15 Φεβ — 15 Μαρτ 1935 2ο διεθνές τουρνουά σκακιού Μόσχας, διοργάνωση — σταθμός για την ανάδυση της Σοβιετικής Σχολής στο σκάκι

Τo 2ο Διε­θνές Τουρ­νουά της Μόσχας πραγ­μα­το­ποι­ή­θη­κε από 15 Φλε­βά­ρη έως 15 Μάρ­τη 1935, με τη συμ­με­το­χή 20 παι­κτών, 12 Σοβιε­τι­κών μετρ και 8 κορυ­φαί­ων σκα­κι­στών από καπι­τα­λι­στι­κές χώρες, μετα­ξύ των οποί­ων οι πρώ­ην παγκό­σμιοι πρω­τα­θλη­τές Εμμα­νου­ήλ Λάσκερ (Γερ­μα­νία) και Χοσέ Ραούλ Καπα­μπλάν­κα (Κού­βα).

♟️ Αξί­ζει να σημειω­θεί ότι η ΕΣΣΔ πρό­σφε­ρε άσυ­λο, εστία και εργα­σία στην Ακα­δη­μία Επι­στη­μών στον Λάσκερ και την σύζυ­γό του, οι οποί­οι ήταν Γερ­μα­νοί πολί­τες εβραϊ­κής κατα­γω­γής, και τους φιλο­ξέ­νη­σε μέχρι το 1937, οπό­τε μετέ­βη­σαν στις ΗΠΑ.
Άσυ­λο και υπη­κο­ό­τη­τα δόθη­κε αργό­τε­ρα και στον Τσέ­χο Σάβο Φλορ.
Μετα­ξύ των δια­γω­νι­ζό­με­νων και η πρώ­τη παγκό­σμια πρω­τα­θλή­τρια Βέρα Μέν­τσικ (Αγγλία).
Πρώ­τοι στον σκα­κι­στι­κό μαρα­θώ­νιο, που διήρ­κε­σε συνο­λι­κά ένα μήνα (20 αγω­νι­στι­κές!), ανα­δεί­χθη­καν ο Σάβο Φλορ και ο μελ­λο­ντι­κός παγκό­σμιος πρω­τα­θλη­τής Μιχα­ήλ Μποτ­βί­νικ (ΕΣΣΔ), με τον Λάσκερ να ακο­λου­θεί στην 3η θέση και τον Καπα­μπλάν­κα στην 4η.

Η παρ­τί­δα μετά από 28…ΘxΗ6

♟️ Είχε προη­γη­θεί μια δεκα­ε­τία ορμη­τι­κής ανά­πτυ­ξης του σκα­κιού στην ΕΣΣΔ, μετά το 1ο Διε­θνές τουρ­νουά του 1925. Μια δεκα­ε­τία όπου τέθη­καν τα θεμέ­λια των σοσια­λι­στι­κών σχέ­σε­ων παρα­γω­γής. Στο μετα­ξύ, ωρί­μα­ζαν οι συν­θή­κες που θα οδη­γού­σαν σύντο­μα στο Β’ Παγκό­σμιο ιμπε­ρια­λι­στι­κό Πόλεμο.

Σε αυτή την περί­ο­δο ανδρώ­νε­ται μια νέα γενιά Σοβιε­τι­κών παι­κτών, με ένα νέο δυνα­μι­κό στιλ, ενώ δια­φαί­νο­νται ήδη τα στοι­χεία της επι­στη­μο­νι­κής προ­σέγ­γι­σης που θα χαρα­κτη­ρί­σουν τη Σοβιε­τι­κή Σχο­λή στο σκάκι.

Ο Παγκό­σμιος πρω­τα­θλη­τής Grandmaster Mikhail Tal (Μιχα­ήλ Ταλ) κατά τη διάρ­κεια αγώ­να, το 1962 Φωτο А. Экекян/РИА Новости

Σκακιστές — διαμάντια

Στις παρ­τί­δες του τουρ­νουά συνα­ντά κανείς πραγ­μα­τι­κά δια­μά­ντια, που απο­τε­λούν μέρος της κλα­σι­κής κλη­ρο­νο­μιάς του σκα­κιού, όπως η Λάσκερ — Καπα­μπλάν­κα, που παραθέτουμε.

