Συνδικαλιστικό μονόπρακτο

Γρά­φει ο Γιάν­νης Καλατζόπουλος

“Συν­δι­κα­λι­στι­κό μονό­πρα­κτο” ‑Οκτώ­βρης του 1979 όπως δημο­σιεύ­τη­κε στην εφη­με­ρί­δα του ΣΕΗ. Ήμουν εκπρό­σω­πος του Σωμα­τεί­ου στην πρώ­τη σύσκε­ψη για το θέμα που συγκά­λε­σε ο τότε Υπουρ­γός Πολι­τι­σμού, αεί­μνη­στος Δημή­τριος Νιά­νιας και κρα­τού­σα λεπτο­με­ρείς σημειώ­σεις. Παρό­ντες επί­σης: Κουν, Κατσέ­λης, Κατρά­κης, Ευαγ­γε­λά­τος, Μυράτ, Γεωρ­γου­σό­που­λος, Τζό­γιας, Δρο­μά­ζος, Ιωαν­νό­που­λος, Πρά­τσι­κα, Μάνου, Μέτσης και υπη­ρε­σια­κοί παράγοντες.

(Συν­δι­κα­λι­στι­κό μονόπρακτο)

Ευρύ­χω­ρη αίθου­σα συνε­δριά­σε­ων του Υπουρ­γεί­ου Πολι­τι­σμού και Επι­στη­μών. Γύρω από ένα μακρύ τρα­πέ­ζι κάθο­νται καμιά τρια­ντα­ριά άνθρω­ποι, οι περισ­σό­τε­ροι άντρες, κου­βε­ντιά­ζο­ντας χαμη­λό­φω­να μετα­ξύ τους. Κάποιον περι­μέ­νουν. Μια πόρ­τα στο βάθος ανοί­γει και μπαί­νει ο Υπουρ­γός Δημή­τριος Νιά­νιας, ο Διευ­θυ­ντής Γραμ­μά­των και Τεχνών Παύ­λος Χατζη­θω­μάς, ο ανώ­τε­ρος, τότε, υπάλ­λη­λος Πολυ­χρό­νης Πολυ­χρο­νό­που­λος και μία στε­νο­γρά­φος. Όλοι σηκώνονται.

ΝΙΑΝΙΑΣ: Καλη­μέ­ρα σας, καθί­στε παρα­κα­λώ. (Κάθε­ται στην κορυ­φή του τρα­πε­ζιού). Όπως βλέ­πε­τε, είστε σήμε­ρα συγκε­ντρω­μέ­νοι εδώ όλοι οι ηγέ­τες, ας πού­με, του θεα­τρι­κού χώρου: θια­σάρ­χες, συγ­γρα­φείς, σκη­νο­θέ­τες, ηθο­ποιοί, κρι­τι­κοί… εκπρό­σω­ποι όλου του φάσμα­τος του θεάτρου.

ΠΡΑΤΣΙΚΑ: Είμε­θα κι εμείς εδώ, του Χορού, κύριε Υπουργέ.

ΝΙΑΝΙΑΣ: Ω, συγ­γνώ­μην κυρία Κού­λα μου, κι εσείς βεβαί­ως, κι εσείς. Δεν είχα την πρό­θε­ση να σας υπο­τι­μή­σω, περιέ­λα­βα στην ευρεία έννοια «θέα­τρο» και τον χορό. Λοι­πόν… Θα μπω αμέ­σως στο θέμα. Σας κάλε­σα πρώ­τα για να σας ανα­κοι­νώ­σω την πρό­θε­ση της κυβερ­νή­σε­ως να ενι­σχύ­σει με κάθε δυνα­τό τρό­πο την καλ­λι­τε­χνι­κή δημιουρ­γία. Θα έχε­τε δια­βά­σει ήδη σχε­τι­κά με την δημιουρ­γία των ημι­κρα­τι­κών θεά­τρων στην επαρ­χία και για την ίδρυ­ση του Πολι­τι­στι­κού Κέντρου των Αθη­νών. Εγώ θα ήθε­λα να σας μετα­φέ­ρω την επι­θυ­μία του ίδιου του κ. Πρω­θυ­πουρ­γού, ή καλύ­τε­ρα το όρα­μά του, για μια Ελλά­δα που θα είναι πρώ­τη στην Ευρώ­πη στον πολι­τι­στι­κό και τον καλ­λι­τε­χνι­κό τομέα. Θα είναι μια «Πολι­τι­στι­κή υπερ-δύνα­μη» ‑μια που δε μπο­ρεί προς το παρόν να είναι Πυρη­νι­κή υπερ-δύναμη!

(Όλοι γελά­νε. Στα τελευ­ταία λόγια του υπουρ­γού έχει ανοί­ξει η πόρ­τα και μπαί­νει ο Κατράκης)

ΚΑΤΡΑΚΗΣ: Ω, συγ­γνώ­μη… τι είν’ εδώ, το ΕΚΚΕ; Για υπερ-δυνά­μεις ακούω… Στο Υπουρ­γείο Πολι­τι­σμού μου είπαν να πάω, συγ­γνώ­μη, λάθος έκανα…

ΝΙΑΝΙΑΣ: Ελά­τε, ελά­τε κ. Κατρά­κη, μόλις αρχί­σα­με. Καθί­στε εδώ, δίπλα μου, αρι­στε­ρά μου βεβαίως…

ΚΑΤΡΑΚΗΣ: Συγ­γνώ­μη που άργη­σα αλλά δεν με έχε­τε ξανα­κα­λέ­σει ποτέ κι έψα­χνα να βρω το υπουρ­γείο σας. (Κάθε­ται)

