Πολιτιστικά ιδρύματα και φορείς αποτίουν φόρο τιμής ‑μέσω διαδικτύου φέτος, από σήμερα και στη συνέχεια στον Εθνικό Ποιητή της Κούβας, Nicolás Guillén, τιμώντας την 118η επέτειο της γέννησής του.
Το Ίδρυμα που φέρει το όνομα του (Fundación Nicolás Guillén), συντονίζει διάφορες δραστηριότητες μαζί με το Υπουργείο Πολιτισμού (Ministerio de Cultura — Mincult) και την Ένωση Συγγραφέων και Καλλιτεχνών της Κούβας (Unión de Escritores y Artistas de Cuba — Uneac) προκειμένου να αναδείξει την κληρονομιά του συγγραφέα εμβληματικής ποίησης όπως το Sóngoro Cosongo και τα Motivos de Son.
ℹ️ Σε αυτό το αφιέρωμα σε έναν από τους μεγαλύτερους υπερασπιστές της ταυτότητας του έθνους της Καραϊβικής, προστίθενται η Ελβετική Υπηρεσία Ανάπτυξης και Συνεργασίας (Agencia Suiza para el Desarrollo y la Cooperación — Cosude) και οι θυγατρικές του Ιδρύματος, τόσο στο νησί όσο και στη Δομινικανή Δημοκρατία.
Σύμφωνα με δελτίο τύπου, οι δραστηριότητες θα πραγματοποιηθούν σε διάφορες ψηφιακές πλατφόρμες που σχετίζονται με το Ίδρυμα και άλλους πολιτιστικούς οργανισμούς, προκειμένου να τηρηθούν τα υγειονομικά μέτρα που επιβάλλονται από την πανδημία Covid19.
ℹ️ Η πρεμιέρα έγινε ήδη οπτικοακουστικά με ένα καλλιτεχνικό έργο από τον κουβανέζο τραγουδιστή Osdalgia και τον ηθοποιό Jorge Enrique Caballero, σε παραγωγή του Mincult και του Ιδρύματος.
Επιπλέον ανακοινώθηκε πως οι εορτασμοί για την 90ή επέτειο του Motivos de son θα συνεχιστούν, με ένα κείμενο που δημοσιεύθηκε για πρώτη φορά το 1930 στο τμήμα Ideales de una raza του περιοδικού Diario de la Marina.
Από την αρχή της προηγούμενης εβδομάδας, διάφορες δημοσιεύσεις έχουν διαδώσει άρθρα που αναδεικνύουν τη φιγούρα του Guillén, όπως το blog Son D ‘Papel και το ψηφιακό περιοδικό La Jiribilla.
Εν τω μεταξύ, κοινοποιήθηκαν στο YouTube, οπτικοακουστικές κάψουλες με παιδιά, εφήβους και νέους, που συνδέονται με το έργο του ιδρύματος που αναδεικνύουν τη σημασία της γνώσης και της ανάγνωσης του Εθνικού Ποιητή.
Μεταξύ των δράσεων της ημέρας αφιερώματος υπάρχουν επίσης ζωντανές παρουσιάσεις, αναγνώσεις ποίησης, διαγωνισμοί έρευνας και δημιουργίας, ραδιοφωνικά προγράμματα και εικονικά πάνελ, τα οποία θα πραγματοποιηθούν από το κοινωνικό δίκτυο Facebook.
Ο Guillén ήταν ο πρώτος νικητής του Εθνικού Βραβείου Λογοτεχνίας στην Κούβα και σε όλη τη λογοτεχνική του δημιουργία διεκδίκησε τη μαύρη κουλτούρα μεταξύ των μιγάδων και στις διαπολιτισμικές διαδικασίες της αμερικανικής ηπείρου.
Κατά την άποψή του, οι μιγάδες (ΣΣ |> el mestizo ‑η «μουλάτα ψυχή») υπήρξε χαρακτηριστικό γνώρισμα της Λατινικής Αμερικής, ειδικά η αναφέρεται στο «κουβανικό χρώμα», των κρεολών.
Για πολλούς, ο Guillén αναδείχτηκε σε εκπρόσωπο της πνευματικής σύντηξης μεταξύ λευκών και μαύρων στην Καραϊβική και τη Λατινική Αμερική, χρησιμοποιώντας τη γλώσσα του λαού, χωρίς να παραμελήσει την κοινωνική κριτική και έδωσε μια ρεαλιστική προοπτική στις ιστορίες του, εμπνευσμένη από αυθεντικό ιστορικά στοιχεία.
