Ό,τι ν’ ακούω με το δεξιό μου αυτί / με μάτι αριστερό το βλέπω.
Κι ό,τι καταπιάνεται ο νους να στοχαστεί, / οι χτύποι της καρδιάς το λένε πρώτοι. (Κ. Βάρναλης)

12–13 Οκτώβρη 1944: Η Απελευθέρωση της Αθήνας

«Νάτες και πάλι οι σημαί­ες της Καισαριανής
νάτες οι γει­το­νιές κατηφορίζοντας
(…) βήμα­τα, βήμα­τα, βήμα­τα σαν τις σάλ­πιγ­γες της δικαιοσύνης
βήμα­τα σαν τα τύμπα­να της ελπίδας
είμα­στε πολ­λοί, είμα­στε όλοι
βήμα­τα που βαδί­ζουν σίγου­ρα στο μέλλον.

Ο ήλιος είναι το ζήτω του λαού καρ­φω­μέ­νο στο διάστημα
οι τζα­μα­ρί­ες αντι­γρά­φουν την παρέλαση
ετού­τες οι φωνές θα μεί­νουν τυπω­μέ­νες στην πρό­σο­ψη της ιστορίας

Ενας δεν έχει χέρια
του φυτρώ­νουν φτερά
Ενας πηδά­ει τη μάντρα
τα λεω­φο­ρεία στα­μά­τη­σαν μπρος σ’ ένα τεί­χος από ζήτω
τρέ­χου­νε τα καρό­τσια των ανά­πη­ρων στρι­μωγ­μέ­να απ’ τα ζήτω
η ευτυ­χία λοι­πόν δεν είναι παραμύθι.
Περπατάτε!».

(Γιάν­νης Ρίτσος, «Οι γει­το­νιές του κόσμου»)

🔻🔻Αθήνας 5

📍 12 Οκτώ­βρη 1944. Οι Γερ­μα­νοί δεν έχουν προ­λά­βει ακό­μα να εκκε­νώ­σουν την πόλη κι ο λαός της πρω­τεύ­ου­σας, από τις συνοι­κί­ες, τα εργο­στά­σια, τα σχο­λεία, τα υπουρ­γεία, τα κατα­στή­μα­τα ξεχύ­νε­ται στους αθη­ναϊ­κούς δρό­μους ζητω­κραυ­γά­ζο­ντας για την απε­λευ­θέ­ρω­σή του.

📍 Κύμα­τα κύμα­τα η λαο­θά­λασ­σα πλημ­μυ­ρί­ζει την πλα­τεία Συντάγ­μα­τος, τις οδούς Πανε­πι­στη­μί­ου, Στα­δί­ου, Ακα­δη­μί­ας, το Ζάπ­πειο, την πλα­τεία Ομο­νοί­ας. Σε λίγες ώρες τα πάντα σημαιο­στο­λί­στη­καν με γαλα­νό­λευ­κες και κόκ­κι­νες σημαί­ες. Τερά­στια πανό του ΕΑΜ και του ΚΚΕ υψώ­θη­καν και τα συν­θή­μα­τα για μια νέα Ελλά­δα, λαο­κρα­τι­κή, περ­νούν σε όλα τα χείλη.

Νέοι σκαρφαλωμένοι σ' ένα τραμ πανηγυρίζουν
Νέοι σκαρ­φα­λω­μέ­νοι σ’ ένα τραμ πανηγυρίζουν

📍 Οι 1.264 μέρες σκλα­βιάς στο φασι­σμό είχαν πια τελειώ­σει, οι μαχη­τές του ΕΛΑΣ κατέ­βα­σαν από την Ακρό­πο­λη τη γερ­μα­νι­κή σημαία, για να υψώ­σουν στη θέση της την ελληνική.

🔻🔻

Συγκλο­νι­στι­κά τα ρεπορ­τάζ για τις προη­γού­με­νες μέρες, όπως κατα­γρά­φη­καν στην πρώ­τη έκδο­ση του «Ριζο­σπά­στη» που κυκλο­φό­ρη­σε το ξημέ­ρω­μα της 12ης του Οκτώ­βρη χωρίς να έχει ακό­μα την είδη­ση για την Απε­λευ­θέ­ρω­ση. Εχει, όμως, το τι συνέ­βαι­νε ήδη στις γει­το­νιές. Κι αυτή η κατα­γρα­φή έχει ιδιαί­τε­ρη αξία για την ερμη­νεία των γεγο­νό­των που ακο­λού­θη­σαν και που στέ­ρη­σαν, τελι­κά, απ’ το λαό τη λευ­τε­ριά για την οποία τόσο πολύ είχε ματώσει.