ΝΙΑΝΙΑΣ: Έλε­γα ακρι­βώς ότι εγκαι­νιά­ζου­με μιαν εντε­λώς νέα πολι­τι­στι­κή πολι­τι­κή. Τολ­μη­ρή, θαρ­ρα­λέα, χωρίς προ­κα­τα­λή­ψεις για τίπο­τα και για κανέ­ναν. Μια πολι­τι­κή που θα φέρει τη χώρα μας στην πρω­το­πο­ρία του πολι­τι­σμού διε­θνώς. Αυτό είναι το ένα. Ο δεύ­τε­ρος λόγος για τον οποίο σας κάλε­σα, είναι για ν’ ακού­σω τις δικές σας ιδέ­ες. Να πάρε­τε τον λόγο και να πεί­τε, τι κατά την γνώ­μη σας πρέ­πει να γίνει, ποια προ­βλή­μα­τα σας απα­σχο­λούν, τι μέτρα θα πρέ­πει να ληφθούν. Να κάνε­τε και κρι­τι­κή. Δημιουρ­γή­σα­με τον θεσμό των ημι­κρα­τι­κών θεά­τρων και πιστεύ­ου­με ότι αυτό είναι κάτι πολύ καλό. Εσείς τι λέτε; Και γενι­κά, ποια είναι η γνώ­μη σας για όσα έγι­ναν… για όσα θα γίνουν… Λοι­πόν, εγώ τελεί­ω­σα. Ποιος θέλει να μιλήσει;

(Παύ­ση. Όλοι στέ­κουν αμήχανοι)

ΝΙΑΝΙΑΣ: Ελά­τε, ποιος θα κάνει την αρχή; Ναι, κύριε Ευαγγελάτε.

ΕΥΑΓΓΕΛΑΤΟΣ: Ορί­στε; Μα… όχι, δεν εζή­τη­σα το λόγο… τέλος πάντων, μια που μου τον δώσα­τε… Θα ήθε­λα να πω ότι… τι να πού­με τώρα, μας αιφ­νι­διά­σα­τε κ. υπουρ­γέ και είμα­στε εντε­λώς απα­ρά­σκευοι. Άλλω­στε, δεν μας είχε ανα­κοι­νω­θεί το θέμα της συνα­ντή­σε­ως. Μας είπαν γενι­κώς, «θέμα­τα θεά­τρου και χορού». Αλλά η εισή­γη­σή σας έπια­σε ένα πολύ ευρύ, ένα τερά­στιο… πώς να το πω… έπια­σε όλα τα θέμα­τα και φοβού­μαι ότι αν αρχί­σει να λέει ο καθέ­νας ό,τι τον απα­σχο­λεί, θα μιλά­με επί εβδο­μά­δες για όλα και στο τέλος δεν θα έχου­με κατα­λή­ξει σε τίπο­τα. Εγώ θα έλε­γα να ορί­σου­με μια άλλη συνά­ντη­ση όπου θα έλθου­με προ­ε­τοι­μα­σμέ­νοι και θα πιά­σου­με συγκε­κρι­μέ­να ένα θέμα.

ΜΕΡΙΚΕΣ ΦΩΝΕΣ: Σωστά!… Ένα-ένα τα θέμα­τα… Ναι, ναι…

Μπρά­βο
Σπύ­ρο!…
ΚΟΥΝ: Επιτρέπετε;

ΝΙΑΝΙΑΣ: Βεβαί­ως κ. Κουν. Ησυ­χία παρακαλώ.

ΚΟΥΝ: Εγώ έχω να πω δύο πρά­μα­τα: το πρώ­το είναι γι’ αυτά τα ημι­κρα­τι­κά θέα­τρα της επαρ­χί­ας. Φτιά­ξα­με θέα­τρα στην επαρ­χία, εντά­ξει. Αλλά δεν θα πρέ­πει αυτά τα θέα­τρα να γίνου­νε παραρ­τή­μα­τα του Κέντρου, της Αθή­νας και της Θεσ­σα­λο­νί­κης. Πρέ­πει να γίνου­με φυτώ­ρια νέων καλ­λι­τε­χνι­κών δυνά­με­ων, ντό­πιων ταλέ­ντων της επαρ­χί­ας. Από κει να βγού­νε οι νέοι συγ­γρα­φείς, οι νέοι ηθο­ποιοί, οι νέοι άνθρω­ποι του θεά­τρου. Εμέ­να αυτό το πρό­βλη­μα με καί­ει χρό­νια τώρα. Υπάρ­χου­νε χωρια­τό­παι­δα, αγρο­τό­παι­δα, με μεγά­λο ταλέ­ντο, που μένου­νε ανεκ­με­τάλ­λευ­τα στο χωριό τους. Πρέ­πει να βρε­θεί ένας τρό­πος ν’ ανα­κα­λύ­ψου­με αυτά τα ταλέ­ντα. Αν τα ημι­κρα­τι­κά θέα­τρα δεν κάνουν αυτή τη δου­λειά, τότε δεν κάνου­με τίπο­τα!.. (Παύ­ση)

Και το άλλο ζήτη­μα που με απα­σχο­λεί, είναι το ζήτη­μα της Άδειας. Το φωνά­ζω τόσα χρό­νια πως πρέ­πει να καταρ­γη­θεί η Άδεια. Που­θε­νά στον κόσμο δεν υπάρ­χει, μόνο στην Ελλά­δα. Τι σημαί­νει «Άδεια»; Η Τέχνη πρέ­πει να είναι ελεύ­θε­ρη. Μπο­ρείς να απα­γο­ρέ­ψεις σε κάποιον να ζωγρα­φί­ζει ή να γρά­φει ποι­ή­μα­τα; Για­τί να απα­γο­ρεύ­εις σε κάποιον να κάνει θέατρο;

ΜΥΡΑΤ: Δόξα σοι ο Θεός!

ΓΕΩΡΓΟΥΣΟΠΟΥΛΟΣ: Αυτό είναι το κύριο πρόβλημα.

ΤΖΟΓΙΑΣ: Να καταρ­γή­σου­με την Άδεια!

ΝΙΑΝΙΑΣ: Σιγά, σιγά κύριοι, μη δια­κό­πτε­τε. Συνε­χί­στε κ. Κουν.

ΚΟΥΝ: Ναι. Η Άδεια πρέ­πει να καταρ­γη­θεί. Από κει πρέ­πει ν’ αρχί­σου­με αν θέλου­με να βοη­θή­σου­με το θέα­τρο. Κατα­λα­βαί­νω βέβαια, ότι αυτό θα δημιουρ­γή­σει ορι­σμέ­να προ­βλή­μα­τα στο Σωμα­τείο των Ηθο­ποιών. Ζητή­μα­τα επαγ­γελ­μα­τι­κά… μισθο­λο­γι­κά… δεν ξέρω εγώ απ’ αυτά τα πρά­μα­τα… Αλλά το θέα­τρο δεν είναι μόνο μερο­κά­μα­το, είναι πρώτ’ απ’ όλα Τέχνη. Να βρού­με κάποιο τρό­πο, δεν ξέρω, να δια­σφα­λι­στεί το μερο­κά­μα­το, να κατο­χυ­ρω­θεί και το Σωμα­τείο, δεν ξέρω, αλλά πάντως να καταρ­γη­θεί η Άδεια.