Αβάνα, 10 Ιουλίου (Prensa Latina)
Ο Νικολάς Γκιγιέν (Nicolás Cristóbal Guillén Batista) –δείτε και |>εδώ<|, γεννήθηκε στo Camagüey (Καμαγουέι) 10- Ιουλ-1902 και πέθανε στην Αβάνα στις 16-Ιουλ-1989
Το έργο του, συνδέεται με τις αφρο-κουβανικές παραδόσεις, ενώ ο ίδιος θεωρείται ο ανώτατος εκπρόσωπος της λεγόμενης «poesía negra» (μαύρης ποίησης) της Κεντρικής Αμερικής μία από τις μεγαλύτερες προσωπικότητες του πολιτισμού του νησιού της επανάστασης και από πολλούς ο εθνικός ποιητής της Κούβας.
Σπούδασε νομικά για ένα χρόνο στην Αβάνα, πριν φύγει από το πανεπιστήμιο και επιστρέψει στη γενέτειρά του, όπου εργάστηκε ως τυπογράφος και αφιερώθηκε στη δημοσιογραφία στο εκδοτικό El Camagüeyano, από τις σελίδες του οποίου ξεκίνησε επίσης τη λογοτεχνική του δραστηριότητα.
Η ποίησή του αντλεί στοιχεία από τη λαϊκή παράδοση και παραπέμπει συχνά στο ιδιαίτερο μουσικό ύφος των τραγουδιών και των χορών της Κούβας.
Μετά την Επανάσταση διαδραματίζει σημαντικό ρόλο στην Εθνική Ένωση Συγγραφέων και Καλλιτεχνών διευθύνοντάς την μέχρι το θάνατό του, το 1989.
ℹ️ Το 1954 έλαβε το βραβείο «Στάλιν» (από το 1956 βραβείο Λένιν) μαζί με τον Μπ. Μπρεχτ κά.
Είχε προταθεί για Νόμπελ και τα έργα του έχουν μεταφραστεί σε περισσότερες από 30 γλώσσες.
Από το 1925 ο Νικολάς Γκιγιέν εγκαταστάθηκε στην πρωτεύουσα Αβάνα, όπου συμμετείχε ενεργά στις πολιτιστικές και πολιτικές κινητοποιήσεις με αποτέλεσμα να συλληφθεί επανειλημμένα και να εξοριστεί.
Το 1937, όταν είχε ήδη δημοσιεύσει τα τρία πρώτα του βιβλία, προσχώρησε στο Κομμουνιστικό Κόμμα της Κούβας, μετά από προτροπή του φίλου του και επίσης ποιητή Rubén Martínez Villena (Ρουμπέν Μαρτίνεζ Βιλένα – ΣΣ|> στελέχους του ΚΚ), και συμμετείχε στο διάσημο Συνέδριο por la Defensa de la Cultura ‑για την Άμυνα του Πολιτισμού, που πραγματοποιήθηκε στη Βαλένθια μεσούντος του ισπανικού εμφύλιου, όπου γνώρισε τους Pablo Neruda, Rafael Alberti, Federico García Lorca και Octavio Paz και έτσι το έργο του έγινε γνωστό και στην Ευρώπη.
Με την επιστροφή του στην Κούβα, ο Νικολά Γκιλίν επιμελήθηκε ως διευθυντής του περιοδικό Mediodía και συμμετείχε στα πρωτοποριακά κινήματα από το βήμα των Gaceta del Caribe και Revista Avance.
Στη συνέχεια πέρασε χρόνια στην εξορία, ταξιδεύοντας στη Νότια Αμερική και με το θρίαμβο της επανάστασης το 1959 επέτρεψε στο νησί, όπου –πάντα μάχιμος, κατέλαβε διάφορες υπεύθυνες θέσεις (όπως η προεδρία της Ένωσης Συγγραφέων, από το 1961) και εξέχουσες διπλωματικές αποστολές.
Το ποιητικό έργο του Nicolas Guillén
Η λογοτεχνική του δραστηριότητα ξεκίνησε στον μεταμοντερνισμό, αν και σύντομα η παραγωγή του εγγράφηκε στη λεγόμενη ρεαλιστική γραμμή των πολλαπλών κουβανικών πρωτοποριακών κινημάτων, καλλιεργώντας όπως κανένας άλλος συγγραφέας τη λεγόμενη «μαύρη ποίηση», μια τάση που εμφανίστηκε γύρω στο 1930 το Αντίλλες.
