11 Οκτωβρίου 1922: Υπογράφεται η Συνθήκη των Μουδανιών

Η κατα­στρο­φι­κή απο­τυ­χία της αγγλο­ελ­λη­νι­κής επέμ­βα­σης στην Τουρ­κία το 1922, σήμαι­νε την κατάρ­ρευ­ση ολό­κλη­ρης της πολι­τι­κής των ιμπε­ρια­λι­στών στο τουρ­κι­κό ζήτη­μα. Στις 3 Οκτώ­βρη συγκα­λεί­ται στα Μου­δα­νιά, ένα λιμά­νι στο Μαρ­μα­ρά της Μικράς Ασί­ας, διά­σκε­ψη των εκπρο­σώ­πων της Αντάντ (Αγγλία, Γαλ­λία, Ιτα­λία) της Τουρ­κί­ας και της Ελλά­δας για τους όρους της ανα­κω­χής. Ενα από τα σημα­ντι­κό­τε­ρα ζητή­μα­τα της διά­σκε­ψης ήταν ο καθο­ρι­σμός των νέων δυτι­κών συνό­ρων της Τουρ­κί­ας και αντι­στοί­χως των ανα­το­λι­κών συνό­ρων της Ελλά­δας με τον προσ­διο­ρι­σμό των ορί­ων υπο­χώ­ρη­σης των ελλη­νι­κών ενό­πλων δυνά­με­ων. Η ελλη­νι­κή αντι­προ­σω­πεία πρό­τει­νε να περιο­ρι­στεί η υπο­χώ­ρη­ση του ελλη­νι­κού στρα­τού πέρα από την αρι­στε­ρή όχθη του Εβρου. Η πρό­τα­ση απορ­ρί­φθη­κε από τους «συμ­μά­χους» και φυσι­κά και από την κυβέρ­νη­ση της Τουρ­κί­ας. Σκο­πός της ελλη­νι­κής πρό­τα­σης ήταν να καθυ­στε­ρή­σει η κατά­λη­ψη της Ανα­το­λι­κής Θρά­κης από τα τουρ­κι­κά στρα­τεύ­μα­τα για να δοθεί και­ρός στον ελλη­νι­κό πλη­θυ­σμό να εκκε­νώ­σει με τάξη τα εδά­φη του και να περι­σώ­σει ό,τι μπο­ρού­σε, του­λά­χι­στον από την κινη­τή του περιουσία.

Η διά­σκε­ψη των Μου­δα­νιών καθό­ρι­σε γραμ­μή υπο­χώ­ρη­σης του ελλη­νι­κού στρα­τού τη δεξιά όχθη του Εβρου. Παρά την άρνη­ση της ελλη­νι­κής αντι­προ­σω­πεί­ας να συνυ­πο­γρά­ψει τη συν­θή­κη (Συν­θή­κη των Μου­δα­νιών) που συνο­μο­λο­γή­θη­κε στις 11 Οκτώ­βρη 1922, η ελλη­νι­κή κυβέρ­νη­ση συμ­μορ­φώ­θη­κε και εκπλή­ρω­σε τους όρους της συν­θή­κης αυτής, που υπήρ­ξε το προ­οί­μιο της Συν­θή­κης της Λωζάνης.

Με τη Συν­θή­κη των Μου­δα­νιών καταρ­γή­θη­κε φυσι­κά η Συν­θή­κη των Σεβρών, όπως επί­σης καταρ­γή­θη­κε το καθε­στώς των διο­μο­λο­γή­σε­ων, οι «σφαί­ρες επιρ­ρο­ής», ο διε­θνής οικο­νο­μι­κός έλεγ­χος και τα πολι­τι­κά προ­νό­μια των ξένων κεφα­λαιού­χων. Ετσι η Τουρ­κία πετύ­χαι­νε τη διε­θνή ανα­γνώ­ρι­ση της ανε­ξαρ­τη­σί­ας της.

Η νίκη ενα­ντί­ον των ξένων εισβο­λέ­ων ήταν μαζί και νίκη της τουρ­κι­κής εθνι­κο­α­στι­κής επα­νά­στα­σης ενα­ντί­ον του παλαιού φεου­δαρ­χι­κού, κλη­ρο­κρα­τι­κού καθε­στώ­τος. Την 1η Νοέμ­βρη του 1922 η Μεγά­λη Εθνο­συ­νέ­λευ­ση της Τουρ­κί­ας κατάρ­γη­σε το σουλ­τα­νά­το, δηλα­δή την κοσμι­κή εξου­σία του Οθω­μα­νού μονάρ­χη, στις 29 Οκτώ­βρη 1923 η Τουρ­κία ανα­κη­ρύ­χτη­κε δημο­κρα­τία και μετά από ένα εξά­μη­νο, στις 3 μάρ­τη του 1924, καταρ­γή­θη­κε και το τελευ­ταίο σύμ­βο­λο του παλαιού καθε­στώ­τος — το χαλιφάτο.