ΚΑΤΡΑΚΗΣ: Το Σωμα­τείο πρέ­πει να μας πει πώς κατο­χυ­ρώ­νε­ται. Εδώ που τα λέμε, και τώρα που υπάρ­χει η Άδεια, μήπως δεν γίνο­νται κατα­στρα­τη­γή­σεις; Εγώ είμαι σαφώς υπέρ της κατάρ­γη­σης και το έχω πει προς όλες τις κατευ­θύν­σεις. Αλλά σέβο­μαι και τις συν­δι­κα­λι­στι­κές διεκ­δι­κή­σεις του Σωμα­τεί­ου γιατί…

ΜΥΡΑΤ: Μάνο μου, είναι αδια­νό­η­το! Εγώ ας πού­με θα ήθε­λα ν’ ανε­βά­σω Σαίξ­πηρ του χρό­νου. Να βρω μια όμορ­φη κοπε­λί­τσα δεκα­τεσ­σά­ρων χρό­νων, δρο­σε­ρή, ανά­λα­φρη, να τα λέει κιό­λας βεβαί­ως, να μου παί­ξει την Ιου­λιέ­τα. Δε μπο­ρώ, για­τί υπάρ­χει η Άδεια. (Σηκώ­νε­ται όρθιος) Επι­τρέ­ψα­τέ μου κ. υπορ­γέ να σας πω ένα χαρα­κτη­ρι­στι­κό ανέκ­δο­το: Ήταν κάπο­τε στον Χορό του Εθνι­κού μας Θεά­τρου ένας νέος ευστα­λής, υψη­λό­σω­μος… δεν θυμού­μαι το όνο­μά του. Του λέει λοι­πόν ο Μινω­τής (μιμεί­ται την φωνή του Μινω­τή) «Εσύ παι­δί μου, πρέ­πει να γίνεις ηθο­ποιός, να μην μεί­νεις “κοντά­ρι” σε όλη σου τη ζωή. Για­τί δεν πηγαί­νεις σε μια δρα­μα­τι­κή σχο­λή να πάρεις την Άδεια;» Και ο νέος του απα­ντά: «Μα κύριε Μινω­τή, έχω δική μου δρα­μα­τι­κή σχο­λή». Κόκ­κα­λο ο Μινω­τής! (Όλοι γελάνε)

ΚΑΤΣΕΛΗΣ: Όλα αυτά είναι γνω­στά και τα έχου­με πει πολ­λές φορές. Είμαι κι εγώ υπέρ της κατάρ­γη­σης, αλλά με προ­σο­χή, ώστε να μη θιγούν τα κεκτη­μέ­να δικαιώ­μα­τα των ηθο­ποιών. Μέχρι όμως να φτά­σου­με στην κατάρ­γη­ση, θα μπο­ρού­σα­με να είχα­με πάρει κάποια μέτρα για τον περιο­ρι­σμό του κακού. Εδώ κι ενά­μι­ση χρό­νο, σ’ αυτήν την αίθου­σα, είχα­με συμ­φω­νή­σει όλοι λίγο-πολύ πάνω σ’ ένα νομο­σχέ­διο για την λει­τουρ­γία των δρα­μα­τι­κών σχο­λών. Σύμ­φω­να με αυτό, θα έκλει­ναν οι ανεκ­δι­ή­γη­τες σχο­λές που παρά­γουν δυστυ­χι­σμέ­νους ανθρώ­πους, και θα έμε­ναν όσες δίνουν κάποια απα­ραί­τη­τα εφό­δια, όσες σε τελευ­ταία ανά­λυ­ση, βγά­ζουν ηθο­ποιούς που δου­λεύ­ουν στο θέα­τρο. Τι έγι­νε αυτό το νομο­σχέ­διο; Για­τί δεν έφτα­σε ποτέ στη Βουλή;

ΦΩΝΕΣ: Δε χρειά­ζε­ται αυτό το νομο­σχέ­διο… Να καταρ­γη­θεί η Άδεια!

ΝΙΑΝΙΑΣ: Το νομο­σχέ­διο έχει φύγει από το Υπουρ­γείο Πολι­τι­σμού και βρί­σκε­ται στο Υπουρ­γείο Παι­δεί­ας, που είναι αρμό­διο να γνω­μο­δο­τή­σει για ένα τέτοιο θέμα και…

ΦΩΝΕΣ: Να το πετά­ξε­τε… Είναι άχρη­στο… Να καταρ­γη­θεί η Άδεια!

ΝΙΑΝΙΑΣ: Μισό λεπτό, για­τί φωνά­ζε­τε; Να καταρ­γη­θεί η Άδεια, εντά­ξει. Αλλά αυτό δε μπο­ρεί να γίνει από τη μια μέρα στην άλλη. Θέλει μελέ­τη. Μέχρι τότε όμως θα μπο­ρού­σε να μπει κάποιος φραγ­μός στην ασυ­δο­σία των δρα­μα­τι­κών σχολών.

ΦΩΝΕΣ: Όχι… Δε φταί­νε οι σχο­λές, φταί­ει η Άδεια… Να καταργηθεί!

(Παν­δαι­μό­νιο. Μέσα στη γενι­κή βαβού­ρα ξεχω­ρί­ζουν μερι­κές φρά­σεις, όπως: «Εσύ μιλάς για­τί έχεις στο νου σου τη δικιά σου σχο­λή»… «Εγώ αν καταρ­γη­θεί η Άδεια, θα κάνω τη σχο­λή μου εργα­στή­ρι και θα δίνω παρα­στά­σεις με τους μαθη­τές μου»… «Εσείς κύριε, διδά­σκε­τε σε τρεις σχο­λές συγ­χρό­νως» κλπ.)

