Γράφει ο Νίκος Μόττας //
«Οι προλετάριοι δεν έχουν να χάσουν σ’ αυτήν τίποτε άλλο, εκτός από τις αλυσίδες τους. Έχουν να κερδίσουν έναν κόσμο ολόκληρο. ΠΡΟΛΕΤΑΡΙΟΙ ΟΛΩΝ ΤΩΝ ΧΩΡΩΝ ΕΝΩΘΕΙΤΕ!»
Εκατόν εβδομήντα χρόνια συμπληρώνονται αυτόν το μήνα από την πρώτη έκδοση του μεγαλοφυούς προγράμματος του επιστημονικού σοσιαλισμού, της επαναστατικής εκείνης θεωρίας που αποτέλεσε και αποτελεί φωτεινό φάρο του σύγχρονου κομμουνιστικού κινήματος σε όλον τον κόσμο: Του «Μανιφέστου του Κομμουνιστικού Κόμματος», των Καρλ Μαρξ και Φρίντριχ Ένγκελς.
Το Λονδίνο ήταν ο τόπος διεξαγωγής του 2ου Συνεδρίου της «Ένωσης των Κομμουνιστών», μεταξύ 29 Νοέμβρη και 8 Δεκέμβρη 1847, που είχε ως βασικά θέματα την συζήτηση και έγκριση των Σχεδίων Προγράμματος. Στις εργασίες του Συνεδρίου, τις οποίες διεύθυναν οι Μαρξ και Ένγκελς, αναπτύχθηκαν έντονες συζητήσεις μεταξύ των συμμετεχόντων για το πρόγραμμα. Αφού ψηφίστηκε και επικυρώθηκε το καταστατικό της Ένωσης, το Συνέδριο ανέθεσε στο Μαρξ και τον Ένγκελς την επεξεργασία ενός προγραμματικού ντοκουμέντου της Ένωσης όπου θα διατυπώνονταν οι αρχές και οι σκοποί της οργάνωσης.
Μερικές εβδομάδες αργότερα το χειρόγραφο των Μαρξ-Ένγκελς βρισκόταν στο τυπογραφείο. Έτσι γεννήθηκε το «Κομμουνιστικό Μανιφέστο». Ένα μικρό βιβλιαράκι που μέσα του περιλαμβάνει την πεμπτουσία της πρωτοπόρας επαναστατικής θεωρίας του επιστημονικού σοσιαλισμού. Ένα αθάνατο δημιούργημα που συνέταξαν δύο από τα λαμπρότερα μυαλά στην ιστορία της ανθρώπινης διανόησης.
Πληθώρα μεγάλων διανοητών και φιλοσόφων, από την αρχαιότητα μέχρι το 19ο αιώνα, από τον Πλάτωνα και τον Επίκουρο μέχρι τον Σαιν Σιμόν, τον Χέγκελ και τον Φουριέ, συνέβαλαν σημαντικά στην αφύπνιση της ανθρώπινης σκέψης και στο ξεδίπλωμα σχεδίων και ιδεών για την αλλαγή και ανανέωση του κόσμου. Ωστόσο, ήταν ο Μαρξ και ο Ένγκελς που πραγματικά θεμελίωσαν, με επιστημονικό τρόπο, το δρόμο αλλά και τον τρόπο της απελευθέρωσης του ανθρώπου από τα δεσμά της εκμετάλλευσης. Μέσα από το κολοσσιαίο έργο τους ανέπτυξαν και επαναθεμελίωσαν, σε βάση επιστημονική, τη διαδικασία της κοινωνικής εξέλιξης. Και το έπραξαν αυτό υπερνικώντας τις μονομερείς ουτοπικές και ιδεαλιστικές αντιλήψεις του παρελθόντος.
Στο «Κομμουνιστικό Μανιφέστο», οι Μαρξ και Ένγκελς ανέδειξαν την ταξική πάλη ως κινητήριο μοχλό της ιστορίας όλων των κοινωνιών:
«Η ιστορία όλων των ως τώρα κοινωνιών» - αναφέρει το «Μανιφέστο»- «είναι η ιστορία ταξικών αγώνων. Ελεύθερος και δούλος, πατρίκιος και πληβείος, βαρόνος και δουλοπάροικος, μάστορας και κάλφας, με μια λέξη, καταπιεστής και καταπιεζόμενος, βρίσκονταν σε ακατάπαυστη αντίθεση μεταξύ τους, έκαναν αδιάκοπο αγώνα, πότε καλυμμένο, πότε ανοιχτό, έναν αγώνα που τελείωνε κάθε φορά με έναν επαναστατικό μετασχηματισμό ολόκληρης της κοινωνίας ή με την από κοινού καταστροφή των τάξεων που αγωνίζονταν».