Ο ΕΛΑΣ στον Περισσό

«Στις 5 το από­γευ­μα της Κυρια­κής (8 του Οκτώ­βρη) αφού ξεκα­θα­ρί­σα­νε τους ταγ­μα­τα­λή­τες από το οχυ­ρό της δεξα­με­νής της Ούλεν, ύστε­ρα από πεντά­ω­ρη σκλη­ρή μάχη, τα ένδο­ξα παλ­λη­κά­ρια του ΕΛΑΣ μας, νικη­φό­ρα, πάνο­πλα με βαρύ και ελα­φρύ οπλι­σμό, παρέ­λα­σαν στην κεντρι­κή λεω­φό­ρο και την Πλα­τεία της Εκκλη­σί­ας. Μέσα σε ζητω­κραυ­γές του ενθου­σια­σμέ­νου κόσμου που μαζεύ­τη­κε απ’ όλο τον Περισ­σό και από τους γύρω συνοι­κι­σμούς με σημαιού­λες στο πέτο, για να παρα­κο­λου­θή­ση με θαυ­μα­σμό και βαθειά συγκί­νη­ση την παρέ­λα­ση. Γυναί­κες και κορί­τσια φορ­τω­μέ­να με άνθη τρα­γου­δώ­ντας τον Εθνι­κό ύμνο έρα­ναν τις πάνο­πλες διμοι­ρί­ες του νικη­φό­ρου Στρα­τού μας».

Στο Πολύγωνο

«Μονα­δι­κός ήταν ο ενθου­σια­σμός του λαού στη μεγά­λη συγκέ­ντρω­ση που έγι­νε την Κυρια­κή το από­γευ­μα στη Σχο­λή Ευελ­πί­δων, ύστερ’ απ’ το διώ­ξι­μο των Προ­δο­τών και την κατά­λη­ψή της από τον ΕΛΑΣ. Υψώ­θη­κε η σημαία στη Σχο­λή ενώ τα πλή­θη χει­ρο­κρο­τού­σαν. Ακο­λού­θη­σε παρέ­λα­ση των τμη­μά­των ΕΛΑΣ, ΕΑΜ, ΕΠΟΝ και χιλιά­δων δια­δη­λω­τών. Στην πλα­τεία μίλη­σαν ομι­λη­τές αντι­πρό­σω­ποι του ΕΛΑΣ, ΕΑΜ, Ε.Α., ΕΠΟΝ. Ολα τα σπί­τια των γύρω συνοι­κιών σημαιοστολίστηκαν».

Στο Περιστέρι

Πλημμυρισμένη η οδός Σταδίου
Πλημ­μυ­ρι­σμέ­νη η οδός Σταδίου

«Το πρωί της Κυρια­κής έγι­ναν και στο Περι­στέ­ρι εκδη­λώ­σεις της Λαϊ­κής Επι­τρο­πής, γιορ­τές για την απε­λευ­θέ­ρω­ση των Ορυ­χεί­ων, την αγω­νι­ζό­με­νη γυναί­κα με ομι­λή­τρια μια γυναί­κα. Μίλη­σε ο γραμ­μα­τέ­ας της Αχτί­δας και άλλοι ομι­λη­τές που χειροκροτήθηκαν».

Στο Πανεπιστήμιο

«Τη Δευ­τέ­ρα στις 9.30, πάνω από 300 φοι­τη­τές και σπου­δα­στές μαζεύ­τη­καν στην αίθου­σα της Φιλο­σο­φι­κής Σχο­λής για να γιορ­τά­σουν μια μεγά­λη νίκη τους: Το άνοιγ­μα του Πανε­πι­στη­μί­ου μας. Στον τοί­χο τα συν­θή­μα­τα “Ανοι­χτά Σχο­λειά”, “Ζωή, χαρά και μόρ­φω­ση” κλεί­νουν τους αδιά­κο­πους αγώ­νες της φοι­τη­τι­κής μας νειό­της στα 3 χρό­νια της σκλα­βιάς. Μέσα σε θερ­μές εκδη­λώ­σεις, οι πρώ­τοι ομι­λη­τές ανοί­γουν τη Συνέ­λευ­ση της Κεντρι­κής Παν­σπου­δα­στι­κής Επι­τρο­πής Ανω­τά­των Σχο­λών, βρο­ντο­φω­νούν τη θέλη­ση όλου του σπου­δα­στι­κού κόσμου να γιορ­τά­σει τη λευ­τε­ριά της Αθή­νας μέσα στ’ ανοι­χτά ιδρύ­μα­τά του. Απ’ το ίδιο βήμα μίλη­σε ο κ. Χόν­δρος, ο κ. Μελάς και η Συνέ­λευ­ση έκλει­σε με τη θερ­μή ομι­λία του Πρύ­τα­νη του Πολυ­τε­χνεί­ου κ. Κιτσί­κη, που τόνι­σε πως η Ελλη­νι­κή Νεο­λαία βρή­κε για πρώ­τη φορά την ψυχή της και το δρό­μο της μέσα στους ηρω­ι­κούς της αγώνες».