ΝΙΑΝΙΑΣ: Ησυ­χία, ησυ­χία παρα­κα­λώ… Κύριοι…

ΤΖΟΓΙΑΣ: Κύριε υπουρ­γέ, αυτό το νομο­σχέ­διο δεν ωφε­λεί σε τίπο­τα. Υπάρ­χει όμως ήδη μία μελέ­τη για την κατάρ­γη­ση της Αδεί­ας, που την είχε κάνει μια επι­τρο­πή παλαιό­τε­ρα. Επί Πλυ­τά νομίζω.
ΜΥΡΑΤ: Όχι, όχι, παλαιό­τε­ρα, επί Τρυπάνη.
ΧΑΤΖΗΘΩΜΑΣ: Παλαιότερα!
ΠΟΛΥΧΡΟΝΟΠΟΥΛΟΣ: Μα παλαιό­τε­ρα ήταν η Επταετία.
ΤΖΟΓΙΑΣ: Δεν έχει σημα­σία πότε ήταν. Πάντως τότε είχε συμ­φω­νή­σει και το Σωματείο.
ΚΑΛΑΤΖΟΠΟΥΛΟΣ (εκπρό­σω­πος του ΣΕΗ): Ε τότε θα ήταν σίγου­ρα επί χού­ντας κ. Τζόγια.
ΓΕΩΡΓΟΥΣΟΠΟΥΛΟΣ: Το ζήτη­μα είναι ότι τώρα όλοι θέλουν την κατάρ­γη­ση της Άδειας και μόνο το ΣΕΗ αντι­δρά. Και ομο­λο­γώ ότι δεν έχω κατα­λά­βει ακρι­βώς τους λόγους. Είναι ιδε­ο­λο­γι­κο-αισθη­τι­κού, συν­δι­κα­λι­στι­κού ή παρα­τα­ξια­κού χαρα­κτή­ρα; Ας μας εξη­γή­σει επι­τέ­λους ο εκπρό­σω­πος του ΣΕΗ.
ΚΑΛΑΤΖΟΠΟΥΛΟΣ: Παρα­κα­λώ κ. Υπουρ­γέ, έχω τον λόγο;

ΝΙΑΝΙΑΣ: Ορί­στε.

ΚΑΛΑΤΖΟΠΟΥΛΟΣ: Πρώ­τα-πρώ­τα θα ήθε­λα να αιτιο­λο­γή­σω την συγκί­νη­ση που νιώ­θω. Προ­έρ­χε­ται από το ότι είμαι ο μόνος σ’ αυτήν την αίθου­σα που δεν έχω προ­σκλη­θεί εδώ για την προ­σω­πι­κή μου προ­σφο­ρά στο Θέα­τρο, όπως όλοι οι άλλοι κύριοι, αλλά σαν εκπρό­σω­πος ενός κλά­δου εργα­ζο­μέ­νων καλ­λι­τε­χνών. Το γεγο­νός αυτό με υπο­χρε­ώ­νει να μιλή­σω με αγά­πη για το θέα­τρο αλλά και με ευθύ­νη. Ζητή­σα­τε κ. Υπουρ­γέ, την γνώ­μη μας για το όρα­μα του κ. Πρω­θυ­πουρ­γού να κάνει την Ελλά­δα πρώ­τη στην Ευρώ­πη, στον τομέα της Τέχνης και του Πολι­τι­σμού. Ζητή­σα­τε ακό­μα να σας υπο­δεί­ξου­με τρό­πους για να υλο­ποι­η­θεί αυτό το όρα­μα. Το Σωμα­τείο μας, από πολ­λά χρό­νια, όχι μόνο προ­τεί­νει τρό­πους αλλά και αγω­νί­ζε­ται για να μπο­ρέ­σει η χώρα μας, όχι βέβαια να γίνει πρώ­τη ‑τέτοιες αυτα­πά­τες δεν έχουν οι εργα­ζό­με­νοι- αλλά για να πάρει κάποια αξιό­λο­γη θέση στον τομέα του Πολι­τι­σμού, του­λά­χι­στον στα Βαλ­κά­νια. Στον αγώ­να του αυτόν συνή­θως έβρι­σκε τα διά­φο­ρα υπουρ­γεία εχθρι­κά ή αδιά­φο­ρα. Έτσι δε μπο­ρού­με παρά να εκφρά­σου­με τη χαρά μας που ο κ. Πρω­θυ­πουρ­γός έχει τώρα ένα τόσο φιλό­δο­ξο όρα­μα. Δε μπο­ρού­με όμως ούτε και να κρύ­ψου­με την μεγά­λη μας ανη­συ­χία για το πώς, με τι χρή­μα­τα θα υλο­ποι­η­θεί αυτό το όρα­μα. Μήπως με το 0,65% που παίρ­νει το Υπουρ­γείο σας από τον Κρα­τι­κό Προ­ϋ­πο­λο­γι­σμό; Θα είναι αστείο!

ΚΑΤΣΕΛΗΣ: Πολύ σωστά.
ΚΟΥΝ: Βέβαια, βέβαια, το οικο­νο­μι­κό είναι το πρώτο!
ΚΑΤΡΑΚΗΣ: Κι εγώ θα το’ λεγα.

ΚΑΛΑΤΖΟΠΟΥΛΟΣ: Από εκεί λοι­πόν θα έπρε­πε ν’ αρχί­σου­με όλοι μαζί τις προ­σπά­θειές μας αν θέλου­με το καλό του Θεά­τρου, και όχι από την Άδεια. Το ΣΕΗ έκα­νε ήδη παρά­στα­ση στον Υπουρ­γό Συντο­νι­σμού και τόνι­σε ότι το ποσο­στό αυτό είναι ανε­παρ­κέ­στα­το. Μας είπα­τε κ. Υπουρ­γέ, ότι η κυβέρ­νη­ση απο­φά­σι­σε να ενι­σχύ­σει με κάθε τρό­πο την καλ­λι­τε­χνι­κή δημιουρ­γία. Αλλά πριν λίγες μέρες μόλις, μάθα­με ότι θα περι­κο­πούν τα κον­δύ­λια προς τα Κρα­τι­κά Θέα­τρα, πράγ­μα που θα τα ανα­γκά­σει να μειώ­σουν την δρα­στη­ριό­τη­τά τους. Αυτό μας βρί­σκει από­λυ­τα αντί­θε­τους, όχι μόνο για­τί θα εντεί­νει την ανερ­γία που μαστί­ζει τον κλά­δο μας, αλλά κυρί­ως επει­δή θεω­ρού­με ότι τα Κρα­τι­κά Θέα­τρα πρέ­πει να αυξή­σουν, όχι να μειώ­σουν την δρα­στη­ριό­τη­τά τους. Να, αμέ­σως-αμέ­σως μια καλή κίνη­ση που μπο­ρεί­τε να προ­τεί­νε­τε στον Πρωθυπουργό.