Se acabó
(Son)
Te lo prometió Martí / y Fidel te lo cumplió;
ay Cuba, ya se acabó / se acabó por siempre aquí,
se acabó
Ay Cuba, que si, que si, se acabó …
Τέρμα πια! (Σε ρυθμό Son «Σον»)
Στο υποσχέθηκε ο Μαρτί
κι ο Φιντέλ το ’κανε πράξη
Κούβα…, πάει, τέρμα πια!,
τέρμα και ποτέ ξανά, τέρμα πια.
ω Κούβα, ναι, γλυκιά μου, Se acabó
Όντας ο ίδιος mulato (=μιγάς), εξέφρασε με μια ιδιαίτερη ρυθμική αίσθηση τη θεματική mestizaje, σε ένα κοινωνικό και πολιτικό πλαίσιο που κατάγγελλε τη σκληρή καταπίεση ‑στην πραγματικότητα υποδούλωση, του λαού
Η αρχή της καριέρας του χαρακτηρίστηκε από αφρο-κουβανικά ακούσματα.
Οι Motivos de son (1930) και Sóngoro cosongo (1931) ανήκουν σε αυτήν την πρώτη περίοδο.
Λίγο αργότερα, με τη West Indies Limited (1934), απομακρύνθηκε από τον απλό ρυθμό, στρεφόμενος σε μαχητικές νότες για να ενσωματώσει την πολιτική και αντιιμπεριαλιστική διαμαρτυρία του.
Το πιο γνωστό ποίημα αυτού του βιβλίου, η Balada de los dos abuelos (Μπαλάντα των δύο παππούδων), έδειξε την ώριμη αποδοχή κοινής καταγωγής των Αφρικανών και των Ισπανόφωνων: ο λευκός παππούς και ο μαύρος παππούς, που και οι δύο δέχτηκαν στο πετσί τους τη σκληρότητα του δουλεμπορίου.
Ποιήματα όπως το Sensemayá (ΣΣ |> Αφρικανική θεότητα με μορφή φιδιού — 1934) και το La muerte del Ñeque τα εμπνεύστηκε από τις αφρικανικές τελετές και παραδόσεις, χωρίς αυτό να σημαίνει απόρριψη του λευκού πολιτισμού.
Sensemayá (σε ελεύθερη μετάφραση)
Μαγιόμπε-μπόμπε-μαγιομπέ!
Μαγιόμπε-μπόμπε-μαγιομπέ!
Η οχιά με τα δυο γυάλινα μάτια,
νατη η οχιά, φιδογυρίζει στο ραβδί
με τα γυάλινα μάτια,
με τα γυάλινα μάτια.
Περπατάει χωρίς πόδια
και τρυπώνει στο χορτάρι ‑η οχιά
περπατώντας τρυπώνει στο χορτάρι,
χωρίς πόδια.
Μαγιόμπε-μπόμπε-μαγιομπέ!
…
Χτύπα τη με το πελέκι να πεθάνει!
χτύπα τη!
Μην τη χτυπήσεις με το πόδι, γιατί δαγκάνει,
όχι με το πόδι, θα την κοπανήσει!
Sensemayá, η οχιά,
Sensemayá με τα μάτια της,
Σενσεμαγιά, με τη γλώσσα της,
Sensemayá,
Σενσεμαγιά, με το στόμα της,
Η πεθαμένη οχιά να φάει δεν μπορεί
η πεθαμένη οχιά ούτε να πιει μπορεί,
δεν μπορεί να σφυρίξει,
δεν μπορεί να δει… Sensemayá
Sensemayá
Η πεθαμένη οχιά δεν μπορεί να περπατήσει
η πεθαμένη οχιά δεν μπορεί να σου ορμήσει
δεν μπορεί να ανασάνει,
δεν μπορεί να δαγκάνει…
Μαγιόμπε-μπόμπε-μαγιομπέ!
Σενσεμαγιά, η οχιά…
Μαγιόμπε-μπόμπε-μαγιομπέ!
Σενσεμαγιά, δεν σαλεύει…
Μαγιόμπε-μπόμπε-μαγιομπέ!
Σενσεμαγιά, η οχιά…
Μαγιόμπε-μπόμπε-μαγιομπέ!