Ο τηλεβόας

«Το φώνα­ζε ο τηλε­βό­ας. “Να καθα­ρί­σου­με τις γει­το­νιές, να ετοι­μά­σου­με το στό­λι­σμά τους για τη μεγά­λη μέρα της απε­λευ­θέ­ρω­σης”. Χαρού­με­νο μελίσ­σι ευτυ­χί­ας ξεχύ­θη­κε αμέ­σως ο κόσμος στη δου­λιά. Απ’ την Και­σα­ρια­νή και τη Νέα Ελβε­τία ως τα Λιό­σια και το Περι­στέ­ρι βγή­καν οι νοι­κο­κυ­ρά­δες ν’ ασπρί­σουν τα σπί­τια τους, τ’ αητό­που­λα ρίχτη­καν να καθα­ρί­σουν τους δρό­μους απ’ τις πέτρες, χαρού­με­νες φωνές και γέλια ακού­γο­νται από παντού. Ο λαός της Αθή­νας ετοι­μά­ζε­ται να γιορ­τά­σει όπως της αξί­ζει τη μέρα της λευ­τε­ριάς, να κάνει την πιο λαμπρή υπο­δο­χή στους ελευ­θε­ρω­τές του, τον αδά­μα­στο ΕΛΑΣ και τους Συμμάχους».

🔻🔻

Αντάρτες του ΕΛΑΣ στην Καισαριανή
Αντάρ­τες του ΕΛΑΣ στην Καισαριανή

Ολα ήταν έτοι­μα, λοι­πόν. Και μάλι­στα κάτι παρα­πά­νω από έτοιμα.

Ο ΕΛΑΣ είχε ήδη έτοι­μο σχέ­διο κατά­λη­ψης του Λεκα­νο­πε­δί­ου της Αττι­κής. Σχε­τι­κά με αυτό το σχέ­διο υπάρ­χει στο Αρχείο του ΚΚΕ η έκθε­ση του επι­τε­λι­κού αξιω­μα­τι­κού του ΕΛΑΣ, υπεύ­θυ­νου του ΙΙΙ Γρα­φεί­ου του Γενι­κού Στρα­τη­γεί­ου, ταγ­μα­τάρ­χη Θεό­δω­ρου Μακρί­δη (Εκτο­ρας) [Εγγρα­φο 68490. Εκθε­ση του Ξ.Ι.Φ./30 (Θ. Μακρί­δη) για τη δρά­ση του ΕΛΑΣ την περί­ο­δο 1940–1944 (συνο­λι­κά κατα­λαμ­βά­νει 138 δακτυ­λο­γρα­φη­μέ­νες σελίδες)].

Το σχέ­διο συντά­χτη­κε αρχι­κά τον Σεπτέμ­βρη — Οκτώ­βρη 1943 και τρο­πο­ποι­ή­θη­κε τον Μάρ­τη ή τον Απρί­λη του 1944 και σε συνέ­χεια τον Αύγου­στο του 1944.

«Απέ­βλε­πεν κατ’ αρχήν: 1) Εις την κατά­λη­ψιν των μεμο­νω­μέ­νων αστυ­νο­μι­κών τμη­μά­των και σταθ­μών χωρο­φυ­λα­κής. 2) Εις τον απο­κλει­σμόν ή εις την επι­τή­ρη­σιν των επι­κέ­ντρων επι­σω­ρεύ­σε­ως των αντι­πά­λων δυνά­με­ων, ως κρι­νο­μέ­νης της εξου­δε­τε­ρώ­σε­ως ή κατα­λή­ψε­ώς των ακα­τορ­θώ­του με τας δυνά­μεις του Α’ Σ.Σ.».

Το σχέδιο δεν εφαρμόστηκε…

Στο μετα­ξύ, μια σει­ρά χώροι στο κέντρο της Αθή­νας, που άφη­σαν οι Γερ­μα­νοί φεύ­γο­ντας, κατα­λαμ­βά­νο­νταν από χωρο­φύ­λα­κες και άλλους συνερ­γά­τες των Γερ­μα­νών, που συνέρ­ρε­αν στην Αθή­να από την ύπαι­θρο. Κατα­λή­φθη­καν τα ξενο­δο­χεία γύρω από την Ομό­νοια «Μητρό­πο­λις», «Ερμής», «Πάν­θε­ον» κ.ά. Στο Σύνταγ­μα Μακρυ­γιάν­νη κλεί­στη­καν οι χωρο­φύ­λα­κες και από την Ομό­νοια έως την πλα­τεία Συντάγ­μα­τος εγκα­τα­στά­θη­καν οι βρε­τα­νι­κές υπη­ρε­σί­ες, ενώ σε ολό­κλη­ρο το συγκε­κρι­μέ­νο χώρο κυκλο­φο­ρού­σαν οι Μπου­ρα­ντά­δες και οι Χίτες, προ­κα­λώ­ντας τον ΕΑΜι­κό κόσμο.