ΕΥΑΓΓΕΛΑΤΟΣ: Συμ­φω­νώ.

ΝΙΑΝΙΑΣ: Σημειώ­στε παρα­κα­λώ κ. Χατζηθωμά.

ΚΑΛΑΤΖΟΠΟΥΛΟΣ: Για τα ημι­κρα­τι­κά τώρα: Το ΣΕΗ χαι­ρέ­τι­σε την δημιουρ­γία τους ως θετι­κό βήμα. Έχει όμως και τις επι­φυ­λά­ξεις του για τον τρό­πο που θα λει­τουρ­γούν. Είναι αυτές που δια­τύ­πω­σε και ο κ. Κουν. Θεα­τρι­κή απο­κέ­ντρω­ση δε γίνε­ται με το ν’ απο­φα­σί­σει μια επι­τρο­πή του Υπουρ­γεί­ου στην Αθή­να, ποιοι θα πάνε να παί­ξουν στην Πάτρα, τι έργα θα παί­ξουν στην Λαμία, πώς θα τα παί­ξουν στα Ιωάν­νι­να και πότε θα γυρί­σουν πάλι στην Αθή­να. Θεα­τρι­κή απο­κέ­ντρω­ση σημαί­νει κατά τη γνώ­μη μας, ουσια­στι­κές αρμο­διό­τη­τες στην τοπι­κή αυτο­διοί­κη­ση και στις ντό­πιες καλ­λι­τε­χνι­κές και πνευ­μα­τι­κές δυνά­μεις. Μόνο έτσι θα γίνει αυτό που είπε και ο κ. Κουν, θα ξεπη­δή­σουν δηλα­δή σιγά-σιγά νέες δυνά­μεις, νέα ταλέ­ντα από την επαρχία.

ΝΙΑΝΙΑΣ: Σωστά, αλλά αν αρχί­ζα­με τέτοιες δια­δι­κα­σί­ες δε θα τελειώ­να­με ποτέ. Ενώ εγώ είπα: Θα τα βάλω εγώ τώρα μπρος, και αργό­τε­ρα βλέπουμε.

ΚΑΛΑΤΖΟΠΟΥΛΟΣ: Επι­τρέψ­τε μου όμως να σας πω κι εγώ ότι αυτό δεν είναι πολι­τι­στι­κή απο­κέ­ντρω­ση. Είναι πολι­τι­στι­κός ιμπε­ρια­λι­σμός της Αθή­νας κατά της επαρχίας.

(Γέλια, ψίθυ­ροι, επι­δο­κι­μα­σί­ες και αποδοκιμασίες).

Συν­δι­κα­λι­στι­κό μονό­πρα­κτο \ Μέρος 2^ο.

ΝΙΑΝΙΑΣ:
Παρα­κα­λώ, παρα­κα­λώ ησυ­χία. Ας αφή­σου­με τον εκπρό­σω­πο του ΣΕΗ να ολοκληρώσει.

ΚΑΛΑΤΖΟΠΟΥΛΟΣ: Ευχα­ρι­στώ κ. Υπουρ­γέ. Το Σωμα­τείο μας είναι έτοι­μο να συζη­τή­σει με το υπουρ­γείο για την εκπό­νη­ση ενός προ­γράμ­μα­τος θεα­τρι­κής απο­κέ­ντρω­σης, που θα βασί­ζε­ται στην συνερ­γα­σία Τοπι­κής Αυτο­διοί­κη­σης, θεα­τρι­κών οργα­νώ­σε­ων όπως ο Οργα­νι­σμός Εται­ρι­κών Θιά­σων του ΣΕΗ, η Εται­ρία Ελλή­νων Θεα­τρι­κών Συγ­γρα­φέ­ων και το Υπουρ­γείο Πολι­τι­σμού φυσι­κά, για την ίδρυ­ση Δημο­τι­κών Θεά­τρων σε όλες τις μεγά­λες πόλεις. Ένα άλλο θέμα είναι αυτό των επι­χο­ρη­γή­σε­ων του Υπουρ­γεί­ου προς διά­φο­ρους ιδιω­τι­κούς θιά­σους κάθε χρό­νο. Με ποια κρι­τή­ρια δίνο­νται αυτές οι επι­χο­ρη­γή­σεις; Κρι­τή­ρια κομ­μέ­να και ραμ­μέ­να δυστυ­χώς στα μέτρα ορι­σμέ­νων μόνο θια­σαρ­χών, ενώ θα έπρεπε…

ΚΑΤΡΑΚΗΣ (πετά­γε­ται όρθιος): Έχω κι εγώ να πω γι’ αυτό το θέμα. Το «Ελλη­νι­κό Λαϊ­κό Θέα­τρο» δεν έχει πάρει ποτέ επι­χο­ρή­γη­ση, για­τί δεν πήγα, λέει, σε ξένο φεστι­βάλ! Πώς να πάω; Αφού εσείς τους στέλ­νε­τε στα φεστι­βάλ. Εμέ­να για πολ­λά χρό­νια ούτε δια­βα­τή­ριο δε μου δίνα­τε, πώς να πάω;

ΝΙΑΝΙΑΣ: Παρα­κα­λώ κ. Κατράκη…

ΚΑΤΡΑΚΗΣ: Τι «παρα­κα­λώ»; Είμαι εβδο­μή­ντα χρο­νώ, κι αν δεν ερχό­ταν η χού­ντα δεν θα είχα παί­ξει ούτε στην Επίδαυρο!