Σενσεμαγιά, είναι νεκρή!
ℹ️ Το ποίημα του Guillen έχει αναφορές σε ένα τελετουργικό Αφρο-Καραϊβικής που εκτελείται σκοτώνοντας ένα φίδι:
Canto para matar una culebra: ¡Mayombe-bombe-mayombé! : ¡Mayombe-bombe-mayombé! : ¡Mayombe-bombe-mayombé! : La culebra tiene los ojos de vidrio: la culebra viene y se enreda en un palo: Con sus ojos de vidrio, en un palo: Con sus ojos de vidrio: La culebra camina sin patas: La culebra se esconde en la yerba: Caminando se esconde en la yerba: Caminando sin patas: ¡Mayombe-bombe-mayombe! : ¡Mayombe-bombe-mayombé! : ¡Mayombe-bombe-mayombé!
ℹ️ Δοξασίες «Santería» ή «La Regla Lucumi» που προήλθαν από τις κοινωνίες του Νέου Κόσμου, ανάμεσα στις οποίες η Κούβα δέχθηκε το μεγαλύτερο μείγμα αφρικανικής καταγωγής ‑από όλα τα μέρη της ακτής και της ενδοχώρας της Δυτικής Αφρικής, με τον αριθμό τους να επισκιάζει όλες τις αξιόπιστες εκτιμήσεις του αριθμού των αιχμαλώτων που μετέφεραν σε ολόκληρες τις ΗΠΑ: 500–700.000 Αφρικανών έφτασαν στην Κούβα, η πλειοψηφία τους τον 19ο αιώνα.
Το μέγεθος, η ποικιλομορφία και η συνεχής αναπλήρωση αυτού του πληθυσμού οδήγησαν στην ανάπτυξη ενός πλούτου τελετουργικών με ρίζες στην Αφρική, ακόμη και μετά το τέλος του δουλεμπορίου.
Οι θεοί της Δυτικής Αφρικής ονομάζονται Orisha στην Yoruba, oricha στα ισπανικά. Οι άνθρωποι της Yoruba μιλούν επίσης για ένα υπέρτατο ον, Olorun ή Olodumare, του οποίου η δύναμη ή η ενέργεια-ζωή, που ονομάζεται ashe, εκδηλώνεται τόσο από τα προγονικά πνεύματα όσο και από το orisha .
Στην Κούβα, όπως και στην Αϊτή, οι θεοί της Δυτικής Αφρικής ενώθηκαν με Ρωμαιοκαθολικούς αγίους σε συγκρητιστικές (αμαλγαματιστικές) σχέσεις.
Στην Κούβα, ο βασιλιάς του κεραυνού, που ονομάζεται Shango στην Yoruba και Chango στα Ισπανικά, ταυτίζεται με την Αγία Βαρβάρα.
Ο Όγκαν, ο άρχοντας του σιδήρου και της τεχνολογίας, ταυτίζεται με τον Άγιο Γεώργιο, ο Άι Μπαμπαλού (Babalú Ayé) ταυτίζεται με τον Άγιο Λάζαρο και η Yemaya, θεά της θάλασσας, με την Παναγία της Ρέγλας, την προστάτιδα ενός προάστιου της Αβάνας.
Όλο και περισσότερο, πολλοί στην Αφρο-Καραϊβική παράδοση προτιμούν να το ονομάζουν La Regla Lucumi , «η τάξη του Lucumi» ή « La Regla de Ocha », «η τάξη των orichas ».
Ο όρος Lucumi λέγεται ότι προέρχεται από ένα χαιρετισμό της Γιορούμπα που σημαίνει, «φίλε μου».
Στο μουσικό ποίημα Sensemayá συναντάμε έναν «ειδικό» που είναι γνωστός ως mayombero — πεπειραμένο στον τομέα της ιατρικής βοτάνων, καθώς και ηγέτης των τελετών.
Στο Sensemayá , ο mayombero οδηγεί το τελετουργικό που προσφέρει θυσία φιδιού σε κάποιον θεό, ίσως τον Babalú Ayé.
Αυτός ο θεός, που διαδόθηκε ως Babalu στις ΗΠΑ από τον Desi Arnaz, είναι το αφρο-κουβανικό πνεύμα που έχει μαγικές δυνάμεις ‑μεταξύ άλλων να θεραπεύσει ή να εξαπλώσει λοιμό.
