24 Οκτωβρίου 1929: Το μεγάλο «κραχ» του καπιταλισμού

Στα τέλη Σεπτέμ­βρη του 1929 το κλί­μα ευφο­ρί­ας στην αμε­ρι­κα­νι­κή κοι­νω­νία ήταν έκδη­λο. Και για­τί όχι; Το Χρη­μα­τι­στή­ριο της Νέας Υόρ­κης από το 1921 μέχρι και τις τελευ­ταί­ες μέρες του Σεπτέμ­βρη είχε προ­σφέ­ρει συνο­λι­κή από­δο­ση κάτι λιγό­τε­ρο από 400%! Εκα­τομ­μύ­ρια Αμε­ρι­κα­νοί απο­λάμ­βα­ναν τον πλού­το που νόμι­ζαν ότι είχαν.

Στις αρχές Οκτώ­βρη, ωστό­σο, ένας πολύ μεγά­λος αριθ­μός επεν­δυ­τών χωρίς κάποιο ιδιαί­τε­ρο λόγο κατέ­λη­ξε στην από­φα­ση ότι ήρθε η ώρα να που­λή­σει. Διά­ση­μοι οικο­νο­μο­λό­γοι της επο­χής τρο­φο­δο­τού­σαν τις θετι­κές προσ­δο­κί­ες επεν­δυ­τών και κερ­δο­σκό­πων με αισιό­δο­ξες εκτιμήσεις.

Το Σάβ­βα­το 19 Οκτώ­βρη του 1929 το Χρη­μα­τι­στή­ριο έκα­νε βου­τιά. Μέχρι το μεση­μέ­ρι περί­που 3,5 εκα­τομ­μύ­ρια μετο­χές είχαν αλλά­ξει χέρια. Ο αμε­ρι­κα­νι­κός Τύπος ήταν γεμά­τος από δια­βε­βαιώ­σεις ότι η πτώ­ση ήταν κάτι παρο­δι­κό και πως η αγο­ρά θα ανέ­καμ­πτε πολύ σύντο­μα. Την Τετάρ­τη 23 Οκτώ­βρη, στο τέλος της συνε­δρί­α­σης εκδη­λώ­θη­κε νέο μαζι­κό κύμα πωλήσεων.

Την επό­με­νη μέρα, την Πέμ­πτη 24 Οκτώ­βρη σχε­δόν κανείς δεν ήταν δια­τε­θει­μέ­νος να αγο­ρά­σει. Τις πρώ­τες ώρες της συνε­δρί­α­σης υπήρ­χε σημα­ντι­κό κύμα πωλή­σε­ων. Εξε­λί­χθη­κε όμως σε έναν ανε­ξέ­λεγ­κτο πανι­κό. Περί­που 13 εκα­τομ­μύ­ρια μετο­χές άλλα­ξαν χέρια και κάποιες μετο­χές δεν ήταν δυνα­τόν να που­λη­θούν σε οποια­δή­πο­τε τιμή. Η κορ­δέ­λα των συναλ­λα­γών παρου­σί­α­σε πάλι μεγά­λη καθυ­στέ­ρη­ση, με απο­τέ­λε­σμα να βρουν πρό­σφο­ρο έδα­φος οι κατα­στρο­φο­λο­γι­κές φήμες. Ενα πλή­θος επεν­δυ­τών συγκε­ντρώ­θη­κε έξω από το κτί­ριο του Χρη­μα­τι­στη­ρί­ου στη Γουόλ Στριτ της Νέας Υόρ­κης πεπει­σμέ­νο ότι κάτι τρο­με­ρό συνέ­βαι­νε στην αίθου­σα συναλ­λα­γών. Η αστυ­νο­μία ανα­γκά­στη­κε να επέμ­βει, για να δια­τη­ρη­θεί η τάξη. Μέχρι το μεση­μέ­ρι έντε­κα πολύ γνω­στοί κερ­δο­σκό­ποι είχαν αυτο­κτο­νή­σει… Οι Αμε­ρι­κα­νοί δεν μπο­ρού­σαν να κατα­λά­βουν τι ακρι­βώς τους είχε συμ­βεί. Τα πρό­σω­πά τους δεν έδει­χναν λύπη ή απο­γο­ή­τευ­ση. Εδει­χναν τρό­μο και απόγνωση.

Ωστό­σο, ήταν μόνο η αρχή. Από τον Οκτώ­βρη του 1929 μέχρι και τον Ιού­λη του 1932 ο βιο­μη­χα­νι­κός δεί­κτης Ντά­ου Τζό­ουνς έχα­σε το 89% της αξί­ας του. Χρειά­στη­καν 25 χρό­νια — 1954 — για να ξανα­πιά­σει τα προ του «κραχ» επίπεδα.

Πολύ σύντο­μα οι επι­πτώ­σεις του «κραχ» πέρα­σαν στην «πραγ­μα­τι­κή οικο­νο­μία». Η φτώ­χεια, η πεί­να, η ανερ­γία άρχι­σαν να γίνο­νται καθη­με­ρι­νό­τη­τα για εκα­τομ­μύ­ρια Αμε­ρι­κα­νούς. Το «κραχ» του 1929 ήταν ένα από τα πιο έντο­να φαι­νό­με­να της πρώ­της μεγά­λης κρί­σης του καπι­τα­λι­σμού στον 20ό αιώνα.

Πηγή: Ριζο­σπά­στης