκαετίας του 1950 🔻

Τη δεκα­ε­τία του 1950, η ανά­πτυ­ξη των παρα­γω­γι­κών δυνά­με­ων έφτα­σε σ’ ένα σημείο καμπής, το οποίο εκφρα­ζό­ταν τόσο σε μια σει­ρά από προ­βλή­μα­τα του κεντρι­κού σχε­δια­σμού όσο και στην όξυν­ση της αντι­πα­ρά­θε­σης στο εσω­τε­ρι­κό του ΚΚΣΕ για το μέλ­λον της σοσια­λι­στι­κής οικο­νο­μί­ας. Από αυτό το σημείο θα προ­έ­κυ­πτε είτε παρα­πέ­ρα εμβά­θυν­ση των κομ­μου­νι­στι­κών σχέ­σε­ων παρα­γω­γής είτε σημα­ντι­κή υπο­χώ­ρη­σή τους.

Το πανό γρά­φει: «Προ­χω­ρού­με για την κολε­κτι­βο­ποί­η­ση. Θα συντρί­ψου­με την τάξη των κουλάκων»

Η ζωή έδει­ξε ότι δεν υπήρ­χε συλ­λο­γι­κά κατα­κτη­μέ­νη θεω­ρη­τι­κή επε­ξερ­γα­σία και δυνα­μι­κή που θα μπο­ρού­σε να προ­σαρ­μό­σει την κομ­μου­νι­στι­κή στρα­τη­γι­κή στις προ­κλή­σεις που έθε­τε το νέο επί­πε­δο ανά­πτυ­ξης της κοι­νω­νι­κής παρα­γω­γής. Τα προ­βλή­μα­τα που παρου­σιά­στη­καν δεν έγι­νε κατορ­θω­τό να ερμη­νευ­τούν σωστά. Δεν ανα­δεί­χτη­καν ως ενδεί­ξεις της ανα­γκαιό­τη­τας εμβά­θυν­σης των κομ­μου­νι­στι­κών σχέ­σε­ων παρα­γω­γής, ως προ­ϊ­όν υπο­κει­με­νι­κών αδυ­να­μιών στο σχε­δια­σμό και στην κατα­νό­η­ση του χαρα­κτή­ρα της σοβιε­τι­κής παρα­γω­γής. Αντί­θε­τα, ερμη­νεύ­τη­καν ως εγγε­νείς αδυ­να­μί­ες του κεντρι­κού σχε­δια­σμού, ενώ υιο­θε­τή­θη­κε θεω­ρη­τι­κά η ανα­γω­γή του εμπο­ρευ­μα­τι­κού νόμου της αξί­ας σε νόμο που διέ­πει εν μέρει και την κατα­νο­μή της σοσια­λι­στι­κής παρα­γω­γής. Στη συνέ­χεια ανα­πτύ­χθη­καν και κυριάρ­χη­σαν πιο ακραί­ες αγο­ραί­ες θέσεις, περί «σοσια­λι­σμού με αγορά».Ως σημείο στρο­φής ξεχω­ρί­ζει το 20ό Συνέ­δριο του ΚΚΣΕ (1956), επει­δή σε αυτό υιο­θε­τή­θη­καν μια σει­ρά από οπορ­του­νι­στι­κές θέσεις για τα ζητή­μα­τα της στρα­τη­γι­κής του κομ­μου­νι­στι­κού κινή­μα­τος, των διε­θνών σχέ­σε­ων, εν μέρει και της οικο­νο­μί­ας. Λίγα χρό­νια μετά, με αφε­τη­ρία τη λεγό­με­νη «μεταρ­ρύθ­μι­ση Κοσί­γκιν» (1965), υιο­θε­τή­θη­κε η αστι­κή κατη­γο­ρία του «επι­χει­ρη­σια­κού κέρ­δους» της κάθε μεμο­νω­μέ­νης παρα­γω­γι­κής μονά­δας και η σύν­δε­ση με αυτό των αμοι­βών των διευ­θυ­ντών και των εργα­ζο­μέ­νων. Πάρ­θη­καν μια σει­ρά μέτρων που αδυ­νά­τι­ζαν τον κοι­νω­νι­κό χαρα­κτή­ρα της ιδιο­κτη­σί­ας στα μέσα παρα­γω­γής και τον κεντρι­κό σχε­δια­σμό, και στον αντί­πο­δα ενί­σχυαν την αγο­ρά και την εμπο­ρευ­μα­τι­κή κυκλο­φο­ρία. Παράλ­λη­λα, μέχρι το 1975 όλα τα κρα­τι­κά αγρο­κτή­μα­τα, τα σοβ­χόζ, είχαν περά­σει σε καθε­στώς πλή­ρους ιδιο­συ­ντή­ρη­σης. Ολα αυτά τα μέτρα οδή­γη­σαν στη δημιουρ­γία των προ­ϋ­πο­θέ­σε­ων ατο­μι­κού σφε­τε­ρι­σμού και ιδιο­κτη­σί­ας, σχέ­σεις που ακό­μα ήταν απαγορευμένες.