ΚΑΠΟΙΟΣ: Δηλα­δή Μάνο είσαι χουντικός;

ΚΑΤΡΑΚΗΣ: Θα σού’λεγα τώρα τίπο­τα αλλά… (όλοι γελά­νε) Ξέρε­τε πολύ καλά τι είμαι, όπως το ήξε­ρε και η χού­ντα, αλλά…

ΝΙΑΝΙΑΣ: Ναι, αλλά δια­κό­ψα­τε τον εκπρό­σω­πο του Σωμα­τεί­ου σας κ. Κατράκη.

ΚΑΤΡΑΚΗΣ: Μ’ έπνι­ξε το δίκιο μου. Συνέ­χι­σε Γιαννάκη.

ΚΑΛΑΤΖΟΠΟΥΛΟΣ: Το ΣΕΗ δεν επι­τρέ­πε­ται να πει ποιος θια­σάρ­χης να πάρει επι­χο­ρή­γη­ση και ποιος όχι. Μπο­ρεί όμως να προ­τεί­νει κάποια κρι­τή­ρια, που θα χαρά­ζουν πολι­τι­κή ανά­πτυ­ξης του ελλη­νι­κού θεά­τρου. Π.χ. να επι­χο­ρη­γού­νται οι θία­σοι που ανε­βά­ζουν νεο­ελ­λη­νι­κά έργα…

ΙΩΑΝΝΟΠΟΥΛΟΣ (εκπρό­σω­πος ΕΕΘΣ): Σωστό!

ΚΑΛΑΤΖΟΠΟΥΛΟΣ: …οι θία­σοι που ανε­βά­ζουν κλα­σι­κό ρεπερ­τό­ριο, που περιο­δεύ­ουν στην περι­φέ­ρεια, που απα­σχο­λούν πάνω από 20 ηθο­ποιούς κλπ. Και βέβαια, να επι­χο­ρη­γού­νται οι εται­ρι­κοί θία­σοι του ΟΕΘ-ΣΕΗ, που ενώ κάνουν μια σπου­δαία προ­σφο­ρά στις συνοι­κί­ες της Αθή­νας, στην Και­σα­ρια­νή, στην Καλ­λι­θέα, στο Κερα­τσί­νι, που περιο­δεύ­ουν στα πιο απο­μα­κρυ­σμέ­να χωριά με αξιό­λο­γες παρα­στά­σεις, που βρα­βεύ­ο­νται σε διε­θνή φεστι­βάλ, δεν έχουν εντού­τοις καμιά ανα­γνώ­ρι­ση από την Πολι­τεία. Θα είχα­με πολ­λά ακό­μα να πού­με για το πώς μπο­ρεί να ενι­σχυ­θεί το Θέα­τρο και οι εργά­τες του. Για τα νομο­σχέ­δια που μένουν χρό­νια στα συρ­τά­ρια των υπουρ­γεί­ων, το νομο­σχέ­διο για την Ανώ­τα­τη Καλ­λι­τε­χνι­κή Παι­δεία, για τα συγ­γε­νι­κά δικαιώ­μα­τα κ.ά. Κατα­λα­βαί­νω όμως ότι μίλη­σα πολύ κι εσείς όλοι ανυ­πο­μο­νεί­τε ν’ ακού­σε­τε την θέση του ΣΕΗ για την Άδεια…

ΦΩΝΕΣ: Όχι, συνέ­χι­σε… Πες ό,τι νομί­ζεις… Πες τους κι άλλα…

ΑΛΛΕΣ ΦΩΝΕΣ: Για την Άδεια να πεις… Να καταρ­γη­θεί η Άδεια και όλα τ’ άλλα τα βρίσκουμε…

ΚΑΛΑΤΖΟΠΟΥΛΟΣ: Να πω λοι­πόν και για την Άδεια. Όπως φάνη­κε ήδη νομί­ζω, δεν είναι η Άδεια η ρίζα όλων των κακών. Δεν είναι ούτε το πρώ­το ούτε το μονα­δι­κό πρό­βλη­μα του Θεά­τρου μας. Σίγου­ρα όμως είναι ένα πρό­βλη­μα. Και μόνο το γεγο­νός ότι παρα­λί­γο να ξεχά­σου­με όλα τα άλλα και να μετα­τρέ­ψου­με αυτή τη συνά­ντη­ση σε «Επι­τρο­πή για την κατάρ­γη­ση της Άδειας», δεί­χνει ότι υπάρ­χει κάποιο πρό­βλη­μα που χρειά­ζε­ται αντι­με­τώ­πι­ση. Το ΣΕΗ έχει προ­γραμ­μα­τί­σει και κάνει σύντο­μα Γενι­κή Συνέ­λευ­ση ώστε ν’ απο­φα­σί­σει ορι­στι­κά ο κλά­δος μας τι και πώς πρέ­πει να γίνει. Ωστό­σο είμαι υπο­χρε­ω­μέ­νος ν’ απα­ντή­σω σήμε­ρα στον αγα­πη­τό μου κ. Γεωρ­γου­σό­που­λο και σε όσους άλλους ‑από άγνοια και όχι από κακή πρό­θε­ση θέλω να πιστεύω- δια­στρε­βλώ­νουν την πραγ­μα­τι­κό­τη­τα, λέγο­ντας ότι το ΣΕΗ είναι υπέρ της δια­τή­ρη­σης ενός ανα­χρο­νι­στι­κού και ανε­λεύ­θε­ρου θεσμού: Κανέ­να από τα μετα-δικτα­το­ρι­κά Δ.Σ. του ΣΕΗ δεν πήρε ποτέ θέση υπέρ της διαιώ­νι­σης της παρού­σας κατά­στα­σης. Αλλά και κανέ­να Συμ­βού­λιο δεν θα μπο­ρού­σε να ανε­χθεί την εν μια νυκτί κατάρ­γη­ση της Άδειας η οποία, παρά τα όποια προ­βλή­μα­τά της, είναι αυτή τη στιγ­μή το μόνο ανά­χω­μα στην μετα­τρο­πή του επαγ­γέλ­μα­τός μας σε ξέφρα­γο αμπέ­λι. Και μάλι­στα, την κατάρ­γη­σή της άνευ όρων, πίσω από την πλά­τη μας, χωρίς να ερω­τη­θού­με και με δια­δι­κα­σί­ες τέτοιες που θα άνοι­γαν τον δρό­μο για την διά­λυ­ση του επαγ­γέλ­μα­τος, το χτύ­πη­μα του συν­δι­κα­λι­στι­κού μας κινή­μα­τος, την κατα­πά­τη­ση των κεκτη­μέ­νων με αγώ­νες εργα­σια­κών μας δικαιωμάτων.