Ένα από τα κύρια κίνητρα στο Sensemayá βασίζεται σε αυτή τη λέξη (mayombero) και το άσμα «mayombe, bombe mayombé», είναι παράδειγμα της επανάληψης αλά Guillén, που προέρχεται από μια πραγματική τελετή.
ℹ️ Δείτε & <|granma.cu/cultura|>
Ο Nicolas Guillén συνέχισε να εξελίσσεται προς την κατεύθυνση των πολιτικών και κοινωνικών ανησυχιών με τα Cantos para soldados y sones para turistas (τραγούδια για τους στρατιώτες και ήχοι για τους τουρίστες ‑1937), όπου διατηρούσε ακόμα τις δικές του μορφές αφρο-κουβανικού τραγουδιού και χορού.
Ταυτόχρονα, ωστόσο, ορισμένα από τα στιλιστικά χαρακτηριστικά που κυριαρχούσαν στον μετέπειτα λυρισμό του ήταν ήδη εμφανή, όπως οι «συντακτικές» παραβάσεις που εμφανίστηκαν ήδη στην ποίηση του ιδρυτή του Φουτουρισμού, του Ιταλού Filippo Tommaso Marinetti και της συχνής χρήσης του «jitanjáforas» (ΣΣ |> λέξεις χωρίς νόημα που χρησιμοποιούνται για το άκουσμα ή την υποβλητική τους δύναμη) που χαρακτήριζαν το έργο του κουβανέζικου πρωτοπόρου ποιητή Mariano Brull, καθώς και την ομοιοκαταληξία, τις επαναλήψεις ή την απαρίθμηση.
Την ίδια χρονιά του 1937 δημοσίευσε, το Poemas en cuatro angustias y una esperanza (ποίημα με τέσσερις αγωνίες και μια ελπίδα), ένα κατηγορώ εναντίον της βαρβαρότητας του ισπανικού εμφύλιου και της δολοφονίας του Federico García Lorca.
Αργότερα, αν και διατηρούσε πάντα μια ιδιαίτερα δημοφιλή εκφραστική σαφήνεια, το ρυθμικό στοιχείο μειώθηκε υπέρ ενός υψηλότερου και πιο φιλόδοξου τόνου από το El son entero (1947) στο La paloma de volar popular (1958) και τα επαναστατικά ποιήματά του Antología mayor (1964), όπου έδειξε τη πολιτική του δέσμευσή του με την κουβανική επανάσταση, στο πλευρό των κολασμένων όπου γης
Επιπλέον, η ποίησή του απηχούσε επίσης τις νεορομαντικές και μεταφυσικές ανησυχίες της στιγμής, όπως τη σημασία της αγάπης και του θανάτου.
Άλλα έργα προς αυτή την κατεύθυνση ήταν το Tengo (1964), ύμνος στην Κούβα της επανάστασης, και στα Poemas de Amor, που εκδόθηκαν την ίδια χρονιά.
Στη συνέχεια δημοσίευσε τίτλους όπως το El gran zoo (Ο μεγάλος ζωολογικός ‑1967), La rueda dentada (Το γρανάζι ‑1972), El diario de a diario (Το ημερολόγιο [χρονικό] ενός ημερολόγιου 1972) και Por el mar de las Antillas anda un barco de papel (1977).
ℹ️ Ο Ζωολογικός Κήπος κυκλοφόρησε στην Κούβα μετά την πρώτη (!!) ελληνική έκδοση, σε μετάφραση, Γιάννη Ρίτσου, και μετά την έκδοσή της, στα Γαλλικά, σε μετάφραση του Αϊτινού ποιητή, René Depestre (Ρενέ Ντεπέστρ — Seghers, 2η έκδοση ‑δίγλωσση 1967)
Επιπλέον, στο Prosa de prisa (1975–1976) συνέλεξε μια επιλογή από τα δημοσιογραφικά του έργα. Και ακόμη και μέσα στην ποίησή του, αξίζει να επισημανθούν τα μοναδικά Poemas para niños y mayores de edad ποιήματα για παιδιά και ενήλικες (1977), ένα βιβλίο στο οποίο συνέχισε να αποδεικνύει τη μεγάλη του ικανότητα να συνδυάζει διαφορετικές ανησυχίες και να βρίσκει συνεχώς ανανεωμένες μορφές έκφρασης.
Πηγή (+ περισσότερες φωτο)