Ενι­σχύ­θη­κε το βρα­χυ­πρό­θε­σμο ατο­μι­κό και ομα­δι­κό συμ­φέ­ρον (με αύξη­ση της δια­φο­ρο­ποί­η­σης του εργα­σια­κού εισο­δή­μα­τος μετα­ξύ των εργα­ζο­μέ­νων σε κάθε επι­χεί­ρη­ση, μετα­ξύ των εργα­ζο­μέ­νων και του μηχα­νι­σμού διεύ­θυν­σης, μετα­ξύ δια­φο­ρε­τι­κών επι­χει­ρή­σε­ων) σε βάρος των γενι­κών κοι­νω­νι­κών συμ­φε­ρό­ντων. Δημιουρ­γή­θη­κε στην πορεία το κοι­νω­νι­κό έδα­φος για ν’ ανδρω­θεί και να επι­κρα­τή­σει, τελι­κά μερι­κά χρό­νια αργό­τε­ρα, η αντε­πα­νά­στα­ση. Το λεγό­με­νο «σκιώ­δες κεφά­λαιο», απο­τέ­λε­σμα όχι μόνο πλου­τι­σμού από το επι­χει­ρη­σια­κό κέρ­δος, αλλά και της «μαύ­ρης» αγο­ράς, εγκλη­μα­τι­κών πρά­ξε­ων σφε­τε­ρι­σμού του κοι­νω­νι­κού προ­ϊ­ό­ντος, επι­δί­ω­κε τη νόμι­μη λει­τουρ­γία του ως κεφα­λαί­ου στην παρα­γω­γή, δηλα­δή την ιδιω­τι­κο­ποί­η­ση των μέσων παρα­γω­γής, την παλι­νόρ­θω­ση του καπι­τα­λι­σμού. Οι κάτο­χοί του απο­τέ­λε­σαν την κινη­τή­ρια κοι­νω­νι­κή δύνα­μη της αντεπανάστασης.

Την ίδια περί­που περί­ο­δο ανα­θε­ω­ρή­θη­κε και η μαρ­ξι­στι­κή — λενι­νι­στι­κή αντί­λη­ψη για το εργα­τι­κό κρά­τος. Το 22ο Συνέ­δριο του ΚΚΣΕ (1961) χαρα­κτή­ρι­σε το κρά­τος της ΕΣΣΔ «παλ­λαϊ­κό κρά­τος» και το ΚΚΣΕ «παλ­λαϊ­κό κόμ­μα». Αυτές οι θέσεις επέ­φε­ραν άμβλυν­ση και στη συνέ­χεια μετάλ­λα­ξη των επα­να­στα­τι­κών χαρα­κτη­ρι­στι­κών και της κοι­νω­νι­κής σύν­θε­σης του Κόμ­μα­τος. Η οπι­σθο­χώ­ρη­ση των κομ­μου­νι­στι­κών σχέ­σε­ων στην οικο­νο­μία εκφρά­στη­κε και στο εποι­κο­δό­μη­μα, με την υπο­χώ­ρη­ση του δημο­κρα­τι­κού συγκε­ντρω­τι­σμού, με την ενί­σχυ­ση της μονι­μό­τη­τας των στε­λε­χών των Σοβιέτ, με τη στα­δια­κή αύξη­ση των χρό­νων θητεί­ας των οργά­νων, με τη διεύ­ρυν­ση της δυνα­τό­τη­τας απαλ­λα­γής των βου­λευ­τών από τα παρα­γω­γι­κά τους καθή­κο­ντα. Η οπορ­του­νι­στι­κή διά­βρω­ση και ο εκφυ­λι­σμός του ΚΚΣΕ σε ανοι­χτή αντε­πα­να­στα­τι­κή δύνα­μη εκδη­λώ­θη­καν στα τέλη της δεκα­ε­τί­ας του 1980. Με όχη­μα την πολι­τι­κή της «περε­στρόι­κα» (που σήμαι­νε «ανα­συ­γκρό­τη­ση» και προ­πα­γαν­δί­στη­κε ότι γίνε­ται στο όνο­μα του σοσια­λι­σμού) πέρα­σαν σε απο­φα­σι­στι­κή επί­θε­ση οι δυνά­μεις που επι­δί­ω­καν την παλι­νόρ­θω­ση των καπι­τα­λι­στι­κών σχέ­σε­ων. Το 1987 ψηφί­στη­κε νόμος που κατο­χύ­ρω­νε θεσμι­κά τις καπι­τα­λι­στι­κές σχέ­σεις, με πρό­σχη­μα την πολυ­μορ­φία των σχέ­σε­ων ιδιοκτησίας.