Μπροστά από την παλιά Βουλή, στη Σταδίου, περνάει μια μεγάλη πορεία εργατών της ΠΑΟΥΕΡ και δίπλα τους με τα καπελάκια οι τραμβαγέρηδες. Στο τοιχάκι του περιβόλου διακρίνονται συνθήματα του ΚΚΕ. ΕΑΜ - ΚΟΑ
Μπρο­στά από την παλιά Βου­λή, στη Στα­δί­ου, περ­νά­ει μια μεγά­λη πορεία εργα­τών της ΠΑΟΥΕΡ και δίπλα τους με τα καπε­λά­κια οι τραμ­βα­γέ­ρη­δες. Στο τοι­χά­κι του περι­βό­λου δια­κρί­νο­νται συν­θή­μα­τα του ΚΚΕ. ΕΑΜ — ΚΟΑ

 

Τα δεδο­μέ­να για την επο­χή μαρ­τυ­ρούν πως αυτό το διά­στη­μα μόνος του ο ΕΛΑΣ Αθή­νας και Πει­ραιά μπο­ρού­σε, αν έπαιρ­νε εντο­λή, να κατα­λά­βει σε μια ώρα το κέντρο και όλη την Αθή­να. Τέτοια εντο­λή, όπως είναι γνω­στό, δεν υπήρ­ξε, ενώ κλι­μά­κιο της κυβέρ­νη­σης Παπαν­δρέ­ου (Γ. Ζέβγος, Θεμ. Τσά­τσος και Φιλ. Μανου­η­λί­δης) ήδη βρι­σκό­ταν στην Αθή­να, όπου στις 13 Οκτώ­βρη 1944 συμ­με­τεί­χε στη δοξο­λο­γία που έγι­νε στη Μητρόπολη.

Αθήνας 2

 

Τα θρυλικά χωνιά

Τα θρυ­λι­κά χωνιά

 

Ποτάμια λαού γιορτάζουν την Απελευθέρωση

Ποτά­μια λαού γιορ­τά­ζουν την Απελευθέρωση

 


12 ΟΚΤΩΒΡΗ 1944
Η απελευθέρωση της Αθήνας

Τα γεγο­νό­τα όπως κατα­γρά­φο­νται από το ρεπορ­τάζ του «Ριζο­σπά­στη» στις 12 και 13 του Οκτώ­βρη 1944

Η μεγάλη διαδήλωση μόλις είχε ξεκινήσει... (Από το φωτογραφικό άλμπουμ του Ντμίτρι Κέσελ «Ελλάδα του '44)
Η μεγά­λη δια­δή­λω­ση μόλις είχε ξεκι­νή­σει… (Από το φωτο­γρα­φι­κό άλμπουμ του Ντμί­τρι Κέσελ «Ελλά­δα του ’44)

✔️  Πέμ­πτη 12 του Οκτώ­βρη 1944. Οι Γερ­μα­νοί δεν έχουν προ­λά­βει ακό­μα να εκκε­νώ­σουν την πόλη κι ο λαός της πρω­τεύ­ου­σας, από τις συνοι­κί­ες, τα εργο­στά­σια, τα σχο­λεία, τα υπουρ­γεία, τα κατα­στή­μα­τα, ξεχύ­νε­ται στους αθη­ναϊ­κούς δρό­μους ζητω­κραυ­γά­ζο­ντας για την απε­λευ­θέ­ρω­σή του. Κύμα­τα κύμα­τα η λαο­θά­λασ­σα πλημ­μυ­ρί­ζει την πλα­τεία Συντάγ­μα­τος, τις οδούς Πανε­πι­στη­μί­ου, Στα­δί­ου, Ακα­δη­μί­ας, το Ζάπ­πειο, την πλα­τεία Ομο­νοί­ας. Σε λίγες ώρες τα πάντα σημαιο­στο­λί­στη­καν με γαλα­νό­λευ­κες και κόκ­κι­νες σημαί­ες. Τερά­στια πανό του ΕΑΜ και του ΚΚΕ υψώ­θη­καν και τα συν­θή­μα­τα για μια νέα Ελλά­δα, λαο­κρα­τι­κή, περ­νούν σε όλα τα χεί­λη. Οι 1.264 μέρες σκλα­βιάς στο φασι­σμό είχαν πια τελειώ­σει και στις 9.45 π.μ. μαχη­τές του ΕΛΑΣ κατέ­βα­σαν από την Ακρό­πο­λη τη γερ­μα­νι­κή σημαία για να υψώ­σουν στη θέση της την ελληνική.

