Ό,τι ν’ ακούω με το δεξιό μου αυτί / με μάτι αριστερό το βλέπω.
Κι ό,τι καταπιάνεται ο νους να στοχαστεί, / οι χτύποι της καρδιάς το λένε πρώτοι. (Κ. Βάρναλης)

120 χρόνια από τη γέννηση του κομμουνιστή ηγέτη Νίκου Ζαχαριάδη

Συμπλη­ρώ­νο­νται 120 χρό­νια από τη γέν­νη­ση του Νίκου Ζαχα­ριά­δη, στην Αδρια­νού­πο­λη, στις 27 Απρί­λη 1903.

Από παι­δί ζυμώ­θη­κε στη βιο­πά­λη, στην ταξι­κή εκμε­τάλ­λευ­ση και στους αγώ­νες για την κατάρ­γη­σή της: Μετα­κι­νή­θη­κε σε πολ­λές πόλεις (Σκό­πια, Αδα­να, Θεσ­σα­λο­νί­κη, Νικο­μή­δεια) εξαι­τί­ας της εργα­σί­ας του πατέ­ρα του, ο οποί­ος ήταν υπάλ­λη­λος του γαλ­λι­κού μονο­πω­λί­ου καπνού «Ρεζί». Εζη­σε επει­σό­δια από τους Βαλ­κα­νι­κούς Πολέ­μους. Τελεί­ω­σε το Δημο­τι­κό και την Α’ τάξη του Γυμνα­σί­ου. Από το 1917 και για τα επό­με­να χρό­νια δού­λε­ψε δια­δο­χι­κά στη «Ρεζί», στο λιμά­νι της Κων­στα­ντι­νού­πο­λης και στα καρά­βια της Μαύ­ρης Θάλασσας.

Τότε ήρθε σε επα­φή και με τις σοσια­λι­στι­κές ιδέ­ες: Εγι­νε γραμ­μα­τέ­ας του κομ­μου­νι­στι­κού πυρή­να, ο οποί­ος υπήρ­χε στην αναρ­χο­συν­δι­κα­λι­στι­κή οργά­νω­ση «Πανερ­γα­τι­κή» της Κων­στα­ντι­νού­πο­λης. Το 1922 και το 1923, ευρι­σκό­με­νος ως ναυ­τερ­γά­της στη Σοβιε­τι­κή Ενω­ση, έγι­νε μέλος της Ομο­σπον­δί­ας Κομ­μου­νι­στι­κών Νεο­λαιών. Το 1923 με σύστα­ση των σοβιε­τι­κών συν­δι­κά­των σπού­δα­σε στην ΚΟΥΤΒ (Κομ­μου­νι­στι­κό Πανε­πι­στή­μιο των Εργα­ζο­μέ­νων της Ανα­το­λής). Το 1923 επί­σης έγι­νε μέλος του ΚΚ Τουρ­κί­ας. Το 1924 ήρθε στην Ελλά­δα και έδρα­σε αρχι­κά στην ΟΚΝΕ Αθή­νας, στη συνέ­χεια ως καθο­δη­γη­τι­κό στέ­λε­χος στην ΟΚΝΕ Θεσ­σα­λο­νί­κης, στην ΚΕ της ΟΚΝΕ, στην Κομ­μα­τι­κή Οργά­νω­ση Θεσ­σα­λο­νί­κης, ως Γραμ­μα­τέ­ας στην ΚΟ Πει­ραιά (1926) και ως Γραμ­μα­τέ­ας της ΚΟ Θεσ­σα­λί­ας (1927). Πολ­λές είναι αυτό το διά­στη­μα οι συλ­λή­ψεις και οι απο­δρά­σεις του. Το 1929 φυγα­δεύ­τη­κε από το ΚΚΕ στη Σοβιε­τι­κή Ενω­ση. Κατά την παρα­μο­νή του στην ΕΣΣΔ έγι­νε μέλος του ΠΚΚ(μπ).

Το 1931, με από­φα­ση της ΚΔ, επέ­στρε­ψε στην Ελλά­δα και ανέ­λα­βε Γραμ­μα­τέ­ας της ΚΕ του ΚΚΕ. Ηγή­θη­κε μετέ­πει­τα στην αντι­με­τώ­πι­ση της εντός του ΚΚΕ «φρα­ξιο­νι­στι­κής πάλης» και των ποι­κι­λό­μορ­φων οπορ­του­νι­στι­κών αντι­λή­ψε­ων, στην ανά­πτυ­ξη των ταξι­κών αγώ­νων και στην άνο­δο της επιρ­ρο­ής του Κόμ­μα­τος, σε συν­θή­κες σκλη­ρής ταξι­κής πάλης, διώ­ξε­ων, εκτε­λέ­σε­ων, δρά­σης των κρα­τι­κών εγχώ­ριων και ξένων μυστι­κών υπη­ρε­σιών κατά του ΚΚΕ, ακό­μα και διά­βρω­σης των Κομ­μα­τι­κών του Οργα­νώ­σε­ων κατά τη δικτα­το­ρία Μεταξά.