Η ανά­πτυ­ξη της παθη­τι­κό­τη­τας και της αδια­φο­ρί­ας που παρα­τη­ρή­θη­κε στο τελευ­ταίο στά­διο των αντε­πα­να­στα­τι­κών ανα­τρο­πών αντα­να­κλού­σε την υπο­χώ­ρη­ση της κομ­μου­νι­στι­κής συνεί­δη­σης, η οποία στρε­βλά απέ­δι­δε στο σοσια­λι­σμό αρνη­τι­κές συνέ­πειες, που ήταν όμως προ­ϊ­όν της υπο­χώ­ρη­σης, όχι της ανά­πτυ­ξής του. Οι επα­να­στα­τι­κές δυνά­μεις μέσα στο ΚΚΣΕ και στην κοι­νω­νία δεν μπό­ρε­σαν έγκαι­ρα και απο­φα­σι­στι­κά ν’ αντι­δρά­σουν και ν’ αντεπιτεθούν.

Η Οκτωβριανή Επανάσταση φωτίζει τις λεωφόρους του μέλλοντος 📌

Οι αντεπαναστατικές ανατροπές της περιόδου 1989 — 1991 δεν αναιρούν το γεγονός ότι η Οκτωβριανή Επανάσταση εγκαινίασε την εποχή περάσματος από τον καπιταλισμό στο σοσιαλισμό — κομμουνισμό.

Οπως και στις προη­γού­με­νες περιό­δους κοι­νω­νι­κών ανα­τρο­πών και δια­δο­χής οικο­νο­μι­κών σχη­μα­τι­σμών, έτσι κι εδώ η επι­και­ρό­τη­τα του «νέου» απορ­ρέ­ει από το βαθ­μό ανά­πτυ­ξης των αντι­φά­σε­ων του «παλιού» και από τις υλι­κές προ­ϋ­πο­θέ­σεις δια­μόρ­φω­σης του «και­νούρ­γιου». Η βασι­κή αντί­θε­ση του καπι­τα­λι­σμού — από την οποία απορ­ρέ­ουν και όλες οι υπό­λοι­πες — συνί­στα­ται στην αντί­θε­ση ανά­με­σα στον ολο­έ­να και πιο κοι­νω­νι­κό χαρα­κτή­ρα της εργα­σί­ας και της παρα­γω­γής, από τη μία, και την καπι­τα­λι­στι­κή (ατο­μι­κή ή συλ­λο­γι­κή — μετο­χι­κή) ιδιο­ποί­η­ση των απο­τε­λε­σμά­των αυτής της παρα­γω­γής, από την άλλη. Πρό­κει­ται για μια αντί­φα­ση που ανα­πτύσ­σε­ται όλο και περισ­σό­τε­ρο όσο ανα­πτύσ­σο­νται οι παρα­γω­γι­κές δυνά­μεις του καπι­τα­λι­σμού. Μετά από τις αντε­πα­να­στα­τι­κές ανα­τρο­πές οξύν­θη­κε η βασι­κή αντί­θε­ση του καπι­τα­λι­σμού, οξύν­θη­καν τα φαι­νό­με­να σήψης και παρα­σι­τι­σμού. Η ανα­γκαιό­τη­τα της ανα­τρο­πής του ενισχύθηκε.