Στο βιβλίο του τουρ­νουά σημειώ­νε­ται: «Οι Σοβιε­τι­κοί παί­κτες ήταν μακριά από τον αστι­κό επαγ­γελ­μα­τι­σμό που σε πολ­λές περι­πτώ­σεις αφή­νει τα σημά­δια του στη σκα­κι­στι­κή τέχνη των δυτι­κών παι­κτών. Για τους Σοβιε­τι­κούς παί­κτες, νίκες, ήττες και ισο­πα­λί­ες ήταν απλά μια έκφρα­ση των σκα­κι­στι­κών επι­τευγ­μά­των τους. Για τους αστούς μετρ ήταν ζήτη­μα ύπαρ­ξης της υλι­κής τους ασφά­λειας. Δεν είναι σύμ­πτω­ση ότι στο τουρ­νουά της Μόσχας συχνά απέ­φευ­γαν τις νέες συνέ­χειες (σ.σ. νέους και λιγό­τε­ρο έμπει­ρους παί­κτες), ακρι­βώς για­τί αυτές οι συνέ­χειες εμπε­ριέ­χουν ένα στοι­χείο ρίσκου».

♟️ Οι αγώ­νες έλα­βαν χώρα στο Μου­σείο Καλών Τεχνών, που είχε τη δυνα­τό­τη­τα να δεχθεί τους χιλιά­δες επι­σκέ­πτες που προ­σέρ­χο­νταν καθη­με­ρι­νά να παρα­κο­λου­θή­σουν τους αγώ­νες. Την πρώ­τη μέρα συρ­ρέ­ουν 4.000 θεα­τές. Η δημο­σιό­τη­τα από τον Τύπο και το ράδιο είναι πρω­το­φα­νής. Η «Πράβ­ντα», η «Ισβέ­στια», όλες οι μεγά­λες εφη­με­ρί­δες της χώρας έχουν καθη­με­ρι­νές αντα­πο­κρί­σεις. 180 Σοβιε­τι­κοί και 23 ξένοι δημο­σιο­γρά­φοι κατα­γρά­φουν το γεγονός…

♟️ Για πρώ­τη φορά ένα σκα­κι­στι­κό γεγο­νός γίνε­ται αντι­κεί­με­νο συζή­τη­σης και ενδια­φέ­ρο­ντος εκα­τομ­μυ­ρί­ων. Καθη­με­ρι­νά το γρα­φείο Τύπου εξέ­δι­δε δελ­τίο με τα απο­τε­λέ­σμα­τα, παρ­τί­δες και ειδή­σεις. Η δου­λειά αυτή απο­τέ­λε­σε την υπο­δο­μή για την έκδο­ση του «64», της πρώ­της σκα­κι­στι­κής εφη­με­ρί­δας στον κόσμο (με σελί­δες και για το παι­χνί­δι της ντά­μας) τον Ιού­λη του 1935.

Σπουδαίο γεγονός για τον σοβιετικό λαό

Συν­δι­κά­τα και οργα­νώ­σεις διορ­γα­νώ­νουν μαζι­κές δεξιώ­σεις προς τιμήν των παι­κτών. Πριν την έναρ­ξη, ο Φλορ και ο Καπα­μπλάν­κα δίνουν μαζι­κά σιμουλ­τα­νέ, όπου δια­πι­στώ­νουν ότι οι Σοβιε­τι­κοί ερα­σι­τέ­χνες είναι σκλη­ρά καρύδια.

Ο Καπα­μπλάν­κα, που έχα­νε πολύ δύσκο­λα, στο Λένιν­γκραντ υπο­χρε­ώ­νε­ται σε 11 ήττες, 10 νίκες και 9 ισο­πα­λί­ες σε 30 αγώ­νες. Στη Μόσχα δυσκο­λεύ­ε­ται ακό­μη περισ­σό­τε­ρο: 7 νίκες, 9 ισο­πα­λί­ες, 14 ήττες! Ο ίδιος θα περι­γρά­ψει γλα­φυ­ρά και την εμπει­ρία του Λάσκερ με τους Σοβιε­τι­κούς ερα­σι­τέ­χνες, όταν τον προ­σκά­λε­σαν να δώσει σιμουλ­τα­νέ σε μαθη­τές: «Λίγες μέρες μετά ο βετε­ρά­νος σκα­κι­στής ελε­ει­νο­λο­γώ­ντας την εμπει­ρία του μου είπε: “Κάποιοι μαθη­τές σου λέει! Παί­ζου­νε σαν μετρ και χωρίς να κάνουν λάθη”…».