zaxariadis nikos 12

Κρα­τή­θη­κε στα κάτερ­γα της 4ης Αυγού­στου από το 1936 μέχρι το 1941, οπό­τε παρα­δό­θη­κε στους Γερ­μα­νούς κατα­κτη­τές. Ακο­λού­θως, μετα­φέρ­θη­κε στην Γκε­στά­πο της Βιέν­νης και από εκεί στο στρα­τό­πε­δο συγκέ­ντρω­σης Ντα­χά­ου ως τον Μάη του 1945. Πέρα­σε την εννιά­χρο­νη δοκι­μα­σία αλύ­γι­στος. Η ανά­κρι­σή του είναι δια­φω­τι­στι­κή. «Ερώ­τη­ση: Δηλα­δή εξα­κο­λου­θείς να είσαι κομ­μου­νι­στής; Απά­ντη­ση: Δεν υπάρ­χει αμφι­βο­λία. Ερώ­τη­ση: Αν σ’ αφή­σου­με ελεύ­θε­ρο θα εξα­κο­λου­θή­σεις τη δρά­ση σου ενά­ντια στον εθνι­κο­σο­σια­λι­σμό; Απά­ντη­ση: Εννο­εί­ται».

Μετά την επι­στρο­φή του στην Ελλά­δα, το 1945, ο Νίκος Ζαχα­ριά­δης, ως Γενι­κός Γραμ­μα­τέ­ας της ΚΕ, πρω­το­στά­τη­σε στη δημιουρ­γία και στην ηρω­ι­κή πάλη του ΔΣΕ (1946 — 1949), της κορυ­φαί­ας εκδή­λω­σης της ταξι­κής πάλης στην Ελλά­δα κατά τον 20ό αιώ­να. Στα χρό­νια 1949 — 1955 έδει­ξε ακλό­νη­τη επι­μο­νή στην ανά­γκη ύπαρ­ξης και ενί­σχυ­σης των παρά­νο­μων Κομ­μα­τι­κών Οργα­νώ­σε­ων, στον συν­δυα­σμό της παρά­νο­μης με τη νόμι­μη δράση.

Η στρα­τη­γι­κή του ΚΚΕ, όλο αυτό το διά­στη­μα, αντα­να­κλού­σε και τις αντι­φά­σεις της στρα­τη­γι­κής του Διε­θνούς Κομ­μου­νι­στι­κού Κινή­μα­τος. Στο πλαί­σιο αυτό ο Νίκος Ζαχα­ριά­δης δεν μπό­ρε­σε να οδη­γή­σει έγκαι­ρα το ΚΚΕ σε ολο­κλη­ρω­μέ­να συμπε­ρά­σμα­τα σε σχέ­ση με τις αντι­φά­σεις στη στρα­τη­γι­κή του Κόμ­μα­τος, με αδυ­να­μί­ες προ­γραμ­μα­τι­κής επε­ξερ­γα­σί­ας που βάρυ­ναν αρνη­τι­κά στο Κόμ­μα κατά τη δεκα­ε­τία του 1940. Η ευθύ­νη του εντο­πί­ζε­ται κυρί­ως στην αδυ­να­μία να δια­μορ­φω­θεί πρό­γραμ­μα στο 7ο Συνέ­δριο (1945), που θα ενσω­μά­τω­νε την πεί­ρα από την αντι­κει­με­νι­κή εκτί­μη­ση των λαθών (Συμ­φω­νί­ες Λιβά­νου, Καζέρ­τας, Βάρ­κι­ζας). Αυτό είχε ως απο­τέ­λε­σμα και τις αντι­φά­σεις, καθυ­στε­ρή­σεις και λάθη οργά­νω­σης του αγώ­να του ΔΣΕ. Παράλ­λη­λα, ο Νίκος Ζαχα­ριά­δης εμφά­νι­σε πρω­το­πό­ρα στοι­χεία σε σχέ­ση και με το τότε επί­πε­δο του Διε­θνούς Κομ­μου­νι­στι­κού Κινή­μα­τος: Εκτί­μη­ση για τον πρώ­τι­στα επι­κίν­δυ­νο ρόλο του βρε­τα­νι­κού ιμπε­ρια­λι­σμού όσο πλη­σί­α­ζε η λήξη του Β΄ Παγκο­σμί­ου Πολέ­μου, διόρ­θω­ση της στρα­τη­γι­κής του Κόμ­μα­τος κατά τον αγώ­να του ΔΣΕ και ορι­σμός του σοσια­λι­στι­κού στό­χου, σχέ­διο προ­γράμ­μα­τος το 1953 — ’54, παρά τις αδυ­να­μί­ες στην αντι­κει­με­νι­κή τεκ­μη­ρί­ω­σή του.