Οι σεβα­στοί μου κ.κ. Κουν, Κατσέ­λης και Κατρά­κης το τόνι­σαν προη­γου­μέ­νως: είναι υπέρ της κατάρ­γη­σης της Άδειας, αρκεί να βρε­θεί τρό­πος να μη θιγούν τα δικαιώ­μα­τα και οι διεκ­δι­κή­σεις των ηθο­ποιών. Το είπαν αυτό για­τί προ­φα­νώς ξέρουν ότι υπάρ­χουν και κάποιοι που θέλουν την κατάρ­γη­ση της Άδειας όχι για την απε­λευ­θέ­ρω­ση της Τέχνης, αλλά για την απε­λευ­θέ­ρω­ση της κερ­δο­σκο­πι­κής τους απλη­στί­ας από τους περιο­ρι­σμούς που επι­βάλ­λει η κατο­χύ­ρω­ση του επαγ­γέλ­μα­τός μας. Ο αγα­πη­τός μου κ. Μυράτ θέλει την 14χρονη κοπε­λί­τσα που δεν έχει Άδεια, για να παί­ξει την Ιου­λιέ­τα. Θα πρέ­πει όμως να σκε­φτεί ότι υπάρ­χουν και θεα­τρι­κοί επι­χει­ρη­μα­τί­ες που θέλουν κοπε­λί­τσες χωρίς Άδεια για να γδύ­νο­νται επί Σκη­νής σε έργα όχι Σαιξ­πη­ρι­κά αλλά sex-πορ­νι­κά, που είναι και πιο πια­σά­ρι­κα! Θα μου πεί­τε: Μα μήπως η Άδεια κατο­χυ­ρώ­νει το επάγ­γελ­μα από τις αυθαι­ρε­σί­ες των κερ­δο­σκό­πων; Και τώρα δεν ανε­βαί­νουν χυδαί­ες παρα­στά­σεις, σχε­δόν πορ­νό, με αδειού­χους ηθο­ποιούς; Σωστά. Ο θεσμός της Άδειας από μόνος του, δε μπο­ρεί πια να προ­στα­τέ­ψει το επάγ­γελ­μά μας. Γι’ αυτό θα πρέ­πει όσοι το πονά­με να σκε­φτού­με, ποιος θα ήταν εκεί­νος ο θεσμός που θα το προ­στά­τευε απο­τε­λε­σμα­τι­κό­τε­ρα; Όταν η στέ­γη του σπι­τιού μας στά­ζει από τα νερά της βρο­χής, βου­λώ­νου­με τις τρύ­πες ή την αλλά­ζου­με με μια και­νούρ­για. Μόνο ο συμπα­θέ­στα­τος Καρα­γκιό­ζης για να μη βρέ­χε­ται… βγαί­νει έξω απ’ την παρά­γκα! Το ζήτη­μα της Άδειας δε μπο­ρού­με να το δού­με ξεκομ­μέ­νο από ζητή­μα­τα όπως η Ανω­τα­το­ποί­η­ση της θεα­τρι­κής παι­δεί­ας, η ισχυ­ρο­ποί­η­ση της επαγ­γελ­μα­τι­κής θέσης του Ηθο­ποιού και η συνο­λι­κή άνο­δος του πολι­τι­στι­κού επι­πέ­δου του λαού μας. «Μα τον ηθο­ποιό τον φτιά­χνει το “σανί­δι”, όχι οι σπου­δές» λένε μερι­κοί. Αν τα περισ­σό­τε­ρα θέα­τρα ανέ­βα­ζαν έργα που χρειά­ζο­νται αλη­θι­νούς ηθο­ποιούς και όχι «ατα­κα­δό­ρους», αν η τηλε­ό­ρα­ση και τα περιο­δι­κά δεν διέ­στρε­φαν το γού­στο του Κοι­νού και δεν καλ­λιερ­γού­σαν βεντέ­τες και είδω­λα, αν το Θέα­τρο διδα­σκό­ταν στα Σχο­λεία, τότε ναι, το Κοι­νό θα μπο­ρού­σε να κρί­νει και ο Ηθο­ποιός θα φαι­νό­ταν στο σανί­δι. Δεν θα χρεια­ζό­ταν καμιά «Άδεια». Θα χρεια­ζό­ταν όμως ουσια­στι­κές σπου­δές ανω­τά­του επι­πέ­δου για ν’ απο­κτή­σει τα εφό­δια που θα απαι­τού­σε ένα καλ­λιερ­γη­μέ­νο Κοι­νό. Θα χρεια­ζό­ταν να διευ­ρύ­νει το πνεύ­μα του, να ολο­κλη­ρώ­σει την προ­σω­πι­κό­τη­τά του. Η επο­χή μας, επο­χή της επι­στη­μο­νι­κής και τεχνο­λο­γι­κής επα­νά­στα­σης, απαι­τεί και οι Καλ­λι­τέ­χνες, οι πνευ­μα­τι­κού δημιουρ­γοί, να ξεφύ­γουν από τις παλιω­μέ­νες αντι­λή­ψεις που θεο­ποιούν το έμφυ­το και τον εμπει­ρι­σμό στην Τέχνη. Και το Θέα­τρο, όπως κάθε Τέχνη σήμε­ρα, πρέ­πει να εκφρά­ζει την επο­χή του, να μιλά­ει στους σύγ­χρο­νους ανθρώ­πους, καθώς και σε κεί­νους που θα έρθουν μετά από εμάς. Γι’ αυτό πιστεύ­ου­με ότι η κατάρ­γη­ση της Άδειας δεν πρέ­πει να γίνει βια­στι­κά, μηχα­νι­στι­κά, κάτω από συν­θή­κες που θα φέρουν υπο­βι­βα­σμό και του Θεά­τρου ως Τέχνης, και του Ηθο­ποιού ως εργα­ζό­με­νου, αλλά και του Κοι­νού. Η Άδεια θα είναι περιτ­τή και θα καταρ­γη­θεί σχε­δόν αυτό­μα­τα, μόλις εξα­σφα­λι­στούν οι συν­θή­κες που θα εξυ­ψώ­νουν το Θέα­τρο. Μερι­κές απ’ αυτές ανα­φέρ­θη­καν κιό­λας: Πραγ­μα­τι­κή θεα­τρι­κή απο­κέ­ντρω­ση, ενί­σχυ­ση των συνε­ται­ρι­κών θιά­σων αλλά και των ιδιω­τι­κών με ανα­πτυ­ξια­κά κρι­τή­ρια, ψήφι­ση νόμου για την Ανω­τα­το­ποί­η­ση της Θεα­τρι­κής Παι­δεί­ας. Το ΣΕΗ είναι πρό­θυ­μο να συζη­τή­σει με το Υπουρ­γείο και με όποιον από τους παρό­ντες θα ήθε­λε να βοη­θή­σει, εκεί­να τα μέτρα που θα οδη­γού­σαν στο να γίνει γρη­γο­ρό­τε­ρα άχρη­στος ο θεσμός της Άδειας. Ευχα­ρι­στώ για την προ­σο­χή σας.