Η μετά­βα­ση από έναν κατώ­τε­ρο οικο­νο­μι­κο-κοι­νω­νι­κό σχη­μα­τι­σμό σε έναν ανώ­τε­ρο απο­τε­λεί ολό­κλη­ρη ιστο­ρι­κή περί­ο­δο, κατά την οποία το αδύ­να­μο ακό­μα «νέο» παλεύ­ει με το πανί­σχυ­ρο εδραιω­μέ­νο «παλιό». Η ίδια η αστι­κή τάξη, άλλω­στε, χρειά­στη­κε τρεις αιώ­νες ιστο­ρι­κών νικών και ηττών μέχρι να εδραιώ­σει τη δική της κοι­νω­νία. Ολό­κλη­ρη η περί­ο­δος από τα πρώ­τα σκιρ­τή­μα­τά της το 14ο αιώ­να στις εμπο­ρι­κές πόλεις της Βόρειας Ιτα­λί­ας μέχρι την εμβλη­μα­τι­κή αστι­κή Γαλ­λι­κή Επα­νά­στα­ση του 1789 και τις αστι­κές επα­να­στά­σεις του 19ου αιώ­να χαρα­κτη­ρί­ζε­ται από αυτήν την αδυ­σώ­πη­τη πάλη του καπι­τα­λι­σμού με τη φεουδαρχία.

Η αντί­στα­ση του «παλιού» είναι πολύ πιο ισχυ­ρή και λυσ­σα­λέα στην περί­πτω­ση της πάλης του σοσια­λι­σμού με τον καπι­τα­λι­σμό, αφού η σοσια­λι­στι­κή επα­νά­στα­ση δεν έχει στό­χο — όπως η αστι­κή — την αλλα­γή της μορ­φής της εκμε­τάλ­λευ­σης ανθρώ­που από άνθρω­πο, αλλά την κατάρ­γη­ση κάθε μορ­φής ταξι­κής εκμε­τάλ­λευ­σης, που με τη μία ή την άλλη μορ­φή κυριαρ­χεί στην ανθρω­πό­τη­τα για χιλιε­τί­ες. Το πέρα­σμα από τον καπι­τα­λι­σμό στον ανα­πτυγ­μέ­νο κομ­μου­νι­σμό δεν σημα­το­δο­τεί απλώς το πέρα­σμα από έναν κατώ­τε­ρο σ’ έναν ανώ­τε­ρο οικο­νο­μι­κο-κοι­νω­νι­κό σχη­μα­τι­σμό, αλλά και το πέρα­σμα από την εκμε­ταλ­λευ­τι­κή — ταξι­κή στην ατα­ξι­κή κοι­νω­νία, το πέρα­σμα «από το βασί­λειο της ανά­γκης στο βασί­λειο της ελευ­θε­ρί­ας». Με αυτήν την έννοια δεν απο­τε­λεί μόνο άρνη­ση του καπι­τα­λι­σμού, αλλά και όλων των ταξι­κών κοι­νω­νιών. Επί­σης, η οικο­δό­μη­ση των σοσια­λι­στι­κών — κομ­μου­νι­στι­κών σχέ­σε­ων παρα­γω­γής απο­τε­λεί ιστο­ρι­κά πολύ πιο απαι­τη­τι­κό καθή­κον και για το λόγο ότι αυτές δεν ανα­πτύσ­σο­νται αυθόρ­μη­τα στο πλαί­σιο της παλιάς κοι­νω­νί­ας, αλλά οικο­δο­μού­νται συνει­δη­τά από την αρχή μετά από τη νίκη της σοσια­λι­στι­κής επα­νά­στα­σης και την κατά­κτη­ση της πολι­τι­κής εξου­σί­ας από την εργα­τι­κή τάξη.

Η ύπαρ­ξη και ανά­πτυ­ξη της σοσια­λι­στι­κής κοι­νω­νί­ας, την οποία εγκαι­νί­α­σε η Οκτω­βρια­νή Επα­νά­στα­ση, απο­τε­λεί από­δει­ξη του γεγο­νό­τος ότι μια κοι­νω­νία χωρίς αφε­ντι­κά, χωρίς καπι­τα­λι­στές που θα έχουν στην ιδιο­κτη­σία τους τα μέσα παρα­γω­γής, όχι μόνο είναι εφι­κτή, αλλά έχει κι εγγε­νείς δυνα­τό­τη­τες για αλμα­τώ­δη άνο­δο της κοι­νω­νι­κής ευη­με­ρί­ας και της ολό­πλευ­ρης ανά­πτυ­ξης του ανθρώ­που. Ανε­ξαρ­τή­τως των αντε­πα­να­στα­τι­κών ανα­τρο­πών, η σχε­δόν για εφτά δεκα­ε­τί­ες ύπαρ­ξη της σοβιε­τι­κής κοι­νω­νί­ας ανα­τρέ­πει την αστι­κή και οπορ­του­νι­στι­κή προ­πα­γάν­δα, σύμ­φω­να με την οποία είναι αδύ­να­το και κόντρα στη «φύση του ανθρώ­που» ν’ ανα­πτυ­χθεί η οικο­νο­μία χωρίς την καπι­τα­λι­στι­κή ιδιο­κτη­σία και το καπι­τα­λι­στι­κό κέρδος.