✔️  Εκεί­νη τη μέρα ο «Ριζο­σπά­στης» έκα­νε δύο εκδό­σεις. Η πρώ­τη, που κυκλο­φό­ρη­σε τις πρώ­τες πρω­ι­νές ώρες, όπως ήταν φυσι­κό δεν είχε την είδη­ση της απε­λευ­θέ­ρω­σης. Είχε όμως τον αέρα της. «Ο “Ρίζος” στο Κέντρο», έγρα­φε ένα από τα θέμα­τα της πρώ­της του σελί­δας και πλη­ρο­φο­ρού­σε το ανα­γνω­στι­κό κοι­νό πως η εφη­με­ρί­δα του ΚΚΕ είχε δια­κι­νη­θεί την προη­γού­με­νη μέρα, για πρώ­τη φορά, στο κέντρο της πρω­τεύ­ου­σας και είχε γίνει ανάρ­πα­στη. «Ηταν το πρώ­το μήνυ­μα της αλη­θι­νής λευ­τε­ριάς», κατέ­λη­γε το ρεπορ­τάζ, δίνο­ντας ακρι­βώς την ουσία του θέματος.

Απελευθέρωση Αθήνας

Χαίρε ω χαίρε λευτεριά — οι πρώτες ώρες

✔️  Η δεύ­τε­ρη έκδο­ση ήταν έκδο­ση της απε­λευ­θέ­ρω­σης και κυκλο­φό­ρη­σε λίγο μετά την απο­χώ­ρη­ση των γερ­μα­νι­κών στρα­τευ­μά­των. «Ωρα έντε­κα π.μ. — Η ΛΕΥΤΕΡΙΑ ΦΤΕΡΟΥΓΙΖΕΙ ΠΑΝΩ ΑΠ’ ΤΗΝ ΑΘΗΝΑ ΜΑΣ — Οι Γερ­μα­νοί εκκε­νώ­νουν ορι­στι­κά την πρω­τεύ­ου­σα — Ο γερ­μα­νός διοι­κη­τής και όλο το στρα­τη­γείο του Λυκα­βητ­τού ανε­χώ­ρη­σαν — Η Αθή­να κηρύ­χτη­κε ανο­χύ­ρω­τη», είναι οι τίτλοι της πρώ­της σελί­δας. Το ρεπορ­τάζ, λιγό­λο­γο, δίνει την εικό­να του ξεσπά­σμα­τος του απε­λευ­θε­ρω­μέ­νου λαού. Ας το παρα­κο­λου­θή­σου­με: «Πριν φύγουν και οι τελευ­ταί­οι Ούν­νοι ο λαός ξεχύ­θη­κε με σημαί­ες και ζητω­κραυ­γές στους δρό­μους. Απ’ το Πανε­πι­στή­μιο, απ’ τις Τρά­πε­ζες, απ’ όλα τα κέντρα οι τηλε­βό­ες του ΕΛΑΣ σαλ­πί­ζουν το χαρ­μό­συ­νο μήνυ­μα. Οι συνοι­κί­ες σε παρα­λή­ρη­μα ενθου­σια­σμού ετοι­μά­ζο­νται για το μεγά­λο γιορ­τα­σμό. Στο μνη­μείο του Αγνω­στου Στρα­τιώ­τη αντι­προ­σω­πεί­ες του ΕΑΜ-ΕΛΑΣ κατέ­θε­σαν στε­φά­νι. Εξαλ­λος από τον ενθου­σια­σμό ο συγκε­ντρω­μέ­νος κατά χιλιά­δες λαός ζητω­κραύ­γα­ζε. Δακρύ­ζο­ντας οι πολί­τες αγκά­λια­ζε ο ένας τον άλλο.

Ο προ­δό­της Ράλ­λης δημο­σί­ευ­σε νόμο με την παραί­τη­σή του. Θα δώσει — λέει — λόγο για τις πρά­ξεις του. Ανυ­πό­μο­νος ο λαός περι­μέ­νει να δικά­σει τον εγκληματία.
Η γερ­μα­νι­κή σημαία κατέ­βη­κε απ’ την Ακρό­πο­λη και τα τελευ­ταία γερ­μα­νι­κά τμή­μα­τα έφυ­γαν το πρωί απ’ την Αθήνα».
Στην ίδια σελί­δα ο «Ριζο­σπά­στης» φιλο­ξε­νεί ένα σύντο­μο σχό­λιο για την απε­λευ­θέ­ρω­ση με τίτλο «ΧΑΙΡΕ Ω ΧΑΙΡΕ ΛΕΥΤΕΡΙΑ!». Γρά­φει: «Χρό­νια παλεύ­α­με νάρ­θης. Αιμα­το­πο­τι­σμέ­νοι οι δρό­μοι μας, γεμά­τα τα νεκρο­τα­φεία μας. Γκρε­μι­σμέ­να τα σπί­τια μας, χτι­κιό στα στή­θη μας και κου­ρέ­λια σκε­πά­ζουν το κορ­μί μας, μα κοίτ­τα­ξέ μας φτε­ρου­γί­ζο­με, λάμπο­με! Η περη­φά­νεια λάμπει σαν φωτο­στέ­φα­νος στων αγω­νι­στών τα κού­τε­λα. Είμα­στε εμείς που νική­σα­με τη σκλα­βιά! Εμείς που σπά­σα­με τις αλυ­σί­δες! Εμείς που χύσα­με το αίμα μας! Εμείς που θα σε ξανα­χτί­σο­με Ελλά­δα Λεύ­τε­ρη! Ανε­ξάρ­τη­τη, λαο­κρα­τού­με­νη. Χωρίς τυράν­νους και τυραν­νί­ες. Χωρίς φασί­στες και διχτά­το­ρες. Ενας λεβέ­ντι­κος λαός γιορ­τά­ζει σήμε­ρα τη νίκη του. Η μεγά­λη ηρω­ι­κή καρ­διά της Ελλά­δας, η Αθή­να μας Αναστήνεται».

