11 Σεπτεμβρίου 1973: Η χούντα του Πινοσέτ ανατρέπει τον Αλιέντε

Τα ξημε­ρώ­μα­τα της 11ης του Σεπτέμ­βρη του 1973 εκδη­λώ­νε­ται στρα­τιω­τι­κό πρα­ξι­κό­πη­μα στη Χιλή. Επι­κε­φα­λής των πρα­ξι­κο­πη­μα­τιών είναι τετρα­με­λής χού­ντα με αρχη­γό τον στρα­τη­γό Αου­γκού­στο Πινο­σέτ. Ο σοσια­λι­στής Πρό­ε­δρος, Σαλ­βα­δόρ Αλιέ­ντε, οχυ­ρώ­νε­ται μαζί με τους συνερ­γά­τες του στο Προ­ε­δρι­κό Μέγα­ρο, το οποίο περι­κυ­κλώ­νε­ται από τις δυνά­μεις των στα­σια­στών. Αρχί­ζει μάχη, κατά τη διάρ­κεια της οποί­ας ο Αλιέ­ντε πέφτει νεκρός με το όπλο στο χέρι. Μέχρι τη δύση του ηλί­ου το πρα­ξι­κό­πη­μα επι­κρα­τεί σε όλη τη χώρα, αν και εξα­κο­λου­θούν να μαί­νο­νται πολύ­νε­κρες μάχες σε πολ­λά εργο­στά­σια της πρω­τεύ­ου­σας Σαντιά­γκο και άλλων πόλε­ων, στο Πολυ­τε­χνείο και σε μια σει­ρά άλλα εκπαι­δευ­τι­κά ιδρύ­μα­τα. Στο πρώ­το μήνυ­μά της η χού­ντα ισχυ­ρί­ζε­ται ότι η επέμ­βα­ση του στρα­τού ήταν ανα­γκαία, «για να λυτρω­θεί η πατρί­δα από το μαρ­ξι­στι­κό ζυγό». Την ίδια ώρα, το αμε­ρι­κα­νι­κό πρα­κτο­ρείο ειδή­σε­ων «Ασο­σιέι­τεντ Πρες» μετα­δί­δει ότι «το πρα­ξι­κό­πη­μα υπήρ­ξε έργο του σκλη­ρού, φιλο­α­με­ρι­κα­νι­κού πυρή­να των Ενό­πλων Δυνάμεων».

Το πρα­ξι­κό­πη­μα ήταν το επι­στέ­γα­σμα μιας επι­χεί­ρη­σης για την ανα­τρο­πή του Αλιέ­ντε και της κυβέρ­νη­σης της «Λαϊ­κής Ενό­τη­τας», στην οποία συμ­με­τεί­χαν κομ­μου­νι­στές, σοσια­λι­στές, ριζο­σπά­στες, αρι­στε­ροί, χρι­στια­νο­δη­μο­κρά­τες. Στην επι­χεί­ρη­ση αυτή πήραν μέρος οι βιο­μή­χα­νοι, οι μεγά­λοι γαιο­κτή­μο­νες, οι κερ­δο­σκό­ποι και, φυσι­κά, τα πιο αντι­δρα­στι­κά στοι­χεία του στρα­τού. Την επι­χεί­ρη­ση σχε­δί­α­σαν, χρη­μα­το­δό­τη­σαν και καθο­δή­γη­σαν η κυβέρ­νη­ση των ΗΠΑ και μυστι­κές αμε­ρι­κα­νι­κές υπη­ρε­σί­ες, ενώ το ρόλο του συντο­νι­στή είχε ο Αμε­ρι­κα­νός υπουρ­γός Εξω­τε­ρι­κών, Χέν­ρι Κίσιν­γκερ. Ολα τα παρα­πά­νω απο­δεί­χτη­καν εκ των υστέ­ρων από επί­ση­μα έγγρα­φα, στα οποία, εξάλ­λου, στη­ρί­χτη­κε το Ανώ­τα­το Δικα­στή­ριο της Χιλής για να ζητή­σει (πριν δύο μήνες) την προ­σα­γω­γή του Κίσιν­γκερ ως κυρί­ως υπεύθυνου.

Με την επι­κρά­τη­ση των στρα­τιω­τι­κών ξεκι­νά ένα τρο­μα­κτι­κό, ακό­μα και για τα δεδο­μέ­να της πολύ­πα­θης Λατι­νι­κής Αμε­ρι­κής, πογκρόμ. Χιλιά­δες αρι­στε­ροί οδη­γού­νται στο Εθνι­κό Στά­διο του Σαντιά­γκο, εκα­το­ντά­δες δολο­φο­νού­νται ύστε­ρα από φρι­κτά βασα­νι­στή­ρια. Για περί­που έναν μήνα, οι εργά­τες καθα­ριό­τη­τας ανα­κα­λύ­πτουν στους δρό­μους του Σαντιά­γκο πτώ­μα­τα δολο­φο­νη­μέ­νων με ρυθ­μό 250–300 τη μέρα. Μέχρι το τέλος της χρο­νιάς οι πιο μετριο­πα­θείς δημο­σιο­γρα­φι­κοί υπο­λο­γι­σμοί ανε­βά­ζουν τους νεκρούς σε 200.000.

Δε χρειά­ζε­ται να πού­με ότι οι ΗΠΑ ήταν το πρώ­το κρά­τος που ανα­γνώ­ρι­σε την «κυβέρ­νη­ση» των στρα­τιω­τι­κών ανδρεικέλων.