Το σύνο­λο των κοι­νω­νι­κών κατα­κτή­σε­ων στην ΕΣΣΔ απο­δει­κνύ­ει ότι η ουσια­στι­κή ελευ­θε­ρία για τους εργα­ζό­με­νους μπο­ρεί να κατα­κτη­θεί μόνο στο έδα­φος της απε­λευ­θέ­ρω­σής τους από τα δεσμά της ταξι­κής εκμε­τάλ­λευ­σης. Μόνο όταν γίνουν κυρί­αρ­χοι των μέσων παρα­γω­γής και του κοι­νω­νι­κού πλού­του, μόνο όταν κατα­κτή­σουν την πολι­τι­κή εξου­σία, θα έχουν δημιουρ­γή­σει τις προ­ϋ­πο­θέ­σεις για τη συνει­δη­τή καθο­δή­γη­ση των ατο­μι­κών και κοι­νω­νι­κών υπο­θέ­σε­ών τους. Για την εργα­τι­κή τάξη, η ελευ­θε­ρία δεν βρί­σκε­ται στην υπο­τι­θέ­με­νη ατο­μι­κή ανε­ξαρ­τη­σία από την κοι­νω­νία, αλλά στη συνει­δη­τή έντα­ξη του ατό­μου στον αγώ­να για τον επα­να­στα­τι­κό μετα­σχη­μα­τι­σμό της, στην πάλη για τη σοσια­λι­στι­κή — κομ­μου­νι­στι­κή κοινωνία.

📍  Η πρώτη απόπειρα οικοδόμησης των κομμουνιστικών σχέσεων παραγωγής φωτίζει σήμερα την επαναστατική δράση και προσφέρει πολύτιμα διδάγματα για τη σύγχρονη πάλη στις σημερινές συνθήκες. Η Οκτωβριανή Σοσιαλιστική Επανάσταση φωτίζει το δρόμο των σοσιαλιστικών επαναστάσεων του μέλλοντος!

Παρου­σί­α­ση της έκδο­σης

Το 1917, η εργα­τι­κή τάξη της Ρωσί­ας, με επι­κε­φα­λής το Κόμ­μα των Μπολ­σε­βί­κων, πραγ­μα­το­ποί­η­σε το “άλμα προς τον ουρανό”:

Η σοσια­λι­στι­κή επα­νά­στα­ση επι­κρά­τη­σε και, για πρώ­τη φορά στην ιστο­ρία της ανθρω­πό­τη­τας, οι εργά­τες προ­χώ­ρη­σαν στη ριζι­κή ανα­μόρ­φω­ση της κοι­νω­νί­ας, καταρ­γώ­ντας την εκμε­τάλ­λευ­ση ανθρώ­που από άνθρω­πο και επα­να­στα­τι­κο­ποιώ­ντας όλες τις πλευ­ρές της κοι­νω­νι­κής ζωής.
Σήμε­ρα, 100 χρό­νια μετά, αυτή η πρώ­τη από­πει­ρα οικο­δό­μη­σης των κομ­μου­νι­στι­κών σχέ­σε­ων παρα­γω­γής φωτί­ζει τη σύγ­χρο­νη επα­να­στα­τι­κή δρά­ση και προ­σφέ­ρει πολύ­τι­μα διδάγ­μα­τα για την πάλη στις σημε­ρι­νές συνθήκες.

Απο­τε­λεί από­δει­ξη του γεγο­νό­τος ότι μια κοι­νω­νία χωρίς αφε­ντι­κά, χωρίς καπι­τα­λι­στές που θα έχουν στην ιδιο­κτη­σία τους τα μέσα παρα­γω­γής, όχι μόνο είναι εφι­κτή, αλλά παρα­μέ­νει ανα­γκαία, επί­και­ρη και ρεαλιστική.
Η έκδο­ση αυτή παρου­σιά­ζει το πυκνό σε πολι­τι­κά γεγο­νό­τα 1917 μέσα από εικό­νες και ντο­κου­μέ­ντα της επο­χής, δημο­σιεύ­μα­τα εφη­με­ρί­δων, τοπο­θε­τή­σεις των πολι­τι­κών και κοι­νω­νι­κών δυνά­με­ων που συγκρού­στη­καν στην Επανάσταση.