Το ρεπορτάζ της απελευθέρωσης

Την επο­μέ­νη, 13 του Οκτώ­βρη, ο «Ριζο­σπά­στης» ήταν αφιε­ρω­μέ­νος στη μέρα της απε­λευ­θέ­ρω­σης. «ΖΗΤΩ Η ΛΕΥΤΕΡΗ ΑΘΗΝΑ ΜΑΣ!», έγρα­φε στην πρώ­τη του σελί­δα με μεγά­λα, κεφα­λαία, γράμ­μα­τα. Στην ίδια σελί­δα φιλο­ξε­νού­νταν ανα­κοί­νω­ση του ΠΓ της ΚΕ του ΚΚΕ για το θέμα και «Χαι­ρε­τι­σμός του ΕΑΜ προς το μαχό­με­νο έθνος». Επί­σης, ο Γ. Ζέβγος με άρθρο του εξη­γού­σε ότι η μεγά­λη αυτή μέρα της απε­λευ­θέ­ρω­σης ήταν ταυ­τό­χρο­να και το «ΞΕΚΙΝΗΜΑ ΓΙΑ ΚΑΙΝΟΥΡΓΙΟΥΣ ΑΓΩΝΕΣ».

Σ’ αυτό το φύλ­λο του «Ρ», στη 2η σελί­δα, κάτω από τον τίτλο «ΛΕΥΤΕΡΙΑ! ΛΕΥΤΕΡΙΑ! Η ΑΘΗΝΑ ΓΙΟΡΤΑΖΕΙ», δημο­σιεύ­ε­ται ανα­λυ­τι­κό ρεπορ­τάζ από τη μέρα της απε­λευ­θέ­ρω­σης. Ας το παρακολουθήσουμε:

«Χάθη­κε το βρω­με­ρό κου­ρέ­λι του φασι­σμού απ’ την Ακρό­πο­λη. Τού­το το σύν­θη­μα περί­με­νε η Αθή­να. Η μπα­ρου­το­κα­πνι­σμέ­νη Αθή­να, που γνώ­ρι­σε την πεί­να και το βόλι του κατα­κτη­τή, το στι­λέ­το του προ­δό­τη, η αδά­μα­στη Αθή­να που τρία χρό­νια πάλε­ψε, ξεχύ­θη­κε ζωντα­νή ανθρω­πο­θά­λασ­σα να δια­λα­λή­σει τη Νίκη της, να γιορ­τά­σει τη λευ­τε­ριά της. Πέντε λεφτά φτά­σα­νε για να κολυ­μπή­σει όλη η πόλη στο γαλά­ζιο. Για ν’ ανέ­βουν οι ΕΠΟ­Νί­τες στα καμπα­να­ριά και ν’ αντη­χή­σουν χαρού­με­να οι καμπά­νες. Δια­δη­λώ­σεις που πρώ­τη φορά βλέ­πει η Αθή­να ξεχύ­νο­νται από παντού. Απ’ το Σύνταγ­μα ως την Ομό­νοια ένα ρεύ­μα είναι ο κόσμος. Γελούν, δακρύ­ζουν, αγκαλιάζονται.

📍 Λευ-τε-ρω-θή-κα-με!
📍 Νι — κή — σα — με!

Και πάνω απ’ όλα μια φωνή που αγκα­λιά­ζει όλη την Αθή­να, που κλεί­νει όλους τους σκλη­ρούς τρί­χρο­νους αγώ­νες, όλη την πίστη στη λευ­τε­ριά, όλη τη χαρά της Νίκης:

Απελευθέρωση Αθήνας

Ε‑Α-Μ!    Ε‑Α-Μ!

Σε κάθε γωνιά βουί­ζουν τα χωνιά. Κι η Αθή­να που έμα­θε ν’ ακού­ει στη φωνή τους το κάλε­σμα στην αντί­στα­ση και στον αγώ­να τρέ­χει τώρα ν’ ακού­σει την πρό­σκλη­ση στο γιορ­τα­σμό και στη χαρά.