Στις 6 Μάρ­τη, παρα­μο­νές της Παγκό­σμιας Μέρας της Γυναί­κας, η Βέρα Μέν­τσικ υπο­χρε­ώ­νει σε ισο­πα­λία τον πρω­το­πό­ρο Σάβο Φλορ. Ποτα­μός συγ­χα­ρη­τή­ριων τηλε­γρα­φη­μά­των κατα­φτά­νει στη Μόσχα, ιδιαί­τε­ρα από γυναι­κεί­ες εργα­τι­κές κολε­κτί­βες και οργα­νώ­σεις. Ένα που κατα­γρά­φε­ται στο βιβλίο του τουρ­νουά λέει: «Θερ­μά συγ­χα­ρη­τή­ρια. Σας σφίγ­γου­με το χέρι. Οι μηχα­νι­κοί του εργο­στά­σιου Ρου­τσεν­κόφκ­σι νο 2».

Ο Ιλία Ραμπί­νο­βιτς (11ος στην τελι­κή κατά­τα­ξη) θα γρά­ψει στο βιβλίο του τουρ­νουά: «Το 2ο τουρ­νουά… έδει­ξε ότι προ­σεγ­γί­ζου­με γρή­γο­ρα το στό­χο μας στον αγώ­να να υλο­ποι­ή­σου­με το σύν­θη­μα του Στά­λιν “να φτά­σου­με και να ξεπε­ρά­σου­με”. Με όρους διά­δο­σης του σκα­κιού στους εργα­ζό­με­νους και αριθ­μού παι­κτών με ανώ­τε­ρες ικα­νό­τη­τες έχου­με ξεπε­ρά­σει καπι­τα­λι­στι­κές χώρες κατά πολύ. Αυτό σημαί­νει ότι δεν είμα­στε μακριά από τη μέρα όπου όλες οι κορυ­φές του παγκό­σμιου σκα­κιού θα κατα­κτη­θούν από τους σκα­κι­στές της μεγά­λης σοσια­λι­στι­κής πατρί­δας μας, και όπου η Ευρώ­πη, την οποία στην ουσία ήδη έχου­με φτά­σει, θα έχει ξεπε­ρα­στεί από εμάς».

Αρχή μιας νέας περιόδου

1985 τουρ­νουά σκα­κιού Гарри Каспаровым Анатолием Карповым (Κασπά­ροφ & Καρπόφ)

♟️ Το τουρ­νουά της Μόσχας του 1935 σημα­το­δό­τη­σε το πέρα­σμα σε μια νέα περί­ο­δο, την ανά­δυ­ση της Σοβιε­τι­κής Σχο­λής στο σκά­κι, και του Μιχα­ήλ Μποτ­βί­νικ ως του τυπι­κού εκφρα­στή της, που άσκη­σε τερά­στια επιρ­ροή στο σκά­κι, η οποία γίνε­ται αισθη­τή μέχρι τις μέρες μας.

Πρω­τα­θλή­μα­τα σκα­κιού, στο αρχη­γείο του Κόκ­κι­νου Στρα­τού που καθιε­ρώ­θη­κε από τον Μ. V. Frunze. Boris Kaufman / Novosti-RIA

Λάσκερ — Καπα­μπλάν­κα. Μόσχα 27/2/1935

1.ε4 ε6 2.δ4 δ5 3.Ιγ3 Αβ4 4.Ιηε2 δxε4 5.α3 Αε7 6.Ιxε4 Ιζ6 7.Ι2γ3 Ιβδ7 8.Αζ4 Ιxε4 9.Ιxε4 Ιζ6 10.Αδ3 0–0 11.Ιxζ6+ Αxζ6 12.γ3 Βδ5 13.Βε2 γ6 14.0–0 Πε8 15.Παδ1 Αδ7 16.Πζε1 Βα5 17.Βγ2 η6 18.Αε5! Αη7 19.θ4 Βδ8 20.θ5 Βη5 21.Αxη7 Ρxη7 22.Πε5 Βε7 23.Πδε1 Πη8 24.Βγ1 Παδ8 25.Π1ε3 Αγ8 26.Πθ3 Ρζ8 27.Βθ6+ Πη7 28.θxη6 θxη6 29.Αxη6! Βζ6 30.Πη5 Ρε7 31.Πζ3 Βxζ3 32.ηxζ3 Πδη8 33.Ρζ1 Πxη6 34.Πxη6 Πxη6 35.Βθ2 Ρδ7 36.Βζ4 ζ6 37.γ4 α6 38.Βθ4 Πη5 39.Βθ7+ Ρδ8 40.Βθ8+ Ργ7 41.Βxζ6 Πζ5 42.Βη7+ Αδ7 43.Ρε2 Ργ8 44.Βθ8+ Ργ7 45.Βθ2+ Ργ8 46.Βδ6 Πθ5 47.Ρε3 Πζ5 48.Ρε4 Πθ5 49.Βζ8+ Ργ7 50.Βζ4+ Ργ8 51.Βδ6 Πζ5 52.Ρε3 Πθ5 53.Ρδ3 Πζ5 54.Ρε2 Πθ5 55.Ρδ2 Πζ5 56.Ρε3 Πθ5 57.Βζ8+ Ργ7 58.Βζ4+ Ργ8 59.Βδ6 Πζ5 60.Βη3 Πθ5 61.Βη4 Πζ5 62.Βη8+ Ργ7 63.Βη3+ Ργ8 64.Βη6