Στο σύνο­λό τους, παρου­σιά­ζουν την πορεία προς την Οκτω­βρια­νή Επα­νά­στα­ση ανα­συν­θέ­το­ντας το κλί­μα της συναρ­πα­στι­κής αυτής περιό­δου. (Από την παρου­σί­α­ση στο οπι­σθό­φυλ­λο του βιβλίου)

Περιε­χό­με­να

ΣΗΜΕΙΩΜΑ ΤΟΥ ΕΚΔΟΤΗ
ΕΙΣΑΓΩΓΗ. Το ιστο­ρι­κό υπό­βα­θρο της Οκτω­βρια­νής Επανάστασης
ΓΕΝΑΡΗΣ. Πριν τη θύελλα
ΦΛΕΒΑΡΗΣ. Η ώρα της ανοι­χτής πάλης
ΜΑΡΤΗΣ. “Δυα­δι­κή εξουσία”
ΑΠΡΙΛΗΣ. Η πορεία προς τη σοσια­λι­στι­κή επανάσταση
ΜΑΗΣ. “Όλη η εξου­σία στα Σοβιέτ!”
ΙΟΥΝΗΣ. “Τέτοιο κόμ­μα υπάρχει!”
ΙΟΥΛΗΣ. Το τέλος της “δυα­δι­κής εξουσίας”
ΑΥΓΟΥΣΤΟΣ. Η ένο­πλη εξέ­γερ­ση στην ημε­ρή­σια διάταξη
ΣΕΠΤΕΜΒΡΗΣ. Η κρί­ση ωρίμασε
ΟΚΤΩΒΡΗΣ. Η νίκη της σοσια­λι­στι­κής επανάστασης
ΝΟΕΜΒΡΗΣ. Η επα­νά­στα­ση επι­κρα­τεί σε όλη τη Ρωσία
ΤΑ ΠΑΙΔΙΑ ΤΟΥ 1917 ΖΩΓΡΑΦΙΖΟΥΝ
ΔΕΚΕΜΒΡΗΣ. “Ειρή­νη στα καλυ­βό­σπι­τα, πόλε­μος στα παλάτια!”
ΕΠΙΛΟΓΟΣ. Η κοι­νω­νία που εγκαι­νί­α­σε η Οκτω­βρια­νή Επανάσταση

Λεπτο­μέ­ρειες

ISBN13 |> 9789604512560
Χρο­νο­λο­γία Έκδο­σης |> Σεπ-2017
Αριθ­μός σελί­δων |> 288
Δια­στά­σεις |> 26x21

Επι­μέ­λεια  Ομά­δα ¡H.lV.S!

Επι­κοι­νω­νία — [ FaceBook |>1<|-|>2<| ] — Blog

Ομάδα ¡H.lV.S!

• Σκο­πός μας είναι η προ­ώ­θη­ση της δια­λε­κτι­κής – υλι­στι­κής σκέ­ψης στη βάση του Μαρ­ξι­σμού – Λενι­νι­σμού του Επι­στη­μο­νι­κού Σοσια­λι­σμού και του Προ­λε­τα­ρια­κού Διε­θνι­σμού, ανταλ­λάσ­σο­ντας γνώ­σεις, υλι­κό, σκέ­ψεις κι από­ψεις πάνω στην κοσμο­θε­ω­ρία μας, τη στρα­τη­γι­κή και την ιστο­ρι­κή αλή­θεια, που όπως είπε ο Λένιν κι επα­νέ­λα­βε ο Γκράμ­σι, είναι επα­να­στα­τι­κή – αντικειμενική
• Θεω­ρού­με τον Σοσιαλισμό–Κομμουνισμό ανα­γκαίο και επί­και­ρο όσο ποτέ, βάζο­ντας στο μικρο­σκό­πιο και τη συσ­σω­ρευ­μέ­νη πεί­ρα στις χώρες που οικο­δο­μή­θη­κε ο Σοσια­λι­σμός, όπου έγι­νε και η πρώ­τη έφο­δος στον ουρανό
• |> Επι­κοι­νω­νία – [ FaceBook |>1<|-|>2<| ] – Blog