Ανε­βα­σμέ­νοι στ’ αυτο­κί­νη­τα ρίχνουν οι ΕΑΜί­τες τα συν­θή­μα­τα που τ’ αρπά­ζει με μια φωνή ο κόσμος και τα κάνει βουή και σάλ­πι­σμα για να φτά­σουν απ’ άκρη σ’ άκρη της Ελλά­δας: Κανέ­να άσυ­λο στους προ­δό­τες! Λευ­τε­ριά- Λαοκρατία!

Απ’ τον εξώ­στη του Μετο­χι­κού ακού­γε­ται η φωνή του Κ.Κ.Ε. Χιλιά­δες είναι ο κόσμος που κρέ­με­ται απ’ τα χεί­λια του ομι­λη­τή. Ατέ­λειω­τες ζητω­κραυ­γές σκε­πά­ζουν το λόγο του. Μα κανείς δε φεύ­γει. Ολοι περι­μέ­νουν να τους μιλή­σει ακό­μη το Κόμ­μα τους, το Κόμ­μα του λαού, που πρώ­το σήκω­σε τη σημαία της αντί­στα­σης, της ενό­τη­τας και της λευ­τε­ριάς, που στά­θη­κε πάντα μπρος, έδω­σε αμέ­τρη­τα τα θύμα­τά του κι οδή­γη­σε το λαό στη Νίκη.

Απ’ το Σύνταγ­μα ξεπρο­βάλ­λουν οι τρο­χιο­δρο­μι­κοί. Βαγό­νια κατά­φορ­τα, στο­λι­σμέ­να με συν­θή­μα­τα, σημαί­ες και λου­λού­δια. — Κι η θριαμ­βευ­τι­κή κραυ­γή της Ελλά­δας αντη­χεί ατέλειωτη:

📍 ΕΑΜ — ΚΚΕ 📍

ΕΛΑ­Σί­τες περ­νούν σ’ αυτο­κί­νη­τα και μοτο­σι­κλέ­τες. Ακρά­τη­τος ο κόσμος τούς κυκλώ­νει: “Ζήτω ο Λαϊ­κός Στρα­τός! Ζήτω ο Στρα­τός της Λευ­τε­ριάς μας!”. Το δίκο­χο του ΕΛΑ­Σί­τη, όπου εμφα­νι­στεί, ξεση­κώ­νει θύελ­λα ενθουσιασμού.

Μπρο­στά στο Πανε­πι­στή­μιο βου­ε­ρή θάλασ­σα ο κόσμος. Οι φοι­τη­τές μας, που πρώ­τοι στους πρώ­τους, ακο­λού­θη­σαν το σύν­θη­μα της αντί­στα­σης, μετα­δί­νουν τη φλό­γα τους, την πίστη, τον ενθου­σια­σμό τους. Κι όταν ο ομι­λη­τής θυμί­ζει τα θύμα­τα που με το τίμιο αίμα τους πότι­σαν τη Λευ­τε­ριά, όλο το πλή­θος γονα­τί­ζει. Επι­βλη­τι­κό αντη­χεί το πέν­θι­μο εμβα­τή­ριο: Πέσα­τε θύμα­τα, αδέρ­φια εσείς…

Στο Αρσά­κειο μιλούν οι επι­στή­μο­νες. Κι εκεί ευλα­βι­κά γονα­τί­ζει ο κόσμος σ’ ενός λεπτού σιγή για τ’ αμέ­τρη­τα θύμα­τα του ιερού αγώ­να. Κι εκεί το πέν­θι­μο εμβα­τή­ριο αντη­χεί από χιλιά­δες στό­μα­τα που υπό­σχο­νται πίστη στον αγώ­να, στο τελι­κό τσά­κι­σμα του φασι­σμού και στη Λαοκρατία.

Στις Τρά­πε­ζες γύρι­σαν οι φυλα­κι­σμέ­νοι και οι κατα­διω­κό­με­νοι. Θριαμ­βευ­τι­κά τους δέχτη­καν οι συνά­δελ­φοί τους. Μεγά­φω­να μετά­δι­ναν το γιορ­τα­σμό και τους λόγους των ομι­λη­τών και έξω στους δρόμους.

Στον Αγνω­στο Στρα­τιώ­τη ο λαός με λύσ­σα ποδο­πά­τη­σε τα στε­φά­νια που είχαν το θρά­σος να κατα­θέ­σουν οι Ούν­νοι. Στη θέση τους τοπο­θε­τή­θη­καν σωροί από στε­φά­νια με ται­νί­ες του ΕΑΜ και του ΕΛΑΣ».