Η δεξιά οπορ­του­νι­στι­κή στρο­φή του ΚΚΣΕ μετά το 20ό Συνέ­δριό του είχε άμε­ση αρνη­τι­κή επί­δρα­ση στην εντός του ΚΚΕ δια­πά­λη, που πήρε οξυ­μέ­νη μορ­φή στην Τασκέν­δη (1955). Η 6η Πλα­τιά Ολο­μέ­λεια της ΚΕ του ΚΚΕ (11 — 12 Μάρ­τη 1956), που συγκλή­θη­κε από την επι­τρο­πή έξι ΚΚ (ΕΣΣΔ, Βουλ­γα­ρί­ας, Ρου­μα­νί­ας, Τσε­χο­σλο­βα­κί­ας, Ουγ­γα­ρί­ας, Πολω­νί­ας), απο­φά­σι­σε την καθαί­ρε­ση του Ν. Ζαχα­ριά­δη από Γενι­κό Γραμ­μα­τέα και από μέλος του Πολι­τι­κού Γρα­φεί­ου. Η 7η Πλα­τιά Ολο­μέ­λεια της ΚΕ του ΚΚΕ (18 — 24 Φλε­βά­ρη 1957) απο­φά­σι­σε την καθαί­ρε­ση του Ν. Ζαχα­ριά­δη από την ΚΕ του ΚΚΕ και τη δια­γρα­φή του από το Κόμ­μα, ως αντι­κομ­μα­τι­κού φρα­ξιο­νι­στι­κού αντι­διε­θνι­στι­κού, εχθρι­κού στοι­χεί­ου, ενώ έκρι­νε απα­ραί­τη­το να γίνει λεπτο­με­ρεια­κή παρα­πέ­ρα έρευ­να από το Κόμ­μα πάνω σε ολό­κλη­ρη τη ζωή και τη δρά­ση του Ζαχα­ριά­δη. Ως λόγοι της από­φα­σης προ­βλή­θη­καν η αρι­στε­ρί­στι­κη, σεχτα­ρι­στι­κή, τυχο­διω­κτι­κή πολι­τι­κή γραμ­μή και το ανώ­μα­λο εσω­κομ­μα­τι­κό καθε­στώς που επέ­βα­λε ο Ζαχα­ριά­δης στο ΚΚΕ, ενώ θεω­ρή­θη­κε υπεύ­θυ­νος για λάθη στην παρά­νο­μη δου­λειά και για τα χτυ­πή­μα­τα που έδω­σε η Ασφά­λεια στο ΚΚΕ.

Από τα τέλη του 1956 έως τις 4.6.1962 ο Νίκος Ζαχα­ριά­δης έζη­σε στο Μπο­ρο­βί­τσι, όπου εργα­ζό­ταν ως στέ­λε­χος κρα­τι­κής δασι­κής επι­χεί­ρη­σης. Στη συνέ­χεια, υπο­χρε­ώ­θη­κε σε εγκα­τά­στα­ση στο Σορ­γκούτ και του απα­γο­ρεύ­τη­κε η μετα­κί­νη­ση πέρα από την περιο­χή, πράγ­μα το οποίο ισο­δυ­να­μού­σε με εξορία.

Ανά­με­σα σε μαχη­τές του ΔΣΕ

Ο Νίκος Ζαχα­ριά­δης και το διά­στη­μα της εξο­ρί­ας του έως την αυτο­κτο­νία του την 1η Αυγού­στου 1973 υπε­ρα­σπί­στη­κε σθε­να­ρά τον αγώ­να του ΔΣΕ και το πρό­σω­πό του ως Γραμ­μα­τέα του ΚΚΕ από τις συκο­φα­ντι­κές σε βάρος του κατη­γο­ρί­ες. Επί­σης, ουδέ­πο­τε ταύ­τι­σε την κρι­τι­κή του στην ΕΣΣΔ με την πολε­μι­κή του ΚΚ Κίνας και πάντα είχε ως απο­κλει­στι­κό του γνώ­μο­να την ενί­σχυ­ση του ΚΚΕ. Στο τελευ­ταίο του γράμ­μα μετα­ξύ άλλων έγρα­ψε. «Το ΚΚΕ ήταν και παρα­μέ­νει το κόμ­μα μου και κανέ­νας δεν μπο­ρεί να το χτυ­πή­σει και να το λερώ­σει χρη­σι­μο­ποιώ­ντας το όνο­μά μου (…) Το Κου­κου­έ­δι­κο πέρα­σε πολ­λές αντά­ρες και μπό­ρες, όμως να το ξερι­ζώ­σει κανέ­νας δεν μπό­ρε­σε, για­τί αυτό θα σήμαι­νε να ξερι­ζώ­σει τον ίδιο το λαό (…) Με το ΚΚΕ δεν είχα ούτε έχω ανοι­χτούς λογα­ρια­σμούς. Ούτε μπο­ρού­σα ποτέ να ‘χω. Απ’ όλη μου την ψυχή εύχο­μαι σ’ αυτούς που φορ­τώ­θη­καν το πολύ δύσκο­λο έργο να ξανα­στή­σουν το Κου­κου­έ­δι­κο στα πόδια του, να πετύ­χουν από­λυ­τα».