1–0

ΣΣ |> Φωτο κεφα­λί­δας: Ο σοβιε­τι­κός σκα­κι­στής και παγκό­σμιος πρω­τα­θλη­τής 1929–1935, 1937–1946 Александр Алехин (Αλέ­ξαν­δρος Αλε­χί­νη) και ο κου­βα­νός, παγκό­σμιος πρω­τα­θλη­τής 1921–1927 Jose Raul Capablanca (κέντρο αρι­στε­ρά προς τα δεξιά) σε μια παρ­τί­δα του 1914

Σκά­κι μέχρι τελι­κής πτώ­σης (1925)
Η ται­νία (κωμω­δία) λαμ­βά­νει χώρα στη Μόσχα, κατά τη διάρ­κεια διε­θνούς τουρ­νουά. Ο νεα­ρός άνδρας είναι τόσο παθια­σμέ­νος με το σκά­κι που εγκα­τα­λεί­πει το γάμο του και τη νύφη είναι απελ­πι­σμέ­νη — Ολό­κλη­ρη η πόλη είναι συγκλο­νι­σμέ­νη από έναν «σκα­κι­στι­κό πυρε­τό». Στο τέλος, ο παγκό­σμιος πρω­τα­θλη­τής Capablanca σώζει το ζευ­γά­ρι και όλα καλά…
Παρα­γω­γή: Στού­ντιο Κινη­μα­το­γρά­φου. Μ. Γκόρ­κι — Διάρ­κεια: 00:19:09
Διευ­θυ­ντής: Vsevolod Pudovkin, Νικο­λάι Σπικόφσκι
Συμμετοχή:
Η. R. Capablanca, V. Vogel, Α. Zemtsova, Ν. Glan, Z. Darevsky, Μ. Zharov, Α. Ktorov, Y. Protazanov, Yu Raizman, Ι. Samborsky, Κ. Egert

Το 1948, ο Mikhail Botvinnik ήταν ο μεγά­λος νικη­τής του τουρ­νουά και τότε η Σοβιε­τι­κή Ένω­ση έγι­νε η μεγά­λη δύνα­μη του σκα­κιού για 35 και πάνω χρό­νια με διά­λειμ­μα την περί­ο­δο του αμε­ρι­κα­νού Bobby Fischer (παγκό­σμιος πρω­τα­θλη­τής από το 1972 έως το 1975).
Ο σοβιε­τι­κός λαός παθια­σμέ­νος με το άθλη­μα αυτό του μυα­λού παρα­κο­λου­θού­σαν τα τουρ­νουά και τις διορ­γα­νώ­σεις με μανία και όπου μπο­ρού­σαν, ακό­μη και στο ραδιό­φω­νο όπου για χρό­νια καλύ­πτο­νταν από τον διά­ση­μο σχο­λια­στή ποδο­σφαί­ρου Vadim Sinyavsky. Εκα­το­ντά­δες χιλιά­δες μέλη σκα­κι­στι­κών κλαμπ και τμη­μά­των, έπαι­ζαν σκά­κι σε λεω­φό­ρους, σε ερευ­νη­τι­κά ιδρύ­μα­τα, σε σχο­λεία και εργοστάσια.
Ένας ερα­σι­τέ­χνης σκα­κι­στής διη­γεί­ται: το 1958 ‑πιτσι­ρι­κάς πήγα να εγγρα­φώ στο τμή­μα σκα­κιού των πιο­νιέ­ρων στη Μόσχα.Φαντάστηκα ότι θα υπήρ­χε ένας μικρός χώρος …Κόλα­ση! μια τερά­στια αίθου­σα με δεκά­δες να παί­ζουν καθέ­νας παί­ζει σκάκι!
Το 1960, ο αγώ­νας Botvinnik-Tal πραγ­μα­το­ποι­ή­θη­κε στο θέα­τρο Pushkin στην λεω­φό­ρο Tversky.
Ήταν δύσκο­λο να πλη­σιά­σεις να πάρεις εισιτήρια.
Αλλά στο δρό­μο υπήρ­χε μια γιγα­ντο­ο­θό­νη και όλη η λεω­φό­ρος ήταν γεμά­τη κόσμο…