Από το έργο του Μαρξ και του Ένγκελς καθορίζεται ο πρωτοπόρος, κοσμοιστορικός ρόλος του προλεταριάτου- της εργατικής τάξης- στη διαδικασία της κοινωνικής εξέλιξης:
«Ολόκληρη η κοινωνία όλο και περισσότερο χωρίζεται σε δύο μεγάλα αντίπαλα στρατόπεδα, σε δύο μεγάλες τάξεις, που βρίσκονται άμεσα αντιμέτωπες η μια με την άλλη: στην αστική τάξη και το προλεταριάτο».
Και όπως σημειώνεται σε άλλο σημείο του «Μανιφέστου»: «Απ’ όλες τις τάξεις που σήμερα βρίσκονται αντιμέτωπες με την αστική τάξη, μόνο το προλεταριάτο είναι τάξη αληθινά επαναστατική».
Οι δύο γίναντες της σκέψης δεν απέδειξαν μόνο πως η δύναμη που θα γκρεμίσει επαναστατικά το καπιταλιστικό σύστημα, χτίζοντας την καινούργια, κομμουνιστική κοινωνία, είναι η εργατική τάξη. Αλλά επιπλέον έθεσαν μπροστά στους κομμουνιστές ένα μεγάλο σκοπό: αυτόν της συγκρότησης του προλεταριάτου σε τάξη, με στόχο την ανατροπή της αστικής κυριαρχίας, την κατάκτηση της εξουσίας και την οικοδόμηση της νέας κοινωνίας. Οι Μαρξ και Ένγκελς δεν έμειναν μόνο στο τι πρέπει να γίνει, αλλά εξήγησαν και στο πως θα γίνει.
Το «Μανιφέστο του Κομμουνιστικού Κόμματος» υποδεικνύει και αναδεικνύει το καθήκον της ενότητας της εργατικής τάξης για την ανάπτυξη και προώθηση της ταξικής πάλης, το καθήκον της «οργάνωσης των προλετάριων σε τάξη και επομένως σε πολιτικό κόμμα». Στο πολιτικό εκείνο Κόμμα που θα είναι εξοπλισμένο με την πρωτοπόρα θεωρία του επιστημονικού σοσιαλισμού. Στο πλαίσιο αυτό διατυπώνονται και οι βασικές αρχές του μαρξισμού στο θέμα της τακτικής της ταξικής πάλης της εργατικής τάξης.
«Οι κομμουνιστές διαφέρουν από τα άλλα προλεταριακά κόμματα μονάχα κατά τούτο: ότι από τη μια μεριά, στους διάφορους εθνικούς αγώνες των προλετάριων τονίζουν και προβάλλουν τα συμφέροντα που είναι κοινά σ’ όλο το προλεταριάτο κι ανεξάρτητα από την εθνότητα. Και από την άλλη, ότι στις διάφορες βαθμίδες ανάπτυξης του αγώνα ανάμεσα στο προλεταριάτο και την αστική τάξη, εκπροσωπούν πάντα τα συμφέροντα του κινήματος στο σύνολο του.»
Στη βάση αυτή το «Κομμουνιστικό Μανιφέστο» κάνει σαφές πως το συμφέρον των κομμουνιστών είναι ταυτόσημο με το συμφέρον που έχει η εργατική τάξη στο σύνολο της και πως οι κομμουνιστές αποτελούν την εμπροσθοφυλακή του προλεταριάτου. Ως τέτοιοι, οι κομμουνιστές, σύμφωνα με τους Μαρξ και Ένγκελς, όχι μόνο θεωρούν ανάξιο να κρύβουν τις ιδέες τους αλλά, αντιθέτως, κατανοώντας τις νομοτέλειες της κοινωνικής εξέλιξης, τις προπαγανδίζουν ανοιχτά, όντας οπλισμένοι με την πρωτοπόρα επαναστατική θεωρία.
Το μοναδικό αυτό στην ανθρώπινη ιστορία έργο, το «Μανιφέστο του Κομμουνιστικού Κόμματος» που ξεκινά με τη διαπίστωση πως «ένα φάντασμα πλανιέται πάνω από την Ευρώπη- το φάντασμα του κομμουνισμού», τελειώνει με ένα περήφανο, φλογερό κάλεσμα προς τους εργάτες όλου του κόσμου. Ένα κάλεσμα που συνεχίζει και θα συνεχίσει να φωτίζει τους αγώνες του σήμερα και του αύριο, για το γκρέμισμα του σάπιου εκμεταλλευτικού συστήματος και την οικοδόμηση της σοσιαλιστικής-κομμουνιστικής κοινωνίας.
«Οι κυρίαρχες τάξεις ας τρέμουν μπροστά στην κομμουνιστική επανάσταση! Οι προλετάριοι δεν έχουν να χάσουν τίποτα άλλο, εκτός από τις αλυσίδες τους. Εχουν να κερδίσουν έναν κόσμο ολόκληρο».