Πριν από την αυτο­κτο­νία του Ν. Ζαχα­ριά­δη η νέα ηγε­σία του Κόμ­μα­τος, που είχε ανα­δει­χθεί από τη 18η Ολο­μέ­λεια (…), είχε προ­τεί­νει στον Ζαχα­ριά­δη τη μετα­φο­ρά του στην έδρα της ΚΕ με ρόλο συμ­βού­λου του ΠΓ. Μετά το 1974, εμφα­νί­στη­καν στον κομ­μα­τι­κό Τύπο θετι­κές ανα­φο­ρές για τον Νίκο Ζαχα­ριά­δη, ενώ το 1991 απο­φα­σί­στη­κε από το ΚΚΕ η μετα­φο­ρά των οστών του στην Ελλά­δα. Ακο­λού­θη­σαν με διά­φο­ρες αφορ­μές αφιε­ρώ­μα­τα στον κομ­μα­τι­κό Τύπο και ανά­δει­ξη πτυ­χών της ηρω­ι­κής του δρά­σης. Στις 16.7.2011, η Πανελ­λα­δι­κή Συν­διά­σκε­ψη του ΚΚΕ ακύ­ρω­σε όλες τις απο­φά­σεις της 6ης και της 7ης Ολο­μέ­λειας (1956 και 1957) σε βάρος του Νίκου Ζαχα­ριά­δη, όπως και τα πορί­σμα­τα του 1964 και του 1967 και απο­φά­σι­σε την πλή­ρη απο­κα­τά­στα­σή του στο ΚΚΕ.

Η καθαί­ρε­ση του Ν. Ζαχα­ριά­δη και η δια­γρα­φή του ήταν πρά­ξεις άδι­κες, συνέ­πεια της επι­κρά­τη­σης του δεξιού οπορ­του­νι­σμού στο ΚΚΕ και στο ΚΚΣΕ. Η κατη­γο­ρία ενα­ντί­ον του για συνερ­γα­σία με τον εχθρό ήταν πρά­ξη συκο­φα­ντι­κή, ενώ οι κατη­γο­ρί­ες για καλ­λιέρ­γεια της προ­σω­πο­λα­τρί­ας και για την εγκα­θί­δρυ­ση στο ΚΚΕ ανώ­μα­λου εσω­κομ­μα­τι­κού καθε­στώ­τος απο­τε­λού­σαν πρό­σχη­μα για να περά­σει στην πλειο­ψη­φία των μελών της ΚΕ και του Κόμ­μα­τος η δεξιά οπορ­του­νι­στι­κή στροφή.

Ο Νίκος Ζαχα­ριά­δης, Γραμ­μα­τέ­ας της ΚΕ του ΚΚΕ από το 1931 ως το 1935 και Γενι­κός Γραμ­μα­τέ­ας της έως το 1956, ήταν ηγέ­της αφο­σιω­μέ­νος στην υπό­θε­ση της εργα­τι­κής τάξης, στον προ­λε­τα­ρια­κό διε­θνι­σμό, στην πάλη για την κοι­νω­νι­κή απε­λευ­θέ­ρω­ση. Τον διέ­κρι­ναν επα­να­στα­τι­κή επα­γρύ­πνη­ση, ταχύ­τη­τα στην ανά­λη­ψη πρω­το­βου­λιών, σθέ­νος στην υπε­ρά­σπι­ση της γνώ­μης του. Ηταν λαϊ­κός ηγέ­της, ασυμ­βί­βα­στος, πρω­το­πό­ρος και μαχητικός.

902.gr

Νίκος Ζαχα­ριά­δης: Μια ζωή αφιε­ρω­μέ­νη στο ΚΚΕ και στα ιδα­νι­κά του σοσιαλισμού-κομμουνισμού

«Ναι, αλλά ο Στά­λιν…», του Νίκου Μόττα

Μοι­ρα­στεί­τε το:

Μετάβαση στο περιεχόμενο