Η στρατηγική του ΚΚΕ στην Κατοχή

🔻🔻

Στην έκδο­ση της «Σύγ­χρο­νης Επο­χής» «Δεκέμ­βρης του ’44 — Κρί­σι­μη ταξι­κή σύγκρου­ση», που επι­με­λή­θη­κε το Τμή­μα Ιστο­ρί­ας της ΚΕ του ΚΚΕ, γράφεται:«Μπορούσαν, άρα­γε, το ΕΑΜ — ΚΚΕ να κατα­λά­βουν την εξου­σία τις μέρες της απε­λευ­θέ­ρω­σης της Αθή­νας (12 Οκτώ­βρη 1944);

Παρό­τι η Ιστο­ρία δε γρά­φε­ται με υπο­θε­τι­κά σχή­μα­τα, η κατά­κτη­ση της εργα­τι­κής εξου­σί­ας1 προ­ϋ­πέ­θε­τε δια­χω­ρι­σμό των ΕΑΜι­κών δυνά­με­ων από τους πολι­τι­κούς και στρα­τιω­τι­κούς στό­χους των “συμ­μά­χων” και της κυβέρ­νη­σης Παπαν­δρέ­ου, γεγο­νός που θα όξυ­νε πολύ περισ­σό­τε­ρο την ταξι­κή πάλη. Προ­ϋ­πέ­θε­τε ακό­μα ανα­διά­τα­ξη των συμ­μα­χιών μέσα στο ΕΑΜ — ΕΛΑΣ σε βάση επα­να­στα­τι­κή και μετα­τρο­πή των φύτρων εξου­σί­ας (λαϊ­κός στρα­τός, λαϊ­κή δικαιο­σύ­νη) σε όργα­να της επα­να­στα­τι­κής δρά­σης. Ακό­μα: Επρε­πε να προ­ε­τοι­μα­στεί το Κόμ­μα και ισχυ­ρές λαϊ­κές δυνά­μεις για την εφαρ­μο­γή σχε­δί­ου κατά­λη­ψης της Αθή­νας, μετά την απο­χώ­ρη­ση των Γερ­μα­νών. Αυτό, σε συν­δυα­σμό με αντί­στοι­χη δρά­ση και συγκέ­ντρω­ση δυνά­με­ων για την κατά­λη­ψη και άλλων βασι­κών κέντρων της χώρας, ιδιαί­τε­ρα της Θεσσαλονίκης.

Το Κόμ­μα μας ήταν ιδε­ο­λο­γι­κά — πολι­τι­κά ανέ­τοι­μο για να δια­μορ­φώ­σει τέτοιες εξελίξεις…(περισσότερα -|> εδώ) |> Δεί­τε και 902.gr -|> 12 Οκτώ­βρη 1944: Το ΕΑΜ και ο ΕΛΑΣ ύψω­σαν την ελλη­νι­κή σημαία στην Ακρόπολη

Στις 13-Οκτ-44 ο Ριζο­σπά­στης δημο­σί­ευε το παρα­κά­τω χαι­ρε­τι­στή­ριο του ΠΓ της ΚΕ του ΚΚΕ προς το λαό της Αθήνας:

Η ηρω­ι­κή Αθή­να είναι πια ελεύ­θε­ρη. Ο περή­φα­νος λαός της ανα­πνέ­ει τον αέρα της λευ­τε­ριάς. Το Κομ­μου­νι­στι­κό Κόμ­μα Ελλά­δας τις μεγά­λες αυτές στιγ­μές χαι­ρε­τί­ζει τον ηρω­ι­κό λαό της Αθή­νας που τρία ολό­κλη­ρα χρό­νια αγω­νί­στη­κε θαρ­ρα­λέα για την απε­λευ­θέ­ρω­ση της Ελλά­δας μας, τους ήρω­ες και μάρ­τυ­ρες της λευτεριάς.

Κομ­μου­νι­στές!
Συνε­χί­στε στο πλευ­ρό της εθνι­κής κυβέρ­νη­σης και των μεγά­λων μας συμ­μά­χων με μεγα­λύ­τε­ρη ορμή τον αγώ­να για τη απε­λευ­θέ­ρω­ση και της τελευ­ταί­ας σπι­θα­μής εδά­φους της πατρί­δας μας. Για την εξα­σφά­λι­ση της ανε­ξαρ­τη­σί­ας κι ακε­ραιό­τη­τας της Ελλάδας.

Ζήτω ο ηρω­ι­κός ελλη­νι­κός λαός.
Ζήτω η Αθή­να, η Ακρό­πο­λη της ελλη­νι­κής λευτεριάς.
Ζήτω η εθνι­κή μας κυβέρνηση

                          Το ΠΓ της ΚΕ του ΚΚΕ

Απελευθέρωση Αθήνας


Συνε­χί­ζε­ται |> Αύριο το 2ο μέρος


Επι­μέ­λεια  Ομά­δα ¡H.lV.S!

Επι­κοι­νω­νία — [ FaceBook |>1<|-|>2<| ] — Blog

 

 

 

Μοι­ρα­στεί­τε το:

Μετάβαση στο περιεχόμενο