(Παύ­ση. Μετά μεγά­λη βαβού­ρα που όλο και μεγαλώνει)

ΝΙΑΝΙΑΣ: Ησυ­χία κύριοι, ησυ­χία… Ένας-ένας. Ναι, κ. Κουν…

ΚΟΥΝ: Εγώ θα ήθε­λα να πω στον εκπρό­σω­πο του ΣΕΗ ότι έχω ένα παρά­πο­νο: το παρα­κά­νει καμιά φορά το Σωμα­τείο με τις διεκ­δι­κή­σεις. Εγώ με τους ηθο­ποιούς μου θέλω να έχω σχέ­σεις… πώς να το πω… σαν πατέ­ρας με τα παι­διά του. Με βάλα­τε τις προ­άλ­λες να κάμω συμ­βό­λαια. Ωραία, τα έκα­μα. Ή… ξέρω κι εγώ… μου στα­μα­τά­νε την πρό­βα για­τί τελεί­ω­σε, λέει, το ωρά­ριο. Μα δεν είμα­στε εργο­στά­σιο, Τέχνη κάνουμε!

ΣΟΛΩΜΟΣ: Με συγ­χω­ρεί­τε, θα δια­φω­νή­σω με τον κ. Κουν. Εγώ ποτέ δεν είχα προ­βλή­μα­τα με τους ηθο­ποιούς, ούτε στο Εθνι­κό ούτε στο δικό μου το «Προ­σκή­νιο». Τα παρα­λέ­τε μου φαί­νε­ται. Στο κάτω-κάτω τι θα πει «Τέχνη»; Δεν πρέ­πει δηλα­δή να κου­ρά­ζο­νται και οι ηθο­ποιοί όπως όλος ο κόσμος; Εγώ συμ­φω­νώ σχε­δόν σε όλα με το ΣΕΗ. Και σχε­τι­κά με τις επι­χο­ρη­γή­σεις, πώς δίνο­νται αυτές οι επι­χο­ρη­γή­σεις; Με συγ­χω­ρεί­τε αν είμαι λίγο οξύς, αλλά αγα­να­κτώ με τα ρουσφέτια!

(Αρχί­ζουν να μιλά­νε όλοι μαζί)

ΚΟΥΝ: Για την Άδεια, είπα κι εγώ ότι πρέ­πει να προ­στα­τευ­θεί το Σωματείο.

ΚΑΤΡΑΚΗΣ: Ο ηθο­ποιός γίνε­ται στο σανί­δι. Χρειά­ζε­ται μόνο τεχνι­κή εξάσκηση.

ΜΥΡΑΤ: Η συχω­ρε­μέ­νη η Μαρί­κα μου είπε κάποτε…

ΓΕΩΡΓΟΥΣΟΠΟΥΛΟΣ: Οι νέοι ηθο­ποιοί να στέλ­νο­νται στην επαρ­χία, όπως οι γιατροί…

ΝΙΑΝΙΑΣ: Ησυ­χία κύριοι, ησυ­χία… Ένας-ένας…

ΔΡΟΜΑΖΟΣ: Το ΣΕΗ δεν ξεκα­θά­ρι­σε τη θέση του για την Άδεια…

ΚΑΤΣΕΛΗΣ: Είπε ο άνθρω­πος, να καταρ­γη­θεί με προϋποθέσεις!

ΣΟΛΩΜΟΣ (στον Κατρά­κη): Στην Σοβιε­τι­κή Ένω­ση υπάρ­χει Ακα­δη­μία Θεάτρου!

ΚΑΤΡΑΚΗΣ (στον Σολω­μό): Εκεί είναι άλλες συν­θή­κες, μην κάνεις τέτοιες συγκρίσεις!

ΠΡΑΤΣΙΚΑ-ΜΑΝΟΥ-ΜΕΤΣΗΣ (εν χορώ): Τι θα γίνει με τον Χορό;

ΤΖΟΓΙΑΣ: Κύριε Υπουρ­γέ μου, να κάνου­με μια επιτροπή…

(Μέσα στο παν­δαι­μό­νιο μπαί­νει μια Γραμ­μα­τέ­ας και κάτι λέει στο αυτί του Υπουργού)

ΝΙΑΝΙΑΣ (Σηκώ­νε­ται όρθιος και φωνά­ζει): Κύριοι, κύριοι, σας παρα­κα­λώ… ένα συντα­ρα­κτι­κό νέο! Ησυχία…

(Γίνε­ται ησυχία)

ΝΙΑΝΙΑΣ: Αυτή τη στιγ­μή με πλη­ρο­φο­ρούν ότι η Ελλά­δα τιμή­θη­κε μ’ ένα Νόμπελ!

ΚΑΤΡΑΚΗΣ: Ο Ρίτσος;

ΝΙΑΝΙΑΣ: Ο Ελύτης!

ΟΛΟΙ: Μπρά­βο… μπρά­βο… (χει­ρο­κρο­τή­μα­τα)

ΑΥΛΑΙΑ
(Η συνε­δρί­α­ση διε­λύ­θη δι… Ελύτην).

18.10.79 | Πηγή

Ο Μαρξ και η αισθη­τι­κή, του Μιχα­ήλ Λίφσιτς